Ε, ναι! Το ευοπλότατος δεν γράφεται πια με ωμέγα. :twit:
Λέξεις για φιγούρα και για τρικλοποδιές
- Thread starter nickel
- Start date
Ε, ναι! Το ευοπλότατος δεν γράφεται πια με ωμέγα. :twit:
sarant
¥
Μια και το αναφέρεις, το ευοπλότατος *ποτέ* δεν γραφόταν με ωμέγα, οπότε τον πιάσαμε αδιάβαστον τον συνάδελφο -και δεν το είχα προσέξει.
Δεν γραφόταν ποτέ με ωμέγα, διότι επειδή μεσολαβούν δύο σύμφωνα η συλλαβή αν και βραχεία είναι *θέσει μακρά*, οπότε το παραθετικό δεν γίνεται ωμέγα.
Elkesipeplos
Banned
Παρεξηγήσιμη για ποιο λόγο;
Εξεζητημένες και …απροσδόκητες λέξεις;
Οτιδήποτε ξεφεύγει από το σύνηθες των 500, 1000, άντε και κάτι παραπάνω, λέξεων, τις οποίες μεταχειρίζεται καθημερινώς μια μεγάλη μερίδα, εικάζω και ισχυρή πλειοψηφία, των συμπατριωτών μας, καλείται «εξεζητημένο και …απροσδόκητο» ;
Τι σας κάνει να νομίζετε κάτι τέτοιο;
Δεν υφίστανται συνάνθρωποι οι οποίοι να γνωρίζουν αυτές τις λέξεις;
Έχετε την εντύπωση ότι μονάχα σε παλιά σκονισμένα λεξικά εγκαταβιώνουν τέτοιες λέξεις;
Σας ενημερώνω λοιπόν, ότι οι κατά την κρίση σας «εξεζητημένες και απροσδόκητες λέξεις και εκφράσεις» βρίσκονται παντού, σε καθημερινές εφημερίδες και επιφανή περιοδικά ποικίλης ύλης π.χ, αναμένοντας προφανώς κάποιους να τις σύρουν από την αφάνεια, μπας και αποτελέσουν ένα κάποιο νυγμό, για την μεγάλη πλειοψηφία των συνανθρώπων μας, και να οδηγήσουν ευαρίθμους από αυτούς να εγκύψουν στην σαγήνη της γλώσσας μας – και κάθε γλώσσας, ασφαλώς.
Έχετε απόλυτο δίκιο σε αυτό.
Εάν σας ενδιαφέρει, υφίσταται και έτερος κήνσορας, ο οποίος κατόρθωσε να καταγράψει περισσότερες.
http://critics-point.gr/ἀποτρόπαιο-γλωσσικὸ-ἔγκλημα-στὸν-ὑ/
Εάν και πάλι δεν είστε ικανοποιημένος, διότι οι «εξεζητημένες και απροσδόκητες λέξεις και εκφράσεις» που χρησιμοποιήθηκαν είναι απείρως περισσότερες, μπορώ μετά χαράς (εάν το επιτρέψει η εργοδοσία) να σας αποστείλω το srt…
Ταπεινή μου απορία ωστόσο:
Το γλωσσικό ύφος, ας το πούμε έτσι, του e-ποφαινόμενου, και μεταφραστή όπερας στο κανάλι της Βουλής εδώ και καιρό, κινείται σε παρεμφερείς λεκτικές ατραπούς. Όλως τυχαίως άπαντες οι κήνσορες ενεφανίσθησαν με την Αρμίδα; Δεν είχε προσέξει κανείς ποτέ κάτι «εξεζητημένο και …απροσδόκητο» σε προηγούμενες όπερες; Οφείλω να παραδεχτώ ότι, όντως, υπάρχει μία κλιμάκωση στην χρήση του λεκτικού πλούτου στον οπερατικό υποτιτλισμό μου, κάτι προφανέστερο του αυτονοήτου ωστόσο, μιας και η απόδοση όλων μας στην εργασία μας οφείλει να είναι διαρκώς και πληρέστερη, να έχει μία εξελικτική πρόοδο.
Πέραν τούτων, πάντως, και για την ….ιστορία (sic) στον Μεφιστοφελή του Μπόιτο, μια εβδομάδα πριν την προβολή της Αρμίδας, υπήρχαν περισσότερες τέτοιες …επίδικες λέξεις και εκφράσεις. Το κανάλι της Βουλής δε, και η μεταφραστική εταιρεία δέχτηκαν αρκετά συγχαρητήρια τηλεφωνήματα (ούτε ένα, ούτε δύο και όχι από …κλάκες…) για τον πρωτόγνωρο, όντως, με βάση την καθημαξευμένη πραγματικότητα των τηλεοπτικών μεταφράσεων, υποτιτλισμό.
Και ομολογουμένως δεν πρόσεξα κανέναν να αντιδρά αρνητικά τότε…
Εκτιμώ ως βαρύτατο ηθικό ατόπημα, μείζονα δεοντολογική απρέπεια, την γνωστοποίηση του ονόματος του μεταφραστή, σε ένα διαδικτυακό σάιτ, στο οποίο άπαντες χρησιμοποιούν…. ψευδώνυμα, ή έστω παρωνύμια..
Πιστεύετε σοβαρά ότι η λέξη «μόρσιμος» και δη η φράση «μόρσιμον ήμαρ» είναι….. άγνωστη, και προκαλεί τόση μεγάλη εντύπωση όταν χρησιμοποιείται;
Το εάν το παράκανα ή όχι είναι σαφώς υποκειμενικό ζήτημα.
Ωστόσο, χαίρομαι που διαβάζω, έστω από έναν μόνο σχολιαστή, ότι η όπερα έχει το στοιχείο της υπερβολής, και σε μεγάλη μερίδα της - στην συντριπτική της πλειοψηφία κατά την κρίση μου, με βάση τις ουκ ολίγες τις οποίες έχω μεταφράσει μέχρι στιγμής (μονάχα η Cenerentola του Ροσσίνι με …απέτρεπε διαρκώς, αν εξαιρέσουμε το μπουρλέσκο του Ντον Μανίφικο… ) - οφείλει να μεταφράζεται αναλόγως.
Ο σεβασμός προς τα κείμενα μας εγκλωβίζει γλωσσικά;
Υποδηλώνει στρατιωτικού τύπου πειθαρχία;
Κι αν όντως μια απόδοση του λιμπρέτου σε κάποια γλώσσα καταφέρει να υπερκεράσει το πρωτότυπο, τούτο αποτελεί ιεροσυλία;
Π.χ στον Μεφιστοφελή το κείμενο αναφέρει:
"Lontano, lontano, lontano".
«Μακριά» δηλαδή, εις ..τριπλούν. Πολύ μακριά η έννοιά του.
Αποδόθηκε ως «Παρασάγγες αλογάριαστους από δω...»
Σας φαντάζει αταίριαστο; Απροσδιόνυσο;
Δεν έχει ξεπεράσει το πρωτότυπο;
Εάν σεις βλέπετε έγκλημα, εγώ βλέπω κάλλος.
Ρίξτε μια ματιά κι e-δώ...:
https://enthemata.wordpress.com/2011/03/20/paraskevopoulos-2/
Ασεβής τολμητίας ο Μάρκαρης, προφανώς, ο οποίος ανερυθρίαστα ετόλμησε να διορθώσει και το κείμενο επί της ουσίας του...
Λυπάμαι που θα σας διαψεύσω, αλλά αν μη τι άλλο, εάν επιθυμείτε να βρίσκετε κάτι επίμεμπτο, ως φιλόψογοι και ψεγαδιάστρες (διά τις θήλεις) αν μη τι άλλο να βεβαιώνεστε πρώτα για την ακρίβεια των πηγών σας.
Το «ευοπλότατος» ουδέποτε ασφαλώς γραφόταν με ωμέγα, και ιδού ο υπότιτλος όπως ακριβώς παραδόθηκε στο κανάλι:
150
01:02:33,675 --> 01:02:39,334
Παρότι τις στολές μας φορούμε
και ευοπλότατοι είμαστε...
Τέλος, παρατηρώ ότι τα σχόλια υπάγονται στο θέμα «Λέξεις για φιγούρα και για τρικλοποδιές».
«Φιγούρα» δηλαδή η γνώση και μη συμβατική χρήση της γλώσσας μας…
Δεν μπορώ να πω ότι λυπάμαι, μολαταύτα.
Η παρεπιδημία μου στην κοσμική τούτη ματαιότητα με έχει διδάξει ότι αυτό είναι το αναπόφευγο των μειοψηφιών.
