Πώς απευθύνεται ο κύριος στον υπηρέτη;

[AoratiMelani]

Πώς απευθύνεται ο κύριος στον υπηρέτη; Πάντα στον ενικό ή μπορεί και στον πληθυντικό;

Πιο συγκεκριμένα, πώς απευθύνεται ο Φιλέας Φογκ στον Πασπαρτού; Στα γαλλικά τού μιλά στον πληθυντικό, αλλά σε δύο ελληνικές εκδόσεις που έχω (Μίνωας 1990 και Σπύρος Λιναρδάτος αγνώστου χρονολογίας), του μιλά στον ενικό. Αν κάποιος έχει κάποια άλλη ελληνική έκδοση, κατά προτίμηση παλιά, ας την κοιτάξει και ας μου πει.

Και φυσικά θα εκτιμούσα την άποψή σας επ' αυτού. Εγώ κλίνω προς τον ενικό, αλλά αναρωτιέμαι μήπως ο πληθυντικός θα συνεισέφερε περισσότερο στη δημιουργία ατμόσφαιρας.

 

[SBE]

Στον πληθυντικό φυσικά. Δεν είναι φιλαράκια, αλλά υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός.
Επιπλέον, έτσι το ήθελε κι ο συγγραφέας.
(αν και εδώ που τα λέμε, νομίζω ότι όταν το είχα διαβάσει μικρή ήταν στον ενικό)

 

[nickel]

Ορίστε παλιά μετάφραση Γκολντόνι — στον ενικό.
https://books.google.gr/books?id=jBtLAAAAcAAJ&pg=PA118

Κι εδώ η ιστορία του ανάξιου υπηρέτη του Βυζάντιου — πάλι στον ενικό (αλλά ήταν κι ανάξιος...).
https://books.google.gr/books?id=gFUAAAAAcAAJ&pg=PA60

Κι από τον περιοδικό Πανδώρα. Ενικός, ενικός...
https://books.google.gr/books?id=C0kOAAAAYAAJ&pg=PA1049#v=onepage&q&f=false

Λέτε να 'ναι μόνο οι Γάλλοι που τους ομιλούν στον πληθυντικό; Βέβαια, οι Άγγλοι κατήργησαν εντελώς τον ενικό (thou, thee, thy), αλλά δεν ξέρω αν το πήρανε χαμπάρι οι μεταφραστές.

 

[Alexandra]

Συμφωνώ για τον ενικό.

 

[nickel]

Συμφωνώ για τον ενικό.

Εντάξει, εγώ το θυμάμαι κιόλας, αλλά φαντάστηκα ότι θα ήθελαν και γραπτά τεκμήρια.

 

[presunto]

Με αφορμή την ανάρτηση θυμάμαι ανεκδοτολογική περιγραφή οικογένειας, τα μέλη της οποίας τηρούσαν αυστηρούς κανόνες ευγένειας μεταξύ τους. Κάποια στιγμή, λοιπόν, σε τσακωμό ειπώθηκε: "Σας ζητώ να σκάσετε, μητέρα!".

Γι' αυτό νομίζω πως ο πληθυντικός πράγματι θα συμβάλει στην οικοδόμηση ατμόσφαιρας.

 

[Katsik35]

"Λέτε να 'ναι μόνο οι Γάλλοι που τους ομιλούν στον πληθυντικό;"
Οι Γάλλοι έχουν αυτήν την περίεργη - για μας - συνήθεια· θυμάμαι τον καθηγητή μου στο Στρασβούργο να απευθύνεται σ'έναν παρασκευαστή "Bernard, vous allez me preparer ...".

 

[AoratiMelani]

Με αφορμή την ανάρτηση θυμάμαι ανεκδοτολογική περιγραφή οικογένειας, τα μέλη της οποίας τηρούσαν αυστηρούς κανόνες ευγένειας μεταξύ τους. Κάποια στιγμή, λοιπόν, σε τσακωμό ειπώθηκε: "Σας ζητώ να σκάσετε, μητέρα!".

Αντίστοιχα μου έχει πει η μάνα μου ότι μιλούσαν στους γονείς τους στον πληθυντικό και ο ένας αδελφός της ειδικά, όταν τσακώνονταν, μπορούσε να τη βρίσει, αλλά πάντα στον πληθυντικό: "Να πάτε στο διάολο, μητέρα" ήταν ένα παράδειγμα. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

Απλώς δεν ξέρω αν είναι σκόπιμο να μεταφέρω στα ελληνικά τη συνήθεια των Γάλλων (για ατμόσφαιρα) ή αν είναι προτιμότερο να βάλω αυτό που θα έλεγαν αν ήταν Έλληνες (για φυσικότητα).

