Ημερίδα: Το επάγγελμα του μεταφραστή

[Palavra]

ΗΜΕΡΙΔΑ: ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

​

17 Οκτωβρίου 2012
Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Λ. Αμαλίας 8, Αθήνα (Μετρό Σύνταγμα)
09.45 - 14.00: ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ & ΕΚΔΟΤΕΣ / 16.00 - 19.00: ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ & ΜΕΤΑΦΡ. ΓΡΑΦΕΙΑ​

| Εισαγωγή
09.45-09.55| Πάνος Καρβούνης , Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα
Χαιρετισμοί | Ουρανία Κακριδά , Επικεφαλής Europe Direct Δήμου Αθηναίων, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Διεθνούς Συνεργασίας και Δημοσίων Σχέσεων του Δήμου Αθηναίων
10.00-10.10| Σίμος Γραμμενίδης (ΑΠΘ)
| Το ακαδημαϊκό μεταφραστικό τοπίο στην Ελλάδα
10.10-10.20| Αναστασία Δασκαρόλη (ΕΚΠΑ),
| Η εθελοντική μετάφραση
10.20-10.30| Kλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη (ΠΕΕΜΠΙΠ)
| Ο ρόλος της ΠΕΕΜΠΙΠ στη διαμόρφωση του μεταφραστικού τοπίου
10.30-10.40| Μαρία Μουσαφίρη (ΠΕΜ)
| Η ΠΕΜ στο ψηφιδωτό του ελληνικού μεταφραστικού χώρου
10.40-10.45| Στράτος Μεϊντανόπουλος (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
| Παρουσίαση και στόχοι της ημερίδας

|1. Μεταφραστής και εκδοτική αλυσίδα - Συντονισμός: Τ. Δημητρούλια
10.50-11.00| Τιτίκα Δημητρούλια (ΑΠΘ)
| Η μεταφραστική διαδικασία στον εκδοτικό οίκο
11.00-11.10| Μάγδα Καραβιώτη (Εκδόσεις Κριτική)
| Η παραγωγή του βιβλίου: Μια συνεργατική διαδικασία
11.10-11.20| Νίκος Κουμπιάς (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης)
| Μετάφραση και επιμέλεια επιστημονικών βιβλίων
11.20-11.40| Συζήτηση
11.40-12.00| καφές

|2. Εκδόσεις και πανεπιστήμιο - Συντονισμός: Μ. Σιδηροπούλου
12.10 - 12.20| Αναστασία Αντωνοπούλου (ΕΚΠΑ)
| Eκδοτικές πρωτοβουλίες στο πλαίσιο του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος "Μετάφραση – Μεταφρασεολογία" 12.20 - 12.40|Μαρία Σιδηροπούλου (ΕΚΠΑ)
| Πολιτισμικές μεταβλητές στην μεταφραστική πρακτική: απολογισμός ενός μαθήματος 12.30 - 12.40|Δημήτρης Φίλιας (Ιόνιο Πανεπιστήμιο)
| Λογοτεχνική μετάφραση: Συμπόρευση του δασκάλου με τον μεταφραστή;
12.40 - 12.50| Συζήτηση

|3. Ο μεταφραστής βιβλίων - Συντονισμός: Α. Δασκαρόλη
13.00 - 13.10| Ανθή Βηδενμάιερ (ΑΠΘ)
| Η κριτική της μετάφρασης
13.10 - 13.20| Θάλεια Μπίστικα
| Το ταξίδι της μετάφρασης ελληνικών τεχνοκριτικών κειμένων: Από την κατανόηση στην αναδημιουργία
13.20 - 13.30| Ηρακλής Οικονόμου (Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών, ΣΜΕΔ))
|Η εργασιακή πραγματικότητα για τους μεταφραστές-επιμελητές-διορθωτές στον ελληνικό εκδοτικό χώρο σήμερα
13.30 - 13.40| Μαρία Παπαδήμα (ΕΚΠΑ)
| Ο μεταφραστής λογοτεχνίας: ένα επάγγελμα με μέλλον
13.40 - 14.00| Συζήτηση

