Η κουβέντα είχε ανάψει και ξαφνικά, ο κυρ Στέλιος χρησιμοποίησε τη φράση που είχα την εντύπωση ότι την είχαμε ξεχάσει στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης: «Βρε, κάνε με πρωθυπουργό για μια μέρα...».
Τα γέλια μου τον επανέφεραν αμέσως. Δεν είχε περάσει πολλή ώρα που είχαμε καταλήξει ότι μια από τις αιτίες της τωρινής κρίσης ήταν ο ατεκμηρίωτος ξερολισμός του Πανέλληνα που έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια από το πλήθος διαθέσιμων πληροφοριών που συχνά καταπίνει αμάσητες από το διαδίκτυο. Η συζήτηση είχε αρχίσει από τους γνωστούς τηλεοπτικούς μαϊντανούς, σήμερα οικονομολόγους-τροϊκολόγους, χτες σεισμολόγους-στατικούς μηχανικούς, προχτές ιολόγους-εμπολιστές κ.ο.κ. και είχε περάσει στο θέμα της δυσπιστίας σε βαθμό περιφρόνησης των ειδικών που σήμερα έχει φτάσει σε νέα ύψη, όπως π.χ. στο θέμα με την άρνηση των εμβολιασμών. Θυμήθηκα και ένα πρόσφατο περιστατικό που μου είχε τύχει, όπου τρεις πολιτικοί μηχανικοί προσπαθούσαν να εξηγήσουν σε έναν δικηγόρο τα βασικά για τη θεμελίωση μιας γέφυρας σε ασταθή εδάφη, αλλά ο δικηγόρος επέμενε σε μια δική του άποψη, καθώς «είχε ενημερωθεί σχετικά από το διαδίκτυο» και δεν τον ένοιαζε τι έλεγαν οι μηχανικοί (που δεν τα πολυκαταλάβαινε κιόλας).
Η συζήτηση με τον κυρ Στέλιο ξεστράτισε στα γλωσσικά και σύντομα καταλήξαμε ότι η φράση μάλλον θα εμφανίστηκε στα ελληνικά κατά το τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς Γεώργιος άλλαζε πρωθυπουργούς κάθε τρεις μήνες καθώς δεν δεσμευόταν από την αρχή της δεδηλωμένης. Η Ελλάδα είχε οκτώ κυβερνήσεις υπό πέντε διαφορετικούς πρωθυπουργούς το 1865, τρεις με τρεις το 1866, το 1868, το 1870, το 1872 και το 1875, όταν άρχισε να ισχύει η αρχή της δεδηλωμένης. Στην απαξίωση των πρωθυπουργών-κηπουρών θα συνέβαλε αναμφίβολα ο τύπος της εποχής, αλλά και σκωπτικά ποιήματα όπως πολλά του Γ. Σουρή που περιστρέφονται γύρω από αυτό το μοτίβο.
Στην ταινία «Ανθισμένη αμυγδαλιά» του 1959, για τη ζωή του ποιητή Γ. Δροσίνη (τον υποδύεται ο Ανδ. Μπάρκουλης) που διαδραματίζεται το 1880, ο καφετζής (Ν. Σταυρίδης) χρησιμοποιεί τη χαρακτηριστική παραλλαγή «με κάνεις πρωθυπουργό;»:
Στη σύγχρονη ελληνική ιστορία έχει καταγραφεί μάλιστα και επίσημα πρωθυπουργός για μια ημέρα. Ήταν ο αντιστράτηγος Αναστάσιος Χαραλάμπης, την 16η Σεπτεμβρίου 1922 (π.η.), όταν, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την κήρυξη της Επαναστάσεως του 1922 από βενιζελικούς αξιωματικούς ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία, για να αναλάβει το Υπουργείο Στρατιωτικών στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη. Επειδή, όμως, ο Ζαΐμης έλειπε στο εξωτερικό, διορίστηκε προσωρινός πρωθυπουργός ο Σωτήρης Κροκιδάς. Μέχρι να φτάσει ο Κροκιδάς στην Αθήνα από το Κιάτο, όπου ζούσε, η Επαναστατική Επιτροπή (Πλαστήρας, Γονατάς και Φωκάς) όρισε τον Χαραλάμπη πρωθυπουργό, ο οποίος παρέμεινε στη θέση του μόνο για μία ημέρα. Την επομένη παραιτήθηκε και ανέλαβε πρωθυπουργός ο Σωτήριος Κροκιδάς, στην κυβέρνηση του οποίου ο Χαραλάμπης διατήρησε το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Στρατιωτικών. (Πηγή)
