γεώμορφος ή γαιόμορφος; (πλανήτης, π.χ.)

[drsiebenmal]

Δηλαδή, πλανήτης που μοιάζει με τη Γη.Τα ευρήματα είναι λίγα και για τις δύο περιπτώσεις. Εσείς τι λέτε;

 

[Hellegennes]

Γεώμορφος. Όλες οι αντίστοιχες λέξεις ακολουθούν αυτήν την μορφή (γεωστατικός, γεωσύγχρονος, γεωμαγνητισμός, γεωθερμία, γεωδαισία, γεωκεντρικός, γεωδυναμική και πιο σημαντικό απ' όλα το ήδη δημιουργημένο "γεωμορφολογία")

 

[daeman]

...
Παρά τις εύλογες παρατηρήσεις του προλαλήσαντα, η γραφή «γαιόμορφος», αυτός που έχει μορφή παρόμοια με της Γης, ίσως να έχει έρεισμα σε πλανητικό επίπεδο, γιατί σε αυτή την περίπτωση το πρώτο συνθετικό δεν αναφέρεται στη γη, στο έδαφος, όπως στα αποπάνω παραδείγματα, αλλά στον πλανήτη Γαία / Γη.

Π.χ. σε μια διατύπωση όπως
«η γεωμορφολογία αυτού του γεώμορφου πλανήτη»,

θα ήθελα μια διάκριση:

«η γεωμορφολογία αυτού του γαιόμορφου πλανήτη»

για να μη φαίνεται σαν ταυτολογία.

Το πρώτο να εννοεί τη γη του, την εδαφική διαμόρφωση του πλανήτη, ενώ το δεύτερο τη Γαία στην οποία μοιάζει.
Γιατί εδώ εκεί, άλλο Γη και άλλο γη.

Θεωρητικά. Στην πράξη, όμως, οι όμορφες διακρίσεις όμορφα καίγονται και οι μορφολογίες εύκολα ισοπεδώνονται.

 

[Hellegennes]

Δεν διαφωνώ με την ομορφιά της διάκρισης, αλλά οι σχηματισμοί γεωσύγχρονος, γεωμαγνητισμός, γεωκεντρικός και γεωστατικός ήδη στην Γη σαν πλανήτη αναφέρονται. Κοίταξα στο ΛΚΝ μπας και υπάρχουν λέξεις από "γαιο-" που να αναφέρονται στην Γη σαν πλανήτη αλλά δεν βρήκα τίποτα άλλο από το "γαιοστατικός" που πρώτη φορά το βλέπω έτσι γραμμένο. Αν κάποιος ξέρει κάτι παραπάνω ας το καταθέσει.

Πάντως, δεδομένου ότι δεν υπάρχει καταγεγραμμένη μορφή στο ΛΚΝ (δεν έχω πρόσβαση στα άλλα μου λεξικά τώρα), δεν θα θεωρούσα λάθος τίποτα απ' τα δυο. Τουλάχιστον όχι μέχρι να καθιερωθεί κάποια απ' τις δυο γραφές.

Επίσης προσοχή στην διάκριση των πλανητών που μοιάζουν με την Γη και των πλανητών που η σύστασή τους είναι βραχώδης, γιατί σε αγγλικά και γαλλικά κείμενα* (δεν ξέρω σε άλλες γλώσσες) μπορεί να χρησιμοποιείται η ίδια λέξη ή έκφραση γι' αυτό. Έχουμε δηλαδή τους τέσσερις εσώτερους πλανήτες του ηλιακού συστήματος που είναι βραχώδεις αλλά δεν μοιάζουν στην Γη. Ακόμα και η Αφροδίτη δεν θεωρείται ότι μοιάζει στην Γη γιατί βασική προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό είναι η παρόμοια μέση θερμοκρασία και ατμοσφαιρική πίεση. Στο όχι και τόσο εγγύς μέλλον, βέβαια, μπορεί να γαιοποιήσουμε την Αφροδίτη, το οποίο μάς φέρνει μπροστά στο άλλο ερώτημα: γαιοποίηση ή γεωποίηση;



* earth-like και planète tellurique.

 

[drsiebenmal]

Ας μεταφέρω προς το παρόν και τι λέει το ΛΚΝ:

γαιο- [jeo] & γαιό- [jeó], όταν κατά τη σύνθεση ο τόνος ανεβαίνει στο α' συνθετικό & γαι- [je], όταν το β' συνθετικό αρχίζει από φωνήεν : το ουσ. γη ως α' συνθετικό σε σύνθετες λέξεις· (πρβ. γεω-, γη-)· δηλώνει ότι αυτό που εκφράζει το β' συνθετικό: α. αναφέρεται στη γη ως καλλιεργήσιμη ή μη έκταση: ~κτήμονας, ~κτησία. β. αναφέρεται στη γη με τη γενική σημασία, στο χώμα: γαιότοιχος. γ. προέρχεται από τη γη: γαιάνθρακας.

