Μεταγραφή των ονομάτων σε βιβλίο

Ωραίος γρίφος και βλέπω πως όλες οι απαντήσεις έχουν δοθεί. Απλώς να καταθέσω κι εγώ την εμπειρία μου.
Σε βιογραφία που έκανα πρόσφατα με χιλιάδες υπαρκτά πρόσωπα και τοπωνύμια, όλα μεταγράφησαν για να μη μοιάζει με βλογιοκομμένο το κείμενο που λέει και ο σαράντ (το μεταγράφω γιατί βαριέμαι να αλλάζω γλώσσα...)
Όλες οι εφημερίδες όμως στον συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο μένουν αμετάφραστες και δεν βλέπουμε ούτε οι Χρόνοι της Νέας Υόρκης, ούτε οι Νιού Γιορκ Τάιμς. Πόσο μάλλον για άλλες λιγότερο γνωστές εφημερίδες.

Μου φαίνεται αστείο, όμως, να μεταφράζονται τίτλοι τραγουδιών, στου Ζαζ τη μετάφραση για παράδειγμα (δηλαδή το She's like a rainbow των Rolling Stones πώς θα το λέγαμε Είναι σαν Ουράνιο Τόξο των Κυλιόμενων Πετρών;) γιατί μην ξεχνάμε ότι δεν διαβάζουν όλοι όλα. Θέλω να πω, ότι κείμενο με συγκροτήματα δεν θα το διαβάσουν όσοι δεν ξέρουν αγγλικά, γιατί είναι πιθανό να μην ξέρουν ούτε καν αυτά τα συγκροτήματα... Δεν μπαίνουν όλα στο ίδιο καζάνι, κατά τη γνώμη μου. Ούτε όλοι οι αναγνώστες.

Το ίδιο ισχύει και για τους θεατές, Αλέξανδρα. Το Cats δεν μεταφράστηκε ποτέ σε Γάτες, αλλά το A Streetcar Named Desire μεταφράστηκε σε Λεωφορείο ο Πόθος. Εξαρτάται μάλλον από το αν έχει ανέβει σε ελληνική σκηνή ή όχι.

Και για να επανέλθω στην Παλάβρα που έφτιαξε το νήμα... θα κρίνεις κατά περίσταση. Σαφώς και εξαρτάται από τον εκδοτικό οίκο, αλλά εγώ για παράδειγμα δεν θα έλεγα ποτέ ότι πήγε στο ξενοδοχείο Τέσσερις Εποχές, αλλά στο Φορ Σίζονς, για να έχει ο αναγνώστης το ακουστικό έστω ερέθισμα μιας πασίγνωστης επωνυμίας. Επίσης, θα οδηγούσα Ρενό και θα έπινα Περιέ. (Δεν θα πήγαινα όμως στην Κορφού, αλλά στην Κέρκυρα, ούτε όμως στο Νεόκαστρο αλλά στο Νιουκάσλ.)
Και στα πολύ δύσκολα υπάρχει πάντα η λύση του Σ.τ.Μ. ή του εισαγωγικού σημειώματος που να εξηγεί τη Φ.τ.Μ. (Φιλοσοφία του Μεταφραστή)
 
Την καλημέρα μου!

Έλεγα ότι δε θα χρειαστεί να ποστάρω σε αυτό το νήμα επειδή θα κατάφερνα να βρω μια λύση, αλλά τελικά…το θέμα της μεταγραφής δε λύνεται τόσο εύκολα.
Το κείμενό μου είναι γεμάτο ονόματα ταινιών, ηθοποιών, θεωρητικών του είδους, συγγραφέων, βιβλίων, εταιρειών (κινηματογραφικών), μουσικών συγκροτημάτων, τραγουδιών, τραγουδιστών, διαλόγων από ταινίες κλπ. Αφού δοκίμασα κάθε πιθανό συνδυασμό μεταγραφής (όλα, κανένα, κατά περίπτωση) νομίζω ότι κατέληξα σε κάτι και θα ήθελα τη γνώμη σας.
1) αφήνω με λατινικούς χαρακτήρες τα ονόματα κριτικών/θεωρητικών π.χ: «Σύμφωνα με τον Robert Sklar…» (ναι, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι και τον Φρόιντ θα πρέπει να τον αφήσω Freud; )
2) ονόματα σκηνοθετών/ηθοποιών: τα μεταγράφω (στην πρώτη αναφορά το αφήνω σε παρένθεση και με λατινικούς χαρακτήρες. Εξαιρούνται πολύ γνωστά ονόματα όπως Τζον Γουέιν, Μπαλζάκ, Τομ Σόγιερ, Φόκνερ, κλπ.)
3) Ταινίες: ελληνικός τίτλος, πρωτότυπος σε παρένθεση και στη συνέχεια μόνο ο ελληνικός (αυτό είδα ότι κάνουν στα περισσότερα βιβλία κινηματογράφου που κυκλοφορούν στην Ελλάδα).
4) Συγκροτήματα, τίτλοι τραγουδιών, τραγουδιστές, δισκογραφικές/κινηματογραφικές εταιρείες: πρωτότυπος τίτλος (άρα και τον Πρίσλεϊ, Presley; )
5) Για βιβλία που δεν έχουν μεταφραστεί, πρωτότυπος τίτλος.

