Μεταγραφή των ονομάτων σε βιβλίο

Τον τίτλο μαγαζιού, τον μεταγραμματίζεις. Μπαμπλ εντ Μπαμπλ λοιπόν. Τον τίτλο του έργου, και εφόσον δεν έχει ήδη έρθει Ελλάδα, θα μπορούσες να τον μεταφράσεις. Με το σκεπτικό: αν είχε έρθει Ελλάδα, δεν θα μεταφραζόταν; Βέβαια, αν ο τίτλος είναι από αυτούς που αφήνονται αμετάφραστοι, άφησέ τον έτσι και βάλτον είτε ξένα είτε μεταγραμματισμένα, όπως σου πάει καλύτερα στο μάτι.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ανά περίπτωση. Το Bumble and bumble θα το έκανα «Μπαμπλ εντ Μπαμπλ». Ή θα το άφηνα στα αγγλικά. Τον τίτλο του μιούζικαλ θα μπορούσα να τον αφήσω στα αγγλικά (τόσες και τόσες ταινίες κυκλοφορούν πια με τον ξένο τίτλο) ή θα τον μετάφραζα. Σε βιβλίο θα έγραφα: Η κακιά μάγισσα (Wicked) — ειδικά γι' αυτό που φτιάχνει μια εντελώς παραπλανητική μεταγραφή (αν και θα έπαιζε και η μεταγραφή Γουίκιντ).


Sarant, πιάσε κόκκινο!
 

Zazula

Administrator
Staff member
Σε βιβλίο self-help (όχι μουσικό non-fiction, όχι γενικό fiction) έχω δεκάδες ονόματα καλλιτεχνών και συγκροτημάτων. Πολλά είναι γνωστά στην Ελλάδα (Beach Boys, Neil Diamond, Frank Sinatra, Tina Turner, Lionel Ritchie κλπ), άλλα όχι. Και είναι και οι U2 μέσα. Επίσης και ηθοποιοί, όπως π.χ. ο Jim Carrey. Τι λέτε να κάνω;

Ακόμη: Ονόματα ομάδων (Harlem Globetrotters, Yankees, Red Sox, Bulls, Patriots, Blue Jays κλπ). Για να μην πιάσω τα αρκτικόλεξα: UCLA, NCAA, NASCAR, WWE κ.ο.κ. Ακούω (και ΤΙΑ!). :)
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Καλημέρα!

Αν και τα έχετε συζητήσει όλα αυτά από παλιά, ας προσθέσω με την ευκαιρία και τη δική μου μέθοδο (που δεν είναι, βέβαια, χαραγμένη σε πέτρα). Το ιδανικό είναι ένας συνδυασμός από μια σημείωση κάπου στην αρχή όπου παρουσιάζεις το σύστημα, μετά κατά περίπτωση (όπως παρακάτω), και στο τέλος γλωσσάρι-ευρετήριο (εναλλακτικά, αν είναι λιγότερες οι περιπτώσεις, υποσημειώσεις). Εξηγούμαι:

  1. Γεωγραφικοί όροι: Απόδοση (αν υπάρχει) ή μεταγραφή στα ελληνικά. Καταχώριση στο γλωσσάρι-ευρετήριο, αν είναι απαραίτητο.
  2. Πρόσωπα: Απόδοση (αν υπάρχει) ή μεταγραφή στα ελληνικά (Φρανκ Σινάτρα) με καταχώριση ελληνικό-αγγλικό στο γλωσσ.-ευρ. Επικουρικά, και μόνο αν σου είναι απολύτως απαραίτητο για κάποιο λόγο (π.χ. ένα λογοπαίγνιο ή δεν έχεις, τελικά, το ευρετήριο), προσθέτεις στην πρώτη εμφάνιση των λιγότερο γνωστών ονομάτων και την αγγλική τους μορφή/μεταγραφή.
  3. Ονόματα ομάδων: Μεταγραφή στα ελληνικά (Γιάνκις), με αντίστροφη καταχώριση στο γλωσσάρι-ευρετήριο. Π.χ. Γιάνκις [Νew York Yankees], επαγγελματική ομάδα μπέιζμπολ με έδρα στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης.
  4. Ονόματα συγκροτημάτων: Ό,τι κάνεις γενικότερα για τις εταιρικές επωνυμίες (εγώ χρησιμοποιώ τη διεθνή εταιρική μορφή τους, Ford και όχι Φορντ --αλλά βέβαια μπήκε στο φορτάκι του και πήγε στο χωράφι). Στο γλωσσ.-ευρετ. μια καταχώριση της μορφής The Beatles [Μπιτλς], ή Μπιτλς [The Beatles], μουσικό συγκρότημα από πολύ παλιά χρόνια...:)
  5. Αρκτικόλεξα: Στην πρωτότυπη μορφή τους (UCLA), ανάλυση και επεξήγηση στο γλωσσάρι-ευρετήριο (εδώ ανήκουν και οι U2!). Π.χ. UCLA (University of California, Los Angeles), δημόσιο ερευνητικό πανεπιστήμιο στο Λος Άντζελες. (Με άλλα λόγια, στα δικά μου βιβλία, τα αρκτικόλεξα είναι κατά το χειρισμό τους απλώς υποκατηγορία των εταιρικών επωνυμιών).