[λόγ. < αρχ. γαι(ο)- θ. του ουσ. γαῖ(α) (ποιητ. τ. αντί γῆ) -ο- ως α' συνθ.: αρχ. γαιο-νόμος `που κατοικεί στη χώρα΄ & μτφρδ.: γαιο-κτήμονας < γερμ. Land besitzer]

γεω- [jeo] & γεώ- [jeó], όταν κατά τη σύνθεση ο τόνος ανεβαίνει στο α' συνθετικό : το ουσ. γη ως α' συνθετικό: α. σε σύνθετες συνήθ. επιστημονικές λέξεις· (πρβ. γαιο-, γη-): ~γνωσία, ~φυσική, ~χημεία· ~τροπισμός, ~μορφισμός· ~κεντρικός, ~κυκλικός. β. στην επιστημονική ονομασία εντόμων, ζώων, φυτών κτλ.: ~δρόμος, ~καρκίνος· γεώμηλο.

[λόγ. < αρχ. γεω- παράλλ. θ. του ουσ. γῆ ως α' συνθ.: αρχ. γεω-δαισία, γεω-μέτρης, ελνστ. γεω-γραφία & διεθ. geo- < αρχ. γεω-: γεω-λογία, γεω-κεντρικός < γαλλ. géologie, géocentrique, γεω-πολιτική < αγγλ. geopolitics, γεω-δυναμική < διεθ. geo- + dynamics]

Με βάση τα παραπάνω, το γεώμορφος θα έμοιαζε να είναι πρώτη επιλογή. Όπως όμως έδειξε ο daeman, στο παράδειγμα «η γεωμορφολογία αυτού του γαιόμορφου πλανήτη» μού φαίνεται κι εμένα σκόπιμο να έχουμε μια ορθογραφική έστω διαφορά.

(Αν θέλαμε και ακουστική υπάρχει και το πρόθεμα γη-, αλλά ας το αφήσουμε μάλλον στην ησυχία του, αν και τώρα που το σκέφτομαι «γήμορφος» πλανήτης, χμμ, μπα, άσε μάλλον...).

 

[daeman]

Δεν διαφωνώ με την ομορφιά της διάκρισης, αλλά οι σχηματισμοί γεωσύγχρονος, γεωμαγνητισμός, γεωκεντρικός και γεωστατικός ήδη στην Γη σαν πλανήτη αναφέρονται. ...

Σωστό, αλλά στη Γη μόνη της, απουσία άλλων πλανητών, δηλαδή χωρίς ανάγκη διάκρισης, όσο μικρή κι ασήμαντη κι αν είναι αυτή που συζητάμε.

Επίσης προσοχή στην διάκριση των πλανητών που μοιάζουν με την Γη και των πλανητών που η σύστασή τους είναι βραχώδης, γιατί σε αγγλικά και γαλλικά κείμενα* (δεν ξέρω σε άλλες γλώσσες) μπορεί να χρησιμοποιείται η ίδια λέξη ή έκφραση γι' αυτό. Έχουμε δηλαδή τους τέσσερις εσώτερους πλανήτες του ηλιακού συστήματος που είναι βραχώδεις αλλά δεν μοιάζουν στην Γη. Ακόμα και η Αφροδίτη δεν θεωρείται ότι μοιάζει στην Γη γιατί βασική προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό είναι η παρόμοια μέση θερμοκρασία και ατμοσφαιρική πίεση.

Σωστό. Και χρήσιμος ο ορισμός στο νήμα, αλλά όχι για όσους ξέρουν τι θα πει γ**μορφος —κι απ' όσα έχεις δει από μένα τόσα χρόνια εδώ μέσα, θα ξέρεις ότι το ξέρω και ότι συνήθως δεν μιλάω χωρίς να ξέρω. Ή αν το κάνω, το δείχνω. Γενικά το λέω, για να μην επαναλαμβάνουμε τα ήδη γνωστά χωρίς λόγο. Κι εγώ τα αναλύω πολλές φορές όλα, αλλά μόνο εκεί που δεν ξέρω αν ξέρουν οι άλλοι. Γιατί αν αρχίσουμε να διυλίζουμε την κάθε λέξη των άλλων, άλλη δουλειά δε θα κάνουμε, κι αυτό το παιχνίδι δε μ' αρέσει, όχι μόνο επειδή είναι μάταιο.

Πού να βρω πλανήτη να της μοιάζει;

...
Πάντως, δεδομένου ότι δεν υπάρχει καταγεγραμμένη μορφή στο ΛΚΝ (δεν έχω πρόσβαση στα άλλα μου λεξικά τώρα), δεν θα θεωρούσα λάθος τίποτα απ' τα δυο. Τουλάχιστον όχι μέχρι να καθιερωθεί κάποια απ' τις δυο γραφές.
...

Πέρα από τη θεωρία, επειδή το έχω αντιμετωπίσει στην πράξη, αυτό εφαρμόζω. Έμπρακτα ή μάλλον άπρακτα.
Live and let live, μέχρι να αποφασίσουν οι δυνάμεις, επίγειες και ουράνιες. Όπως δεν πειράζω τον ορθοπ*δικό.

