Υποτιτλισμός και επαγγελματισμός: η ταλαιπωρία των -ισμών

[curry]

Ξεκίνησα να γράφω για να κράξω ένα ντοκιμαντέρ που είδα στον ΣΚΑΪ μέσα στο Σ/Κ και μάζεψα διάφορα μαργαριτάρια. Αλλά μετά σκέφτηκα τα λεφτά που πληρώνουν οι εταιρίες υποτιτλισμού σε συνάρτηση με τον απίστευτο κόπο που απαιτούν τα ντοκιμαντέρ εκλαϊκευμένης επιστήμης (ψάξιμο, διάβασμα, διασταύρωση, μεγάλη ευελιξία στη χρήση της γλώσσας, ελάχιστος χρόνος) για να κάνεις σωστή δουλειά και λέω, μπα, τέρμα το κράξιμο...
Εκτός βέβαια αν κινδυνεύσω να τυφλωθώ - με κάτι "επίπεδα" που λέει και ο Ζαζ πιο πάνω, το πέτυχα κι εγώ.

 

[Alexandra]

Το κακό είναι όμως ότι δεν φταίνε τα λεφτά για το χαμηλό επίπεδο της μετάφρασης και για τα δεκάδες μαργαριτάρια. Η τραγικά χαμηλή αμοιβή φταίει για μερικά μόνο λάθη - τα οποία μπορεί να τα έκανε ο κάθε μεταφραστής πάνω στη βιασύνη, αλλά τα χειρότερα λάθη προέρχονται από χαμηλό επίπεδο γνώσεων του μεταφραστή, ο οποίος καλώς ή κακώς δεν έχει ακόμα ωριμάσει αρκετά ώστε να διακρίνει, να μαντεύει και να ψάχνει σωστά.

Το "μυστηριώδες επίπεδο" που ανέφερε πιο πάνω ο Ζαζ δεν οφείλεται σε βιασύνη, βέβαια. Και πενταπλάσια λεφτά να πληρωνόταν ο διαπράξας, δεν θα το απέφευγε το λάθος. Και νομίζω ότι η τσαπατσουλιά είναι ελάττωμα που δεν ξεριζώνεται αν χρυσοπληρώσεις κάποιον.

 

[Ambrose]

Και πενταπλάσια λεφτά να πληρωνόταν ο διαπράξας, δεν θα το απέφευγε το λάθος. Και νομίζω ότι η τσαπατσουλιά είναι ελάττωμα που δεν ξεριζώνεται αν χρυσοπληρώσεις κάποιον.

Τα σκεφτόμουν αυτά που λες σήμερα γιατί έβλεπα μια ταινία, η οποία έλεγα διάφορα ωραία...

Αν ο μεταφραστής πληρωνόταν καλύτερα, δεν θα το έψαχνε περισσότερο; Δεν θα είχε ένα έξτρα κίνητρο για καλύτερη δουλειά; Και proofreading/editing γιατί δεν κάνουν οι εταιρείες υποτιτλισμού; Ούτως ή άλλως, τζάμπα τους τις μεταφράζουν τις ταινίες... Θεωρώ ότι η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική τους και των πελατών τους.

 

[Lexoplast]

Σκέφτομαι μήπως η ευθύνη είναι των πελατών των πελατών τους. Δηλαδή οι εν λόγω υποτιτλιστές και οι εργοδότες τους προφανώς βρίσκουν πρόθυμη πελατεία. Οι διανομείς, όμως, και ίσως και τα κανάλια, δεν θα έπρεπε να δείχνουν περισσότερη αγάπη ή έστω σεβασμό για τις καλλιτεχνικές δουλειές που εμπορεύονται;

Για να το πω κι αλλιώς, αν πάτε σε ένα εστιατόριο που σερβίρει χαλασμένο κρέας, θα τα βάλετε με τον εστιάτορα. Δε θα τα βάλετε με το χασάπη και τον κτηνοτρόφο. Αυτοί αυτό το κρέας μπορούσαν να προσφέρουν, αυτό πρόσφεραν. Αφού βρίσκουν εστιάτορες να μας το σερβίρουν, καλά κάνουν.

