πρόγραμμα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας (Stage ή Σταζ, εσφαλμ. Στέιτζ) = traineeship programme

[nickel]

Γίνεται συζήτηση για αυτό το stage, το οποίο ανέφερε ο Ευαγγελάτος στην πρώτη τηλεμαχία (των έξι) σε ερώτησή του, προφέροντάς το «σταζ». Τον περιλάβανε διάφορα μπλογκ, τον κόντραρε κι ο Γιακουμάτος (κάποτε υφυπουργός απασχόλησης και ΟΑΕΔ) στην παρακάτω στιχομυθία που ξεσηκώνω από του Σαραντάκου

(Φάση στον Αντένα)
Γιακουμάτος: «Στέιτζ».
Ευαγγελάτος: «Σταζ» είναι το σωστό. Κι εγώ «στέιτζ» το έλεγα αλλά μου είπαν ότι το σωστό είναι «σταζ» και το διόρθωσα.
Γιακουμάτος: Καλά, εσύ να το λες «σταζ», εγώ θα το λέω «στέιτζ».​

Οπότε, τον άκουσαν, φαίνεται, τον Γιακουμάτο οι δύο (ΓΑΠ και ΚΑΚ) και στη δική τους τηλεμαχία της Τρίτης το πρόφεραν «στέιτζ» (εντάξει, δεν φημίζονται άλλωστε για τη γαλλομάθειά τους). Όμως:

Η γαλλική λέξη stage (από παλιότερη estage, που έδωσε και το γαλλικό étage και το αγγλικό stage) σημαίνει:
(κατά Robert)

Mod. Période d’études pratiques imposée aux candidats à certaines professions libérales ou publiques. Stage pédagogique. Il «se proposait d’y faire son stage afin d’entrer dans la magistrature » (Balzac).
- Période de formation ou de perfectionnement dans un service d’une entreprise. Être en stage. Suivre, faire un stage. Stages de formation, de perfectionnement, de réinsertion. Stage qualifiant, diplômant*.​

Είναι, δηλαδή, η πρακτική άσκηση και αυτό που ονομάστηκε πρόγραμμα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας (stage de formation professionnelle), ενώ ο stagiaire είναι ο ασκούμενος, ο μαθητευόμενος, κάποιος που κάνει πρακτική άσκηση.

Το ότι δεν έχει σχέση με την αγγλική λ. stage φαίνεται με σαφήνεια στο γαλλοαγγλικό Robert:

stage nm
(= période) training period, internship (US), (= cours) training course
[+ avocat] articles
stage de perfectionnement advanced training course
stage de formation (professionnelle) vocational (training) course
stage en entreprise work experience scheme / placement
stage d’insertion (professionnelle) training scheme for the young unemployed to help them find work
stage de réinsertion retraining course
stage-parking* useless training course
stage d’initiation introductory course
stage pédagogique teaching practice
il a fait son stage chez Maître Legrand he did his articles in Mr Legrand’s practice / under Mr Legrand
faire ou suivre un stage to undergo a period of training, to go on a (training) course
faire un stage d’informatique to go on a computing course (sur son lieu de travail) to have in-service / in-house training in computing

stage ne se traduit pas par le mot anglais stage, qui a le sens de ‘étape’ ou ‘scène’.​

Αρκετές πληροφορίες για σύγκριση υπάρχουν στη Wikipedia:
Γαλλικό stage
Αγγλικό internship (The European Commission operates a sizeable traineeship programme.)

Για τα κοινοτικά προγράμματα, εδώ:
Traineeships Office
Bureau des stages

 

[Alexandra]

Πάντως, εγώ εδώ και πάρα πολλά χρόνια το ήξερα "σταζ". Τελευταία μόνο έχω αρχίσει να το ακούω "στέιτζ". Και φυσικά, στις ταινίες που μεταφράζω εδώ και 16 χρόνια, η λέξη "internship" είναι πολύ συχνή, τη λέξη "stage" (στέιτζ) μ' αυτή την έννοια δεν την βρήκα ποτέ και πουθενά.

