Αποφθέγματα - Αποφεύγματα: Το είπε... Δεν το είπε...

[nickel]

Αποδίδεται στον Σάμιουελ Τζόνσον. Σύμφωνα με τις έρευνες βικιπαιδιστών, δεν έχει βρεθεί σε γραφτά του:

Your manuscript is both good and original, but the part that is good is not original and the part that is original is not good.
http://en.wikiquote.org/wiki/Samuel_Johnson#Misattributed

Το χειρόγραφό σου είναι καλό και πρωτότυπο, αλλά το μέρος που είναι καλό δεν είναι πρωτότυπο και το μέρος που είναι πρωτότυπο δεν είναι καλό.

 

[nickel]

Ο Βίσμαρκ συνήθιζε να λέει ότι «τα περισσότερα ψέματα οι άνθρωποι τα λένε είτε μετά το κυνήγι, είτε κατά τη διάρκεια του πολέμου, είτε πριν από τις εκλογές».

Έτσι αρχίζει το χτεσινό σημείωμα του Πάσχου Μανδραβέλη. Δυο παρατηρήσεις:

Όταν έχουν διασωθεί τα λόγια κάποιου διάσημου, σπάνια πρόκειται για απόσταγμα σοφίας που επαναλάμβανε ο διάσημος σε κάθε ταιριαστή ευκαιρία έτσι ώστε να καταφέρει κάποια στιγμή να το καταγράψει ο ένας ή ο άλλος βιογράφος του. Συνήθως πρόκειται για άπαξ λεχθέντα ή γραφέντα. Το συγκεκριμένο δεν ξέρουμε καν αν το είπε ο Βίσμαρκ κι ας το αναφέρουν έτσι οι παντελώς αναξιόπιστες λίστες του ίντερνετ. Στο Wikiquote παραμένει στα Unsourced:

People never lie so much as after a hunt, during a war or before an election.

Γράφει στη σχετική σελίδα:

Wikiquote no longer allows unsourced quotations, and they are in process of being removed from our pages

Είναι, επομένως, πιθανό να έχουν απομακρυνθεί και άλλα «αποφεύγματα« που αναφέρουμε πιο πάνω από τις κύριες σελίδες του Wikiquote.

 

[Hellegennes]

Καιρός ήταν. Ίσως έρχεται σιγά-σιγά η ώρα να έχουμε το θάρρος να λέμε αυτά που θέλουμε χωρίς να κρυβόμαστε πίσω απ' τα φουστάνια της ιστορίας και το κύρος των αυθεντιών.

 

[nickel]

τίς ὦν ἀρχὰ πολιτείας ἁπάσας; νέων τροφά.
ή
τίς οὖν ἀρχὰ πολιτείας ἁπάσας; νέων τροφά.
— Διωτογένους Πυθαγορείου ἐκ τοῦ Περὶ ὁσιότητος

Which, therefore, is the basic principle of any state? The education of the youth.
— Diotogenes the Pythagorean
http://books.google.gr/books?id=qYW4nXNjAyQC&pg=PA53#v=onepage&q&f=false

Popularly known as:
The foundation of every state is the education of its youth

Πολύ πολύ περισσότερα από τον Κορνήλιο στο ιστολόγιο του Σαραντάκου
http://sarantakos.wordpress.com/2014/10/27/diotogenes/

 

[nickel]

Τελικά, το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» που η Ρόζα Λούξεμπουργκ απέδωσε στον Ένγκελς (αλλά δεν είχαν καταφέρει να βρουν στα γραπτά του) ανήκει στον Καρλ Κάουτσκι:

Kautsky 1892: we must either move forward into socialism or fall back into barbarism (es heißt entweder vorwärts zum Sozialismus oder rückwärts in die Barbarei) [γκουγκλοβιβλία]
Luxemburg 1915: either transition to socialism or regression into barbarism (entweder Übergang zum Sozialismus oder Rückfall in die Barbarei)