 

[Ambrose]

Ναι, αυτό εννοούσα, τα κανάλια.

 

[Palavra]

Φυσικά το πρόβλημα ανάγεται στον πελάτη. Από τη στιγμή που δεν ενδιαφέρεται για την ποιότητα, ό,τι πληρώσει θα πάρει.

 

[Zazula]

Φυσικά το πρόβλημα ανάγεται στον πελάτη. Από τη στιγμή που δεν ενδιαφέρεται για την ποιότητα, ό,τι πληρώσει θα πάρει.

O ευσυνείδητος επαγγελματίας έχει ως κριτήριο και οδηγό τη δική του συνείδηση, τη δική του γνώση και αντίληψη περί ποιότητας — πράγματα ενσυνείδητα κι όχι έξωθεν επιβαλλόμενα. Αλίμονο αν περιμέναμε να μας πει κάποιος άλλος πόσο καλά πρέπει να κάνουμε τη δουλειά μας. Κι αν δηλαδή ο εντολέας μας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τόσο καλά όσο εμείς, οι κατεξοχήν εξειδικευμένοι επαγγελματίες, όλα τα μυστικά και τα ντεσού του συγκεκριμένου επαγγέλματος, εμείς θα το εκμεταλλευτούμε αυτό για να λουφάρουμε; Πώς θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν κάτι αποτελεί αγνή άγνοια του θέματος από την πλευρά του πελάτη ή όντως πλήρη αδιαφορία από μέρους του; Θα θέλαμε εμείς να μας το κάνει αυτό π.χ. ο οδοντίατρος ή ο δικηγόρος μας;

 

[Palavra]

Δε συμφωνώ. Οι περισσότεροι πελάτες που έχω συναντήσει ως τώρα δεν ενδιαφέρονται καθόλου για θέματα όπως γραμματική, στίξη, αγγλισμούς κτλ και το μόνο που θέλουν είναι «να βγάζει νόημα το κείμενο». Ως αποτέλεσμα, προτιμούν συνήθως το φτηνό μεταφραστή.

Προσωπικά, ψάχνοντας για δικηγόρο ή οδοντίατρο, θα ζητούσα συστάσεις από γνωστούς και πολύ θα με προβλημάτιζε αν χρέωναν 5 € την ώρα. Το ίδιο και με τα ρούχα, τα παπούτσια κτλ. Αν πληρώσω κάτι πάρα πολύ φτηνά, ξέρω εξαρχής ότι έχουν προτιμηθεί φτηνά υλικά, συνήθως κακής ποιότητας, και ότι η μαζική παραγωγή δεν επιτρέπει προσοχή στη λεπτομέρεια. Άρα, δεν μπορώ να απαιτώ ποιότητα.
Όσο για τις εταιρείες διανομής ταινιών, δε νομίζω ότι δεν ξέρουν τα προβλήματα των υποτίτλων - όλοι όσοι ξέρω έχουν, κατά καιρούς, δηλώσει έκπληκτοι ως θεατές με τις αηδίες που βλέπουν. Απλώς, προτιμούν το φτηνό.
Επίσης, δε νομίζω ότι πρόκειται για λούφα. Αν πληρώνεσαι φτηνά, πρέπει να δουλέψεις γρηγορότερα, άρα ρίχνεις την ποιότητά σου.

Φυσικά, υπάρχουν διάφορα παραδείγματα σε για όλες τις περιπτώσεις που αποτελούν εξαίρεση (ακριβοί αλλά κακοί μεταφραστές, γιατροί κτλ). Σε γενικές γραμμές όμως, η δική μου προσωπική άποψη είναι ότι ό,τι πληρώσεις, παίρνεις.

