Έχουν πλάκα τα επίθετα σε -ης

[nickel]

Εγώ πάλι, τώρα που έσφιξαν οι ζέστες και άρχισαν τα ρεπορτάζ στα λιμάνια, τρελαίνομαι με αυτό το άκλιτο τετραμελής:

"... με τις τιμές των κυλικείων να έχουν εκτιναχθεί στα ύψη, το κόστος του ταξιδιού για μια τετραμελής οικογένεια ανέρχεται σε ..."

Δεν νομίζω να υπάρχει επίθετο αυτής της κατηγορίας, ούτε ουσιαστικοποιημένο, που οι γενικές σε -ή να ξεπερνούν τις γενικές σε -ούς στο διαδίκτυο:

του αμφιβληστροειδή - του αμφιβληστροειδούς
του ασθενή - του ασθενούς
του διεθνή - του διεθνούς
τα δεύτερα είναι περισσότερα.

Ακόμα η λόγια γενική καλά κρατεί. Λέει άλλωστε και ο Κριαράς:
Δυσκολία συναντά ο λιγότερο ενημερωμένος όταν πρόκειται να χρησιμοποιήσει επίθετα αρχαϊστικής προέλευσης του τύπου ευθύς, ειλικρινής, ασθενής, όταν χρησιμοποιούνται στη γλώσσα μας και ως ουσιαστικά. Τέτοια επίθετα, όταν διατηρούν τη χρήση τους ως επιθέτου κλίνονται κατά το αρχαίο πρότυπο: η ασθενής υπεράσπιση - της ασθενούς υπεράσπισης. Όταν χρησιμοποιούνται ως ουσιαστικά, θα κλιθούν κατά τα αρχαία πρωτόκλιτα: το κρεβάτι του ασθενή. Ένα επίθετο που απαντά μόνο ως επίθετο, θα κλιθεί πάντοτε κατά το αρχαίο σύστημα.

Δύσκολα μπορώ να φανταστώ γενική της *τετραμελή οικογένειας. Αλλά και άκλιτη αιτιατική, ακόμα πιο δύσκολα...

 

[sarant]

Ίσως το μόνο από τα επίθετα σε -ης που έχει ξεπεράσει τον κάβο, δηλ. που η λαϊκή γενική να υπερτερεί σε σχέση με τη λόγια, να είναι το "αυθάδης".
Του αυθάδη έχει περισσότερες γουγλιές από του αυθάδους.

 

[danae]

Και για τον θυρεοειδή τι θα πούμε; Του θυρεοειδούς ή του θυρεοειδή; Ομολογώ ότι προτιμώ το πρώτο.Είναι επίθετο (θυρεοειδής αδένας) αλλά λειτουργεί και ως ουσιαστικό. Ή κάνω λάθος;

 

[nickel]

Μια και ανακάλυψα ότι έχει μείνει αναπάντητο το ερώτημα για τον θυρεοειδή και εκκρεμεί και το θέμα με τον αστεροειδή...

Δεν ξέρω πόσες φορές μας έχουν απασχολήσει τα εις -ής, αλλά επανάληψη μήτηρ μαθήσεως (): Ο αστεροειδής, του αστεροειδούς — όχι του *αστεροειδή.

Μερικοί από εμάς διαφωνούμε σ' αυτό, ιδίως όταν (όπως εδώ) το επίθετο έχει ουσιαστικοποιηθεί. Νομίζω μάλιστα ότι και η παρά λίγο σχολική γραμματική του Γυμνασίου το παραδέχεται.

Η δική μου άποψη:
Η γενική του ενικού του ουσιαστικοποιημένου αρσενικού των δικατάληκτων επιθέτων σε -ης μπορεί να είναι και αρχαιόκλιτη και προσαρμοσμένη στη δημοτική, δηλαδή και του ασθενή και του ασθενούς. Ομοίως: του αστεροειδούς ή του αστεροειδή, του θυρεοειδούς ή του θυρεοειδή, του Έλληνα διεθνή ή του Έλληνα διεθνούς. Κοιτάμε και στο Γκουγκλ για να δούμε τις τάσεις της αγοράς αν δεν μας βοηθάει το αφτί μας.

Δεν ισχύει για τα θηλυκά: της Διεθνούς, της ασθενούς.

 

[Zazula]

Στη Βασική Γραμματική της Ελληνικής (ΙΕΛ) υπάρχει η εξής σημείωση για τα επίθετα σε -ης/-ής (σελ. 66-68 τού pdf):

Η γενική ενικού των επιθέτων αυτών στα αρσενικά χρησιμοποιείται ορισμένες φορές, κυρίως στον καθημερινό λόγο, με την κατάληξη –η. Λέμε, για παράδειγμα, του διεθνή παίχτη, του ειλικρινή ανθρώπου κ.λπ.

Δεν γίνεται διάκριση ανάλογα με την τυχόν χρήση τους σε θέση ουσιαστικού.

Για τα θηλυκά βλ. κ. η διεθνής, της διεθνούς ή της *διεθνής;.