 

[Marinos]

Είναι ευρύτερο το μεταφραστικό πρόβλημα και απορώ αν δεν το έχουμε ήδη συζητήσει. Εμένα μου φαίνεται σόλοικο όταν βλέπω τον γαλλικό πληθυντικό να γίνεται ενικός, ας πούμε επειδή θέλω την κουλέρ λοκάλ. Από γλώσσες που δεν έχουν τη διάκριση, την εξής μία δηλαδή, θέλω να προσαρμόζεται ο μεταφραστής στον αναμενόμενο αριθμό της γλώσσας-στόχου, των ελληνικών δηλαδή. Παραξενιά; Ίσως.
Παραξενιά που κάνει το ερώτημα ακόμα δυσκολότερο, μιας και ο Βερν γράφει στα γαλλικά αλλά οι ήρωές του είναι Άγγλοι. Για ιστορικούς λόγους, δηλαδή βάσει της μεταφραστικής παράδοσης από τα αγγλικά, θα έκλινα προς τον ενικό.

 

[presunto]

Απλώς δεν ξέρω αν είναι σκόπιμο να μεταφέρω στα ελληνικά τη συνήθεια των Γάλλων (για ατμόσφαιρα) ή αν είναι προτιμότερο να βάλω αυτό που θα έλεγαν αν ήταν Έλληνες (για φυσικότητα).

Φαντάζομαι πως είτε επιλέξεις να προσαρμόσεις το κείμενο στο ελληνικό ακροατήριο επιλέγοντας ενικό είτε να διατηρήσεις τον πληθυντικό χάριν προσήλωσης στο αρχικό κείμενο, δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Προσωπικά, νομίζω και στις δύο περιπτώσεις κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις.

Για μένα, ένα ερώτημα που θα χρησίμευε ως κριτήριο επιλογής θα ήταν εάν η χρήση πληθυντικού αποτελεί εμπρόθετη επιλογή του συγγραφέα, ή απλώς τήρηση των γλωσσικών κανόνων και των κοινωνικών συμβάσεων της εποχής/κοινωνίας του.

 

[nickel]

Φαντάζομαι πως είτε επιλέξεις να προσαρμόσεις το κείμενο στο ελληνικό ακροατήριο επιλέγοντας ενικό είτε να διατηρήσεις τον πληθυντικό χάριν προσήλωσης στο αρχικό κείμενο, δεν θα υπάρξει πρόβλημα. Προσωπικά, νομίζω και στις δύο περιπτώσεις κάτι κερδίζεις και κάτι χάνεις.

Και ένα ωραίο σχετικό (και, ξανά, επίκαιρο) «τριβιδάκι» από το λήμμα της Wikipedia για τον πληθυντικό ευγενείας (τα έντονα, δικά μου):

The use of these forms may be an issue for compensating translation of dialogue into English if the translator does not wish to use the "thou" pronoun to translate. For example, a character in a French film or novel saying "Tutoie-moi !" ("Use [the informal pronoun] tu when addressing me!") might be translated "Do not be so formal!" or "Call me by my first name!"

Conversely, when translating from English to a T–V language, the translator must decide again and again throughout the work which second-person form the reader would deem the more appropriate in a given situation. In the current German DVD release of Gone with the Wind, the translators of the subtitles and dubbing artists sometimes make opposite decisions; the actors' dubbed voices speak with the familiar form, while the subtitles for the same scene are more formal.
https://en.wikipedia.org/wiki/T–V_distinction#Translation_issues

 

[AoratiMelani]

Για μένα, ένα ερώτημα που θα χρησίμευε ως κριτήριο επιλογής θα ήταν εάν η χρήση πληθυντικού αποτελεί εμπρόθετη επιλογή του συγγραφέα, ή απλώς τήρηση των γλωσσικών κανόνων και των κοινωνικών συμβάσεων της εποχής/κοινωνίας του.

Έχεις μεγάλο δίκιο. Θα πρέπει λοιπόν κάπως να το διαπιστώσω. Εκ πρώτης όψεως, κρίνοντας από αυτό που ειπώθηκε πιο πάνω για τον καθηγητή και τον παρασκευαστή, μοιάζει να πρόκειται απλώς για κοινωνική σύμβαση.