Δαρμός και φτύμα των πλειοψηφιών…
Ο τάλας, μεταφραστής-υποτιτλιστής της «κακουχημένης» Αρμίδας.
Καταρχήν, καλωσορίσατε στο φόρουμ.
Όπως θα διαπιστώσετε η συζήτηση εδώ είναι ελεύθερη και χωρίς προκαταλήψεις. Το ίδιο ελεύθερη είναι και η δημιουργία των νημάτων και η επιλογή των προσθηκών κλπ κλπ. Επίσης, οι βασικοί 10, 20, 30 σχολιαστές γράφουν μεν με ψευδώνυμο αλλά δεν είναι άγνωστοι στην κοινότητα, όπως δεν είστε κι εσείς παρά το εντυπωσιακό ψευδώνυμο που επιλέξατε. Έχουν δώσει σε διάφορα σημεία τα στοιχεία της ταυτότητάς τους, όπως τα δώσατε σήμερα κι εσείς. Τέλος, το όνομά σας, το όνομα του μεταφραστή, ήταν γνωστό σε όποιον παρακολούθησε την ταινία· εφόσον θεωρείτε όλα καλά καμωμένα, δεν είναι ψόγος η αναφορά του αλλά έπαινος.
Θα μου επιτρέψετε μια μικρή αναφορά στην ουσία της απάντησής σας. Εξεζητημένες και απροσδόκητες λέξεις δεν είναι όσες ξεφεύγουν από τις 500, 1000, 1500 λέξεις της καθημερινής χρήσης --ειλικρινά, πιστεύετε ότι βρίσκεστε ανάμεσα σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν μόνο τόσες λέξεις ; Αλλά και τότε, γιατί ο ψόγος για τους ανθρώπους με στενό λεξιλόγιο και καλλιτεχνικές ανησυχίες; Η αποτίμηση είναι, κατά κάποιον τρόπο, όσο πιο αντικειμενική γίνεται: αφορά λέξεις που δεν υπάρχουν στα 3-4 σύγχρονα μεγάλα λεξικά της νέας ελληνικής γλώσσας.
Φυσικά είναι δικαίωμα κάθε μεταφραστή να χρησιμοποιεί λέξεις από την πλούσια ιστορική παράδοση της γλώσσας -- αλλά οι λέξεις που δεν υπάρχουν στο ΛΚΝ του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, στο ΛΝΕΓ του Γ. Μπαμπινιώτη, το ΧΛΝΓ της Ακαδημίας, το υπό κατασκευή του Πατάκη, το Μείζον του Τεγόπουλου, το ηλεκτρονικό «Εννοιόλεξο», κερδίζουν δικαιωματικά τον χαρακτηρισμό εξεζητημένες και απροσδόκητες. Κατά τη γνώμη μου, φυσικά. Η δική σας γνώμη, όπως την εκθέσατε, είναι εξίσου σημαντική και αντίθετη. Νο πρόμπλεμ.
Στο κάτω-κάτω, όμως, πού θα προστρέξει ο αδαής και αμόρφωτος θεατής για να κατανοήσει το νόημα των λέξεων που ανασύρει από την τρισχιλιετή ιστορία ή πλάθει με τα δομικά στοιχεία της γλώσσας μας στις μεταφράσεις του ο καθένας από εμάς αν δεν είναι διαφανείς; Είναι δόκιμο να μεταφράζουμε χωρίς να επιτρέπουμε στον αναγνώστη καν να ανακαλύψει από πού προήλθε ο γλωσσικός μας πλούτος και τι στην ευχή σημαίνουν λέξεις όπως αυτές που συζητούμε εδώ; Σε ποιο λεξικό θα βρει ο θεατής τον «μόρσιμο» ή τη «ριγεδανή» ή οποιαδήποτε άλλη επίμαχη λέξη επιλέξατε; Θα κρατάει σημειώσεις σαν να διαβάζει βιβλίο για να σταματήσει και να ανοίξει το λεξικό του ή θα βρίσει και θα αλλάξει κανάλι; Δεν σας ενδιαφέρει να παρακολουθήσει ο θεατής την εργασία σας ή δεν εργάζεστε για τους hoi polloi; Σας ενδιαφέρει να έχετε ένα μικρό κοινό οπαδών των λεξικών σας γνώσεων ή ένα μεγαλύτερο κοινό που θα απολαμβάνει το έργο χάρη στην εργασία σας;
ΥΓ. Τη ριγεδανή, πάντως, δεν την ήξερα. Προηγείστε 1-0.
Όπως θα διαπιστώσετε η συζήτηση εδώ είναι ελεύθερη και χωρίς προκαταλήψεις. Το ίδιο ελεύθερη είναι και η δημιουργία των νημάτων και η επιλογή των προσθηκών κλπ κλπ. Επίσης, οι βασικοί 10, 20, 30 σχολιαστές γράφουν μεν με ψευδώνυμο αλλά δεν είναι άγνωστοι στην κοινότητα, όπως δεν είστε κι εσείς παρά το εντυπωσιακό ψευδώνυμο που επιλέξατε. Έχουν δώσει σε διάφορα σημεία τα στοιχεία της ταυτότητάς τους, όπως τα δώσατε σήμερα κι εσείς. Τέλος, το όνομά σας, το όνομα του μεταφραστή, ήταν γνωστό σε όποιον παρακολούθησε την ταινία· εφόσον θεωρείτε όλα καλά καμωμένα, δεν είναι ψόγος η αναφορά του αλλά έπαινος.
Θα μου επιτρέψετε μια μικρή αναφορά στην ουσία της απάντησής σας. Εξεζητημένες και απροσδόκητες λέξεις δεν είναι όσες ξεφεύγουν από τις 500, 1000, 1500 λέξεις της καθημερινής χρήσης --ειλικρινά, πιστεύετε ότι βρίσκεστε ανάμεσα σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν μόνο τόσες λέξεις ; Αλλά και τότε, γιατί ο ψόγος για τους ανθρώπους με στενό λεξιλόγιο και καλλιτεχνικές ανησυχίες; Η αποτίμηση είναι, κατά κάποιον τρόπο, όσο πιο αντικειμενική γίνεται: αφορά λέξεις που δεν υπάρχουν στα 3-4 σύγχρονα μεγάλα λεξικά της νέας ελληνικής γλώσσας.
Φυσικά είναι δικαίωμα κάθε μεταφραστή να χρησιμοποιεί λέξεις από την πλούσια ιστορική παράδοση της γλώσσας -- αλλά οι λέξεις που δεν υπάρχουν στο ΛΚΝ του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, στο ΛΝΕΓ του Γ. Μπαμπινιώτη, το ΧΛΝΓ της Ακαδημίας, το υπό κατασκευή του Πατάκη, το Μείζον του Τεγόπουλου, το ηλεκτρονικό «Εννοιόλεξο», κερδίζουν δικαιωματικά τον χαρακτηρισμό εξεζητημένες και απροσδόκητες. Κατά τη γνώμη μου, φυσικά. Η δική σας γνώμη, όπως την εκθέσατε, είναι εξίσου σημαντική και αντίθετη. Νο πρόμπλεμ.
Στο κάτω-κάτω, όμως, πού θα προστρέξει ο αδαής και αμόρφωτος θεατής για να κατανοήσει το νόημα των λέξεων που ανασύρει από την τρισχιλιετή ιστορία ή πλάθει με τα δομικά στοιχεία της γλώσσας μας στις μεταφράσεις του ο καθένας από εμάς αν δεν είναι διαφανείς; Είναι δόκιμο να μεταφράζουμε χωρίς να επιτρέπουμε στον αναγνώστη καν να ανακαλύψει από πού προήλθε ο γλωσσικός μας πλούτος και τι στην ευχή σημαίνουν λέξεις όπως αυτές που συζητούμε εδώ; Σε ποιο λεξικό θα βρει ο θεατής τον «μόρσιμο» ή τη «ριγεδανή» ή οποιαδήποτε άλλη επίμαχη λέξη επιλέξατε; Θα κρατάει σημειώσεις σαν να διαβάζει βιβλίο για να σταματήσει και να ανοίξει το λεξικό του ή θα βρίσει και θα αλλάξει κανάλι; Δεν σας ενδιαφέρει να παρακολουθήσει ο θεατής την εργασία σας ή δεν εργάζεστε για τους hoi polloi; Σας ενδιαφέρει να έχετε ένα μικρό κοινό οπαδών των λεξικών σας γνώσεων ή ένα μεγαλύτερο κοινό που θα απολαμβάνει το έργο χάρη στην εργασία σας;
ΥΓ. Τη ριγεδανή, πάντως, δεν την ήξερα. Προηγείστε 1-0.
