partblah1990
New member
Πότε βάζουμε -γκ- και πότε -γγ-; Π.χ. ζούγκλα, έγκυος γράφονται με -γκ- ενώ, όταν λέμε "στο εγγύς μέλλον", βάζουμε -γγ-.
-γκ ή -γγ
- Thread starter partblah1990
- Start date
Όπου το απαιτεί η λέξη. Δεν υπάρχει κανόνας πλην των περιπτώσεων που έχεις ν+κ (έγκυος, σύγκρυο, κάγκελο [λατ. cancellum]) και ν+γ (έγγαμος, συγγενείς). Κατά τα άλλα, τα σύγχρονα δάνεια που έχουν "g" μεταγραμματίζονται με "γκ" (ζούγκλα), αλλά υπάρχουν παλιότερες λέξεις που πέρασαν με "γγ" (αγγούρι).
Themis†
¥
Νομίζω ότι πρακτικά η κατάσταση θα μπορούσε να συνοψιστεί ως εξής:
-γγ- έχουμε: 1) σε περίπτωση σύνθετης λέξης στην οποία το πρώτο συνθετικό τελειώνει σε -ν και το δεύτερο αρχίζει από γ- (π.χ.συγγενής, συγγραφέας, εγγαστρίμυθος, Παγγαία), 2) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γγ- (π.χ. λάρυγξ-λάρυγγος απ' όπου λαρύγγι, σύριγξ-σύριγγος απ' όπου σύριγγα / λέξεις αβέβαιου ετύμου όπου μπορεί να υποκρύπτεται σύνθεση με -ν και γ-, π.χ. εγγύς / άλλες λέξεις με τέτοια καθιερωμένη γραφή, π.χ. άγγελος, γογγυσμός, Αγγλία, Ουγγαρία), 3) ποτέ στην αρχή λέξης.
γκ- έχουμε: 1) στις λέξεις ξένης προέλευσης που στα ελληνικά δεν έχουν μακρά ιστορία ορθογράφησης με -γγ-, άρα κατ' εξοχήν στις σχετικά πρόσφατα φερμένες λέξεις (π.χ. ζούγκλα, τσίγκος, μάγκας), 2) στην περίπτωση σύνθεσης με -ν και κ- (π.χ. έγκυος, εγκύπτω, εγκρίνω, πάγκοινος, συγκοινωνία, συγκομιδή), 3) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γκ- (π.χ. αγκύλη, άγκυρα, αγκάλη-αγκαλιά), 4) στην αρχή όλων των λέξεων για την παράσταση του ήχου /γκ/.
Γκρίζες ζώνες ασφαλώς υπάρχουν, όπως υπήρχε παλιά η τάση να γράφονται πολλά -γγ- χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο με αποτέλεσμα να συναντάμε ακόμα και σήμερα τέτοιες γραφές. Τώρα πάντως η γενική τάση είναι το ουγκ, όχι το ουγγ.
-γγ- έχουμε: 1) σε περίπτωση σύνθετης λέξης στην οποία το πρώτο συνθετικό τελειώνει σε -ν και το δεύτερο αρχίζει από γ- (π.χ.συγγενής, συγγραφέας, εγγαστρίμυθος, Παγγαία), 2) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γγ- (π.χ. λάρυγξ-λάρυγγος απ' όπου λαρύγγι, σύριγξ-σύριγγος απ' όπου σύριγγα / λέξεις αβέβαιου ετύμου όπου μπορεί να υποκρύπτεται σύνθεση με -ν και γ-, π.χ. εγγύς / άλλες λέξεις με τέτοια καθιερωμένη γραφή, π.χ. άγγελος, γογγυσμός, Αγγλία, Ουγγαρία), 3) ποτέ στην αρχή λέξης.
γκ- έχουμε: 1) στις λέξεις ξένης προέλευσης που στα ελληνικά δεν έχουν μακρά ιστορία ορθογράφησης με -γγ-, άρα κατ' εξοχήν στις σχετικά πρόσφατα φερμένες λέξεις (π.χ. ζούγκλα, τσίγκος, μάγκας), 2) στην περίπτωση σύνθεσης με -ν και κ- (π.χ. έγκυος, εγκύπτω, εγκρίνω, πάγκοινος, συγκοινωνία, συγκομιδή), 3) σε άλλες περιπτώσεις στις οποίες έχει παραδοθεί ιστορική ορθογράφηση με -γκ- (π.χ. αγκύλη, άγκυρα, αγκάλη-αγκαλιά), 4) στην αρχή όλων των λέξεων για την παράσταση του ήχου /γκ/.