 

[Zazula]

Μαλλαλόγια τα δύο stage (αγγλικό και γαλλικό) είναι ψευδόφιλα, σωστά;

 

[Palavra]

Αναρωτιέμαι αν το «άσκηση» των δικηγόρων και η «πρακτική» των υπολοίπων μπορεί να αποδοθεί επίσης με το stage.
Επίσης, νομίζω ότι το στέιτζ το λένε όσοι μήτσοι προφέρουν με αγγλική προφορά όλες τις ξένες λέξεις που βλέπουν. Στην ΕΕ σταζ λένε οι ασκούμενοι, πάντως.

 

[drsiebenmal]

Τώρα σε πολύ βαθιά νερά πάω να μπω και κολύμπι τέτοιο δεν ξέρω, αλλά το Wiktionary δίνει για την ετυμολογία του αγγλικού stage:

From Middle English, from Old French estage (“‘story of a building, performance stage’”), from Vulgar Latin *staticum from Latin statum, past participle of sto (“‘to stand’”)​

Κι εδώ κάποια σχέση με τους ΑΗΠ θα μπορέσει να ανακαλύψει κάθε βουλόμενος...

Απορία: Μήπως είναι και κάποιο από τα εμπνευσμένα κοινοτικά αρκτικόλεξα;

Edit: Σχετικά με την απορία της Παλ Αύρας, οι Γερμανοί τα εξηγούν στη βίκι τους ως einen Ausbildungsabschnitt, insbesondere einen Abschnitt des Rechtsreferendariats oder Praktikum bei einer Institution der Europäischen Union (τμήμα της εκπαίδευσης, ειδικότερα η πρακτική εξάσκηση των νομικών ή η πρακτική εξάσκηση σε κάποιο θεσμό της ΕΕ).

 

[Rogerios]

@palavra: ναι, βεβαίως, και η πρακτική άσκηση δικηγόρου μπορεί να αποδοθεί ως stage (αλλά και, εν γένει, κάθε πρακτική άσκηση επαγγέλματος: βλ., λ.χ., τη γνωστότατη στην Ελλάδα οδηγία 89/48, σχετικά με την αναγνώριση διπλωμάτων).

Το Stage, άλλωστε, έχει στα γαλλικά και μια ακόμη συγγενή σημασία: μπορεί να δηλώνει τη δοκιμαστική περίοδο μετά το περας της οποίας θα κριθεί αν ο νεοπροσληφθείς υπάλληλος (δημόσιος και μη) θα μονιμοποιηθεί (ή, αντιστοίχως, η σύμβασή του θα μετατραπεί σε αορίστου χρόνου). Π.χ. άρθρο 34 του Κανονισμού Υπηρεσιακής Κατάστασης των Υπαλλήλων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (stage - probationary period - periodo di prova - δοκιμαστική περίοδος. Άρα, μόνο οι Γάλλοι χρησιμοποιούν στην περίπτωση αυτή αμφίσημο όρο).

 

[psifio]

Επίσης, νομίζω ότι το στέιτζ το λένε όσοι μήτσοι προφέρουν με αγγλική προφορά όλες τις ξένες λέξεις που βλέπουν. Στην ΕΕ σταζ λένε οι ασκούμενοι, πάντως.

Εγώ πάλι ως προχτές δεν είχα ακούσει κανέναν να τα λέει σταζ, και ούτε καν μου είχε πάει το μυαλό ότι μπορεί να είναι Γαλλικά (βέβαια, δεν είμαι γαλλομαθής) -- φανταζόμουν ότι θα 'ναι κανένα ακρωνύμιο, ή ότι απλώς έχει κουλό όνομα το πρόγραμμα, όπως τα Leader για παράδειγμα.

 

[Alexandra]

Εγώ πάλι ως προχτές δεν είχα ακούσει κανέναν να τα λέει σταζ, και ούτε καν μου είχε πάει το μυαλό ότι μπορεί να είναι Γαλλικά (βέβαια, δεν είμαι γαλλομαθής) -- φανταζόμουν ότι θα 'ναι κανένα ακρωνύμιο, ή ότι απλώς έχει κουλό όνομα το πρόγραμμα, όπως τα Leader για παράδειγμα.