 

[curry]

Υπάρχουν σήμερα υποτιτλιστές που πληρώνονται 0,65 σεντς (!) το λεπτό τον υπότιτλο και μάλιστα σε μια από τις πιο γνωστές εταιρίες υποτιτλισμού (δηλαδή, αν βγάζει ένα ντοκιμαντέρ σε μια μέρα, θα έχει μεροκάματο 33 ευρώ -επί 22 μέρες μας κάνει περίπου 670 ευρώ τον μήνα. Από αυτά πρέπει να πληρώσει και το ΤΕΒΕ του).
Σε άλλη, επίσης γνωστή εταιρία, πληρώνονται 1 σεντς (!) τη λέξη για κείμενο που προορίζεται για μεταγλώττιση.
Αν λοιπόν σε Χ χρόνο πρέπει να βγάλει Χ χρήματα, γιατί πρέπει να ζήσει από αυτή τη δουλειά (και όπως ξέρουμε, τα πράγματα είναι τρομερά δύσκολα στην αγορά εργασίας, ειδικά για τα νέα παιδιά), ο υποτιτλιστής δεν θα ψάξει. Θα γράψει ό,τι του κατεβαίνει.

Η δε εταιρία υποτιτλισμού, φυσικά δεν θα βρει καλούς ή έμπειρους υποτιτλιστές με τέτοιες τιμές. Σημειώνω ότι από τον πελάτη παίρνει συνήθως 3-5 φορές περισσότερα. Αν τώρα κάποιος υποτιτλιστής διαμαρτυρηθεί ή ζητήσει πιο πολλά, απαντούν με λογική: τόσα δίνουμε, αν θέλετε, περιμένουν 100 στην ουρά.

Και ερχόμαστε στο ζήτημα του πελάτη, και αφού μιλάμε για υποτιτλισμό, τα κανάλια:
Όταν τους γίνονται οι προσφορές από τις εταιρίες υποτιτλισμού, επιλέγουν να συνεργαστούν - λογικά - με εκείνη που προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή. Δεν εξετάζουν καν την ποιότητα - το ξέρω από χέρι. Στην περίπτωση των καναλιών που προβάλλουν ντοκιμαντέρ, χρειάζεται κάποια εξειδίκευση για να καταλάβουν ότι τα ελληνικά που ακούγονται -ή προβάλλονται- είναι της συμφοράς; Δεν ξέρουν το αντικείμενο; Δηλαδή δεν ξέρουν ελληνικά οι υπεύθυνοι των καναλιών; Μάλλον περί αδιαφορίας πρόκειται.

Απλά πράγματα: φαύλος κύκλος. Κι επειδή το χρήμα δυστυχώς είναι το πιο ισχυρό όπλο σ' αυτόν τον κόσμο πλέον, η κατάσταση μπορεί να αλλάξει κυρίως από τον πελάτη - πρέπει, δηλαδή, να αλλάξει τις απαιτήσεις του. Να μην αγοράσει το κακό προϊόν. Να αναγκάσει έτσι τις εταιρίες να κάνουν σωστά τη δουλειά τους, και κατά συνέπεια τους υποτιτλιστές. Ας μην τα βάζουμε μόνο με τον "βιοπαλαιστή". Έχουν και άλλοι εξίσου μεγάλες ευθύνες.

Εξηγούμαι για να μην παρεξηγούμαι: δεν απαντώ, ούτε απευθύνομαι σε κάποιον συγκεκριμένα. Με αφορμή τα γραφόμενα, σας δίνω μερικά στοιχεία και τις σκέψεις που κάνω επ' αυτών! :) :) :)

 

[Zazula]

Επιλέγουν να συνεργαστούν - λογικά - με εκείνη που προσφέρει τη χαμηλότερη τιμή.

Το ίδιο συμβαίνει παντού — κάθε φορά που διασχίζετε μία γέφυρα ή μία σήραγγα ή μία λεωφόρο, ή επιβαίνετε σε ένα αεροσκάφος ή ένα τρένο ή ένα πλοίο, να ξέρετε ότι είναι κατασκευασμένα από υλικά ή/και εργασία του εκάστοτε μειοδότη. (Έχουμε μάθει όμως να μην ανησυχούμε ότι θα καταρρεύσει το σύστημα.:)) Διότι η λογική "τόσα δίνουμε, αν θέλετε" είναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, που διέπει την αγορά εν γένει.

