πρώην Γαλλιδούλα γκουβερνάντα

[sarant]

Ακόμα κι ο Όμηρος αποκοιμιέται πότε-πότε, λέει το ρητό. Το να μελετάμε τις μεταφραστικές επιλογές (ακόμα και τα λάθη) του Αλεξάνδρου και άλλων άξιων μεταφραστών θαρρώ πως είναι πολύ καλή άσκηση για ανθρώπους του σιναφιού μας. Ο Ζωίλος δεν έμεινε στην ιστορία επειδή βρήκε λάθη στον Όμηρο, αλλά επειδή έβαλε σκοπό να βρει μόνο τα λάθη.

Λάθη έχει κι ο Τολστόι -για παράδειγμα, αν πιστέψω τις σημειώσεις του βιβλίου (δεν έκατσα να το λογαριάσω) έχει μπλέξει τις ημερομηνίες κι έτσι το παιδί της Καρένινα από τον Βρόνσκι γεννιέται σε αρκετά λιγότερο από εννιά μήνες μετά τη γνωριμία τους. Αλλά δεν θα πούμε ότι εξαιτίας αυτού είναι σκάρτο το μυθιστόρημα.

 

[drsiebenmal]

Ορίστε και από τη γερμανική βίκη το σχεδιάγραμμα με τα πρόσωπα του έργου:

 

[newtonian]

Ο Ζωίλος δεν έμεινε στην ιστορία επειδή βρήκε λάθη στον Όμηρο, αλλά επειδή έβαλε σκοπό να βρει μόνο τα λάθη.

Ο Ζωίλος, που "έβαλε σκοπό βα βρει μόνο τα λάθη στον Όμηρο", είναι ο προστάτης άγιος της λαθοθηρίας. Βρήκε κι αυτός μια θέση στην ιστορία... Μίζερη η φιλοδοξία, μίζερη και η θέση.

 

[nickel]

Αν, καλέ μου newtonian, θεωρείς μίζερο εκ μέρους μας να κάνουμε λαθοθηρία στον Αλεξάνδρου (αν αυτό κάναμε), τι θα πρέπει να θεωρήσουμε εμείς τη δική σου στάση όταν τη μια στις δυο φορές παίρνει το χαρακτήρα νουθεσίας και απαξίωσης απέναντι στα μέλη του φόρουμ;

Αντί να μας κυνηγάς στις στιγμές της αδυναμίας μας, μια στα λάθη και μια στα καπνίσματα, καλύτερα δεν νιώθεις όταν ξεκινάς συζητήσεις για τις ομορφιές ή τις πιο δύσκολες στιγμές της μετάφρασης; Ε, εκεί σε θέλω.

 

[newtonian]

Το νήμα «Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες» έχει μέχρι στιγμής 2.724 posts. Αν αυτό δεν είναι συστηματική λαθοθηρία, τότε τι είναι;
Και καλά να πιάνουμε λάθη υποτιτλιστών και δημοσιογράφων, αλλά να λαθοθηρούμε στη μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου και να σχολιάζουμε σε δεκάδες posts μια πρόταση στην αρχή του βιβλίου για μια Γαλλιδούλα κλπ, όταν είναι μπροστά μας, έτοιμο να το διαβάσουμε και να το απολαύσουμε, ένα κορυφαίο, θρυλικό μυθιστόρημα – ε, αυτό δικαιολογεί κριτική διάθεση και νουθεσία. Καλύτερα να διαβάσουμε το βιβλίο παρά να ψάχνουμε «λαθάκια». Έπειτα, δεν καταλαβαίνω γιατί η νουθεσία είναι απαραίτητα ανάγωγη. Γιατί δεν πρέπει κανείς να εκφράζει ευθέως τις αντιρρήσεις του για μια πρακτική που δεν επιδοκιμάζει; Τι είδους αντίληψη «διαλόγου» σε forum είναι αυτή; Φαντάζεστε την αντίδραση του μακαρίτη Άρη Αλεξάνδρου αν σας άκουγε να μεριμνάτε και να τυρβάζετε περί πολλά όταν ενός έστι χρεία, δηλ. της ανάγνωσης του βιβλίου; "Εντάξει, φίλοι, μου βρήκατε μια ασάφεια στην πρώτη σελίδα. Διαβάστε τώρα την «Άννα Καρένινα» απ’ αρχής μέχρι τέλους και αποζημιωθείτε. Αν παρ' όλα αυτά συνεχίσετε να βρίσκετε λαθάκια, τότε δεν σας τραβάει το βιβλίο. Και μάλλον δεν φταίει η μετάφρασή μου."