Είδες πώς φαίνεται ότι είσαι μικρό κοριτσάκι; Εγώ πάλι εδώ και ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ χρόνια άκουγα, "Ο τάδε κάνει το σταζ του..."

 

[SBE]

Τελικά είναι θέμα γενιάς. Εγώ πάντα σταζ το ήξερα από τα γαλλικά, αλλά στα ελληνικά το λέγαμε πάντα πρακτική εξάσκηση. Δεν υπήρξε ποτέ καμιά ανάγκη να το πούμε σταζ ή όπως αλλιώς και περιλάμβανε από την άσκηση του δικηγόρου μέχρι την πρακτική των φοιτητών τα καλοκαίρια σε εταιρείες. Συμφωνώ με την palavra για τους μήτσους. Από κάτι τέτοια έχει προκύψει και το bus class.

Το traineeship programme πάντως ξέρω ότι είναι σωστό αλλά ούτε στο Ρομπέρ δεν το λέει έτσι. Ρlacement και internship είναι πιο συχνά.

 

[nickel]

Αυτό το «bus class», πρώτη φορά το βλέπω! Αλλά μη μου καταστρέψετε το σύμβολο «Μήτσος». Ο Μήτσος εκπροσωπεί τη λαϊκή σοφία — ακόμα και τα λάθη του είναι σωστά. Ας μην τον μπερδεύουμε με αγγλοσουσούδες.

Όσο για το traineeship programme, δεν είναι για τα λεξικά. Είναι ο κοινοτικός όρος για το μακρινάρι του τίτλου (πρόγραμμα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας).

 

[SBE]

Αυτό το «bus class», πρώτη φορά το βλέπω!

Γκούγκλισέ το και θα δεις.

Αλλά μη μου καταστρέψετε το σύμβολο «Μήτσος». Ο Μήτσος εκπροσωπεί τη λαϊκή σοφία — ακόμα και τα λάθη του είναι σωστά. Ας μην τον μπερδεύουμε με αγγλοσουσούδες.

Έστω, αγγλοσουσούδες. Αλλά όταν σε πάρα πολλά κείμενα η μία στις δύο λέξεις είναι στα αγγλικά τι περιμένεις;

Όσο για το traineeship programme, δεν είναι για τα λεξικά. Είναι ο κοινοτικός όρος για το μακρινάρι του τίτλου (πρόγραμμα απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας).

Το ξέρω, αρχικά είχα γράψει ότι είναι κλασσικό eurospeak αλλά το έσβησα γιατί όλο και κάποιος θα εμφανιζόταν και θα έλεγε ότι έτσι το λένε στο δικό του μαγαζί από παλιά που δεν υπήρχε ΕΕ.

 

[daeman]

Το γλωσσικό ξεκαθαρίστηκε κι ευχαριστώ γιατί ήμουν από τους μήτσους που αβασάνιστα, χωρίς να το ψάξουν, το πρόφεραν στέιτζ, αλλά δεν πιάνω το ουσιαστικό ζήτημα του προγράμματος Stage, όπως το έζησα από κοντά να υλοποιείται εδώ και κάποια χρόνια, γιατί θα τα σούρω άσχημα σε πολλούς...
Όσο για το bus class, έχω να προτείνω την εξής ερμηνεία: οι άνθρωποι "κατώτερης" () τάξης, που συνήθως στην Ελλάδα μετακινούνται με λεωφορείο, σε αντίθεση με τους χάι-χούι* που κυκλοφορούν με ΙΧ (τζιπ, κατά προτίμηση).
*χάι-χούι: θεσσαλικός ιδιωματισμός που περιγράφει όσους έχουν χάι χούγια.

Εγώ πάλι ως προχτές δεν είχα ακούσει κανέναν να τα λέει σταζ, και ούτε καν μου είχε πάει το μυαλό ότι μπορεί να είναι Γαλλικά (βέβαια, δεν είμαι γαλλομαθής) -- φανταζόμουν ότι θα 'ναι κανένα ακρωνύμιο, ή ότι απλώς έχει κουλό όνομα το πρόγραμμα, όπως τα Leader για παράδειγμα.