14.00 - 16.00|μπουφές

|4. Θεσμικοί πελάτες του μεταφραστή - Συντονισμός: Μ. Σιμεγιάτου
16.00 - 16.10| Βάσω Μαργώνη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
| Η εξωτερική μετάφραση στη ΓΔ Μετάφρασης της Επιτροπής
16.10 - 16.20| Μαρία Βρανά (ΥΠΕΞ)
| Η υπηρεσία της μετάφρασης με επίκεντρο τον πολίτη
16.20 - 16.30| Χαρά Φρυγανά (ΥΠΕΞ)
| Ιδιαιτερότητες και προκλήσεις της μετάφρασης δημόσιων εγγράφων
16.30 - 16.50| Συζήτηση

|5. Μοντέλα μεταφραστικών γραφείων - Συντονισμός: Μ. Μουσαφίρη
17.00 - 17.10| Αλίκη Αναγνώστη - Κωνσταντίνα Τυροβολά
| Παρουσίαση της κοινότητας μεταφραστών yourtranslator.gr : προκλήσεις και προτάσεις
17.10 - 17.20| Κωνσταντίνα Μιχαηλάκη
| Ιδιόκτητο μεταφραστικό γραφείο στην επαρχία - η πρόκληση
17.20 - 17.30| Δήμητρα Σταφυλιά (ΠΕΕΜΠΙΠ)
| Ο ελεύθερος επαγγελματίας μεταφραστής και το κατ' οίκον γραφείο
17.30 - 17.50| Συζήτηση

17.50 - 18.10|καφές

|6. Μεταφρ. επιχειρήσεις & free lance μεταφραστές -Συντονισμός: Α. Βηδενμάιερ
18.10 - 18.20| Όλγα Καρυώτη (ΣΜΕΔ)
| Δουλεύοντας για τα μεταφραστικά γραφεία εν μέσω οικονομικής κρίσης
18.20 - 18.30| Σάββας Παυλίδης
| Όψεις χρηστής συνεργασίας free-lance μεταφραστή-μεταφραστικής επιχείρησης
18.30 - 18.40| Κώστας Σαμαράς
| Περί τοπικής προσαρμογής (localisation) 18.30 - 19.00|Συζήτηση

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Στράτος Μεϊντανόπουλος | Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Μετάφρασης
Αναστασία Δασκαρόλη| ΕΚΠΑ (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Τιτίκα Δημητρούλια | ΑΠΘ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη | ΠΕΕΜΠΙΠ (Πανελλήνια Ενωση Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου)
Μαρία Μουσαφίρη | ΠΕΜ (Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών)

 

[Constantina]

Με ενημέρωσαν ότι χωρίς αστυνομική ταυτότητα δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο χώρο. Μην την ξεχάσετε!

 

[VGNFZ31M]

Θα είμαι εκεί! :)

 

[nickel]

Δυστυχώς, υποχρεώσεις, από εκείνες που περιμένουν τον ελεύθερο επαγγελματία σε κάθε στροφή (και που συχνά εύχεται πριν από κάθε στροφή να τον περιμένουν), θα με κρατήσουν στο γραφείο μου. Λυπάμαι που δεν θα μπορέσω να δω κάποιους ανθρώπους από κοντά. Ελπίζω ότι θα ενημερωθούμε κάποια στιγμή για το περιεχόμενο των ομιλιών. Θα ήθελα πολύ να γράψω τον αντίλογο στην ομιλία με τον τίτλο «Ο μεταφραστής λογοτεχνίας: ένα επάγγελμα με μέλλον».