 

[Lexoplast]

Αφού λοιπόν ο υποτιτλισμός συνήθως πληρώνεται τόσο άθλια, γιατί περιμένουν 100 στην ουρά;

Και αφού περιμένουν 100 στην ουρά, γιατί δεν μπορούν να βρεθούν 10 που να είναι και οικονομικοί και σωστοί;

Μήπως γιατί επικρατεί η άποψη ότι με λίγα αγγλικούλια, ο καθένας μπορεί να την κάνει αυτήν τη δουλειά; (Και όταν λέμε λίγα αγγλικούλια, εννοούμε και αυτούς με "προφίσενση". Ξέρω πολλούς τέτοιους που όχι μόνο δεν είναι proficient, αλλά δεν ξέρουν καν τι σημαίνει η λέξη.)

 

[curry]

Γι' αυτό και υπάρχουν πλοία που βουλιάζουν, αεροπλάνα που πέφτουν και δρόμοι-καρμανιόλες! :)

 

[Ambrose]

Συμφωνώ σχεδόν με όλα όσα ειπώθηκαν. Ό,τι πληρώσεις, αυτό θα πάρεις. Δεν υπάρχει τίποτα δωρεάν.

Αχ, Lexoplast αυτό το Προφίσενση. Οι αρπαχτές και οι χομπίστες... Αλλά και πάλι, οι εργοδότες τους ας πρόσεχαν. Αν εσύ θες να πας σε γιατρό, σίγουρα δεν θα πας στην κυρά μαμή, εκτός κι αν δεν έχεις άλλη επιλογή.

 

[Palavra]

Μήπως γιατί επικρατεί η άποψη ότι με λίγα αγγλικούλια, ο καθένας μπορεί να την κάνει αυτήν τη δουλειά; (Και όταν λέμε λίγα αγγλικούλια, εννοούμε και αυτούς με "προφίσενση". Ξέρω πολλούς τέτοιους που όχι μόνο δεν είναι proficient, αλλά δεν ξέρουν καν τι σημαίνει η λέξη.)

Ναι, ναι, ναι! Μα αφού έχει το Προφίσενση ξέρει πολύ καλά αγγλικά!
Τώρα κανονικά πρέπει να αρχίσουμε τη συζήτηση για το ότι αυτό το επάγγελμα δεν προστατεύεται και ποιος θα το προστατέψει, μέχρι να πέσει στο κεφάλι μας η δαμόκλειος σπάθη του μοντ και να μας πάρουν συμπούρμπουλους να μας πάνε στο σωστό νήμα.

 

[zephyrous]

Μα αφού έχει το Προφίσενση ξέρει πολύ καλά αγγλικά!

Πάβλαρε [], εδώ θα διαφωνήσω (εποικοδομητικά)! Ενδεχομένως, αν βάλουμε πλάι-πλάι 10 φρέσκους κατόχους Proficiency και 10 φρέσκους μεταφραστές, οι πρώτοι υπερτερούν ως προς τη γνώση των αγγλικών. Εκείνα που προέχουν (αλλά παραβλέπονται), όμως, είναι, αφενός, η γνώση των ελληνικών (αν λάβουμε ως δεδομένο ότι η πλειονότητα των μεταφράσεων πραγματοποιείται προς τη μητρική γλώσσα) και, αφετέρου, η γνώση των κατάλληλων μεταφραστικών τεχνικών. Ο κάτοχος Proficiency θεωρεί δεδομένο ότι γνωρίζει τη γλώσσα. Ο μεταφραστής (πρέπει να) θεωρεί δεδομένο ότι διαρκώς ανακαλύπτει τη γλώσσα.