Στα αγγλικά:
The origin of Rosa Luxemburg’s slogan ‘socialism or barbarism’
A mystery solved: Ian Angus traces an important socialist slogan to its unexpected source
http://johnriddell.wordpress.com/20...osa-luxemburgs-slogan-socialism-or-barbarism/

Στα ελληνικά:
Και πάλι για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τη βαρβαρότητα
http://sarantakos.wordpress.com/2014/11/10/barbarei/

 

[drsiebenmal]

Υπάρχει μια λεπτή διαφορά στο γερμανικό, πάντως (που δεν ξέρω όμως αν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία). Το vorwärts του Κάουτσκι σημαίνει εμπρός, το Übergang της Ρόζας σημαίνει μετάβαση. (Η διαφορά δεν είναι τόσο σημαντική στον δρόμο προς τη βαρβαρότητα: πίσω λέει ο Κάουτσκι, υποτροπή/πισωγύρισμα το λέει η Ρόζα.)

 

[Zazula]

Κατ' εμέ μεγάλο γλωσσικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το υστερόγραφο του Σαραντάκου:

Το θέμα έχει πάντως και μεταστροφή: στα σχόλια του αγγλικού ιστολογίου, ο πρώτος σχολιαστής επισημαίνει ότι στη γερμανόφωνη βιβλιογραφία αναγνωριζόταν από νωρίτερα ότι το δίλημμα περί σοσιαλισμού και βαρβαρότητας ειπώθηκε αρχικά από τον Καρλ Κάουτσκι και στη συνέχεια από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ.
Πράγμα που δείχνει μεταξύ άλλων ότι η κυριαρχία μίας γλώσσας μπορεί να κρύψει χρήσιμες πληροφορίες που δεν είναι διατυπωμένες στην κυρίαρχη γλώσσα.​

 

[Zazula]

Το ευφυολόγημα για το μέλλον αποδίδεται στον φυσικό και νομπελίστα Νιλς Μπορ. Κυκλοφορεί σε διάφορες εκδοχές:
Prediction is very difficult, especially about the future.
It's hard to make predictions, especially about the future.
Forecasts are difficult, especially those about the future.
http://en.wikiquote.org/wiki/Niels_Bohr#Disputed

Και αυτό που μπέρδεψε τον Κασιμάτη:
"The future ain't what it used to be."
http://en.wikiquote.org/wiki/Yogi_Berra
http://en.wikipedia.org/wiki/Yogi_Berra#Quotations

Κι όμως, το Μπορικό το έχω μπροστά μου, σε αμερικάνικο βιβλίο τού 2014, να αποδίδεται στον Γιόγκι. Μάλλον δεν θα βάλω υποσημείωση, δεν είναι ιδιαίτερα φαν τού είδους ο συγκεκριμένος πελάτης.

 

[nickel]

Γύρω στο 1997 ο κ. Σημίτης είχε πει: «Αν δώσεις σε πεινασμένο ένα ψάρι, θα χορτάσει μόνο μία ημέρα. Αν τον μάθεις να ψαρεύει, δεν θα ξαναπεινάσει σε όλη του τη ζωή». Δεν θυμάμαι αν ο ίδιος το απέδωσε σε κάποιον Κινέζο σοφό και σε ποιον. Σήμερα άκουσα τον Πέτρο Τατσόπουλο να το αποδίδει στον Μάο. Ας δούμε τι λένε οι Εγγλέζοι για την αγγλική εκδοχή:

Give a man a fish, and you feed him for a day; show him how to catch fish, and you feed him for a lifetime.

Meaning

A proverbial saying which suggests that the ability to work is of greater benefit than a one-off handout.

Origin

This proverb has fallen foul of the spurious etymological rule: 'if you don't know the origin of an enigmatic proverb, say it is ancient Chinese'. May you live in interesting times and a picture is worth a thousand words suffer the same fate. There's no evidence to link 'Give a man a fish...' with China. A further confusion over the origin is that the authoritative and generally trustworthy Oxford Dictionary of Quotations says it is of mid-20th century origin.