 

[presunto]

Και ένα ωραίο σχετικό (και, ξανά, επίκαιρο) «τριβιδάκι» από το λήμμα της Wikipedia για τον πληθυντικό ευγενείας (τα έντονα, δικά μου):

Πολύ καλό, πράγματι :)

Έχεις μεγάλο δίκιο. Θα πρέπει λοιπόν κάπως να το διαπιστώσω. Εκ πρώτης όψεως, κρίνοντας από αυτό που ειπώθηκε πιο πάνω για τον καθηγητή και τον παρασκευαστή, μοιάζει να πρόκειται απλώς για κοινωνική σύμβαση.

Ναι, πολύ πιθανό!

 

[antongoun]

Για μένα, ένα ερώτημα που θα χρησίμευε ως κριτήριο επιλογής θα ήταν εάν η χρήση πληθυντικού αποτελεί εμπρόθετη επιλογή του συγγραφέα, ή απλώς τήρηση των γλωσσικών κανόνων και των κοινωνικών συμβάσεων της εποχής/κοινωνίας του.

Πολύ ωραίο ερώτημα. Όλο αυτό το ποστ είναι ωραίο, αλλά ειδικά το ερώτημα. Από αυτά που ξέρεις ότι είναι τα σωστά να θέσεις, και συνήθως αδύνατο να απαντήσεις με βεβαιότητα. :)

 

[AoratiMelani]

Μεταίχμιο, 2016: στον πληθυντικό, τουλάχιστον στην πρώτη τους συνάντηση (ως εκεί μας αφήνει να δούμε η προεπισκόπηση).

Αλκυών, 2004: στον ενικό.

Ομόνοια, 1885 (Αλεξάνδρεια): στον ενικό.
Αυτό το τελευταίο είναι διαμαντάκι, αξίζει να ρίξετε μια ματιά έστω, να δείτε πώς μεταφράστηκε ο Πασπαρτού. :)

 

[nickel]

Αυτό το τελευταίο είναι διαμαντάκι, αξίζει να ρίξετε μια ματιά έστω, να δείτε πώς μεταφράστηκε ο Πασπαρτού. :)

Γενικώς αυτές οι παλιές μεταφράσεις είναι αριστούργημα να κάθεσαι να τις διαβάζεις. Αρκεί να μην κολλήσεις στιλ. (Το έπαθα όταν μικρός έπιασα να διαβάζω τον Καζαντζάκη και επί ένα χρόνο προσπαθούσα να μιμηθώ το στιλ του στις σχολικές εκθέσεις — ευτυχώς τις διάβαζαν σύντεκνοι...).

 

[Marinos]

Γενικώς αυτές οι παλιές μεταφράσεις είναι αριστούργημα να κάθεσαι να τις διαβάζεις.

-Αναβαίνομεν;
-Όχι.
-Καταβαίνομεν;
-Ούτε.
-Τότε;
-Πίπτομεν κύριε Κύρε, πίπτομεν!
(Βερν, Η μυστηριώδης νήσος, θα σας γελάσω ποια έκδοση αλλά την έχει ο πατέρας μου)

 

[nickel]

Ομολογώ ότι, πριν πάω στα Google Books να βρω «υπηρέτην», αναζήτησα τον «Γύρον του κόσμου» στην Ανέμη. Αλλά τζίφος, αφού ο τίτλος του συγκεκριμένου είναι Περιοδεία της γης εις ογδοήκοντα ημέρας.

Μια σημερινή αναζήτηση για Verne απεκάλυψε, πλην της Περιοδείας, έναν Σανσελλώρ (μετ. 1892) και έναν Ναυαγόν της Κυνθίας (μετ. προ του 1925). Μου είναι άγνωστα και τα δύο. Θα γελάσω πολύ αν αρχίσω να διαβάζω Βερν μεταφρασμένο στην καθαρεύουσα και ανεβασμένο στο Kindle. Ένα είδος παλιμπαιδισμού είναι κι αυτό.

 

[Marinos]

Δεν ξέρω αν είναι ο ίδιος Σανσελλώρ με τη μνημειώδη φράση που λέει ένα παιδάκι: Δος μοι, μήτερ, τεμάχιον σακχάρεως δια τον μικρόν κύνα.

 

[Marinos]

Δεν ξέρω αν είναι ο ίδιος Σανσελλώρ με τη μνημειώδη φράση που λέει ένα παιδάκι: Δος μοι, μήτερ, τεμάχιον σακχάρεως δια τον μικρόν κύνα.

Διόρθωση: πρέπει να έχω κάνει λάθος, η φράση είναι μάλλον από μετάφραση του Δεκαπενταετούς πλοιάρχου.