Posting in offtopic grey color, quoting in offtopic blue:
Επειδή δούλεψα κάποια χρόνια σ' αυτό το κουλό πρόγραμμα (όπως υλοποιήθηκε κατά κανόνα, τουλάχιστον, με κάποιες εξαιρέσεις: http://www.kenakap.gr/portal/article.asp?ArticleId=115&lang=gr), είχα μάθει από την αρχή τι ήταν και τι σήμαινε αυτό το ακρωνύμιο (όχι να το προφέρω, πάντως, γιατί κι εγώ από γαλλικά... pleurer, Charalambos!):
http://ec.europa.eu/agriculture/rur/leaderplus/faq_en.htm#37
‘Liaison Entre Actions de Développement de l'Économie Rurale’, meaning ‘Links between the rural economy and development actions’
ή
http://ec.europa.eu/agriculture/faq/rurdev/index_el.htm
Leader είναι το ακρωνύμιο του «Liaison Entre Actions de Développement de l'Economie Rurale» (Δεσμοί μεταξύ των δράσεων για την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας).


Admin's note: Προστέθηκε σχόλιο εδώ.

 

[Zazula]

Αλλά μη μου καταστρέψετε το σύμβολο «Μήτσος». Ο Μήτσος εκπροσωπεί τη λαϊκή σοφία — ακόμα και τα λάθη του είναι σωστά. Ας μην τον μπερδεύουμε με αγγλοσουσούδες.

Αφού το 'χουμε πει, δεν υπάρχει μοναδικός και αδιαίρετος Μήτσος. Αυτό ΑΚΡΙΒΩΣ που είπε η psifio («ως προχτές δεν είχα ακούσει κανέναν να τα λέει σταζ, και ούτε καν μου είχε πάει το μυαλό ότι μπορεί να είναι γαλλικά — φανταζόμουν ότι θα 'ναι κανένα ακρωνύμιο, ή ότι απλώς έχει κουλό όνομα το πρόγραμμα») συνέβαινε μ' εμένα μέχρι που διάβασα σήμερα τούτο' δώ το νήμα (κι έχω συμμετάσχει ως εργοδότης στα στέιτζ, κι όλοι οι ΟΑΕΔ απ' όπου πέρασα έτσι το λέγανε). Είχα μάλιστα σκεφτεί ότι μάλλον πρόκειται για backronym (επειδή συχνά γράφεται με κεφαλαία στα έγγραφα του ΟΑΕΔ) που να παραπέμπει σε stage = φάση, στάδιο ανάπτυξης (επισήμως καλείται «πρόγραμμα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας», μαζί με το «επαγγελματικής εμπειρίας» τού τίτλου τού παρόντος). Πείτε με αγγλοσουσού αν θέλετε (κλάιν μάιν ), αλλά το Ελλήνων σύμπαν άπαν (πλην ελαχίστων), αν ακούσει "σταζ": (1) στρέφει το βλέμμα στο ταβάνι να δει από πού στάζει, ή (2) εμπλέκεται σε φραστική διαμάχη για τα αρχεία τής Στάζι. Οι υπόλοιποι τα εν λόγω προγράμματα τα λέμε "στέιτζ". Υπόσχομαι να καταβάλλω κάθε προσπάθεια να λέω πλέον "σταζ" και να ενημερώνω και τον κόσμο, αλλά νομίζω ότι είναι πια εδραιωμένο: http://www.google.com/search?q=στέι...-us&ie=UTF-8&oe=UTF-8&startIndex=&startPage=1.