The expression actually originated in Britain in the mid 19th century.

Anne Isabella Ritchie, the daughter of William Makepeace Thackeray, (who, if her photograph is any guide, was a studious young woman) wrote a story titled Mrs. Dymond, sometime in the 1880s and it includes this line.

"He certainly doesn't practise his precepts, but I suppose the patron meant that if you give a man a fish he is hungry again in an hour; if you teach him to catch a fish you do him a good turn."​

https://books.google.gr/books?ei=NO...h+him+to+catch+a+fish+you+do+him+a+good+turn"

The book was published in 1890 but the story was put into print a few years earlier. The American magazine Littell's Living Age printed the story in its September 1885 issue and it was taken from an earlier but undated issue of the British Macmillan's Magazine.

So, the proverb dates from 1885 or shortly before and there's every reason to suppose that it was coined by Anne Ritchie.

The source of the mid-20th century and Chinese origin theories are various US magazines from the 1960s, for example The Rotarian, June 1964:

...the Chinese axiom "Give a man a fish, and you have fed him once. Teach him how to fish and you have fed him for a lifetime."​

Publications of that sort were what brought the proverb into general use but, as we have seen, weren't the actual source.
http://www.phrases.org.uk/meanings/give-a-man-a-fish.html
http://en.wiktionary.org/wiki/give_...a_man_to_fish_and_you_feed_him_for_a_lifetime​

 

[AoratiMelani]

Ευχαριστούμε για τη χρήσιμη πληροφορία!

Κάτι που με σοκάρει ενίοτε, είναι ότι πολύς κόσμος αδιαφορεί για την πατρότητα των ρητών.

Προσφάτως επεσήμανα σε χρήστη του facebook ότι το ρητό που παρέθετε - το γνωστό "η ανθρωπότητα θα ελευθερωθεί όταν ο τελευταίος βασιλιάς κρεμαστεί με τα άντερα του τελευταίου ιερέα" ήταν του Jean Meslie (και μάλιστα η αρχική διατύπωση ήταν αρκετά διαφορετική) και όχι του Βολταίρου όπως συχνά αναφέρεται (και σε άλλους αποδίδεται κατά καιρούς).

Αφού έφερε κάμποσες αντιρρήσεις (χωρίς να παραθέτει όμως καμία σοβαρή πηγή), τελικά πείσθηκε μεν, αλλά αντέταξε ότι "δεν έχει σημασία", αυτό που μετράει είναι το περιεχόμενο του ρητού. Πρόσθεσε ότι ο Μελιέ "δεν είχε καλό μάρκετινγκ" σε αντίθεση με τον Βολταίρο - πράγμα προφανές, αλλά που μας ωθεί να προβληματιστούμε ως προς την ηθικότητα της απόδοσης ενός ρητού σε κάποιον ο οποίος "πουλάει" περισσότερο.

Διότι περιεχόμενο αλλιώς αποτιμάται αν το έγραψε ο Καρλ Μαρξ και αλλιώς αν το εξεφώνησε ο Γκρούτσο Μαρξ.

 

[Hellegennes]

Ακόμα χειρότερο είναι αν η ρήση αναφέρεται στις επιστήμες, όπου η πληροφορία αντλεί επιστημονική εγκυρότητα με τον κατάλληλο πατέρα. Ίσως ο πιο συχνός ψευδοπατέρας επιστημονικών ρήσεων να είναι ο Αϊνστάιν.

 

[drsiebenmal]

Διότι περιεχόμενο αλλιώς αποτιμάται αν το έγραψε ο Καρλ Μαρξ και αλλιώς αν το εξεφώνησε ο Γκρούτσο Μαρξ.

...όπως πρωτοείπε, άλλωστε, ο Επίκουρος.