Καλωσήρθατε, συνάδελφε Ελκεσίπεπλε
Αν πράγματι γνωρίζετε τις λέξεις που βλέπω ότι έχουν συγκεντρώσει ο Earion εδώ και ο Γιώργος Λεωτσάκος στο δικό του σημείωμα, σας συγχαίρω. Εφόσον διαθέτετε και γνήσιο γλωσσικό αισθητήριο, αναμφίβολα γνωρίζετε ότι πολλές, οι περισσότερες ίσως, απ’ αυτές τις λέξεις δεν είναι γνωστές ούτε καν σε φιλόλογους και ταυτόχρονα είναι αδιαφανείς, με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως την ηδύτερπνη στιγμή ή τον ωραιότατο φρενοκλόπο έρωτα.
Αν διαθέτετε αυτή την κατανόηση των λέξεων και γνωρίζετε καλά το κοινό σας, είναι αναπόφευκτο να υποθέσει κανείς ότι δεν σας ενδιέφερε να καταλάβουν τη σημασία των ελληνικών υποτίτλων. Δικαιολογούνται λοιπόν όσοι σας αποδίδουν την πρόθεση να κάνετε φιγούρα. Και σας την αποδίδουν άνθρωποι που γνωρίζουν ουκ ολίγες λέξεις της γλώσσας μας, σας διαβεβαιώνω.
Την όπερα δεν τη γνωρίζω, αλλά έριξα μια ματιά στο λιμπρέτο και δεν είδα πουθενά παρόμοια πρόθεση εντυπωσιασμού του κοινού με πολυσύλλαβες και ακατανόητες λέξεις. Αν δεν το κάνει αυτό ο Σμιτ, γιατί να είστε εσείς αναντίστοιχος;
Αλλά ακόμα και Σέξπιρ αν μεταφράζατε, που παρουσιάζει δυσκολίες για το σημερινό κοινό, δεν θα ήταν σωστό να σηκώσετε όμοια γλωσσικά εμπόδια στη μετάφρασή σας. Ο Σέξπιρ επιδίωκε να εντυπωσιάσει με ποιητικό λόγο και έφτιαχνε και καινούριες αλλά όχι δυσνόητες λέξεις. Κάποιοι θεωρούν ακόμα και τον Ρώτα εξεζητημένο στις μεταφράσεις του βάρδου, ωστόσο, μια και υποθέτω ότι τον έχετε διαβάσει, θα ξέρετε ότι στο σύνολο του σεξπιρικού μεταφραστικού έργου του δεν έχει τόσες δυσνόητες λέξεις όσες χωρέσατε εσείς σε μία όπερα του Ροσίνι!
Αν μου επιτρέπετε λοιπόν μια συμβουλή, μια και δάσκαλος μετάφρασης ήμουν κάποτε αλλά και λεξικογράφος: ο σκοπός σας θα πρέπει να είναι να καταλαβαίνουν οι περισσότεροι θεατές αυτό που διαβάζουν και να σαγηνεύονται από λέξεις κατανοητές. Ο σκοπός σας δεν πρέπει να είναι να οδηγήσετε ελάχιστους («ευάριθμους», όπως λέτε) στη σαγήνη της γλώσσας. Υποτιτλισμό κάνετε, όχι μάθημα γλώσσας σε κάποια ελίτ.
Αν πράγματι γνωρίζετε τις λέξεις που βλέπω ότι έχουν συγκεντρώσει ο Earion εδώ και ο Γιώργος Λεωτσάκος στο δικό του σημείωμα, σας συγχαίρω. Εφόσον διαθέτετε και γνήσιο γλωσσικό αισθητήριο, αναμφίβολα γνωρίζετε ότι πολλές, οι περισσότερες ίσως, απ’ αυτές τις λέξεις δεν είναι γνωστές ούτε καν σε φιλόλογους και ταυτόχρονα είναι αδιαφανείς, με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως την ηδύτερπνη στιγμή ή τον ωραιότατο φρενοκλόπο έρωτα.
Αν διαθέτετε αυτή την κατανόηση των λέξεων και γνωρίζετε καλά το κοινό σας, είναι αναπόφευκτο να υποθέσει κανείς ότι δεν σας ενδιέφερε να καταλάβουν τη σημασία των ελληνικών υποτίτλων. Δικαιολογούνται λοιπόν όσοι σας αποδίδουν την πρόθεση να κάνετε φιγούρα. Και σας την αποδίδουν άνθρωποι που γνωρίζουν ουκ ολίγες λέξεις της γλώσσας μας, σας διαβεβαιώνω.
Την όπερα δεν τη γνωρίζω, αλλά έριξα μια ματιά στο λιμπρέτο και δεν είδα πουθενά παρόμοια πρόθεση εντυπωσιασμού του κοινού με πολυσύλλαβες και ακατανόητες λέξεις. Αν δεν το κάνει αυτό ο Σμιτ, γιατί να είστε εσείς αναντίστοιχος;
Αλλά ακόμα και Σέξπιρ αν μεταφράζατε, που παρουσιάζει δυσκολίες για το σημερινό κοινό, δεν θα ήταν σωστό να σηκώσετε όμοια γλωσσικά εμπόδια στη μετάφρασή σας. Ο Σέξπιρ επιδίωκε να εντυπωσιάσει με ποιητικό λόγο και έφτιαχνε και καινούριες αλλά όχι δυσνόητες λέξεις. Κάποιοι θεωρούν ακόμα και τον Ρώτα εξεζητημένο στις μεταφράσεις του βάρδου, ωστόσο, μια και υποθέτω ότι τον έχετε διαβάσει, θα ξέρετε ότι στο σύνολο του σεξπιρικού μεταφραστικού έργου του δεν έχει τόσες δυσνόητες λέξεις όσες χωρέσατε εσείς σε μία όπερα του Ροσίνι!
Αν μου επιτρέπετε λοιπόν μια συμβουλή, μια και δάσκαλος μετάφρασης ήμουν κάποτε αλλά και λεξικογράφος: ο σκοπός σας θα πρέπει να είναι να καταλαβαίνουν οι περισσότεροι θεατές αυτό που διαβάζουν και να σαγηνεύονται από λέξεις κατανοητές. Ο σκοπός σας δεν πρέπει να είναι να οδηγήσετε ελάχιστους («ευάριθμους», όπως λέτε) στη σαγήνη της γλώσσας. Υποτιτλισμό κάνετε, όχι μάθημα γλώσσας σε κάποια ελίτ.
Elkesipeplos
Banned
Συγγνωστή ασφαλώς η πλάνη.
Απλώς ένιωσα την πρόσκαιρη πικρία ότι βάλλομαι αδίκως, με ατυχή επιχειρήματα.
Για την ιστορία και μόνο, ιδού το screenshot από την τηλεοπτική προβολή, προς επίρρωση της αξιοπιστίας των γραφομένων μου:
Σημασία έχει εάν αποκαλύπτονται δημοσίως ευαίσθητα προσωπικά τους δεδομένα σε σάιτ το οποίο ακολουθεί την διαδικτυακή πεπατημένη της ψευδο-παρωνυμίας.
Εάν κάποιοι είναι γνωστοί μεταξύ τους, έτερον εκάτερον.
Αλλιώς, αντί για παρωνύμια, θα χρησιμοποιούσαμε τα κανονικά μας ονόματα.
Αλίμονο εάν περιμένουμε την «επίσημη» καταγραφή κάποιων λέξεων, στους «πολιτικώς ορθούς» μαχαλάδες, εριτιμότατε.
Να είστε πάντως βέβαιος, ότι ουδεμία λέξη την οποία έχω χρησιμοποιήσει, ή προτίθεμαι να κάνω στο μέλλον, είναι …αποκύημα της ιδιοτελούς φαντασίας μου. Έχω συναντήσει απροσμέτρητες «εξεζητημένες και απροσδόκητες» λέξεις, από τον καιρό της εφηβείας μου, σε εντελώς ανύποπτα μέρη, ακόμη και σε πολιτικό ρεπορτάζ εφημερίδων κίτρινου τύπου… Ακόμη και σε αμφιβόλου ποιότητας βιβλία παλαιών εκδόσεων, ανθυποφυλλάδες, είτε σε κατ’ ιδίαν συνομιλία με απλούς συνανθρώπους.
Για όλες τους έχει γίνει η δέουσα έρευνα - αναζήτηση.
Και, τολμώ να σιγοψιθυρίσω, ότι έχω πλέον την ικανότητα να πλάθω κι εγώ δόκιμες και αισθητικά όμορφες λέξεις, αν και τούτες δεν ξεπερνούν το 2-3% των λέξεων που χρησιμοποιώ.