 

[daeman]

Αφού το 'χουμε πει, δεν υπάρχει μοναδικός και αδιαίρετος Μήτσος. Αυτό ΑΚΡΙΒΩΣ που είπε η psifio («ως προχτές δεν είχα ακούσει κανέναν να τα λέει σταζ, και ούτε καν μου είχε πάει το μυαλό ότι μπορεί να είναι γαλλικά — φανταζόμουν ότι θα 'ναι κανένα ακρωνύμιο, ή ότι απλώς έχει κουλό όνομα το πρόγραμμα») συνέβαινε μ' εμένα μέχρι που διάβασα σήμερα τούτο' δώ το νήμα (κι έχω συμμετάσχει ως εργοδότης στα στέιτζ, κι όλοι οι ΟΑΕΔ απ' όπου πέρασα έτσι το λέγανε). Είχα μάλιστα σκεφτεί ότι μάλλον πρόκειται για backronym (επειδή συχνά γράφεται με κεφαλαία στα έγγραφα του ΟΑΕΔ) που να παραπέμπει σε stage = φάση, στάδιο ανάπτυξης (επισήμως καλείται «πρόγραμμα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας», μαζί με το «επαγγελματικής εμπειρίας» τού τίτλου τού παρόντος). Πείτε με αγγλοσουσού αν θέλετε (κλάιν μάιν ), αλλά το Ελλήνων σύμπαν άπαν (πλην ελαχίστων), αν ακούσει "σταζ": (1) στρέφει το βλέμμα στο ταβάνι να δει από πού στάζει, ή (2) εμπλέκεται σε φραστική διαμάχη για τα αρχεία τής Στάζι. Οι υπόλοιποι τα εν λόγω προγράμματα τα λέμε "στέιτζ". Υπόσχομαι να καταβάλλω κάθε προσπάθεια να λέω πλέον "σταζ" και να ενημερώνω και τον κόσμο, αλλά νομίζω ότι είναι πια εδραιωμένο: http://www.google.com/search?q=%CF%83%CF%84%CE%AD%CE%B9%CF%84%CE%B6+%CF%80%CE%B1%CF%83%CE%BF%CE%BA&rls=com.microsoft:en-us&ie=UTF-8&oe=UTF-8&startIndex=&startPage=1.

Γι' άλλη μια φορά, απολύτως ζαζουλοκαλυφθείς!
Mirage: Μοιράζ', μοιράζ', μόνο σι μας δε δίν'!
Gitanes: Ζητάν', πιδάκι μου, αλλά δεν έχουμι!

 

[nickel]

Μου αρέσει που ο Ψυχογιός προσπαθεί να κάνει μέντια τα μίντια (που στο κάτω κάτω είναι και σωστή προφορά). Δεν θα έχει πάρει χαμπάρι τι συμβαίνει με το λανθασμένο στέιτζ (ομολογώ ότι δεν είχα ιδέα για τη διάδοση). Επιτρέψτε μου να κρατήσω το γαλλικό στον τίτλο — έτσι το μάθαμε οι παλιότεροι και κάπου πρέπει να αντιστεκόμαστε κι εμείς. Τουλάχιστον δεν φοβάμαι μήπως κατηγορηθώ για... γαλλολαγνεία.

 

[sarant]

Είχα σκοπό να γράψω κάτι τι στο δικό μου μαγαζί, αλλά είπατε τόσα πολλά που περισσεύει. (Αν και μπορεί να γράψω μιαν ανακεφαλαίωση αυριομεθαύριο).

Τα επιχειρήματα π.χ. του Ζάζουλα είναι σχεδόν συντριπτικά κι εγώ συνήθως δίνω το προβάδισμα στη χρήση, όμως... Όμως υπάρχουν μερικά αντεπιχειρήματα.
α) Η λέξη δεν υπάρχει με αυτή τη σημασία στα αγγλικά, είναι λάθος. Και υπάρχει και ο κίνδυνος, κάποια παιδιά να την περάσουν στην επικοινωνία τους με Άγγλους και να γίνουν ρεζίλι.
β) Η κατάσταση δεν έχει παγιωθεί. Δεν είναι "τσηρ*ώτο" ή "πού την κεφαλήν κλίναι". Παίζεται ακόμα. Είναι, έστω 4 προς 1 η αναλογία του στέιτζ. Επιπλέον, υπάρχουν ισχυροί θύλακες που λένε "σταζ".
γ) Όσο κι αν σταζ', μιράζ' και ζιτάν, η κατάληξη -άζ είναι υπαρκτή στα ελληνικά δάνεια: γκαράζ, μοντάζ, αμοραγιάζ και άλλα εκατό. Μάλιστα, και το "σπικάζ" το οποίο δεν ξέρω αν είναι ελληνική πατέντα ή δανειο.
Αντίθετα, το στέιτζ ξενίζει.
δ) Και να καθιερώναμε το στέιτζ, πάντα θα υπάρχουν κάμποσες εκατοντάδες νέοι το χρόνο που θα κάνουν σταζ στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.

Αναρωτιέμαι πάντως, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ που διαφώνησε με τον Καραμανλή για τα stage, άκουσε κανείς πώς το πρόφερε;

 

[Zazula]

Αναρωτιέμαι πάντως, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ που διαφώνησε με τον Καραμανλή για τα stage, άκουσε κανείς πώς το πρόφερε;

Οι πολιτικοί, οι πολιτικολογούντες και οι δημοσιογράφοι, απ' όσο έχω ακούσει, έχουν την (ψευδ)αίσθηση ότι λέγεται "στέιτζ".

 

[Zazula]

Μάλιστα, και το "σπικάζ" το οποίο δεν ξέρω αν είναι ελληνική πατέντα ή δανειο.

Πάρα πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Υποθέτω ότι, από τη στιγμή που καθιερώθηκε ο σχηματισμός ρημάτων σε -άρω από ξενικά ουσιαστικά σε -άζ (αμπαλάζ -> αμπαλάρω, μοντάζ -> μοντάρω, μακιγιάζ -> μακιγιάρω, καμουφλάζ -> καμουφλάρω, σαμποτάζ -> σαμποτάρω κ.ο.κ.), υπήρξε και ο αντίθετος σχηματισμός: σπικάρω -> σπικάζ. Το ωραίο είναι ότι το αγγλ. speakage είναι ολόφρεσκος σχηματισμός τής 1337: http://en.wikipedia.org/wiki/Leet#Morphology.

 

[daeman]

[...]
γ) Όσο κι αν σταζ', μιράζ' και ζιτάν, η κατάληξη -άζ είναι υπαρκτή στα ελληνικά δάνεια: γκαράζ, μοντάζ, αμοραγιάζ και άλλα εκατό. Μάλιστα, και το "σπικάζ" το οποίο δεν ξέρω αν είναι ελληνική πατέντα ή δανειο.
Αντίθετα, το στέιτζ ξενίζει.
[...]

Τα υπόλοιπα αντεπιχειρήματα δεν τα συζητώ· έχεις απόλυτο δίκιο.
Κοντοστέκομαι σ' αυτό επειδή ούτε καν το σκέφτηκα. Από την άλλη, ίσως να υπήρχε το ενδεχόμενο να κατασκευάστηκε αυτή η προφορά επίτηδες ώστε να "ξενίζει", να ξενοφέρνει περισσότερο, αλλά τελικά μάλλον δεν τους έχω ικανούς για τόση εφευρετικότητα (τους δικούς μας που καθιέρωσαν αυτή την προφορά)...

 

[nickel]

γ) Όσο κι αν σταζ', μιράζ' και ζιτάν, η κατάληξη -άζ είναι υπαρκτή στα ελληνικά δάνεια: γκαράζ, μοντάζ, αμοραγιάζ και άλλα εκατό. Μάλιστα, και το "σπικάζ" το οποίο δεν ξέρω αν είναι ελληνική πατέντα ή δανειο.
Αντίθετα, το στέιτζ ξενίζει.

Ναι, δίπλα στις δεκάδες τα «-άζ», μόνο το έιτζ έχουμε στα λεξικά και, εκτός λεξικών, το Νιου Έιτζ, σ' αυτό το φριχτό μπέρδεμα του AIDS με το Age.

Αλλά το πιο πειστικό επιχείρημα είναι ότι δεν έχουμε απλώς λάθος προφορά, αλλά (επιχείρημα α) δημιουργούμε σημασία που δεν υπάρχει.