Στο όχι και τόσο εγγύς μέλλον, βέβαια, μπορεί να γαιοποιήσουμε την Αφροδίτη, το οποίο μάς φέρνει μπροστά στο άλλο ερώτημα: γαιοποίηση ή γεωποίηση;

That is the question, but for another generation.

Όχι μόνο για επόμενες γενιές όμως, αφού ήδη γράφουμε γι' αυτό, επομένως καλό θα ήταν να καταλήξει κάπου.

 

[drsiebenmal]

Στο όχι και τόσο εγγύς μέλλον, βέβαια, μπορεί να γαιοποιήσουμε την Αφροδίτη, το οποίο μάς φέρνει μπροστά στο άλλο ερώτημα: γαιοποίηση ή γεωποίηση;

Όπως το σκέφτομαι, θα έλεγα γαιοποίηση (μετατροπή σε πλανήτη όμοιο με τη Γη, με θάλασσες, παρόμοια ατμόσφαιρα κλπ) ή γεωγένεση (δημιουργία εδαφικών συνθηκών παρεμφερών με της Γης, ενδεχομένως όμως χωρίς τα υπόλοιπα ντεσού).

 

[Hellegennes]

Σωστό. Και χρήσιμος ο ορισμός στο νήμα, αλλά όχι για όσους ξέρουν τι θα πει γ**μορφος —κι απ' όσα έχεις δει από μένα τόσα χρόνια εδώ μέσα, θα ξέρεις ότι το ξέρω και ότι συνήθως δεν μιλάω χωρίς να ξέρω. Ή αν το κάνω, το δείχνω. Γενικά το λέω, για να μην επαναλαμβάνουμε τα ήδη γνωστά χωρίς λόγο.

Εννοείται πως το καταθέτω για τον όποιον μελλοντικό αναγνώστη του νήματος. Αφού το θίξαμε το ζήτημα ας υπάρχει και η προειδοποίηση για μεταφραστική παγίδα.

 

[nickel]

Πάντως, αν πάμε στο επίθετο με την ίδια σημασία και σχηματισμό, είναι γεωειδής.

https://www.google.gr/search?q="γεωειδείς"&sourceid=chrome&ie=UTF-8

 

[drsiebenmal]

Πάντως, αν πάμε στο επίθετο με την ίδια σημασία και σχηματισμό, είναι γεωειδής.
https://www.google.gr/search?q="γεωειδείς"&sourceid=chrome&ie=UTF-8

Αυτοί είναι οι γεωειδείς:

Επίσης προσοχή στην διάκριση των πλανητών που μοιάζουν με την Γη και των πλανητών που η σύστασή τους είναι βραχώδης, γιατί σε αγγλικά και γαλλικά κείμενα* (δεν ξέρω σε άλλες γλώσσες) μπορεί να χρησιμοποιείται η ίδια λέξη ή έκφραση γι' αυτό. Έχουμε δηλαδή τους τέσσερις εσώτερους πλανήτες του ηλιακού συστήματος που είναι βραχώδεις αλλά δεν μοιάζουν στην Γη.

δες π.χ. στα ευρήματα:

[Στο ηλιακό σύστημα αποκαλούνται] Γεωειδείς ή πετρώδεις λόγω της ομοιότητάς τους με τη Γη (Ερμής, Αφροδίτη, Γη, ΄Αρης), πλανήτες οι οποίοι αποτελούνται κυρίως από διοξείδιο του πυριτίου (SiO2) , από μέταλλα και χημικές ενώσεις αυτών, κυρίως σιδήρου (Fe) αλουμινίου (αργιλίου, Al), μαγνησίου (Mg), ασβεστίου (Ca).

 

[nickel]

Αυτοί είναι οι γεωειδείς:

Κόλλησες σε αυτό που είπα για «ίδια σημασία»; Εντάξει, παρεμφερή. Τα επίθετα που σχηματίζονται με συνθετικά το -ειδής ή το -μορφος έχουν μια ομοιομορφία στην κατασκευή τους.

 

[drsiebenmal]

Κόλλησες σε αυτό που είπα για «ίδια σημασία»; Εντάξει, παρεμφερή. Τα επίθετα που σχηματίζονται με συνθετικά το -ειδής ή το -μορφος έχουν μια ομοιομορφία στην κατασκευή τους.

Έλα όμως που τα ομοιό-μορφα δεν είναι ομο-ειδή... :)

 

[nickel]

Σίγουρα τα ευρήματα είναι σχεδόν μοιρασμένα. Δεν βγαίνει άκρη αποκεί.

https://www.google.gr/search?q="γαι...efox-b-ab&gfe_rd=cr&ei=fnt1V_X3F8uz8wfoiJzYBQ

https://www.google.gr/search?q="γεώ...efox-b-ab&gfe_rd=cr&ei=Pnx1V9iqG8qz8wfSkbf4DA