 

[Themis†]

Τηλεπαρακολούθησα μεγάλο μέρος της ημερίδας. Κάποιοι φόβοι μου επαληθεύτηκαν, αλλά λιγότερο απ' όσο περίμενα: αρκετοί ομιλητές δεν κατόρθωσαν να διαχειριστούν το απλούστατο γεγονός ότι διέθεταν μόνο 10 λεπτά ομιλίας. Δεν ξεμπέρδεψαν μέσα σε δυο-τρεις φράσεις με τις αβροφροσύνες και τα αυτονόητα για να επικεντρωθούν σε κάποια όχι τόσο αυτονόητα, αφού μάλιστα είχαν ένα κοινό επαγγελματιών. Τέλος πάντων, πάλι καλά.

Η Τιτίκα Δημητρούλια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ανέφερε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία από στατιστικές που έγιναν γύρω στο 2000 (τα μεταφρασμένα βιβλία αντιπροσώπευαν περίπου 40% της βιβλιοπαραγωγής, τα 7/10 των μεταφραστών λογοτεχνίας είχαν και άλλη δουλειά, η ποίηση επιστρέφει στην αυτοέκδοση). Η Μάγδα Καραβιώτη, επιμελήτρια των εκδόσεων Κριτική, αναφέρθηκε στον ρόλο του επιμελητή, αλλά χωρίς να τηρήσει αυτό που προανέφερα περί δεκαλέπτου. Δεν νομίζω να είπε κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο ή καινούργιο για κάποιον που ήδη είναι μεταφραστής. Ο Νίκος Κουμπιάς, επιμελητής βιβλίων θετικών επιστημών των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, ήταν μια συμπαθητική παρουσία και ανέφερε κάποιες χρήσιμες διευκρινίσεις για τις εκδόσεις αυτές (δεν είναι του Πανεπιστημίου αλλά ενός ιδρύματος που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο). Υποστήριξε ωστόσο και μια περίεργη άποψη, η οποία επισημάνθηκε κι από μια ερώτηση: η επιμέλεια αίρει ασάφειες ή αβεβαιότητες του πρωτοτύπου, αν π.χ. η επιστημονική έρευνα έχει στο μεταξύ επιβεβαιώσει ή καταρρίψει μια πιθανολόγηση. Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: αν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης δεν το κάνουν με σεβασμό του πρωτοτύπου και υποσημείωση, ποιος θα το κάνει; Δεν ανέφερε πάντως ότι ίσως αυτό γίνεται για να μη μπερδεύονται οι φοιτητές που χρησιμοποιούν αυτά τα βιβλία.

Ενδιαφέρουσες οι ομιλίες της Αναστασίας Αντωνοπούλου και της Μαρίας Σιδηροπούλου από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η πρώτη αναφέρθηκε σε ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα που καταλήγει στην ομαδική μετάφραση αλλά και έκδοση βιβλίων (μίλησε για 40 βιβλία!), όπου μάλιστα επέμειναν και πέτυχαν να αναφέρονται όλα τα ονόματα. Η δεύτερη αναφέρθηκε σε εργασίες φοιτητών της (νομίζω και πάλι μεταπτυχιακών), αλλά κάτι με κέντρισε ιδιαίτερα από την ομιλία της και θα το κρατήσω για το τέλος γιατί χρειάζεται κάπως αναλυτικότερη επεξήγηση. Ο Δημήτρης Φίλιας του Ιονίου αναφέρθηκε σε μια συμπόρευση δασκάλου και μεταφραστή που καταλήγει κι αυτή στην έκδοση κάποιων βιβλίων σε εκδοτικό οίκο με επιμελητή σειράς και μεταφραστή των δύο πρώτων τον ίδιο. Και μετά ήρθε η θανατηφόρα ερώτηση: Αμείφθηκαν άραγε οι φοιτητές αυτοί; Δόθηκαν δύο σαφείς απαντήσεις. Η πρώτη από την Αντωνοπούλου: Ναι, μη φανταστείτε βέβαια κάτι "υπέρογκο", αλλά αμείφθηκαν. Η δεύτερη από τον Φίλια: [σχοινοτενής και ασαφέστατη μη απάντηση, = ] όχι, δεν αμείφθηκαν.