Από την πείρα μου, το σύστημα αυτό λειτουργεί ικανοποιητικά ακόμη και αν για οποιονδήποτε λόγο δεν μπορείς να το έχεις στην πλήρη μορφή του αλλά σε κάποια υβριδική, π.χ. χωρίς γλωσσάρι-ευρετήριο ή χωρίς τη δυνατότητα για πολλές-πολλές υποσημειώσεις.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Λεπόν, έχουμε και λέμε:
Πολλά είναι γνωστά στην Ελλάδα (Beach Boys, Neil Diamond, Frank Sinatra, Tina Turner, Lionel Ritchie κλπ), άλλα όχι. Και είναι και οι U2 μέσα.
Εγώ αυτά τα μεταγράφω όλα (μιλάω για λογοτεχνία πάντα, ή μάλλον όχι για συμβάσεις, καταστατικά και άλλα τέτοια διαβολικά κατασκευάσματα), εκτός από τους U2 γιατί είναι άμεσα αναγνωρίσιμο αρτικόλεξο και έχει επικρατήσει αυτή η γραφή και στα μέρη μας.
Επίσης και ηθοποιοί, όπως π.χ. ο Jim Carrey. Τι λέτε να κάνω;
Θα έλεγα μεταγραφή και εδώ.
Ακόμη: Ονόματα ομάδων (Harlem Globetrotters, Yankees, Red Sox, Bulls, Patriots, Blue Jays κλπ).
Ditto, με μικρή επεξηγηματική φρασούλα για αποφυγή υποσημειώσεων αν χρειάζεται.
Για να μην πιάσω τα αρκτικόλεξα: UCLA, NCAA, NASCAR, WWE κ.ο.κ. Ακούω (και ΤΙΑ!). :)
Εδώ μάλλον κατά περίπτωση, δηλαδή ενώ θα ανέπτυσσα το πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες, το NASCAR θα το άφηνα, ίσως πάλι με επεξηγηματική προτασούλα (ναι, ως αναγνώστρια είμαι ΤΟΣΟ άσχετη, επομένως σκέφτομαι πρώτα τον εαυτό μου στη θέση του αναγνώστη :))

Μάλλον δεν πολυβοήθησα, ε;
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Σε βιβλίο... έχω δεκάδες ονόματα καλλιτεχνών και συγκροτημάτων. Πολλά είναι γνωστά στην Ελλάδα (Beach Boys, Neil Diamond, Frank Sinatra, Tina Turner, Lionel Ritchie κλπ), άλλα όχι. Και είναι και οι U2 μέσα. ...

Να επισημάνω ένα πρόβλημα (που εμένα μου φαίνεται) σχετικά δύσκολο (και μπορεί να έχεις ή να μην έχεις): Οι τίτλοι των τραγουδιών των καλλιτεχνών.
Δεν είναι πρόβλημα αντίστοιχης κλίμακας με τους τίτλους των βιβλίων όπου θα γράψεις τον μεταφρασμένο ελληνικό (ίσως μαζί και με βασικά στοιχεία -εκδότη, έτος, μεταφραστή), αν υπάρχει, αλλιώς τον πρωτότυπο (και αν είναι απαραίτητο, με απόδοση του τίτλου στα ελληνικά σε παρένθεση).
Για τους τίτλους τραγουδιών, προσωπικά προτιμώ το «Η επιτυχία Yellow Submarine των Μπιτλς» (ή των Beatles, ανάλογα). Αν είναι κάτι κλασικό πάλι, μάλλον θα χρησιμοποιήσω την (καθιερωμένη) ελληνική του απόδοση.

Κατά κανόνα, με καθοδηγεί το πόσο εύκολα θα βρει ο φιλομαθής αναγνώστης τη σχετική αναφορά στο Διαδίκτυο. Είναι σοβαρό, γιατρέ μου;
 
Last edited:

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Δεν είναι πρόβλημα αντίστοιχης κλίμακας με τους τίτλους των βιβλίων όπου θα γράψεις τον μεταφρασμένο ελληνικό (ίσως μαζί και με βασικά στοιχεία -εκδότη, έτος, μεταφραστή), αν υπάρχει, αλλιώς τον πρωτότυπο (και αν είναι απαραίτητο, με απόδοση του τίτλου στα ελληνικά σε παρένθεση).
Χε! Λοιπόν, στο διαβολεμένο βιβλίο εξαιτίας του οποίου ξεκίνησα το νήμα υπήρχε πληθώρα βιβλίων, όχι αγγλικών, που δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Το βιβλίο δεν είναι επιστημονικό και ποσώς τον ενδιαφέρει τον αναγνώστη αν θα βρει ή δε θα βρει τα βιβλία που αναφέρονται σε αυτό ως επιστημονική αναφορά.
Εκεί τι κάνουμε;
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Χε! Λοιπόν, στο διαβολεμένο βιβλίο εξαιτίας του οποίου ξεκίνησα το νήμα υπήρχε πληθώρα βιβλίων, όχι αγγλικών, που δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Το βιβλίο δεν είναι επιστημονικό και ποσώς τον ενδιαφέρει τον αναγνώστη αν θα βρει ή δε θα βρει τα βιβλία που αναφέρονται σε αυτό ως επιστημονική αναφορά.
Εκεί τι κάνουμε;

Δεν είναι πρόβλημα αντίστοιχης κλίμακας με τους τίτλους των βιβλίων όπου θα γράψεις τον μεταφρασμένο ελληνικό (ίσως μαζί και με βασικά στοιχεία -εκδότη, έτος, μεταφραστή), αν υπάρχει, αλλιώς τον πρωτότυπο (και αν είναι απαραίτητο, με απόδοση του τίτλου στα ελληνικά σε παρένθεση).

Ωραία, να βελτιώσω λοιπόν το παραπάνω με μερικές ιεραρχήσεις.

1) Τι θέλει ο εκδότης.
2) Τι θέλει ο αναγνώστης (δεν μπαίνω τώρα στη συζήτηση αν θάπρεπε να είναι ανάποδα...:))
3) Υποθέτοντας ότι ο εκδότης θέλει το σωστό (με άλλα λόγια, ένα καλομεταφρασμένο βιβλίο όπου ο αναγνώστης δεν θα βρίζει ή δεν θα γελάει συνέχεια εκτός θέματος) η περίπτωση που αναφέρεις λύνεται εξετάζοντας τους διαθέσιμους συνδυασμούς (κατά φθίνουσα σειρά κόστους/κόπου/χρόνου κλπ εκδοτικών εξόδων):
  • είτε με το συνδυασμό «πρωτότυπος τίτλος (και αν είναι απαραίτητο, με απόδοση του τίτλου στα ελληνικά σε παρένθεση)»
  • είτε με το συνδυασμό «απόδοση του τίτλου στα ελληνικά και υποσημείωση ή ευρετήριο με τους ελληνικούς και τους πρωτότυπους τίτλους»
  • είτε με το συνδυασμό «απόδοση του τίτλου στα ελληνικά»
Αφού έχει (και σημαντική) οικονομική φύση, η τελική απόφαση για την επιλογή συνδυασμού περνάει από τον εκδότη (που καλό είναι να την έχει εντάξει στις συνολικές του προδιαγραφές ή τις προδιαγραφές του συγκεκριμένου βιβλίου). Αν δεν υπάρχουν τέτοιες προδιαγραφές, καλό είναι να συνεργάζεται εξαρχής ο μεταφραστής, να εξηγεί στον εκδότη τις οικονομικές συνέπειες της επιλογής κάθε συνδυασμού,και να καταλήγουν από κοινού στις προδιαγραφές του βιβλίου.

Στην περίπτωση του βιβλίου σου, έχω την αίσθηση ότι μάλλον φτάνει και περισσεύει η δεύτερη και πιθανότατα αρκεί και η τρίτη επιλογή.
 

SBE

¥
Εκεί, εγώ η αναγνώστρια, θα ήθελα να δω τους τίτλους μεταφρασμένους, για να κυλάει το κείμενο.
Άλλωστε αυτό κανουν και οι δημοσιογράφοι που στέλνουν ανταπόκριση από τις Κάννες π.χ. με τίτλους ταινιών που δεν έχουν μεταφραστεί επίσημα ή μπορεί και να μην παιχτούν ποτέ. Τουλάχιστον έτσι έκαναν, τώρα μάλλον τα αφήνουν αμετάφραστα.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Ναι, βασικά πήρα την κουρτίνα τρία. Ευρετήριο σε τέτοιου είδους βιβλία δεν έχει κανένα σκοπό ύπαρξης, κτγμ.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Ευχαριστώ πολύ, Παλ Αύρα και Δόκτωρ, κι εγώ το ίδιο σύστημα χρησιμοποιώ. :) Τους (πολλούς εδώ) τίτλους των τραγουδιών όντως τους αφήνω στα αγγλικά με πλάγια γραφή (βλ. σύστημα Δρ7χ).
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Εκεί, εγώ η αναγνώστρια, θα ήθελα να δω τους τίτλους μεταφρασμένους, για να κυλάει το κείμενο.
Άλλωστε αυτό κανουν και οι δημοσιογράφοι που στέλνουν ανταπόκριση από τις Κάννες π.χ. με τίτλους ταινιών που δεν έχουν μεταφραστεί επίσημα ή μπορεί και να μην παιχτούν ποτέ. Τουλάχιστον έτσι έκαναν, τώρα μάλλον τα αφήνουν αμετάφραστα.

Προφανώς η λογική σε μια ανταπόκριση είναι διαφορετική, αφού ο ακροατής/τηλεθεατής πρέπει να καταλάβει λίγο-πολύ τι παίζει στην ταινία (βλ. κουρτίνα 3 της Παλ Αύρας πιο πάνω). Πάντως δεν νομίζω ότι εκφωνούν στην πρωτότυπη γλώσσα τους τίτλους από τις κινέζικες ή τις ιρανικές ταινίες :D (που, για να λέμε και το σωστό, συνήθως παίζονται στα φεστιβάλ με το διεθνή τίτλο τους, στα αγγλικά).
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Τους (πολλούς εδώ) τίτλους των τραγουδιών όντως τους αφήνω στα αγγλικά με πλάγια γραφή (βλ. σύστημα Δρ7χ).
Α, ναι, τώρα που το θυμήθηκα το βιβλίο αυτό είχε ΚΑΙ τιτλους τραγουδιών που κι αυτούς τους άφησα αγγλιστί ή πορτογαλιστί, μόνο που όταν χρειαζόταν στη ροή του βιβλίου τους μετέφραζα, ας πούμε, π.χ., Canção do mar, δηλαδή το τραγούδι της θάλασσας.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Γρήγορη απάντηση (οι λεπτομερείς έχουν δοθεί): Τι θέλει ο αναγνώστης και τι μας λέει η εμπειρία του χώρου. Αυτό θα θέλει κι ο εκδότης αν ξέρει τι του γίνεται. Αναρωτιόμαστε δηλαδή για το βαθμό εξοικείωσης του αναγνώστη με τα ξενικά μας. Αν είναι το είδος του βιβλίου που σηκώνει ευρετήριο, η προσέγγιση είναι διαφορετική από την προσέγγιση που απαιτεί ένα βιβλίο που δεν παίρνει ευρετήριο. Έστω ότι είναι βιβλίο για την Πολωνία (μηδενική οικείωση αναγνώστη), με ανθρωπωνύμια, τοπωνύμια, ονόματα καταστημάτων, τίτλους τραγουδιών, λίγα απ’ όλα: τι θα κάνατε αν το βιβλίο αντέχει το ευρετήριο και τι αν δεν το αντέχει;
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Μεταγραφή/μετάφραση και στις δύο περιπτώσεις. Αν αντέχει το ευρετήριο, παράθεση και στη γλώσσα του πρωτοτύπου.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Έστω ότι είναι βιβλίο για την Πολωνία (μηδενική οικείωση αναγνώστη), με ανθρωπωνύμια, τοπωνύμια, ονόματα καταστημάτων, τίτλους τραγουδιών, λίγα απ’ όλα: τι θα κάνατε αν το βιβλίο αντέχει το ευρετήριο και τι αν δεν το αντέχει;

Παίρνω την πιο δύσκολη περίπτωση, όπου δεν σηκώνει ευρετήριο (και ίσως ούτε πολλές-πολλές υποσημειώσεις):

ανθρωπωνύμια -- μεταγραφή
τοπωνύμια -- απόδοση ή μεταγραφή
ονόματα καταστημάτων --- πρωτότυπο (συν εξήγηση αν χρειάζεται από το περιεχόμενο --ο τίτλος είναι π.χ. «το ραφτάδικο του Ιβάν» και μεταγραφή, μόνο αν έχει σημασία για την πλοκή)
τίτλους τραγουδιών -- πάλι στο πρωτότυπο (συν, αν χρειάζεται, εξηγήσεις κλπ όπως πιο πάνω)

Και επειδή δεν το δυσκόλεψες αρκετά :), αν το βιβλίο χρησιμοποιεί μη λατινικό αλφάβητο, όπου πρωτότυπο εννοώ τις αντίστοιχες επίσημες μεταγραφές από τη γλώσσα εκείνη στο λατινικό αλφάβητο.

--Και δεν είναι πιο εύκολο να τα μεταγράφεις όλα, γιατρέ μου;
-- Ξέρω γω, τι να πω; Πόσες τέτοιες περιπτώσεις θα μου τύχουν στη ζωή μου;
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Προφανώς έχει σημασία βέβαια και με τι επωνυμίες έχεις να κάνεις. Πρέπει π.χ. να παραδεχτούμε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα όταν μεταγράφουμε εταιρικές επωνυμίες που ο Έλληνας αναγνώστης τις βλέπει παντού γύρω του γραμμένες μόνο με το λατινικό αλφάβητο (έστω και σαν ιδεογράμματα). Και μπορεί σε ένα λογοτεχνικό κείμενο να είναι μικρότερο το πρόβλημα (το τζιπ του ήρωα δύσκολα θα είναι π.χ. της Tata Motors ή της SsangYong) αλλά σε ένα ειδικό κείμενο ποιος θα δει γουόμπλερ και δεν θα κοντοσταθεί;

Και μη νομίζεις ότι το πρόβλημα είναι σημαντικά μικρότερο όταν μεταφράζεις από τα γερμανικά... Τι θα καταλάβει ο μέσος αναγνώστης από το πανδοχείο Τσουρ Χέλεν Ζόνε, (για να το δυσκολέψω μια σταλιά κι εγώ);
Καλά τα γράφει ο σαραντ σήμερα, που από κόμμα (Ντι Λίνκε) φτάσαμε στον πράκτορα Μάλκο Λίνγκε :)
 

nickel

Administrator
Staff member
Αξίζει να σχολιαστεί η προσέγγιση σε ονόματα και τίτλους έργων που διαπίστωσα στο Logicomix του Α. Δοξιάδη και του Χ. Παπαδημητρίου. Τα ονόματα των διαφόρων μεγάλων των μαθηματικών και της φιλοσοφίας είναι όλα στα ελληνικά και δεν υπάρχει αναφορά στη λατινογράμματη γραφή τους ούτε στο Σημειωματάριο. Έτσι, για παράδειγμα, αν δεν ξέρετε ήδη την ξένη ορθογραφία, θα ταλαιπωρηθείτε για να βρείτε ότι ο Γκέντελ γράφεται Gödel κ.ο.κ.
(Τα κύρια πρόσωπα του Logicomix βρίσκονται εδώ:
http://www.logicomix.com/gr/index.p...view=article&id=92&Itemid=28#twoj_fragment1-3

Επίσης, μεταγράφουν τους λατινικούς τίτλους γνωστών έργων: το Principia Mathematica (Οι αρχές των Μαθηματικών) τού Ράσελ σε Πρινκίπια Ματεμάτικα και το Tractatus Logico-Philosophicus (Λογικοφιλοσοφική πραγματεία) του Βιτγκενστάιν σε Τρακτάτους Λόγκικο-Φιλοσόφικους. Έτσι σιγουρεύουν τουλάχιστον ότι δεν θα διαβάσει κανείς λάθος τα λατινικά. Στα υπόλοιπα δίνουν πρώτα την ελληνική μετάφραση και σε παρένθεση τον ξένο τίτλο, π.χ. Φιλοσοφικές Αναζητήσεις (Philosophische Untersuchungen).

Εδώ οι έννοιες του Σημειωματαρίου.
 
Top