 

[Zazula]

Το νήμα «Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες» έχει μέχρι στιγμής 2.724 posts. Αν αυτό δεν είναι συστηματική λαθοθηρία, τότε τι είναι;

Το να είναι μια προσπάθεια να γινόμαστε καλύτεροι μεταφραστές διδασκόμενοι και από τα λάθη, δικά μας ή άλλων, σου πέρασε καθόλου από το μυαλό; Ή μήπως πιστεύεις στο ότι ο τέλειος μεταφραστής γεννιέται τέλειος, και δεν χρειάζεται να μάθει ποτέ τίποτε περισσότερο; Το ότι αυτό είναι το 90052ο μήνυμα στο φόρουμ, κι εσύ βλέπεις μόνο τα 2724 (το 3%) με τα λάθη και τις γκάφες και δεν έχεις καταδεχθεί να συνεισφέρεις το παραμικρό σε κάποιο από τα υπόλοιπα νήματα που αντιπροσωπεύουν το 97% τού περιεχομένου μας, σημαίνει κάτι ή όχι;

 

[psifio]

Ίσως φταίει που ανοίξαμε κι άλλες συζητήσεις ενδιάμεσα, newtonian, και δεν έπιασες το βασικό θέμα της συζήτησης: δηλαδή αν το "πρώην" στέκει συντακτικά καλύτερα πριν ή μετά το επίθετο. Δεν πήγε κανείς να κρίνει κακεντρεχώς καμία μετάφραση. Ειρήνη ημίν, αδέρφια. :)

 

[sarant]

Χμ... επειδή εγώ άνοιξα το θέμα με τη μετάφραση του Αλεξάνδρου, θα ήθελα να πω ότι αφενός διάβασα το βιβλίο, ως το τελος μάλιστα, και αφετέρου δεν είχα σκοπό να στηλιτεύσω το "λάθος του Αλεξάνδρου" αλλά να συζητήσω μια χρήση που με ξένισε και που αναρωτιόμουν αν είναι δόκιμη.

Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί είναι κακό να συζητάμε τις μεταφραστικές επιλογές των μεγάλων μαστόρων, και ενίοτε να διαφωνούμε. Το βρίσκω συνδυασμό τερπνού και ωφελίμου: διαβάζεις το βιβλίο και τέρπεσαι και ύστερα συζητάς τη μετάφραση και ωφελείσαι.

Τέλος πάντων, δεν είναι ανάγκη να συμφωνούμε σε όλα. Κι εμένα μερικές παρεμβάσεις μού φαίνονται αφόρητα ξινές, αλλά προσπαθώ να μην το λέω.