 

[AoratiMelani]

Έχουμε σχολιάσει το ανέκδοτο με τον Κολοκοτρώνη και το κάπνισμα; Αν κάποιος ξέρει πηγή, θα το εκτιμούσα πολύ. Με μία σύντομη αναζήτηση δεν κατάφερα να το επαληθεύσω ούτε να το διαψεύσω. Πάντως αξιόπιστη πηγή δεν βρήκα. Παραθέτω μία εκδοχή που αλίευσα σε αντικαπνιστική ομάδα του facebook (κυκλοφορούν πολλές, εύκολα θα βρείτε διάφορες). Δεν με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι λεπτομέρειες όσο η ουσία του περιστατικού (θέλω να πω, ας μην σταθούμε στον Μαύρο Στόλο και τα λοιπά, το θέμα είναι αν κάποια αξιόπιστη πηγή αναφέρει ότι υπό κάποιες συνθήκες ο Κολοκοτρώνης όντως είπε ότι ένας λεύτερος άνθρωπος δεν πρέπει να εξαρτάται από ένα συνήθειο και δεν ξανακάπνισε).

Τον καιρό που ο Κολοκοτρώνης ήταν με το «Μαύρο Στόλο» κι είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος των κουρσάρων στο Αιγαίο, έζησε καινούργια στέρηση και κινδύνους που τον ατσάλωσαν. Κάποτε που έμεινε μέρες χωρίς να φουμάρει, έσκισε το τσιμπούκι του, έξυσε τη νικοτίνη από μέσα κι έφτιαξε μ’ αυτή τσιγάρο. Το αηδίασε:

-Όρσε μωρέ άνθρωπος, φώναξε, που θέλει να λευτερώσει τον τόπο του και δεν μπορεί να λευτερωθει ο ίδιος από ένα συνήθειο. Θεέ μου συγχώραμε.

Πέταξε το τσιμπούκι και το τσιγάρο στη θάλασσα κι από τότε δεν ξανακάπνισε.

 

[nickel]

Κάποτε που έμεινε μέρες χωρίς να φουμάρει, έσκισε το τσιμπούκι του, έξυσε τη νικοτίνη από μέσα κι έφτιαξε μ’ αυτή τσιγάρο

Προφανώς δεν του είχαν τελειώσει τα χαρτάκια.

 

[AoratiMelani]

Το πρόσεξα κι εγώ αυτό, αλλά σκέφτηκα ότι μπορεί η ιστορία να είναι παραποιημένη και διανθισμένη με προσθήκες, αλλά αληθινή στον πυρήνα της παρ' όλ' αυτά. Μπορεί ας πούμε να έξυσε τα υπολείματα και να τα κάπνισε, ξέρω κι εγώ, ή να μην το έκανε καν αυτό αλλά να πέταξε το τσιμπούκι κατευθείαν στη θάλασσα από τη ζοχάδα του. Αναρωτιόμουν απλώς αν υπάρχει κάποια αρχική αναφορά ας πούμε στα απομνημονεύματά του ή σε άλλη ιστορική πηγή η οποία παραποιήθηκε ή αν είναι εξ ολοκλήρου μυθοπλασία.

Έχω κι άλλο που με απασχολεί τώρα. Υποτίθεται ότι ο Κοραής είπε «Ω ταλαίπωρος Ελλάς, δεν ανεστήθης εκ του τάφου, απλώς ήλλαξες τάφον, απ' τον Τουρκικόν εις τον Χριστιανικόν». Όμως το βλέπω μόνο σε κάτι αρχαιόπληκτα μπλογκ και κανείς ποτέ δεν αναφέρει πηγή. Έχουμε λόγο να υποθέσουμε ότι το είπε όντως ή τρόπο να το μάθουμε;

 

[Palavra]

Αυτό με τον Κολοκοτρώνη μου θυμίζει Ζορμπά. Σίγουρα υπάρχει η σκηνή με τα κεράσια, νομίζω όμως κάτι παρόμοιο και με τσιγάρο.

