Υ.Γ. Διαφωτιστικότατη η κατανομή εδρών χωρίς το μπόνους, δόκτωρα. Δείχνει ότι και με αναλογικό εκλογικό νόμο, θα βρισκόμασταν στο ίδιο ακριβώς αδιέξοδο.
Ανορθολογική συμπεριφορά δεν μπορείς να πεις ότι βλέπουμε πρώτη φορά, απεναντίας, εγώ θα έλεγα ότι είναι μάλλον ο κανόνας.
Όταν ψηφίστηκε ο νόμος Σκανδαλίδη (που θεωρώ τον καλύτερο* εκλογικό νόμο που είχαμε ποτέ στην Ελλάδα), η ΝΔ είχε διαμαρτυρηθεί επειδή, με τα τότε δεδομένα, το μπόνους των 40 εδρών βασιζόταν κυρίως στον δεύτερο του δικομματισμού. Αυτό, φυσικά, δεν εμπόδισε τον Παυλόπουλο να ανεβάσει κοντόφθαλμα το μπόνους στις 50 έδρες, με αποτέλεσμα να διαμαρτύρονται τότε οι πασόκοι. Έτσι πέρασε στο συλλογικό μας θυμικό η άποψη ότι "το μπόνους κόβεται από τον δεύτερο", με αποτέλεσμα να διαμαρτύρεται ο τωρινός δεύτερος σε εντελώς διαφορετικό σκηνικό.
Στην πραγματικότητα, το μπόνους «κόπηκε» (καθ' υπερβολήν το λέω) αυτή τη φορά κυρίως από τα κόμματα που πλησίασαν την είσοδο στη βουλή, αλλά δεν τα κατάφεραν (δείτε την τρίτη στήλη στην ανάλυσή μου). Αν υπήρχε η «απλή και άδολη» αναλογική, τα κόμματα που είναι σήμερα στο κοινοβούλιο θα είχαν, φυσικά,
λιγότερες έδρες.
*Θεωρώ τον νόμο ως τον καλύτερο που είχαμε ποτέ επειδή είναι
παραμετρικός. Με άλλα λόγια, πολύ εύκολα και με μεγάλη διαφάνεια μπορεί να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της χώρας:
(1) Καθορίζει ένα ελάχιστο ποσοστό για την είσοδο πραγματικών πολιτικών δυνάμεων στη Βουλή. Κατά τη γνώμη μου, είναι απαραίτητο να εξασφαλίζεται ότι δεν θα μπαίνουν στη Βουλή γραφικές προσωπικότητες, πολιτευτές έτοιμοι για όλα ή οριακές πολιτικές δυνάμεις. Το ποιο είναι το ελάχιστο ποσοστό, φυσικά εξαρτάται από τις συνθήκες και από άλλες πρόνοιες που μπορεί να υπάρχουν.
Στη Γερμανία π.χ., υπάρχει ποσοστό 5% αλλά, στο Σλέσβιχ-Χολστάιν (όπου είχαν χθες τοπικές εκλογές) το όριο δεν ισχύει για το μειονοτικό κόμμα των Δανών, Επίσης, ενώ υπάρχει όριο, στη Γερμανία μπορούν να μπουν βουλευτές μικρότερων κομμάτων ως άτομα --και αν μπουν αρκετοί, αίρεται το όριο για το κόμμα τους. Άλλες συνθήκες, άλλοι νόμοι.
(2) Κατανέμει αναλογικά τις έδρες πλην του μπόνους.
(3) Το πόσο πρέπει να είναι το μπόνους (από 0 μέχρι όσο) είναι επίσης θέμα πολιτικής. Προφανώς ένα μπόνους που διπλασιάζει τις έδρες είναι πολιτικά απαράδεκτο. Από την άλλη, δεν βλέπω κάτι εγγενώς κακό σε μια λογική (=μικρή) ποσοστιαία πριμοδότηση του πρώτου κόμματος (π.χ. τόσες έδρες ανά τόσο τοις εκατό).
(4) Το φαινόμενο της άνισης κατανομής εδρών στους διάφορους νομούς είναι αναγκαία συνέπεια της αναλογικότητας και της μεταφοράς των εδρών (που υπολογιζονται σε όλη τη χώρα --αυτό σημαίνει αναλογικά) σε μικρότερους, ασύμμετρους νομούς. Θα μπορούσε να λυθεί αν χωρίσουμε π.χ. τη χώρα σε ισοπληθείς εκλογικές περιφέρειες, αναξάρτητες από νομούς. Γίνεται; Δεν νομίζω.
Τέλος, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει εκλογικός νόμος που να δίνει απαντήσεις σε όλες τις περιστάσεις. Στην Τουρκία π.χ., το εκλογικό όριο είναι 10% (με στόχο να κόβονται τα φιλοκουρδικά κόμματα) και επί πολλά χρόνια εμπόδιζε να εκφραστούν οι *ισλαμοδημοκρατικές (κατά το χριστιανοδημοκρατικές) δυνάμεις. Όταν άλλαξε όμως ο συσχετισμός στην κοινωνία, ο ίδιος νόμος εξαφάνισε τελικά τους σχεδιαστές του.