 

[Costas]

το 90052ο μήνυμα

Ενενηντάκις χιλιοστό πεντηκοστό δεύτερο. Σωστό; :)

 

[newtonian]

Φοβάμαι ότι από τον φόβο της αναίδειας που κυκλοφορεί ευρέως στο Διαδύκτιο και στην επιθυμία τους να διατηρήσουν το forum καθαρό, οι φίλοι της Λεξιλογίας έφτασαν στο άλλο άκρο, να θεωρούν την οξύτητα της διατύπωσης συνώνυμη της ύβρεως. Βέβαια, στα δικά τους σχόλια στο νήμα των «μεταφραστικών γκαφών» στάζουν συχνά σαρκασμό και ειρωνεία, αλλά όποτε οι ίδιοι βρεθούν αντιμέτωποι με έντονες αντιρρήσεις, όπως συχνά οι δικές μου, βάζουν τις φωνές και σε ανακαλούν στην τάξη. Δύο μέτρα και δύο σταθμά. Θα μπορούσα να προσκομίσω πολλά παραδείγματα.
Τέλος, αν ορισμένες παρεμβάσεις σάς φαίνονται ξινές, sarant, να το λέτε, να το λέτε στα ίσα.

 

[Zazula]

Newtonian, κανένας δεν έβαλε τις φωνές και δεν σε ανακάλεσε στην τάξη. Αν δεν αντέχεις τον διάλογο, μπορείς κάλλιστα ν' ανοίξεις ένα ιστολόγιο και να μονολογείς όσο θέλεις. Όχι δύο μέτρα και δύο σταθμά — όταν απαιτείς να ακούγεσαι να είσαι έτοιμος και να ακούς. Αν επιθυμείς δε να θέσεις συνολικότερα ζητήματα για το φόρουμ, φυσικά και είσαι ευπρόσδεκτος να το κάνεις στη σχετική ενότητα (Workgroups).

 

[SBE]

Συμφωνώ με την psifio, ειμήνη ημίν και Ζαζ, take five, δεν έγινε και τίποτα.

 

[Palavra]

Ένα σχόλιο, χωρίς καμία εχθρική διάθεση: αν κανείς άνθρωπος ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν ασχολούνταν με τα λάθη ή τις παραλείψεις των αυθεντιών, όσο μικρές κι αν είναι αυτές, καμία επιστήμη δε θα είχε ποτέ προχωρήσει, και θα μελετούσαμε στη γλωσσολογία ακόμα Saussure, οι φυσικοί θα ασχολούνταν μόνο με το Νεύτωνα κ.ο.κ.

Θέλω να πω το εξής: με το να βρούμε ένα λάθος στη μετάφραση, δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο Αλεξάνδρου, π.χ., ήταν κακός μεταφραστής, ή ότι δε θα απολαύσει κανείς το βιβλίο.

 

[AoratiMelani]

Καλύτερα να διαβάσουμε το βιβλίο παρά να ψάχνουμε «λαθάκια».

Και τα δυο, δεν γίνεται? Και αν, διαβάζοντας το βιβλίο, δούμε ένα " " "λαθάκι" " " χωρίς να το ψάχνουμε, πειράζει να το συζητήσουμε?

Εμένα μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα η παρατήρηση του " " "λάθους" " " και η όλη συζήτηση που προέκυψε. Γενικά βρίσκω πολύ σημαντικό να συζητιούνται οι μεταφραστικές επιλογές, έτσι μαθαίνουμε, ανακαλύπτουμε, διευρύνουμε τον ορίζοντά μας.

 

[arberlis†]