 

[AoratiMelani]

Σωστή! Είναι και πολύ καζαντζακικό στη νοοτροπία του το περιστατικό. :)

 

[Palavra]

Είμαι σίγουρη πάντως ότι υπάρχει και σκηνή που πετάει και το τσιγάρο αφού έκανε πρώτα ένα πακέτο, αλλά τώρα άντε να βρω πού έχω βάλει το βιβλίο.

 

[drsiebenmal]

Σε όσους παρακινηθούν από αυτό το άρθρο για να κόψουν το κάπνισμα τους εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία και τους αφιερώνω αυτό το απόσπασμα από το «Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά» του Νίκου Καζαντζάκη:

6 -Δε νυστάζω, αποκρίθηκα, θα μείνω. Είναι η τελευταία βραδιά που περνούμε μαζί.

-Μα ίσια ίσια γι αυτό πρέπει να τελειώνουμε σύντομα, φώναξε ο Ζορμπάς….. Να έτσι όπως οι καλοί άντρες κόβουν το τσιγάρο, το κρασί, το ζάρι. Παλικαρίσια. Ο πατέρας μου πρέπει να ξέρεις, ήταν παλικάρι με ουρά. Μη με κοιτάζεις εμένα. Εγώ ‘μαι ξεφυσίδι. Χαρτωσιά δεν πιάνω μπροστά του. Αυτός ήταν από τους παλιούς Έλληνες που λένε. Έπιανε τη χέρα σου και σου ‘σπαζε τα κόκκαλα…

Αυτός λοιπόν είχε όλα τα πάθη. Μα τα ΄κοψε όλα, με το σπαθί. Κάπνιζε σα φουγάρο. Ένα πρωί σηκώθηκε, πήγε στο χωράφι ν΄αλετρίσει, έφθασε, ακούμπησε στο φράχτη, έχωσε, θεριακλής όπως ήταν, με λαχτάρα το χέρι του στη ζώνη, να βγάλει την καπνοσακούλα, να στρίψει ένα τσιγάρο πριν πιάσει δουλειά. Τραβάει την καπνοσακούλα, άδεια, πανί με πανί. Είχε ξεχάσει να τη γεμίσει στο σπίτι.
Άφρισε από το κακό του, μούγκρισε, και μονομιάς μ΄ένα πήδο, στράφηκε πίσω κι άρχισε να τρέχει κατά το χωριό. Τον είχε, βλέπεις, κυριέψει το πάθος. Μα ξαφνικά, εκεί που ΄τρεχε - ο άνθρωπος σου λέω είναι μυστήριο – στάθηκε, ντράπηκε, έβγαλε την καπνοσακούλα, την έκανε με τα δόντια του χίλια κομμάτια και την τσαλαπάτησε λυσσασμένος. – Άτιμη, άτιμη! μούγκριζε. Πουτάνα! Και από την ώρα εκείνη, σε όλη του τη ζωή, δεν έβαλε τσιγάρο στο στόμα του.

Έτσι κάνουν τα παλικάρια αφεντικό. Καληνύχτα!

Από εδώ

 

[nickel]

Καλημέρα. Για τον Κολοκοτρώνη και τις καπνιστικές του συνήθειες να προσθέσω το παρακάτω από το βιβλίο Ο Κολοκοτρώνης - Απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη - Ρητά του Κολοκοτρώνη - Τραγούδια των Κολοκοτρωναίων (Εστία, 1901), σελ. 101.

Όταν εις το Βουλευτικόν (δικαστήριον) τού ανεγνώσθη η απόφασις θανάτου (των τριών) είπε: «Μνήσθητί μου Κύριε όταν έλθεις εν τη βασιλεία σου». Το είπε με φωνήν άτρεμην, έκαμε τον σταυρόν του και επήρε μια πρέζα ταμπάκο.