Eις τον γκουγκλικό αβλέμονα, διά του παγκοίνως γνωστού βικιλεξικού.
https://el.wiktionary.org/wiki/μόρσιμος
Αν είναι δυνατόν να θεωρείται αυτή, άγνωστη λέξη….
Ειδικά το "μόρσιμον ήμαρ", χρησιμοποιείται κατά κόρον στην καθομιλουμένη...
http://greek_greek.enacademic.com/149274/ριγεδανός
Δεν είναι προφανώς μια ιδιαίτερα γνωστή λέξη, αλλά ούτε και άγνωστη, απ’ ότι βλέπετε.
Και εάν κάποιος δεν την αναδείξει, πώς θα ευδοκιμήσει μια κάποια ελπίδα να τύχει ευρύτερης αποδοχής;
Aναπόφευκτο φαντάζει κατά την κρίση σας. Θεμιτόν.
Κατά την δική μου, είναι ένα κίνητρο, ένας νυγμός όπως έγραψα παραπάνω, σε όσους επιθυμούν να εντρυφήσουν στην σαγήνη της κάθε γλώσσας.
Και αυτό υπερβαίνει τα όρια μια όπερας.
Πέραν τούτου βεβαίως, υποθέτω ότι αντιλαμβάνεστε πώς η ίδια η υπόσταση της όπερας, επιβάλλει μία μετάφραση πλέον λυρική, αντισυμβατική και αν μη τι άλλο, sui generis.
Δείτε το πάντως και ως φιγούρα. Ακόμη κι έτσι, κάτι περισσότερο προσφέρω από μία απλή, συμβατική, διεκπεραιωτική μετάφραση. Και έχω δει απροσμέτρητες τέτοιες.
Γιατί αυτή είναι η δική μου οπτική του έργου.
Δεν οφείλω να συμπλέω με τον αρχικό δημιουργό.
Σας παραπέμπω και πάλι e-δώ:
https://enthemata.wordpress.com/2011/03/20/paraskevopoulos-2/
Ασεβής τολμητίας ο Μάρκαρης, ο οποίος ανερυθρίαστα ετόλμησε να διορθώσει και το κείμενο επί της ουσίας του;
Είναι προφανές ότι κάθε καινούργια απόδοση οποιουδήποτε έργου οφείλει να προσθέτει κάτι σε αυτό, χωρίς να ξεφεύγει από τον βασικό κορμό του.
Κι εγώ δεν αισθάνομαι ότι εξόκειλα.
Κι αν μπορεί να υπερκεράσει κιόλας το κείμενο, τόσο το καλύτερο.
Αλίμονο εάν χτυπούμε προσοχές και μόνο.
Τότε θα είμαστε διαρκώς εγκλωβισμένοι σε «κλασικές» αγκυλώσεις, ωσάν ολιγοδρανισμένα αμνοερίφια σε διατεταγμένη προβλέψιμη υπηρεσία.
Το εκλαμβάνω ως κοπλιμάν αυτό.
Εάν δε, λάβετε υπ' όψιν σας ότι το όλο υποτιτλιστικό εγχείρημα διήρκεσε 3-4 ημέρες, μπορείτε να αντιληφθείτε τι ...θα είχε προκύψει εφόσον είχα μια κάποια άνεση χρόνου... :lol:
Πρόθεσή μου ήταν άλλωστε, ανυπόκριτα ομιλώντας, να αναταράξω τα λιμνάζοντα υποτιτλιστικά νερά…
Σας επιτρέπω ασφαλώς τα πάντα, στο όνομα της ελεύθερης έκφρασης, όσο και, καλή τη πίστη, της ανιδιοτέλειάς σας.
Μολαταύτα, η δική μου άποψη είναι η ακριβώς αντίθετη.
Εάν ακολουθήσουμε το κατεστημένο μοτίβο της γλωσσικής «καθόδου» στον λαό, το μόνο το οποίο θα επιτύχουμε είναι η εγκαταβαράθρωση, ακόμη περισσότερο, του λεκτικού κάλλους, στον καιάδα της λήθης και της ανυπαρξίας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των συνανθρώπων μας χρήζει «ανόδου».
Δεν εθελοτυφλώ βέβαια, ούτε αυταπατώμαι ότι κάτι τέτοιο μπορεί να πραγματωθεί.
Για τους ολίγους ωστόσο, τους ευάριθμους, όπως υπήρξα κι εγώ κάποτε, οι οποίοι ενδεχομένως δεν θα απολαύσουν το έργο (κάτι που δεν με βρίσκει πάντως σύμφωνο, μιας και οι λέξεις συμπληρώνουν θέαμα και ακρόαμα, και σε κάθε σκηνή μπορεί να εστιάσει ο καθείς σε ότι εκείνος αισθάνεται ως πλέον οικείο. Μην λησμονείτε ότι η απόλυτα ουσιαστική απόλαυση προϋποθέτει γνώση της γλώσσας του πρωτοτύπου, άρα ο μεταφραστής οφείλει να αποδώσει την ενδεχόμενη μαγεία του πρωτοτύπου με συναφή τρόπο…) αλλά θα δεχθούν έναν κάποιον καταιονισμό, θα προβληματιστούν, θα αποφασίσουν να αναζητήσουν, θα βρουν και θα συνεχίσουν να ψάχνουν, λέξεις, εκφράσεις, νοήματα, για κείνους και μόνο αξίζει το άχθος αυτής της υποτιτλιστικής δολιχοδρομίας.
Η μεγάλη μάζα των συνανθρώπων μας, ουδόλως ενδιαφέρεται για την ουσία του κάθε έργου. Η παρακολούθηση και μόνο της κάθε παράστασης, η παρουσία τους σε Ηρώδειο και Μέγαρο, της είναι υπεραρκετή, κομπορρημονούσα εκ των υστέρων εις συγγενείς, φίλους και κομμωτές.
Όλα όσα εξήγησα, ευελπιστώ, παραπάνω, υπερβαίνουν τα όρια μια όπερας.
Και εικάζω ότι παντού και πάντοτε επιβάλλεται να εστιάζουμε στο μείζον.
Άλλωστε, μια κάποια «ελίτ» δεν θα είχε ανάγκη τις δικές μου γλωσσικές παραινέσεις ή τα όποια καινά δαιμόνια. Ελίτ σημαίνει ότι τα κατέχει ήδη!
Καλώς σας βρήκα, φίλτατοι.
Όπως έγραψα ήδη, οι γνώμες εδώ είναι ελεύθερες. Έχω ένα μικρό ορολογικό θέμα (που αφορά όμως την πολιτική του φόρουμ), γι' αυτό το επισημαίνω για πιθανή περαιτέρω συζήτηση (όχι μόνο εδώ, ούτε υποχρεωτικά μόνο εδώ). Αν προκύψει κάποια ευρύτερη συζήτηση μπορούμε πάντα να τη μεταφέρουμε αυτόνομη αλλού.
Αποτελεί το ονοματεπώνυμο ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο σε αναφορά σχετικά με τον δημόσιο χώρο δράσης καθενός από εμάς;
Για να απαντήσω σε αυτό, δεν θα επικαλεστώ την επί τριετία αρμοδιότητά μου ως υπευθύνου πληροφορικής επεξεργασίας και διαχείρισης προσωπικών δεδομένων σε αθλητική ομοσπονδία με περισσότερους από 40.000 αθλητές. Έχουν περάσει άλλωστε πολλά χρόνια από τότε, οι νόμοι τροποποιούνται, δεν γνωρίζω απόλυτα το σημερινό καθεστώς των πραγμάτων. Αναρωτιέμαι απλώς: Είναι προσωπικό δεδομένο η αναφορά στο όνομα ενός ποδοσφαιριστή για τη δράση του σε έναν αγώνα; Προφανώς όχι. Είναι προσωπικό δεδομένο η αναφορά στο όνομα ενός κληρικού για τη θετική δράση του σε κάποιον φιλανθρωπικό τομέα, ενός γιατρού για την επιτυχή άσκηση του επαγγέλματός του, ενός πολιτικού για κάποια συναρπαστική δημόσια ομιλία του; Ασφαλώς και όχι. Μήπως μετατρέπεται σε προσωπικό δεδομένο όταν η κριτική είναι αρνητική; Αδύνατον να ισχύει αυτό, αφού η κριτική για την ποιότητα της εργασίας εδράζεται σε κάποια ορατά, αντικειμενικά στοιχεία (ο ποδοσφαιριστής γρονθοκόπησε αντίπαλο μπροστά σε ένα εκατομμύριο τηλεθεατές, ο κληρικός αποδείχτηκε κακός οικονομικός διαχειριστής ύστερα από κάποιον έλεγχο, ο γιατρός έκανε κάποιο τεράστιο επιστημονικό σφάλμα, οι λόγοι του πολιτικού αποδείχτηκαν ανακόλουθοι σε σχέση με τις πράξεις του), ο μεταφραστής απέδωσε κάτι με ιδιάζοντα τρόπο (ορίστε, αποφεύγω το «εσφαλμένο» αν και συνήθως αυτό είναι που κρίνεται).
Για να επιστρέψω στην πείρα μου από το μέτωπο των προσωπικών δεδομένων, ασφαλώς και δεν μπορούν να παρατάσσονται οι ομάδες μόνο με τον αριθμό αθλητικού μητρώου των συμμετεχόντων τους. Και όμως, κάποιος είχε φτάσει να ζητήσει για τον εαυτό του κάτι ανάλογο από τη διοίκηση της ομοσπονδίας (το αίτημα απορρίφθηκε άνευ επαίνων).
Για καθέναν που «εκτίθεται» δημόσια με τη δράση του, το όνομά του αποτελεί κοινό κτήμα. Προσωπικά δεδομένα είναι τα γούστα και οι προτιμήσεις μας, τα οικονομικά και τα οικογενειακά μας κ.ο.κ. Αλίμονο αν πρέπει να υποχρεώσουμε π.χ. τους πανεπιστημιακούς ή τους νομικούς ή τους ειδικούς άλλων τομέων όταν επισκέπτονται τις σελίδες του φόρουμ για να συμβάλουν με τις γνώσεις τους (ή να συμμετάσχουν σε κάποιους εύθυμους διαλόγους ή να χρησιμοποιήσουν το φόρουμ με όποιον αποδεκτό τρόπο θέλουν) να δηλώνουν το πλήρες ονοματεπώνυμό τους. Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται ειδική άδεια από την υπηρεσία τους γιατί η δημόσια γνώμη τους είναι ενδεχόμενο π.χ. να θεωρηθεί επιστημονική γνωμάτευση. Γιατί να στερηθεί η μεταφραστική-γλωσσική κοινότητά μας τις γνώσεις που θέλουν να συνεισφέρουν, έστω και «ψευδώνυμα»;
Αποτελεί το ονοματεπώνυμο ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο σε αναφορά σχετικά με τον δημόσιο χώρο δράσης καθενός από εμάς;
Για να απαντήσω σε αυτό, δεν θα επικαλεστώ την επί τριετία αρμοδιότητά μου ως υπευθύνου πληροφορικής επεξεργασίας και διαχείρισης προσωπικών δεδομένων σε αθλητική ομοσπονδία με περισσότερους από 40.000 αθλητές. Έχουν περάσει άλλωστε πολλά χρόνια από τότε, οι νόμοι τροποποιούνται, δεν γνωρίζω απόλυτα το σημερινό καθεστώς των πραγμάτων. Αναρωτιέμαι απλώς: Είναι προσωπικό δεδομένο η αναφορά στο όνομα ενός ποδοσφαιριστή για τη δράση του σε έναν αγώνα; Προφανώς όχι. Είναι προσωπικό δεδομένο η αναφορά στο όνομα ενός κληρικού για τη θετική δράση του σε κάποιον φιλανθρωπικό τομέα, ενός γιατρού για την επιτυχή άσκηση του επαγγέλματός του, ενός πολιτικού για κάποια συναρπαστική δημόσια ομιλία του; Ασφαλώς και όχι. Μήπως μετατρέπεται σε προσωπικό δεδομένο όταν η κριτική είναι αρνητική; Αδύνατον να ισχύει αυτό, αφού η κριτική για την ποιότητα της εργασίας εδράζεται σε κάποια ορατά, αντικειμενικά στοιχεία (ο ποδοσφαιριστής γρονθοκόπησε αντίπαλο μπροστά σε ένα εκατομμύριο τηλεθεατές, ο κληρικός αποδείχτηκε κακός οικονομικός διαχειριστής ύστερα από κάποιον έλεγχο, ο γιατρός έκανε κάποιο τεράστιο επιστημονικό σφάλμα, οι λόγοι του πολιτικού αποδείχτηκαν ανακόλουθοι σε σχέση με τις πράξεις του), ο μεταφραστής απέδωσε κάτι με ιδιάζοντα τρόπο (ορίστε, αποφεύγω το «εσφαλμένο» αν και συνήθως αυτό είναι που κρίνεται).
Για να επιστρέψω στην πείρα μου από το μέτωπο των προσωπικών δεδομένων, ασφαλώς και δεν μπορούν να παρατάσσονται οι ομάδες μόνο με τον αριθμό αθλητικού μητρώου των συμμετεχόντων τους. Και όμως, κάποιος είχε φτάσει να ζητήσει για τον εαυτό του κάτι ανάλογο από τη διοίκηση της ομοσπονδίας (το αίτημα απορρίφθηκε άνευ επαίνων).
Για καθέναν που «εκτίθεται» δημόσια με τη δράση του, το όνομά του αποτελεί κοινό κτήμα. Προσωπικά δεδομένα είναι τα γούστα και οι προτιμήσεις μας, τα οικονομικά και τα οικογενειακά μας κ.ο.κ. Αλίμονο αν πρέπει να υποχρεώσουμε π.χ. τους πανεπιστημιακούς ή τους νομικούς ή τους ειδικούς άλλων τομέων όταν επισκέπτονται τις σελίδες του φόρουμ για να συμβάλουν με τις γνώσεις τους (ή να συμμετάσχουν σε κάποιους εύθυμους διαλόγους ή να χρησιμοποιήσουν το φόρουμ με όποιον αποδεκτό τρόπο θέλουν) να δηλώνουν το πλήρες ονοματεπώνυμό τους. Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται ειδική άδεια από την υπηρεσία τους γιατί η δημόσια γνώμη τους είναι ενδεχόμενο π.χ. να θεωρηθεί επιστημονική γνωμάτευση. Γιατί να στερηθεί η μεταφραστική-γλωσσική κοινότητά μας τις γνώσεις που θέλουν να συνεισφέρουν, έστω και «ψευδώνυμα»;
Έχω και άλλη μία μικρή παρέμβαση, μεθοδολογικής φύσης. Έκρινα ότι χρειάζεται το δικό της νήμα. Αφορά τη λέξη «ριγεδανός», η οποία, όπως επισημάνθηκε, γκουγκλίζεται στο διαδικτυακό λεξικό enacademic (συνέχεια εδώ).
Καλημέρα. Προτείνω, προτού συνεχίσουμε την ενδιαφέρουσα συζήτηση, να ξαναδιαβάσουμε ένα άρθρο του Γιάννη Χάρη που είχα εκθειάσει την πρώτη χρονιά της Λεξιλογίας.
Καλή είναι η μετάφραση που δεν διαλαλεί το μόχθο της
Καλή είναι η μετάφραση που δεν διαλαλεί το μόχθο της
Οποία αιδώς, εγώ δεν ήξερα ούτε την Αρμίντα. Από περιέργεια όμως, έριξα μια ματιά στο ιταλικό κείμενο καθώς και στο ποίημα Gerusaleme liberata που βλέπω πως αποτέλεσε μια από τις πηγές έμπνευσης του δημιουργού και κατέληξα ότι καταλαβαίνω μεν τα ιταλικά των μέσων του 16ου αιώνα και των αρχών του 19ου, όχι όμως τα ελληνικά του 21ου.
Ο Ισραηλινός συγγραφέας Έντγκαρ Κέρετ έχει πει ένα από τα διασημότερα ρητά για τη μετάφραση: «Οι μεταφραστές είναι σαν νίντζα, αν τους βλέπεις, δεν είναι καλοί». Κυκλοφορεί και σε παραλλαγή: «Ο μεταφραστής είναι σαν τον διαιτητή, αν τον πρόσεξες κάποιο πρόβλημα υπάρχει».
Όταν μάλιστα πρόκειται περί υποτίτλου, το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Ο μεταφραστής που μεταφράζει με δυσνόητες, σπάνιες και δυσεύρετες λέξεις αποκόπτει τον θεατή από το έργο που βλέπει, του στερεί τη δυνατότητα να το παρακολουθήσει, καθώς ακόμα κι αν οι λέξεις υπήρχαν στο λεξικό -που δεν υπάρχουν- δεν μπορεί κανείς, ενώ είναι απορροφημένος από την παράσταση, να σταματά κάθε τρεις και λίγο και να ψάχνει να δει τι διάβασε.
Σκοπός του μεταφραστή είναι να γίνει αόρατος. Να γίνει αόρατος σε τέτοιον βαθμό που το κείμενο να έχει την ίδια ευκολία -ή δυσκολία- για τον αναγνώστη της μετάφρασης όπως και για τον αναγνώστη του πρωτοτύπου.