Η Ανθή Βηδενμάιερ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έπεσε νομίζω κι αυτή στην παγίδα του δεκάλεπτου, αλλά η αναφορά της στο άρθρο του Καφαντάρη στο Βήμα και στην ανωνυμία του μεταφραστή (του Άρη Μπερλή στη συγκεκριμένη περίπτωση, το έχουμε αναφέρει) δρόσισε την ατμόσφαιρα. Η Θάλεια Μπίστικα, σε μια ομιλία που έπασχε λίγο από οργάνωση, ανέφερε κάποια εύγλωττα παραδείγματα από απαιτήσεις συγγραφέων για μεταφράσεις τεχνοκριτικών κειμένων τους προς τα αγγλικά και έκανε μερικές πολύ εύστοχες παρατηρήσεις. Η Μαρία Παπαδήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών τα έβαλε με τον ερασιτεχνισμό εκείνων που αναλαμβάνουν μεταφράσεις και εκείνων που τους τις δίνουν. Υπαρκτό και φλέγον το πρόβλημα, αλλά η κάπως στείρα εμμονή της στην τυπική εκπαίδευση άφησε μια γεύση ότι ίσως είχε υπέρμετρη τάση να ευλογήσει τα γένια της.

Η Κωνσταντίνα Μιχαηλάκη, ιδιοκτήτρια μικρού μεταφραστικού γραφείου σε επαρχιακή πόλη, έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα και γειωμένη παρουσίαση των καταστάσεων που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει. Ο Σάββας Παυλίδης, ιδιοκτήτης των εκδόσεων Γλώσσημα, έκανε μια ανοργάνωτη έως συγχυσμένη ομιλία, η οποία όμως περιείχε, ρητά ή υπαινικτικά, πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη σχέση επιχειρηματία-μεταφραστή και για τη δεινή θέση ενός ιδιοκτήτη μεταφραστικού γραφείου που παίρνει στα σοβαρά το θέμα της ποιότητας (παρεμπιπτόντως, ενώ δεν έχω προσωπική γνώση, έχω ακούσει πολύ καλά λόγια για τη δουλειά που παρέδιδε το γραφείο του). Σημειώνω το παράπονό του που βρέθηκε στο τέλος της λίστας των τελευταίων κοινοτικών διαγωνισμών και που ορισμένοι μεταφραστές πληρώνονται ικανοποιητικά απ' αυτόν αλλά συγχρόνως δέχονται να δουλέψουν με πολύ μικρότερη αμοιβή για άλλα γραφεία (τα οποία πιθανώς θα είναι οι ανταγωνιστές που τον προσπερνάνε στη λίστα). Σημειώνω επίσης την ευθύτητα και αμεσότητα της απάντησής του σε μια ερώτηση που έκαιγε: απάντησε χωρίς περιστροφές ότι η βάση υπολογισμού για το γραφείο του είναι 60% για τον μεταφραστή και 40% για το γραφείο. Ο Κώστας Σαμαράς, ιδιοκτήτης γραφείου τοπικής προσαρμογής (localization) και με γερή κατάρτιση στην πληροφορική, αποτέλεσε ακραίο παράδειγμα θύματος της κατάρας του δεκάλεπτου. Μίλησε σαφώς περισσότερο από δεκάλεπτο, ανάλωσε τουλάχιστον πέντε λεπτά σε αβροφροσύνες και σε επισήμανση της ανάγκης να συντομεύσει, αλλά τελικά δεν μας κατέστησε καθόλου σοφότερους ούτε καν στο τι ακριβώς είναι η τοπική προσαρμογή και πού βάζουμε τα όριά της.