Γκρίζες ζώνες ασφαλώς υπάρχουν, όπως υπήρχε παλιά η τάση να γράφονται πολλά -γγ- χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο με αποτέλεσμα να συναντάμε ακόμα και σήμερα τέτοιες γραφές. Τώρα πάντως η γενική τάση είναι το ουγκ, όχι το ουγγ.
Ψάχνοντας για κάτι άλλο, διαπίστωσα ότι στο ευρετήριο του Αντιλεξικού υπάρχει λήμμα οὓγκ (ναι, με δασεία-οξεία). Πρόκειται για το πρώτο σύστημα τυπωτικής τηλεγραφίας, από τον εφευρέτη του, Hughes. Εδώ θα βρείτε και άλλες καταπληκτικές αποδόσεις ξεχασμένων (ή μη) σήμερα πρωτοπόρων της τηλεγραφίας:
[...] διότι μεταβιβάζονται τηλεγραφήματα στην γραμμή, όσα μόνο ένας χειριστής μπορεί να μεταβιβάσει, είναι τα Μόρς, Ουγκ, Σίφων Ρεκόρδερ κ.λ.π [...]
[...]από τα παλαιότερα τυπωτικά συστήματα είναι το χρησιμοποιούμενο από εμάς το Βωδό, Σίμενς, Κρής [...]
Αυτό το Κρής...
Πολύ ενδιαφέρουσες οι προηγούμενες συζητήσεις. Είδα ότι ο nickel γράφει πως προφέρουμε /paŋγéa/ την Παγγαία. Να σημειώσω ότι το Παγγαίο όρος προφέρεται /pangéo/.
Thanasis_P
New member
Σε μερικές περιπτώσεις ίσως πρέπει να ανατρέξουμε σε πιο βαθιές ρίζες.
Για παράδειγμα η λέξη "λύγξ", όταν σχηματίζει τη γενική "λυγκός" σημαίνει το αιλουροειδές λύγκας, ενώ όταν γίνεται "λυγγός", τον λόξυγγα (ενδιαφέρον ότι τον βλέπω και με άλλες εκδοχές: λόξυγκα/λόξιγκα/λόξιγγα/λώξυγγα).
Πάντως η γενικότερη παρατήρηση του Hellegenes στο #2 νομίζω ότι καλύπτει αρκετά το θέμα, καθώς επίσης και η ιστορική ορθογραφία, όπως αναφέρθηκε στο #3. Στις "γκρίζες ζώνες" θα προτιμούσα το -γκ-, καθώς το θεωρώ απλούστερη γραφή από το -γγ-.
Για παράδειγμα η λέξη "λύγξ", όταν σχηματίζει τη γενική "λυγκός" σημαίνει το αιλουροειδές λύγκας, ενώ όταν γίνεται "λυγγός", τον λόξυγγα (ενδιαφέρον ότι τον βλέπω και με άλλες εκδοχές: λόξυγκα/λόξιγκα/λόξιγγα/λώξυγγα).
Πάντως η γενικότερη παρατήρηση του Hellegenes στο #2 νομίζω ότι καλύπτει αρκετά το θέμα, καθώς επίσης και η ιστορική ορθογραφία, όπως αναφέρθηκε στο #3. Στις "γκρίζες ζώνες" θα προτιμούσα το -γκ-, καθώς το θεωρώ απλούστερη γραφή από το -γγ-.
Ειδικότερα για τον λόξιγκα, το Ορθογραφικό (ΟΛΝΕΓ) αναφέρει τις διαφορετικές γραφές και επισημαίνει «Σε περιπτώσεις αβέβαιης ετυμολογίας, προτιμάται η απλούστερη γραφή, την οποία υιοθετεί και η σχολική γραμματική: λόξιγκας». Στο ΛΝΕΓ μου, ωστόσο, το λήμμα ήταν λόξυγγας. Στο ΛΝΕΓ του 2012; (Στο ΛΚΝ, εδώ.)