Διάβασα με προσοχή το νήμα. Δέχομαι ανεπιφύλακτα ότι δεν υπήρχε εκ μέρους του sarant ή άλλων που συμμετείχαν στη συζήτηση διάθεση αμφισβήτησης ή μείωσης του Άρη Αλεξάνδρου ως μεταφραστή. Θα συμφωνήσουμε όλοι, να συμφωνήσουμε όλοι, ότι η προσφορά του Αλεξάνδρου είναι ανυπολόγιστη. Οι μεταφράσεις του είναι μέρος του σώματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όπως και τα πρωτότυπα έργα των μεγάλων Ελλήνων πεζογράφων. Μόρφωσε πράγματι πολλές γενιές, άνοιξε δρόμους και μύησε χιλιάδες χιλιάδων αναγνώστες στη σοβαρή λογοτεχνία. Ανήκω σε αυτές τις παλαιές γενιές και ομολογώ ότι οι οφειλές μου στον Αλεξάνδρου είναι πολύ μεγάλες. Υποθέτω ότι ο newtonian, που απ’ ό,τι φαίνεται (από τα ελληνικά του) ανήκει και αυτός σε μια παλαιότερη γενιά, πειράχτηκε και με τη γνωστή πια ορμητικότητά του απέδωσε τον εκτενή σχολιασμό μιας πρότασης σε αδιαφορία για αυτό καθαυτό το έργο, θεωρώντας ότι η όλη συζήτηση είναι μεμψίμοιρη και σχολαστική. Δεν συμμερίζομαι τη σαρωτική ετυμηγορία του αλλά τον καταλαβαίνω. Ας μείνει υπέρ του ότι υπερασπίστηκε, έστω και άκομψα, έναν απελθόντα μεταφραστή, έναν από τους «πατέρες» μας. (Δεν έχουμε και πολλούς.)

 

[sarant]

Από τις μεταφράσεις του Αλεξάνδρου που έχω διαβάσει, η καλύτερη κτγμ είναι στα εξάτομα απομνημονεύματα "Άνθρωποι χρόνια ζωή" του Ηλία Έρενμπουργκ.

 

[arberlis†]

Να προσθέσω ότι η εκτίμηση του sarant για τον Άρη Αλεξάνδρου είναι δεδομένη. Μόλις ανακάλυψα ότι σε σχετική σελίδα του ιστολογίου του τον αποκαλεί 'μέγιστο μεταφραστή".
Περισσότερα εδώ:

http://www.sarantakos.com/liter/aleksandrou.html

 

[Earion]

Αγαπητέ Νewtonian, δεν είναι η πρώτη φορά που το φόρουμ συζητά αυτό το θέμα (δες αυτό και αυτό το νήμα), και μάλιστα με αρκετές συμμετοχές. Στα σχόλια θα δεις να διατυπώνεται η άποψη ότι η επισήμανση κάποιου γλωσσικού λάθους δεν αφαιρεί τελικά από τον εξασκημένο αναγνώστη την απόλαυση. Αλλά και κάτι άλλο: τούτο εδώ το φόρουμ είναι ένας χώρος συνάντησης των ανθρώπων της συντεχνίας. Εδώ γίνονται τα λεπτολογήματα (σε συνθήκες χαλαρότητας πάντα και σε πνεύμα συναδελφικό) που δεν έχει νόημα να γίνονται αλλού. Να το πω παραστατικά (αν και λίγο μακάβρια): αν δεν συζητήσουν οι χειρουργοί του "Υγεία" τις ψιλές ψιλές λεπτομέρειες του πώς ανοίγουμε το θώρακα στο εντευκτήριο του νοσοκομείου, πού αλλού θα το συζητήσουν;

 

[nevergrown]

Να προσθέσω ότι η εκτίμηση του sarant για τον Άρη Αλεξάνδρου είναι δεδομένη. Μόλις ανακάλυψα ότι σε σχετική σελίδα του ιστολογίου του τον αποκαλεί 'μέγιστο μεταφραστή".
Περισσότερα εδώ:

http://www.sarantakos.com/liter/aleksandrou.html

Μετά από αυτό μάλλον newtonian πρέπει να βάλεις λίγο νερό στο κρασί σου. Καλό είναι να κάνουμε όλοι την αυτοκριτική μας. Ουδείς αλάθητος.

 

[newtonian]

Ζητώ συγγνώμην από τον sarant που βιάστηκα και τον αδίκησα.
Μπορεί να είμαι απότομος συχνά αλλά οι προθέσεις μου είναι καλές και παιδαγωγικές. Καθώς ορθά υπέθεσε ο arberlis, είμαι και κάποιας ηλικίας...
Να είστε καλά.