Για να επανέλθω στο παράδειγμα με τον διαιτητή, το να μεταφράζεις ένα έργο με λέξεις οι οποίες όχι μόνο δεν είναι ευρύτερα χρησιμοποιούμενες αλλά δεν υπάρχουν και στα μεγάλα λεξικά της Ελληνικής, είναι σαν να είσαι διαιτητής σε αγώνα Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού και την ώρα που ολόκληρο το γήπεδο είναι στο πόδι προσπαθώντας να καταλάβει αν η φάση ήταν οφσάιντ, εσύ να τρέχεις στη μέση του γηπέδου κρατώντας δυο μεγάλα φανταχτερά πονπόν φωνάζονας «εδώ είμαι κι εγώ!»
Ο Ισραηλινός συγγραφέας Έντγκαρ Κέρετ έχει πει ένα από τα διασημότερα ρητά για τη μετάφραση: «Οι μεταφραστές είναι σαν νίντζα, αν τους βλέπεις, δεν είναι καλοί». Κυκλοφορεί και σε παραλλαγή: «Ο μεταφραστής είναι σαν τον διαιτητή, αν τον πρόσεξες κάποιο πρόβλημα υπάρχει».
Όταν μάλιστα πρόκειται περί υποτίτλου, το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Ο μεταφραστής που μεταφράζει με δυσνόητες, σπάνιες και δυσεύρετες λέξεις αποκόπτει τον θεατή από το έργο που βλέπει, του στερεί τη δυνατότητα να το παρακολουθήσει, καθώς ακόμα κι αν οι λέξεις υπήρχαν στο λεξικό -που δεν υπάρχουν- δεν μπορεί κανείς, ενώ είναι απορροφημένος από την παράσταση, να σταματά κάθε τρεις και λίγο και να ψάχνει να δει τι διάβασε.
Σκοπός του μεταφραστή είναι να γίνει αόρατος. Να γίνει αόρατος σε τέτοιον βαθμό που το κείμενο να έχει την ίδια ευκολία -ή δυσκολία- για τον αναγνώστη της μετάφρασης όπως και για τον αναγνώστη του πρωτοτύπου.
Για να επανέλθω στο παράδειγμα με τον διαιτητή, το να μεταφράζεις ένα έργο με λέξεις οι οποίες όχι μόνο δεν είναι ευρύτερα χρησιμοποιούμενες αλλά δεν υπάρχουν και στα μεγάλα λεξικά της Ελληνικής, είναι σαν να είσαι διαιτητής σε αγώνα Παναθηναϊκού-Ολυμπιακού και την ώρα που ολόκληρο το γήπεδο είναι στο πόδι προσπαθώντας να καταλάβει αν η φάση ήταν οφσάιντ, εσύ να τρέχεις στη μέση του γηπέδου κρατώντας δυο μεγάλα φανταχτερά πονπόν φωνάζονας «εδώ είμαι κι εγώ!»
Πριν ακούσω τέτοιους χαρακτηρισμούς για τους μεταφραστές, τους είχα ακούσει για τους υπεύθυνους των ειδικών εφέ στο Χόλιγουντ. Ο σκοπός τους είναι να θαυμάσει ο θεατής την εκφραστικότητα του μυθικού πλάσματος ή τις ικανότητες του πρωταγωνιστή στις πολεμικές τέχνες, χωρίς να σκέφτεται πόσο πειστικά είναι τα ειδικά εφέ και πώς τα πέτυχαν τόσο καλά, καθώς αυτό σημαίνει ότι τα εφέ δεν πέρασαν απαρατήρητα αλλά τράβηξαν την προσοχή. Βέβαια πρέπει να είναι και η ταινία καλή ώστε να μην δίνει στον θεατή πολλές ευκαιρίες να εστιάζει σε άσχετα ή δευτερεύοντα πράγματα, αλλά φαντάζομαι ότι το ίδιο ισχύει και για οποιοδήποτε έργο που μεταφράζεται.
Elkesipeplos
Banned
Κατά την κρίση του επιχειρήματα, μπορεί να επιστρατεύσει ο καθείς για το οτιδήποτε.
Εγώ σας ρωτώ κάτι συγκεκριμένο.
Το σάιτ αυτό ακολουθεί την δομή των περισσοτέρων. Λειτουργεί με ψευδώνυμα.
Στα σάιτ που λειοτουργούν με ψευδώνυμα ποτέ δεν αποκαλύπτονται τα πραγματικά ονόματα χρηστών.
Εάν κάποιος υποπέσει σε τέτοιο ατόπημα και αποκαλύψει ονόματα χρηστών , εξοστρακίζεται δια παντός. Ban-άρεται αμέσως, κατά το νεοελληνικόν...
Γιατί λοιπόν, με βάση όλα όσα γράφετε, το παρόν σάιτ λειτουργεί με ψευδώνυμα και δεν χρησιμοποιούμε άπαντες τα κανονικά μας ονόματα;
Μπα, δεν κάνουμε τέτοιες αγριάδες εδώ. Έχουμε μπανάρει μόνο για εξαιρετικά απρεπή συμπεριφορά.
Ξεκίνησε με προφατσομπουκικά πρότυπα. Το κάθε μέλος μπορεί να διαλέξει ψευδώνυμο ή το κανονικό του όνομα. Μοναδική παράκληση, να το γράψει με λατινικά στοιχεία.
Αν κάποιος δεν έχει αποκαλύψει τα στοιχεία του και δεν θέλει να τα αποκαλύψει και έρθει κάποιος τρίτος και τον ξεμπροστιάσει, θα προβληματιστούμε, θα συστήσουμε καμιά τριμελή επιτροπή με πεντέξι λεξιλόγους, θα κρίνουμε τη συνολική συμπεριφορά και προσφορά του παρεκτραπέντος και μάλλον θα αφήσουμε τη ζωή να συνεχιστεί χωρίς ιδιαίτερα δράματα.
Βασική αρχή του υποτιτλισμού: ο υπότιτλος δεν μπορεί να αποτελεί ξεχωριστό λογοτεχνικό έργο από το μεταφραζόμενο κείμενο/σενάριο. Ο υποτιτλιστής δεν μπορεί να χρησιμοποιεί λέξεις τόσο εξεζητημένες που ο μέσος θεατής να "σκαλώνει", και εξαιτίας αυτού να χάνει μέρος της εικόνας και τον επόμενο υπότιτλο.
Αν λοιπόν το λιμπρέτο της όπερας χρησιμοποιεί απλά, κατανοητά λόγια, ο υποτιτλιστής οφείλει να ακολουθήσει αυτή τη γραμμή. Αλλά ακόμα κι αν το κείμενο είναι γεμάτο δυσνόητες λέξεις, πάλι ο υποτιτλιστής πρέπει να εφαρμόσει τον κανόνα ότι δεν δυσκολεύουμε τον θεατή, γιατί πρέπει παράλληλα να βλέπει και εικόνες, όχι μόνο να διαβάζει μετά μανίας υποτίτλους σαν να είναι άσκηση ανάγνωσης για προχωρημένους μαθητές.
Με άλλα λόγια, ο θεατής μιας όπερας ή μιας ταινίας δεν παρακολουθεί το θέαμα με σκοπό να δοξάσει τον μεταφραστή, όσο κι αν ο μεταφραστής θα το ήθελε αυτό. Η ανταμοιβή του μεταφραστή στο τέλος είναι να πουν οι γνώστες της γλώσσας, "Μπράβο, ήταν μια πετυχημένη μετάφραση επειδή δεν είχε λάθη, επειδή ήταν τόσο φυσική όσο η γλώσσα που μιλάμε όλοι μας, είχε αποδώσει πετυχημένα τους ιδιωματισμούς και ήταν ζωντανή και άμεση". Αν μετά το τέλος του θεάματος, οι θεατές εκφράζουν γνώμες που κυμαίνονται από την απορία και τον εκνευρισμό μέχρι τη θυμηδία, ο μεταφραστής έχει αποτύχει παταγωδώς.
Αν λοιπόν το λιμπρέτο της όπερας χρησιμοποιεί απλά, κατανοητά λόγια, ο υποτιτλιστής οφείλει να ακολουθήσει αυτή τη γραμμή. Αλλά ακόμα κι αν το κείμενο είναι γεμάτο δυσνόητες λέξεις, πάλι ο υποτιτλιστής πρέπει να εφαρμόσει τον κανόνα ότι δεν δυσκολεύουμε τον θεατή, γιατί πρέπει παράλληλα να βλέπει και εικόνες, όχι μόνο να διαβάζει μετά μανίας υποτίτλους σαν να είναι άσκηση ανάγνωσης για προχωρημένους μαθητές.