Η ώρα πέρασε και βλέπω ότι μακρηγορώ. Αφήνω για αύριο μια συνέχεια που ούτε καν ξέρω αν ενδιαφέρει κανέναν. Σκοπεύω να αναφερθώ στην παρουσία των μεταφραστικών συλλόγων/ σωματείων και στο εντελώς ειδικό θέμα που με δαιμόνισε. Αλλά χρειάζεται να διευκρινίσω ρητά δύο πράγματα και να δηλώσω ταυτόχρονα την απαραίτητη αποποίηση ευθύνης. Πρώτον, δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν από τους ομιλητές. Δεύτερον, δεν κρίνω πρόσωπα, απλώς αναφέρω τις εντυπώσεις μου από το συγκεκριμένο δεκάλεπτό τους, οι οποίες είναι κατά τη γνώμη μου ανεπαρκέστατες για να κρίνω πρόσωπα. Αν κάποιος θέλει να επεκτείνει κάποια παρατήρησή μου σε κριτική προσώπων, είναι δικό του θέμα και δική του ευθύνη.

 

[Alexandra]

Φυσικά και να συνεχίσεις! Θέλουμε οπωσδήποτε να το διαβάσουμε, εμείς που δεν μπορέσαμε να πάμε.

 

[drsiebenmal]

Φυσικά και να συνεχίσεις. :)

Εγώ σημειώνω και αυτό επειδή περιλαμβάνει καμιά δεκαριά θέματα, ιδιαίτερα το τόσο ανθρώπινο πριόνισμα του κλαδιού όπου μπορεί να καθόμαστε:

Ο Σάββας Παυλίδης, ιδιοκτήτης των εκδόσεων Γλώσσημα, [...] το παράπονό του που βρέθηκε στο τέλος της λίστας των τελευταίων κοινοτικών διαγωνισμών και που ορισμένοι μεταφραστές πληρώνονται ικανοποιητικά απ' αυτόν αλλά συγχρόνως δέχονται να δουλέψουν με πολύ μικρότερη αμοιβή για άλλα γραφεία (τα οποία πιθανώς θα είναι οι ανταγωνιστές που τον προσπερνάνε [...]

 

[Count Baltar]

Themis, δεν είδα αναφορά στην ομιλία του Ηρακλή Οικονόμου. (Σημειωτέον, ήμουν παρών στον 2ο και 3ο κύκλο, και φυσικά στον -πολύ καλό- μπουφέ, και θέλω να compare notes).

 

[sarant]

Μπράβο βρε Θέμη, πάρα πολύ ωραία περιγραφή. Ούτε εγώ μπόρεσα να παρακολουθήσω -με εμπόδισαν υποχρεώσεις που περιμένουν τον μισθωτό εργαζόμενο σε κάθε στροφή, αλλά θα προτιμούσε να μην τον περίμεναν.

 

[diceman]

Διάβασε πιο προσεκτικά, Κόμη!

 

[Count Baltar]

Ok, Diceman, αντελήφθην, αναμένω το επόμενο επεισόδιο λοιπόν.

 

[bernardina]

Ευχαριστούμε θερμώς και αναμένομεν...

 

[nickel]

Τηλεπαρακολούθησα μεγάλο μέρος της ημερίδας...

Καλημέρα. What?!? Τι θα πει «τηλεπαρακολούθησα» εδώ; Υπήρχε επίσημο κανάλι με σήμα προς τα έξω; Ή προσωπική διευθέτηση του τύπου «Έστειλα το φίλο μου τον Κώστα με φορητό, WiFi και webcam»; Αν (α), γιατί το μαθαίνουμε κατόπιν εορτής;

 

[Count Baltar]

Καλημέρα. What?!? Τι θα πει «τηλεπαρακολούθησα» εδώ; Υπήρχε επίσημο κανάλι με σήμα προς τα έξω; Ή προσωπική διευθέτηση του τύπου «Έστειλα το φίλο μου τον Κώστα με φορητό, WiFi και webcam»; Αν (α), γιατί το μαθαίνουμε κατόπιν εορτής;

Δεν ξέρω γι' αυτό, αλλά ο μπουφές απαιτούσε φυσική παρουσία στον χώρο.