Τι λέτε;
 
Last edited by a moderator:

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Κατ' αρχάς, πες μας τι μεταφράζεις. Αν, δλδ, μεταφράζεις δοκίμιο, η προσέγγιση νομίζω ότι πρέπει να είναι διαφορετική από αυτήν της προσέγγισης σε λογοτεχνικά κείμενα.
Επίσης, αυτό το νήμα έχει γενικώς καλές ιδέες, του Dr7x και του Ζάζουλα αλλά και άλλων, οπότε μήπως να το ξαναδιαβάσεις άλλη μια μπας και βοηθήσει;
Τέλος, εδώ είμαστε και για το δια ταύτα, αν θέλεις δηλαδή να συζητήσουμε συγκεκριμένα προβλήματα στο κείμενό σου.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Προφανώς, επιλέγεις, Bella, να κινηθείς πάνω σ’ έναν συνηθισμένο πρακτικό άξονα που λέει τα γνωστά στα ελληνικά, τα άγνωστα και αδιάφορα στα ξένα. Το γνωστό είναι, βέβαια, ένα σχετικό μέγεθος. Π.χ. η Myrna Loy είναι γνωστή; Και πόσο εύκολα θα βρει κανείς το όνομά της αν μεταγραφεί σε Μίρνα Λόι (όπως, καλώς νομίζω, κάνουν οι περισσότεροι) χωρίς το αγγλικό δίπλα; Η προσέγγιση αυτή, ταυτόχρονα, περνάει το μήνυμα: δεν μας ενδιαφέρει πώς προφέρεται το όνομα αυτού εδώ, διαβάστε το όπως θέλετε. Δηλαδή, διατηρούμε την ξένη γραφή για να μπορεί να τον ψάξει κανείς στο διαδίκτυο αλλά παραμένει ένα όνομα που δεν θα μας ενδιαφέρει ποτέ στον προφορικό μας λόγο. Οπότε ο γνωστός θα είναι Φρόιντ, αλλά, για τον εγγονό του (πολιτικό, συγγραφέα, δημοσιογράφο, γνωστό πρόσωπο της αγγλικής τηλεόρασης, που μόλις ανακάλυψα ότι πέθανε τον περασμένο Απρίλιο) θα γράψεις Clement Freud; Και ποιος θα κρίνει αν είναι γνωστός ή άγνωστος στο ελληνικό κοινό;

Επίσης, συμφωνώ με το σύστημα «πρώτη φορά το ελληνικό με το ξένο σε παρένθεση, στη συνέχεια μόνο το ελληνικό» (όταν πρόκειται για κάτι που διαβάζεται γραμμικά· δεν μπορεί να ισχύσει σε βιβλίο αναφοράς), αλλά, όταν έχεις τίτλους που δεν έχουν μεταφραστεί, δεν θα ήταν σκόπιμο να βάλεις μια δική σου απόδοση μέσα σε παρένθεση όταν βοηθάει; Π.χ. στο μυθιστόρημα του Ντίκενς Barnaby Rudge. Δεν έχει μεταφραστεί, οπότε το δηλώνεις αυτό με το να μην το μεταγράψεις. Είναι σκόπιμο να βάλεις σε παρένθεση «(Μπάρναμπι Ρατζ)»; Στους πολλούς θα φανεί εντελώς περιττό. Κάποιοι λίγοι, ωστόσο, θα ξεπεράσουν την απορία τους για τη σημασία του τίτλου («ναι, όνομα είναι» τους λες) και κάποιοι άλλοι δεν θα διαβάσουν «Ρουτζ». Στις μέρες της ευρύτατης γλωσσομάθειας φαίνονται περιττά όλα αυτά, αλλά η προσέγγιση μπορεί να φανεί χρήσιμη σε πιο πολύπλοκες περιπτώσεις, οπότε ίσως θα πρέπει να την εφαρμόσεις και στα απλά.

«Συγκροτήματα, τίτλοι τραγουδιών, τραγουδιστές, δισκογραφικές/κινηματογραφικές εταιρείες», όλα στα ξένα. Ο χώρος ενδιέφερε πάντα κοινό που, ακόμα κι αν δεν γνώριζε ξένη γλώσσα, τη μάθαινε μέσα από τη σχέση με την ξένη μουσική. Και πού να κάθεται ο δημοσιογράφος να μεταγράφει το όνομα του κάθε άσχετου ντραμίστα ενός νέου συγκροτήματος που μπορεί και να μην ξαναπερνούσε από τις σελίδες του… Νιώθεις άλλωστε ένα πλεονέκτημα όταν τον ξέρεις σαν Ringo Starr έναντι του στερημένου το δεύτερο «ρ» Ρίνγκο Σταρ. Ο χώρος αυτός, περισσότερο από τους άλλους (με εξαίρεση ίσως τους υπολογιστές, που ήρθαν αργότερα), έχει επιβάλει τη δική του προσέγγιση και, αν είναι μέρος ευρύτερου έργου/κειμένου, θέλει προσοχή για να μη φαίνεται σαν μύγα μες στο γάλα.

Έχω γράψει ότι θα λάτρευα ένα σύστημα όπου σχεδόν όλα είναι μεταγραμμένα (δεν μεταγράφεις τους AC/DC, ας πούμε, αλλά πάλι κοίτα κι αυτό), δεν έχουν τα ξένα δίπλα τους σε παρένθεση αν πρόκειται να κουράσουν, και έχουν τα πάντα σε ένα δίγλωσσο ευρετήριο στο τέλος (με τις σελίδες δίπλα):
Εϊ Σι Ντι Σι, AC/DC, 24, 56
Ρίνγκο Σταρ, Ringo Starr, 261
Κλέμεντ Φρόιντ, Clement Freud, 49
 
Δική μου παράλειψη, συγγνώμη. Πρόκειται για δοκίμιο. Έχω ήδη διαβάσει το νήμα δυο-τρεις φορές, και όντως έχω βοηθηθεί πολύ, απλώς θα ήθελα μια γνώμη πάνω στη "γραμμή" που ανέφερα ότι ακολουθώ.
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Οκ, γιατί αν ήταν λογοτεχνία αλλάζει το πράγμα. Κάτσε να διαβάσω κι εγώ τον Νίκελ τώρα :D
 

Zazula

Administrator
Staff member
Οπότε ο γνωστός θα είναι Φρόιντ, αλλά, για τον εγγονό του (πολιτικό, συγγραφέα, δημοσιογράφο, γνωστό πρόσωπο της αγγλικής τηλεόρασης, που μόλις ανακάλυψα ότι πέθανε τον περασμένο Απρίλιο) θα γράψεις Clement Freud; Και ποιος θα κρίνει αν είναι γνωστός ή άγνωστος στο ελληνικό κοινό;
Μια ανάλογη προσέγγιση δεν ακολουθήθηκε και με τους εξελληνισμούς; Π.χ. ο Δαρβίνος είναι ένας, αλλά όλοι οι συγγενείς του είναι Ντάργουιν.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μια ανάλογη προσέγγιση δεν ακολουθήθηκε και με τους εξελληνισμούς; Π.χ. ο Δαρβίνος είναι ένας, αλλά όλοι οι συγγενείς του είναι Ντάργουιν.

Ωραία πλάκα θα είχε και μια διαφοροποίηση ανάμεσα σε Ουίλιαμ Σαίξπηρ και Νίκολας Σέξπιρ, αλλά δεν μου έκαναν το χατίρι.

 
Ο λόγος που σκέφτηκα να αφήσω τα ονόματα των μελετητών/θεωρητικών με λατινικούς χαρακτήρες είναι ότι όλα σχεδόν συνοδεύονται από κάποια υποσημείωση (πχ. βλ. Sklar, σελ. χ). Ή δεν έχει σημασία;
 

nickel

Administrator
Staff member
Η άποψή μου, Bella, όπως είπα, είναι ότι κινήθηκες πάνω σ' έναν συνηθισμένο άξονα, με ανάμικτες επιλογές, που είναι πρακτικός και που η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται από το πόσο κοντά θα βρεθούν οι δικές σου επιλογές στα γούστα και τις συνήθειες του αναγνώστη. Όσο λιγότερο προκαλείς τον αναγνώστη (με πράγματα που δεν θα το ήθελε ο συγγραφέας του πρωτοτύπου να τον προκαλέσεις), τόσο περισσότερο εξασφαλίζεις την επιτυχία του μεταφραστικού εγχειρήματος. Εγώ μπορεί να βαδίσω με τον σταυρό στο χέρι, μεταγράφοντας τα πάντα, και στο τέλος να φάω τα μούτρα μου. Απλώς, στις συνταγές που περιέγραψες, εξαρτάται πια από σένα να βάλεις τη σωστή δοσολογία, να κρατήσεις προσεκτικά τις ισορροπίες, που σημαίνει ότι θα μπορέσεις να φανταστείς σωστά τα γούστα του (μέσου) αναγνώστη σου.
 
Top