Με άλλα λόγια, ο θεατής μιας όπερας ή μιας ταινίας δεν παρακολουθεί το θέαμα με σκοπό να δοξάσει τον μεταφραστή, όσο κι αν ο μεταφραστής θα το ήθελε αυτό. Η ανταμοιβή του μεταφραστή στο τέλος είναι να πουν οι γνώστες της γλώσσας, "Μπράβο, ήταν μια πετυχημένη μετάφραση επειδή δεν είχε λάθη, επειδή ήταν τόσο φυσική όσο η γλώσσα που μιλάμε όλοι μας, είχε αποδώσει πετυχημένα τους ιδιωματισμούς και ήταν ζωντανή και άμεση". Αν μετά το τέλος του θεάματος, οι θεατές εκφράζουν γνώμες που κυμαίνονται από την απορία και τον εκνευρισμό μέχρι τη θυμηδία, ο μεταφραστής έχει αποτύχει παταγωδώς.
SBE
¥
Λοιπόν, το σκέφτηκα κάμποσο το αν έχει νόημα να σχολιάσω, γιατί τα περισσότερα έχουν ήδη απαντηθεί και πολύ μου άρεσε η στάση του Earion, αλλά αποφάσισα να το κάνω μόνο και μόνο γιατί εγώ δεν είμαι του χώρου και επομένως μπορώ να μιλήσω χωρίς συναδελφικές ευγένειες, σαν κλασσικό αλάνι.
Πρώτα πρώτα έχετε το δικαίωμα να εκφράσετε τις απόψεις σας και τη διαφωνία σας και να κάνουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Δυστυχώς η ευκαιρία αυτή χάθηκε γιατί κάνατε τα εξής λάθη:
Δεν είπατε από την αρχή ποιος είστε. Αν ξεκινάγατε την απάντησή σας με "είμαι ο υποτιτλιστής του έργου και διαφωνώ" θα δείχνατε περισσότερη σοβαρότητα. Χαζοί δεν είμαστε, το καταλάβαμε πριν το πείτε, αν και το είπατε μόνο για να διαμαρτυρηθείτε που αποκαλύφτηκε το μεγάλο μυστικό, που είχε ήδη αποκαλυφθεί σε όποιον παρακολουθούσε το έργο σας στην τηλεόραση και που αν υπάρξουν επαναλήψεις θα ξαναεμφανιστεί και θα ξαναεμφανιστεί και θα ξαναεμφανιστεί. Δηλαδή δεν ήταν μυστικό για κανέναν. Οπότε άδικα χάνετε το χρόνο σας να φωνάζετε γι' αυτό, και είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν κάποιοι με περισσότερες νομικές γνώσεις από μένα που μπορούν να το επιβεβαιώσουν αυτό.
Τώρα, τα θέματα είναι δύο. Πρώτον, αν είναι γνωστό ή εξεζητημένο το λεξιλόγιό σας και δεύτερον, αν η μετάφρασή σας επιτελεί το σκοπό της (και ποιος είναι αυτός).
Για το πρώτο μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα ότι είναι εξεζητημένο το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήσατε. Με μεγαλύτερη βεβαιότητα θα μπορούσε να το πει κάποιος που έχει πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και μπορεί να κάνει μια μελέτη συχνότητας εμφάνισης των λέξεων. Πάντως και χωρίς αυτή τη μελέτη μπορώ να σας πω ότι έχω κάμποσα χρόνια στην πλάτη μου και τα περισσότερα τα έχω περάσει διαβάζοντας και δεν ξέρω το μόρσιμον ήμαρ, που λέτε ότι είναι φράση της καθομιλουμένης. Προφανώς γιατί, όπως δείχνει και αυτό το μήνυμα, εγώ χρησιμοποιώ τις 500-1000 λέξεις που ειρωνευτήκατε και δεν διαβάζω τα σωστά βιβλία. Τί να κάνουμε, βλέπετε εμείς στο σπίτι μου δεν συζητάμε κάθε μέρα το θάνατο του ενός ή του άλλου ή και τον δικό μας. Προφανώς είμαστε αμόρφωτοι και άξεστοι και ανίκανοι να συνεννοηθούμε και αξίζουμε την περιφρόνησή σας, και ελπίζω να την έχουμε και να σημαίνει αυτό ότι δεν πρόκειται ποτέ να βρεθούμε στον ίδιο χώρο για να σας συγχίσουμε με την αμάθειά μας.
Ως προς το δεύτερο, εγώ ξέρω ότι δουλειά του μεταφραστή είναι να αποδίδει το ύφος και τη γλώσσα του κειμένου. Εσείς λέτε πιο πάνω ότι θεωρείτε πλεονέκτημα το ότι η μετάφραση σας είναι πιο πολύπλοκη και δυσνόητη από το πρωτότυπο και το θεωρείτε καμάρι και τιμή σας να πάρετε κάτι απλό και να το κάνετε δυσνόητο. Υπό άλλες συνθήκες θα σας έλεγα να συμφωνήσουμε απλά ότι διαφωνούμε, αλλά δεν κάνουμε φιλοσοφική συζήτηση, μιλάμε για δουλειά για την οποία πληρωθήκατε και επομένως κρίνεστε για την ποιότητα της. Και δυστυχώς η φιλοσοφία σας περί πολυπλοκότητας δεν είναι καλός οιωνός. Επιπλέον αναρωτιέμαι αν γνωρίζετε τις ανάγκες του μέσου που μεταφράζετε. Δεν έχω άποψη για το σύνολο της δουλειάς σας, αλλά ξέρω σίγουρα ότι ο θεατής δεν παρακολουθεί τηλεόραση με το λεξικό δίπλα, ούτε με κανένα σημειωματάριο να σημειώνει άγνωστες λέξεις για να τις ψάξει αργότερα. Ούτε είναι τόσο διαδεδομένο το να σταματάει κανείς το πρόγραμμα της τηλεόρασής του για να πάει να ψάξει μια λέξη και μετά να συνεχίσει από εκεί που έμεινε. Αφήστε που και να ήταν διαδεδομένο, είναι ξενέρωμα ενώ είσαι απορροφημένος από το έργο να το κόψεις. Οπότε τσάμπα ο κόπος σας. Εκτός αν είσαστε ελιτιστής και θεωρείτε ότι μόνο οι λίγοι δικαιούνται να βλέπουν όπερα. Αν είσαστε, θα τα χαλάσουμε. Γιατί εγώ αν και λαϊκός τύπος πηγαίνω πεντέξι φορές το χρόνο στην όπερα και σε όλες τις παραστάσεις έχει υπέρτιτλους και ούτε μία φορά δεν είδα να έχει άγνωστες λέξεις η μετάφραση, γιατί δεν μας θέλει η όπερα να ασχολούμαστε με τη μετάφραση αλλά να παρακολουθούμε την παράσταση.
Αυτά τα ολίγα και θα συνιστούσα ψυχραιμία στο μέλλον.
Α, και πριν κλείσω κάποια μικρά: γιατί σχολιάστηκε αυτή η όπερα κι όχι η άλλη; Δεν υπάρχει καμία συνωμοσία. Απλά έτυχε να προβληθεί η μία σε ώρα που δεν είχε τίποτα καλύτερο η τηλεόραση ενώ η άλλη είχε ανταγωνισμό και την είδαν λιγότεροι. Για όλα υπάρχουν απλές εξηγήσεις. Όσο για τα συγχαρητήρια που δεχτήκατε, μην τα πολυεπικαλείστε γιατί κι εγώ είχα πάει στη Ρόδο κι έκανα παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος...
Αυτά τα ολίγα με τις 500 λέξεις που χρησιμοποιώ για να εκφραστώ. Και όχι, μην μπείτε στον κόπο να απαντήσετε, ασχοληθείτε καλύτερα με την ανταλλαγή απόψεων με τους άλλους που είναι επαγγελματίες.
Πρώτα πρώτα έχετε το δικαίωμα να εκφράσετε τις απόψεις σας και τη διαφωνία σας και να κάνουμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Δυστυχώς η ευκαιρία αυτή χάθηκε γιατί κάνατε τα εξής λάθη:
Δεν είπατε από την αρχή ποιος είστε. Αν ξεκινάγατε την απάντησή σας με "είμαι ο υποτιτλιστής του έργου και διαφωνώ" θα δείχνατε περισσότερη σοβαρότητα. Χαζοί δεν είμαστε, το καταλάβαμε πριν το πείτε, αν και το είπατε μόνο για να διαμαρτυρηθείτε που αποκαλύφτηκε το μεγάλο μυστικό, που είχε ήδη αποκαλυφθεί σε όποιον παρακολουθούσε το έργο σας στην τηλεόραση και που αν υπάρξουν επαναλήψεις θα ξαναεμφανιστεί και θα ξαναεμφανιστεί και θα ξαναεμφανιστεί. Δηλαδή δεν ήταν μυστικό για κανέναν. Οπότε άδικα χάνετε το χρόνο σας να φωνάζετε γι' αυτό, και είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν κάποιοι με περισσότερες νομικές γνώσεις από μένα που μπορούν να το επιβεβαιώσουν αυτό.