 

[dharvatis]

Ευχαριστούμε Θέμη, πολύ χρήσιμο για όσους δεν μπορέσαμε να πάμε!

Δεν ξέρω γι' αυτό, αλλά ο μπουφές απαιτούσε φυσική παρουσία στον χώρο.

:-D :-D :-D

 

[drsiebenmal]

Δεν ξέρω γι' αυτό, αλλά ο μπουφές απαιτούσε φυσική παρουσία στον χώρο.

Ιδού πεδίο δόξης λαμπρόν για τις ψηφιακές επιστήμες και τους εκτυπωτές 3D.

 

[Themis†]

Η ημερίδα αναμεταδιδόταν μέσω κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης σε μια αίθουσα του Ιονίου στην Κέρκυρα και σε αίθουσες (προφανώς της Επιτροπής) στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Λουξεμβούργο και στις Βρυξέλλες. Και όχι, οι καρμίρηδες δεν είχαν διαθέσει εκτυπωτές καναπεδακίων.

 

[Marinos]

Περιμένοντας την αυριανή συνέχεια,

Ο Νίκος Κουμπιάς, επιμελητής βιβλίων θετικών επιστημών των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, ήταν μια συμπαθητική παρουσία και ανέφερε κάποιες χρήσιμες διευκρινίσεις για τις εκδόσεις αυτές (δεν είναι του Πανεπιστημίου αλλά ενός ιδρύματος που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο).

Ναι, παρά το όνομά τους οι ΠΕΚ είναι τμήμα του ΙΤΕ, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ίσως το ξέρετε και ως FORTH).

 

[Eudokia]

Η Μαρία Παπαδήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών τα έβαλε με τον ερασιτεχνισμό εκείνων που αναλαμβάνουν μεταφράσεις και εκείνων που τους τις δίνουν. Υπαρκτό και φλέγον το πρόβλημα, αλλά η κάπως στείρα εμμονή της στην τυπική εκπαίδευση άφησε μια γεύση ότι ίσως είχε υπέρμετρη τάση να ευλογήσει τα γένια της

Κι εγώ συμφωνώ με τα πτυχία και λέω ζήτω στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Με αφορμή, όμως, και τον τίτλο της ημερίδας, αναρωτιέμαι μήπως δεν έχουν πια νόημα τα στεγανά μεταξύ "επαγγελμάτων". Μήπως έχουμε προ πολλού περάσει στην εποχή της μη εξειδίκευσης, τουλάχιστον στην Ελλάδα; Μήπως πλέον υπάρχει τόση κινητικότητα μεταξύ επαγγελμάτων και οι άνθρωποι κάνουν ο,τιδήποτε προκειμένου να επιβιώσουν, ώστε το "επάγγελμα" σε πολλές περιπτώσεις, εάν υπάρχει, να μη χαρακτηρίζει παρά ελάχιστους. Δεν ξέρω αν έχει γίνει έρευνα στην Ελλάδα σχετικά με το πόσοι κάνουν αυτό που σπούδασαν ή πόσοι σπούδασαν αυτό ακριβώς που κάνουν. Αν έχει γίνει, πολύ θα ήθελα να μάθω τα αποτελέσματά της. Νομίζω, πάντως, ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να χαρακτηρίζουμε έναν επαγγελματία, όχι μόνο από αυτό που σπούδασε, αλλά από το πόσο σοβαρά αντιμετωπίζει τη δουλειά που κάνει και αυτό δύσκολα φαίνεται σε ένα βιογραφικό.

 

[Earion]

Πολύ σωστά. :up: