Αν μετέφραζες στα αγγλικά θα το κρατούσες Anacreonte ή θα το έκανες Anacreon; Η απάντηση που θα δώσεις σ' αυτό το ερώτημα πιστεύω ότι σού δίνει και την απάντηση για το πώς θα μεταφράσεις στα ελληνικά.
Η μεταγραφή των ξένων κύριων ονομάτων και η φενάκη της αντιστρεψιμότητας
- Thread starter nickel
- Start date
Το ίδιο είναι, Χέλλε;
Όχι απολύτως, γιατί εν προκειμένω μιλάμε για ελληνικό όνομα. Αλλά θέλω να πω ότι δεν γίνεται να επιλέξεις το β΄ όταν μεταφράζεις στα αγγλικά και το α΄ όταν μεταφράζεις στα ελληνικά. Το αντίστροφο είναι πιο λογικό, αλλά πάλι κάπου σκοντάφτει. Γιατί αν ήσουν Άγγλος μεταφραστής και μετέφραζες στην γλώσσα σου, δεν θα έπαιρνες το Enrique Iglesias να το κάνεις Harry Iglesias. Ή αν θέλεις ένα καθαρά αγγλικό όνομα κι όχι γερμανογενές μέσω γαλλικών, τι θα έκανες με το Alfredo; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό και σεβαστή η κάθε απάντηση.
Προσωπικά πάντως με ενοχλεί πολύ όταν βλέπω εξελληνισμένα ξένα ονόματα σε ένα βιβλίο (αν έβλεπα π.χ. έναν Πάμπλο να μιλάει με έναν Έκτορα - χίλιες φορές καλύτερο το «Χέκτορ»). Αν αντιμετώπιζα το πρόβλημα της Μελάνης, όπου το σωστά μεταγραμμένο ξένο όνομα μοιάζει με ανορθόγραφο ελληνικό, θα σκεφτόμουν σοβαρά το ενδεχόμενο να παραποιήσω την προφορά του ονόματος για να το κάνω ακόμα πιο ξένο, αντί να το εξελληνίσω (θα προτιμούσα ας πούμε να δω «Λεόνιντας» παρά «Λεωνίδας»).
SBE
¥
Κι αν το d προφέρεται όπως το δέλτα;
Ή αν είναι η προαναφερθείσα Ζόι ή η Άρτεμις (όπως η Άρτεμις Κούπερ, π.χ.) και άλλοι που το μόνο που αλλάζει από τα ελληνικά είναι π.χ. ο τόνος;
Και τι κάνουμε με τον Νικίτα, τον Κοσμά, τη Σοφία, τη Δάφνη, τη Θέκλα από την Αγγλία;
Θα τους κάνουμε ο Κόσμας, η Ντάφνι, της Θέκλα, ο Νικίτα;
Ή αν είναι η προαναφερθείσα Ζόι ή η Άρτεμις (όπως η Άρτεμις Κούπερ, π.χ.) και άλλοι που το μόνο που αλλάζει από τα ελληνικά είναι π.χ. ο τόνος;
Και τι κάνουμε με τον Νικίτα, τον Κοσμά, τη Σοφία, τη Δάφνη, τη Θέκλα από την Αγγλία;
Θα τους κάνουμε ο Κόσμας, η Ντάφνι, της Θέκλα, ο Νικίτα;
Κι εγώ σε ένα τέτοιο σκεπτικό μπήκα, της ελαφράς παραποιήσεως, αλλά το έκανα ως εξής: αντί να κρατήσω την περουβιανή προφορά "Λεονίδας" το πήγα στην πιο διαδεδομένη στον ισπανόφωνο κόσμο "Λεόνιδας", κι έγινε ο δον Λεόνιδας, του δον Λεόνιδας.
Απαντώντας στον Ελληγενή αλλά και γενικά, κρίνω κατά περίπτωση, φυσικά. Αν ήταν κάνα μυθιστόρημα που εκτυλισσόταν ας πούμε το Μεσαίωνα και ο κύριος ήταν κανένας ιδαλγός, μπορεί και να τον έκανα Λεωνίδα, αλλά στα λαϊκά στρώματα του Περού της δεκαετίας του 50, δεν μου κολλούσε. Στο ίδιο κλίμα θα κρατούσα Ανακρεόντε και όχι Ανακρέων (τώρα θυμήθηκα έναν Hipólito σε άλλο μυθιστόρημα, άλλα γέλια εκεί με το Ιπόλιτο, και μάλιστα είναι τελείως κάφρος και τραμπούκος - τουλάχιστον η ορθογραφία το διαφοροποιεί κομματάκι).
Η Urania είναι πιο προβληματική, γιατί έχουμε και τα ρημάδια τα ουράνια. Ευτυχώς δεν έτυχε σε μένα, η Αγγελική Αλεξοπούλου που μετέφρασε τη Γιορτή του τράγου την έχει κάνει Ουρανία, απ' ό,τι είδα ξεφυλλίζοντας το βιβλίο κάποτε - δεν το έψαξα όμως να δω αν την έχει κλιτή (φαντάζομαι πως ναι, τι στην ευχή).
Απαντώντας στον Ελληγενή αλλά και γενικά, κρίνω κατά περίπτωση, φυσικά. Αν ήταν κάνα μυθιστόρημα που εκτυλισσόταν ας πούμε το Μεσαίωνα και ο κύριος ήταν κανένας ιδαλγός, μπορεί και να τον έκανα Λεωνίδα, αλλά στα λαϊκά στρώματα του Περού της δεκαετίας του 50, δεν μου κολλούσε. Στο ίδιο κλίμα θα κρατούσα Ανακρεόντε και όχι Ανακρέων (τώρα θυμήθηκα έναν Hipólito σε άλλο μυθιστόρημα, άλλα γέλια εκεί με το Ιπόλιτο, και μάλιστα είναι τελείως κάφρος και τραμπούκος - τουλάχιστον η ορθογραφία το διαφοροποιεί κομματάκι).
Η Urania είναι πιο προβληματική, γιατί έχουμε και τα ρημάδια τα ουράνια. Ευτυχώς δεν έτυχε σε μένα, η Αγγελική Αλεξοπούλου που μετέφρασε τη Γιορτή του τράγου την έχει κάνει Ουρανία, απ' ό,τι είδα ξεφυλλίζοντας το βιβλίο κάποτε - δεν το έψαξα όμως να δω αν την έχει κλιτή (φαντάζομαι πως ναι, τι στην ευχή).
Όλη αυτή η κουβέντα μου θυμίζει τους προβληματισμούς που είχα όταν μετέφρασα το πρώτο μου μυθιστόρημα από τα ισπανικά στα ελληνικά. Διάβασα, έψαξα, ρώτησα και ποιον δε ρώτησα. Όταν τα πράγματα ζόριζαν, η ατάκα-σωσίβιο ήταν πάντα: "γράφ' το όπως το νιώθεις" (μόνη φωτεινή εξαίρεση η Αγγελική Αλεξοπούλου, η οποία είχε και γνώση και άποψη, αλλά κι εκείνη αιφνιδιάστηκε από κάποια ερωτήματα). Εγώ ανατρίχιαζα μόλις το άκουγα αυτό: αν γράφει καθένας όπως νιώθει, ζήτω που καήκαμε. Άλλες προσλαμβάνουσες εδώ άλλες εκεί, άλλη παιδεία, άλλες αντιλήψεις, άλλα μυαλά, άλλα αντ' άλλων οι μεταγραφές - αυτό δηλαδή που βλέπουμε παντού γύρω μας.
Απάντηση ουσιαστική δεν έχω στο ερώτημα. Η λογική μού λέει γράφ' το όπως το ακούς, το συναίσθημα μού λέει μα πώς πάει η καρδιά σου να βλέπεις τον Ιοσίφ χωρίς το ωμέγα και το ήτα του, να βλέπεις την Άνα με ένα νι, και τα λοιπά. Και καταλήγω να κάνω κι εγώ μια δική μου εκδοχή των πραγμάτων, όπως όλοι, μεταγράφοντας επιλεκτικά μια έτσι μια αλλιώς, συμβάλλοντας στο γενικό χάος.
Το όνειρο της ζωής μου κάποτε ήταν να βγει κάποιος κρατικός φορέας ή/και κάποιος έγκυρος ιδιωτικός φορέας (μάλιστα φαντασιωνόμουν ότι θα συμμετείχα κι εγώ όσον αφορά τα ισπανικά, ας πούμε στους Hispanistas, οι οποίοι έχουν πέσει σε κώμα πλέον) και να μας πει πώς θα μεταγράφουμε από κάθε γλώσσα (έστω από καμιά δεκαριά "μεγάλες" γλώσσες και μετά βλέπουμε). Αλλά άλλη δουλειά δεν είχανε και οι διάφοροι φορείς...
Απάντηση ουσιαστική δεν έχω στο ερώτημα. Η λογική μού λέει γράφ' το όπως το ακούς, το συναίσθημα μού λέει μα πώς πάει η καρδιά σου να βλέπεις τον Ιοσίφ χωρίς το ωμέγα και το ήτα του, να βλέπεις την Άνα με ένα νι, και τα λοιπά. Και καταλήγω να κάνω κι εγώ μια δική μου εκδοχή των πραγμάτων, όπως όλοι, μεταγράφοντας επιλεκτικά μια έτσι μια αλλιώς, συμβάλλοντας στο γενικό χάος.
Το όνειρο της ζωής μου κάποτε ήταν να βγει κάποιος κρατικός φορέας ή/και κάποιος έγκυρος ιδιωτικός φορέας (μάλιστα φαντασιωνόμουν ότι θα συμμετείχα κι εγώ όσον αφορά τα ισπανικά, ας πούμε στους Hispanistas, οι οποίοι έχουν πέσει σε κώμα πλέον) και να μας πει πώς θα μεταγράφουμε από κάθε γλώσσα (έστω από καμιά δεκαριά "μεγάλες" γλώσσες και μετά βλέπουμε). Αλλά άλλη δουλειά δεν είχανε και οι διάφοροι φορείς...
Από την άλλη, τι το προβληματικό υπάρχει στο να χρησιμοποιούμε μια δική μας εκδοχή των πραγμάτων; :)
Κάποτε θα ήταν σπατάλη μελάνης που θα χυνόταν. Τώρα είναι απλώς σπατάλη χρόνου· άντε και λίγο ηλεκτρισμού.:)
Βασικά το πρόβλημα κτγμ είναι ότι δημιουργείται ένα χάος και οι αναγνώστες δεν ξέρουν τι τους γίνεται, μια διαβάζουν αυτό, μια εκείνο, και τελικά δεν ξέρουν πώς (πρέπει να) τον λένε τον Τάδε ή τον Δείνα.
Ενδεχομένως, βέβαια, και να μην δίνουν τελικά και τόσο μεγάλη σημασία οι αναγνώστες. Άσε που το να πάμε να αφαιρέσουμε το χάος απ' τη γλώσσα μερικές φορές είναι άσκηση πάνω στη ματαιότητα. :)
Ε, θα διαλέγουν κι εκείνοι... :)
Το χάος κάνει την ζωή μας πικάντικη. Αρκεί να μην είναι πολιτικό.
SBE
¥
Εγώ δεν βλέπω χάος. Εφόσον μιλάμε για μετάφραση λογοτεχνίας π.χ. δεν έχει σημασία πώς θα γραφτεί η ισπανίδα Άννα (που θα την προτιμούσα με δύο νι), γιατί πρόκειται για φανταστικό πρόσωπο. Δεν θα την ψάξουμε σε εγκυκλοπαίδειες εκτός αν γίνει ηρωίδα κανενός βιβλιοσήριαλ, όπως ο Αρσέν Λουπέν (που στο όνομα της αντιστρεψιμότητας κάποιοι ίσως να τον ήθελαν Αρσέν/ Αρσένε/ Αρσένιο Λυπίν/ Λιπάν/ Λουπίν κλπ). Κι όταν πρόκειται για υπαρκτά πρόσωπα τότε χρησιμοποιούμε την καθιερωμένη απόδοση, αν υπάρχει.
Όταν απλώς μένεις κάγκελο προσπαθώντας να καταλάβεις πώς και γιατί...
Attachments
-
railnation.JPG