Ο αγγλόφωνος που θα ήθελε να πει κάτι ανάλογο με το δικό μας θα χρησιμοποιούσε μάλλον το «make me king for a day», η φράση king for a day στα αγγλικά δεν περιορίζεται όμως μόνο στην πολιτική σημασία, όπως η πρωθυπουργική δική μας. Βασιλιάς της Αγγλίας για μια ημέρα δεν ξέρω να υπήρξε ποτέ, υπάρχει όμως στην ιστορία των ΗΠΑ ένα περίεργο γεγονός: ένας άτυπος «Πρόεδρος για μια ημέρα»:
Το μεσημέρι του Σαββάτου 3 Μαρτίου 1849 έληξε η θητεία του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Τζέιμς Πολκ, αλλά ο εκλεγμένος διάδοχός του Ζάκαρι Τέιλορ αρνήθηκε να ορκιστεί ημέρα Κυριακή (ορκίστηκε την επόμενη ημέρα). Έτσι, δημιουργήθηκε ένα κενό εξουσίας για λίγες ώρες, όπου κατά το αμερικανικό σύνταγμα ο ανώτερος στην πυραμίδα ήταν ο Ντέιβιντ Άτσισον, ο δεύτερος στην ιεραρχία της αμερικανικής γερουσίας (όπου, κανονικά, προεδρεύει ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος). Πολλά χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Άτσισον σχολίασε εκείνο το ιστορικό αξιοπερίεργο ως εξής:
Τα γέλια μου τον επανέφεραν αμέσως. Δεν είχε περάσει πολλή ώρα που είχαμε καταλήξει ότι μια από τις αιτίες της τωρινής κρίσης ήταν ο ατεκμηρίωτος ξερολισμός του Πανέλληνα που έχει ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια από το πλήθος διαθέσιμων πληροφοριών που συχνά καταπίνει αμάσητες από το διαδίκτυο. Η συζήτηση είχε αρχίσει από τους γνωστούς τηλεοπτικούς μαϊντανούς, σήμερα οικονομολόγους-τροϊκολόγους, χτες σεισμολόγους-στατικούς μηχανικούς, προχτές ιολόγους-εμπολιστές κ.ο.κ. και είχε περάσει στο θέμα της δυσπιστίας σε βαθμό περιφρόνησης των ειδικών που σήμερα έχει φτάσει σε νέα ύψη, όπως π.χ. στο θέμα με την άρνηση των εμβολιασμών. Θυμήθηκα και ένα πρόσφατο περιστατικό που μου είχε τύχει, όπου τρεις πολιτικοί μηχανικοί προσπαθούσαν να εξηγήσουν σε έναν δικηγόρο τα βασικά για τη θεμελίωση μιας γέφυρας σε ασταθή εδάφη, αλλά ο δικηγόρος επέμενε σε μια δική του άποψη, καθώς «είχε ενημερωθεί σχετικά από το διαδίκτυο» και δεν τον ένοιαζε τι έλεγαν οι μηχανικοί (που δεν τα πολυκαταλάβαινε κιόλας).
Η συζήτηση με τον κυρ Στέλιο ξεστράτισε στα γλωσσικά και σύντομα καταλήξαμε ότι η φράση μάλλον θα εμφανίστηκε στα ελληνικά κατά το τρίτο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς Γεώργιος άλλαζε πρωθυπουργούς κάθε τρεις μήνες καθώς δεν δεσμευόταν από την αρχή της δεδηλωμένης. Η Ελλάδα είχε οκτώ κυβερνήσεις υπό πέντε διαφορετικούς πρωθυπουργούς το 1865, τρεις με τρεις το 1866, το 1868, το 1870, το 1872 και το 1875, όταν άρχισε να ισχύει η αρχή της δεδηλωμένης. Στην απαξίωση των πρωθυπουργών-κηπουρών θα συνέβαλε αναμφίβολα ο τύπος της εποχής, αλλά και σκωπτικά ποιήματα όπως πολλά του Γ. Σουρή που περιστρέφονται γύρω από αυτό το μοτίβο.
Στην ταινία «Ανθισμένη αμυγδαλιά» του 1959, για τη ζωή του ποιητή Γ. Δροσίνη (τον υποδύεται ο Ανδ. Μπάρκουλης) που διαδραματίζεται το 1880, ο καφετζής (Ν. Σταυρίδης) χρησιμοποιεί τη χαρακτηριστική παραλλαγή «με κάνεις πρωθυπουργό;»:
Στη σύγχρονη ελληνική ιστορία έχει καταγραφεί μάλιστα και επίσημα πρωθυπουργός για μια ημέρα. Ήταν ο αντιστράτηγος Αναστάσιος Χαραλάμπης, την 16η Σεπτεμβρίου 1922 (π.η.), όταν, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την κήρυξη της Επαναστάσεως του 1922 από βενιζελικούς αξιωματικούς ανακλήθηκε στην ενεργό υπηρεσία, για να αναλάβει το Υπουργείο Στρατιωτικών στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη. Επειδή, όμως, ο Ζαΐμης έλειπε στο εξωτερικό, διορίστηκε προσωρινός πρωθυπουργός ο Σωτήρης Κροκιδάς. Μέχρι να φτάσει ο Κροκιδάς στην Αθήνα από το Κιάτο, όπου ζούσε, η Επαναστατική Επιτροπή (Πλαστήρας, Γονατάς και Φωκάς) όρισε τον Χαραλάμπη πρωθυπουργό, ο οποίος παρέμεινε στη θέση του μόνο για μία ημέρα. Την επομένη παραιτήθηκε και ανέλαβε πρωθυπουργός ο Σωτήριος Κροκιδάς, στην κυβέρνηση του οποίου ο Χαραλάμπης διατήρησε το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Στρατιωτικών. (Πηγή)
Ο αγγλόφωνος που θα ήθελε να πει κάτι ανάλογο με το δικό μας θα χρησιμοποιούσε μάλλον το «make me king for a day», η φράση king for a day στα αγγλικά δεν περιορίζεται όμως μόνο στην πολιτική σημασία, όπως η πρωθυπουργική δική μας. Βασιλιάς της Αγγλίας για μια ημέρα δεν ξέρω να υπήρξε ποτέ, υπάρχει όμως στην ιστορία των ΗΠΑ ένα περίεργο γεγονός: ένας άτυπος «Πρόεδρος για μια ημέρα»:
Το μεσημέρι του Σαββάτου 3 Μαρτίου 1849 έληξε η θητεία του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Τζέιμς Πολκ, αλλά ο εκλεγμένος διάδοχός του Ζάκαρι Τέιλορ αρνήθηκε να ορκιστεί ημέρα Κυριακή (ορκίστηκε την επόμενη ημέρα). Έτσι, δημιουργήθηκε ένα κενό εξουσίας για λίγες ώρες, όπου κατά το αμερικανικό σύνταγμα ο ανώτερος στην πυραμίδα ήταν ο Ντέιβιντ Άτσισον, ο δεύτερος στην ιεραρχία της αμερικανικής γερουσίας (όπου, κανονικά, προεδρεύει ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος). Πολλά χρόνια αργότερα, ο ίδιος ο Άτσισον σχολίασε εκείνο το ιστορικό αξιοπερίεργο ως εξής:
It was in this way: Polk went out of office on 3 March 1849, on Saturday at 12 noon. The next day, the 4th, occurring on Sunday, Gen. Taylor was not inaugurated. He was not inaugurated till Monday, the 5th, at 12 noon. It was then canvassed among Senators whether there was an interregnum (a time during which a country lacks a government). It was plain that there was either an interregnum or I was the President of the United States being chairman of the Senate, having succeeded Judge Mangum of North Carolina. The judge waked me up at 3 o'clock in the morning and said jocularly that as I was President of the United States he wanted me to appoint him as secretary of state. I made no pretense to the office, but if I was entitled in it I had one boast to make, that not a woman or a child shed a tear on account of my removing any one from office during my incumbency of the place. A great many such questions are liable to arise under our form of government.
(Πηγή: wikipedia).