Τώρα, τα θέματα είναι δύο. Πρώτον, αν είναι γνωστό ή εξεζητημένο το λεξιλόγιό σας και δεύτερον, αν η μετάφρασή σας επιτελεί το σκοπό της (και ποιος είναι αυτός).
Για το πρώτο μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα ότι είναι εξεζητημένο το λεξιλόγιο που χρησιμοποιήσατε. Με μεγαλύτερη βεβαιότητα θα μπορούσε να το πει κάποιος που έχει πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και μπορεί να κάνει μια μελέτη συχνότητας εμφάνισης των λέξεων. Πάντως και χωρίς αυτή τη μελέτη μπορώ να σας πω ότι έχω κάμποσα χρόνια στην πλάτη μου και τα περισσότερα τα έχω περάσει διαβάζοντας και δεν ξέρω το μόρσιμον ήμαρ, που λέτε ότι είναι φράση της καθομιλουμένης. Προφανώς γιατί, όπως δείχνει και αυτό το μήνυμα, εγώ χρησιμοποιώ τις 500-1000 λέξεις που ειρωνευτήκατε και δεν διαβάζω τα σωστά βιβλία. Τί να κάνουμε, βλέπετε εμείς στο σπίτι μου δεν συζητάμε κάθε μέρα το θάνατο του ενός ή του άλλου ή και τον δικό μας. Προφανώς είμαστε αμόρφωτοι και άξεστοι και ανίκανοι να συνεννοηθούμε και αξίζουμε την περιφρόνησή σας, και ελπίζω να την έχουμε και να σημαίνει αυτό ότι δεν πρόκειται ποτέ να βρεθούμε στον ίδιο χώρο για να σας συγχίσουμε με την αμάθειά μας.
Ως προς το δεύτερο, εγώ ξέρω ότι δουλειά του μεταφραστή είναι να αποδίδει το ύφος και τη γλώσσα του κειμένου. Εσείς λέτε πιο πάνω ότι θεωρείτε πλεονέκτημα το ότι η μετάφραση σας είναι πιο πολύπλοκη και δυσνόητη από το πρωτότυπο και το θεωρείτε καμάρι και τιμή σας να πάρετε κάτι απλό και να το κάνετε δυσνόητο. Υπό άλλες συνθήκες θα σας έλεγα να συμφωνήσουμε απλά ότι διαφωνούμε, αλλά δεν κάνουμε φιλοσοφική συζήτηση, μιλάμε για δουλειά για την οποία πληρωθήκατε και επομένως κρίνεστε για την ποιότητα της. Και δυστυχώς η φιλοσοφία σας περί πολυπλοκότητας δεν είναι καλός οιωνός. Επιπλέον αναρωτιέμαι αν γνωρίζετε τις ανάγκες του μέσου που μεταφράζετε. Δεν έχω άποψη για το σύνολο της δουλειάς σας, αλλά ξέρω σίγουρα ότι ο θεατής δεν παρακολουθεί τηλεόραση με το λεξικό δίπλα, ούτε με κανένα σημειωματάριο να σημειώνει άγνωστες λέξεις για να τις ψάξει αργότερα. Ούτε είναι τόσο διαδεδομένο το να σταματάει κανείς το πρόγραμμα της τηλεόρασής του για να πάει να ψάξει μια λέξη και μετά να συνεχίσει από εκεί που έμεινε. Αφήστε που και να ήταν διαδεδομένο, είναι ξενέρωμα ενώ είσαι απορροφημένος από το έργο να το κόψεις. Οπότε τσάμπα ο κόπος σας. Εκτός αν είσαστε ελιτιστής και θεωρείτε ότι μόνο οι λίγοι δικαιούνται να βλέπουν όπερα. Αν είσαστε, θα τα χαλάσουμε. Γιατί εγώ αν και λαϊκός τύπος πηγαίνω πεντέξι φορές το χρόνο στην όπερα και σε όλες τις παραστάσεις έχει υπέρτιτλους και ούτε μία φορά δεν είδα να έχει άγνωστες λέξεις η μετάφραση, γιατί δεν μας θέλει η όπερα να ασχολούμαστε με τη μετάφραση αλλά να παρακολουθούμε την παράσταση.
Αυτά τα ολίγα και θα συνιστούσα ψυχραιμία στο μέλλον.
Α, και πριν κλείσω κάποια μικρά: γιατί σχολιάστηκε αυτή η όπερα κι όχι η άλλη; Δεν υπάρχει καμία συνωμοσία. Απλά έτυχε να προβληθεί η μία σε ώρα που δεν είχε τίποτα καλύτερο η τηλεόραση ενώ η άλλη είχε ανταγωνισμό και την είδαν λιγότεροι. Για όλα υπάρχουν απλές εξηγήσεις. Όσο για τα συγχαρητήρια που δεχτήκατε, μην τα πολυεπικαλείστε γιατί κι εγώ είχα πάει στη Ρόδο κι έκανα παγκόσμιο ρεκόρ στο άλμα εις μήκος...
Αυτά τα ολίγα με τις 500 λέξεις που χρησιμοποιώ για να εκφραστώ. Και όχι, μην μπείτε στον κόπο να απαντήσετε, ασχοληθείτε καλύτερα με την ανταλλαγή απόψεων με τους άλλους που είναι επαγγελματίες.
Marinos
¥
Μα, όταν γράφτηκε το όνομα, δεν ήταν όνομα χρήστη. Κανείς δεν είπε "ο Ελκεσίπεπλος είναι ο Τάδε" γιατί, πολύ απλά, δεν υπήρχε εκείνη τη στιγμή Ελκεσίπεπλος. Υπήρχε ένα όνομα μεταφραστή ήδη δημοσιοποιημένο.
Κρίμα που η VBulletin δεν έχει ακόμα ενεργοποιήσει τα "like" στο φόρουμ. Πολύ σωστά τα λέει ο Μαρίνος!
Έχω την αίσθηση ότι η συζήτηση για το όνομα* γίνεται (α) για να ξεχάσουμε τα πονπόν του διαιτητή και (β) για να έχει ο διαιτητής και τα ονόματα της κερκίδας, ώστε να διευκολυνθούν και τα ad hominem.
_____________________
*Που δεν είναι «ευαίσθητο δεδομένο», να ξέρουμε και τι λέμε, δηλαδή. Όταν γνωρίζετε κάποιον και σας ρωτά το όνομα σας επικαλείστε τον 2472/97; Άσε που και να ήταν, όπως είπε και η SBE, (α) εμφανίστηκε φαρδύ πλατύ στη δημόσια τηλεόραση που πιάνει μέχρι και στην άγονη γραμμή και δείχνει τις εκπομπές σε δεκάδες επαναλήψεις, (β) εμφανίστηκε φαρδύ πλατύ στη δημόσια τηλεόραση επειδή ήθελε ο υποτιτλιστής και (γ) μόνος σας μας αποκαλύψατε την ταυτότητά σας.
Επίσης, μοδερατικό σχόλιο: στα ίντερνετς υπάρχει το επάγγελμα του rules lawyer. Αυτού του είδους οι δικηγόροι δεν έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος εδώ.
_____________________
*Που δεν είναι «ευαίσθητο δεδομένο», να ξέρουμε και τι λέμε, δηλαδή. Όταν γνωρίζετε κάποιον και σας ρωτά το όνομα σας επικαλείστε τον 2472/97; Άσε που και να ήταν, όπως είπε και η SBE, (α) εμφανίστηκε φαρδύ πλατύ στη δημόσια τηλεόραση που πιάνει μέχρι και στην άγονη γραμμή και δείχνει τις εκπομπές σε δεκάδες επαναλήψεις, (β) εμφανίστηκε φαρδύ πλατύ στη δημόσια τηλεόραση επειδή ήθελε ο υποτιτλιστής και (γ) μόνος σας μας αποκαλύψατε την ταυτότητά σας.
Επίσης, μοδερατικό σχόλιο: στα ίντερνετς υπάρχει το επάγγελμα του rules lawyer. Αυτού του είδους οι δικηγόροι δεν έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος εδώ.