Σε συζήτηση που έγινε σε άλλο νήμα (από εδώ) αναφέρθηκε η λέξη «ριγεδανός». Εκεί επισημάνθηκε ότι γκουγκλίζεται, στο διαδικτυακό λεξικό enacademic:
Επισημαίνω καταρχήν κάτι μεθοδολογικά σημαντικό. Το enacademic είναι διαχρονικό λεξικό της ελληνικής γλώσσας. Δεν περιέχει μόνο τις σύγχρονες κατανοητές λέξεις αλλά έχει συγκεντρώσει οτιδήποτε έχει υπάρξει λέξη της ελληνικής λογοτεχνίας, από τον Όμηρο και δώθε. Είναι μια πρακτική γνωστή π.χ. από τα λεξικά Δημητράκου που δεν είναι καθόλου κακή -- αρκεί να προσέχει κανείς τη σχετική ένδειξη.
Τι παρατηρούμε εξετάζοντας το σχετικό λήμμα; (Το φέρνω εδώ για ευκολία.)
ριγεδανός -ή, -όν, Α
1. αυτός που προκαλεί ρίγος
2. (κατ) επέκτ.) φρικτός, φοβερός
3. ο ριγηλός.
επίρρ...
ῥιγεδανῶς Α
με ρίγος, ῥιγηλῶς*.
[ΕΤΥΜΟΛ. < ῥῖγος, πιθ. μέσω αμάρτυρου προσηγορικού *ῥιγεδών (< ῥιγέω, -ῶ + επίθημα -δών), πρβλ. πευκεδανός].
Παρατηρούμε ότι πρόκειται για λέξη της αρχαίας γλώσσας (αυτό σημαίνει το Α που έχω κοκκινίσει στο λήμμα) -- και μάλιστα πολύ σπάνια. Ο χαρακτηρισμός «πολύ σπάνια» είναι δικός μου αλλά δεν είναι τυχαίος. Στο ίδιο το λεξικό υπάρχει μόνο μία διασταυρωτική αναφορά σε άλλη λεξικογραφική πηγή, ενώ πηγαίνοντας στο ονλάιν Λίντελ Σκοτ παρατηρούμε ότι οι λιγοστές ενδεικτικές αναφορές προέρχονται μία από την Ιλιάδα και μερικές από ελάσσονα κείμενα της αρχαίας γραμματείας (ίσως από σπουδαστές των ομηρικών ελληνικών που ήθελαν να εμπλουτίσουν την τρέχουσα τότε μορφή της γλώσσας, δεν το γνωρίζουμε). Πιο πολλές είναι οι αναφορές της λέξης σε σημερινά κείμενα, ίσως αποτέλεσμα μιας προσπάθειας αναβίωσής της.
Η ένταξη των λέξεων στα σύγχρονα μεγάλα λεξικά μας δεν γίνεται αυθαίρετα. Οι λέξεις πρέπει να χρησιμοποιούνται ευρύτερα επί κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα και γι' αυτό «πρέπει να περιμένουμε» και να «μετράμε τις διαφορετικές εμφανίσεις» τους. Ο όρος αυτός είναι απαραίτητος επειδή μια λέξη πρέπει να τριφτεί στην πράξη και να καταξιωθεί πριν γίνει έτοιμη για γενική χρήση. Μια λέξη από ένα ειδικό γλωσσάρι δεν αποτελεί κοινό γλωσσικό κτήμα, αλλιώς τα γενικά λεξικά θα έπρεπε να περιλαμβάνουν κάθε όρο της ιατρικής, της νομικής, κάθε γλωσσικής εποχής και διαλέκτου κ.ο.κ. (Πρέπει να) υπάρχουν ειδικά λεξικά για κάθε σκοπό, ίσως υπάρχει και κάποιο για την ορολογία της όπερας.
Υπάρχουν λοιπόν πολλές διαχρονικά έγκυρες λέξεις που είτε δεν παίρνουν ποτέ προσκλητήριο για τα γενικά λεξικά (και τη γενική κατανόησή τους), είτε χάνουν το λούστρο τους, βγαίνουν από τα γενικά λεξικά και περνούν με τη σειρά τους για συντήρηση με ναφθαλίνη.
Ε, βγαίνοντας από τη ναφθαλίνη αναγκαστικά μυρίζουν. Δεν κερδίζουν αμέσως την καταξίωση επειδή την είχαν (αν την είχαν) στο παρελθόν. Πρέπει κι αυτές να τριφτούν εξαρχής όπως κάθε νέα λέξη που γεννιέται ή εισάγεται στη γλώσσα και όποιος τις χρησιμοποιεί πρέπει να έχει υπόψη του ότι δεν έχουν έξτρα μπόνους καταξίωσης επειδή υπάρχουν σε κάποιο ειδικό (εδώ: βλ. ομηρικό) λεξικό.
Και ας θεωρηθεί αυτό το νήμα ένα μικρό σπρωξιματάκι για την ανάσταση της λέξης εκ νεκρών.
Επισημαίνω καταρχήν κάτι μεθοδολογικά σημαντικό. Το enacademic είναι διαχρονικό λεξικό της ελληνικής γλώσσας. Δεν περιέχει μόνο τις σύγχρονες κατανοητές λέξεις αλλά έχει συγκεντρώσει οτιδήποτε έχει υπάρξει λέξη της ελληνικής λογοτεχνίας, από τον Όμηρο και δώθε. Είναι μια πρακτική γνωστή π.χ. από τα λεξικά Δημητράκου που δεν είναι καθόλου κακή -- αρκεί να προσέχει κανείς τη σχετική ένδειξη.
Τι παρατηρούμε εξετάζοντας το σχετικό λήμμα; (Το φέρνω εδώ για ευκολία.)
ριγεδανός -ή, -όν, Α
1. αυτός που προκαλεί ρίγος
2. (κατ) επέκτ.) φρικτός, φοβερός
3. ο ριγηλός.
επίρρ...
ῥιγεδανῶς Α
με ρίγος, ῥιγηλῶς*.
[ΕΤΥΜΟΛ. < ῥῖγος, πιθ. μέσω αμάρτυρου προσηγορικού *ῥιγεδών (< ῥιγέω, -ῶ + επίθημα -δών), πρβλ. πευκεδανός].
Παρατηρούμε ότι πρόκειται για λέξη της αρχαίας γλώσσας (αυτό σημαίνει το Α που έχω κοκκινίσει στο λήμμα) -- και μάλιστα πολύ σπάνια. Ο χαρακτηρισμός «πολύ σπάνια» είναι δικός μου αλλά δεν είναι τυχαίος. Στο ίδιο το λεξικό υπάρχει μόνο μία διασταυρωτική αναφορά σε άλλη λεξικογραφική πηγή, ενώ πηγαίνοντας στο ονλάιν Λίντελ Σκοτ παρατηρούμε ότι οι λιγοστές ενδεικτικές αναφορές προέρχονται μία από την Ιλιάδα και μερικές από ελάσσονα κείμενα της αρχαίας γραμματείας (ίσως από σπουδαστές των ομηρικών ελληνικών που ήθελαν να εμπλουτίσουν την τρέχουσα τότε μορφή της γλώσσας, δεν το γνωρίζουμε). Πιο πολλές είναι οι αναφορές της λέξης σε σημερινά κείμενα, ίσως αποτέλεσμα μιας προσπάθειας αναβίωσής της.
Η ένταξη των λέξεων στα σύγχρονα μεγάλα λεξικά μας δεν γίνεται αυθαίρετα. Οι λέξεις πρέπει να χρησιμοποιούνται ευρύτερα επί κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα και γι' αυτό «πρέπει να περιμένουμε» και να «μετράμε τις διαφορετικές εμφανίσεις» τους. Ο όρος αυτός είναι απαραίτητος επειδή μια λέξη πρέπει να τριφτεί στην πράξη και να καταξιωθεί πριν γίνει έτοιμη για γενική χρήση. Μια λέξη από ένα ειδικό γλωσσάρι δεν αποτελεί κοινό γλωσσικό κτήμα, αλλιώς τα γενικά λεξικά θα έπρεπε να περιλαμβάνουν κάθε όρο της ιατρικής, της νομικής, κάθε γλωσσικής εποχής και διαλέκτου κ.ο.κ. (Πρέπει να) υπάρχουν ειδικά λεξικά για κάθε σκοπό, ίσως υπάρχει και κάποιο για την ορολογία της όπερας.
Υπάρχουν λοιπόν πολλές διαχρονικά έγκυρες λέξεις που είτε δεν παίρνουν ποτέ προσκλητήριο για τα γενικά λεξικά (και τη γενική κατανόησή τους), είτε χάνουν το λούστρο τους, βγαίνουν από τα γενικά λεξικά και περνούν με τη σειρά τους για συντήρηση με ναφθαλίνη.
Ε, βγαίνοντας από τη ναφθαλίνη αναγκαστικά μυρίζουν. Δεν κερδίζουν αμέσως την καταξίωση επειδή την είχαν (αν την είχαν) στο παρελθόν. Πρέπει κι αυτές να τριφτούν εξαρχής όπως κάθε νέα λέξη που γεννιέται ή εισάγεται στη γλώσσα και όποιος τις χρησιμοποιεί πρέπει να έχει υπόψη του ότι δεν έχουν έξτρα μπόνους καταξίωσης επειδή υπάρχουν σε κάποιο ειδικό (εδώ: βλ. ομηρικό) λεξικό.
Και ας θεωρηθεί αυτό το νήμα ένα μικρό σπρωξιματάκι για την ανάσταση της λέξης εκ νεκρών.