 

[Palavra]

Χμ, δεν έχεις άδικο. Πάντως, τώρα που μιλάμε για Προφίσιενση, δεν είναι όλα του ίδιου επιπέδου - κατά τη γνώμη μου πάντα. Υπάρχουν ορισμένα διπλώματα που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένο είδος ασκήσεων και δεν εμβαθύνουν.

Είχα στο μυαλό μου κάτοχους προφίσενσι που ξέρω οι οποίοι, έχοντας πάρει το δίπλωμά τους, θεωρούσαν ότι είχαν «τελειώσει τη γλώσσα», με αποτέλεσμα να προσεγγίζουν τη μετάφραση θεωρώντας ότι οι γνώσεις τους ήταν αδιαπραγμάτευτες, πράγμα που, όπως πολύ σωστά λες, είναι σφάλμα.

Πιστεύω πάντως ότι για να μεταφράσεις δεν αρκεί αυτό. Πιστεύω επίσης ότι έχουμε κάνει το νήμα κολυμπηθρόξυλα και θα τ' ακούσουμε κανονικά. - Παβλάρας.

 

[nickel]

Προς το παρόν (διότι είναι άσχημα τα πράγματα όταν πρωτομπαίνω στο φόρουμ στις 4 το απόγευμα...) η συμβολή μου, εκτός από τη μετακίνηση των μηνυμάτων για να γίνει σωστά η συζήτηση, που πολύ με ενδιαφέρει:

Μην τα θέλετε όλα ωραία και άψογα. Πώς θα τροφοδοτούμε την κατηγορία Your slip is showing αν γίνουν όλοι τέλειοι;

 

[kapa18]

Οκ, διάβασα όλα τα ποστ κι έχω απορία:

εντάξει, ο υποτιτλιστής είναι κακοπληρωμένος, έχει επιλεγεί με λάθος κριτήρια και η δουλειά του δεν είναι καλής ποιότητας, είναι περαστικός από το επάγγελμα, γουατέβερ. Όλα αυτά σημαίνουν ότι δεν διαθέτει και κοινή λογική; Γιατί τα περισσότερα από τα λάθη που εντοπίζουμε και ποστάρουμε εδώ είναι χονδροειδή, μεγαλειώδη, απίστευτα. Δηλαδή δεν μιλάμε πια για γνώση αγγλικών ή ελληνικών. Μιλάμε για την απλή διαδικασία σκέψης ότι η κολομπίνα δεν έχει και πολλή βιαιότητα μέσα της ώστε να κολλάει σε μια συζήτηση για βίαια ηλεκτρονικά παιχνίδια!

(Σε λίγο στο δελτίο μας: Αιμοσταγής πιερότος ξεπαστρεύει τον μπαρμπα-Μυτούση)

 

[Lexoplast]

Όλα αυτά σημαίνουν ότι δεν διαθέτει και κοινή λογική;

Αποδεικνύεται καθημερινά ότι η λογική, ακόμη και στην απλούστερη μορφή της, δεν είναι κοινή.

 

[nickel]

Πάντως, αν έχω καταλάβει καλά, μεγαλύτερη ζήτηση θα είχαν οι θέσεις υποτιτλιστών αν δεν υπήρχε καμία απολύτως αμοιβή. Τροφοδοτούνται φόρουμ με υποτιτλισμούς επί υποτιτλισμών από εθελοντές υποτιτλιστές που το κάνουν, λέει, από ιδεολογία και επειδή θα έπρεπε να είναι ένα δωρεάν προσφερόμενο προϊόν ή κάτι τέτοιο. Οπότε η λογική θα είναι να κατεβάζουν οι εταιρείες όλο και περισσότερο τις τιμές για να δουν σε ποιο σημείο θα σταματήσουν να βρίσκουν υποτιτλιστές / εθελοντές / θύματα. Αυτή δεν είναι μια άψογη προσέγγιση της ελεύθερης αγοράς; (Αφού είπαμε ότι δεν τους ενδιαφέρει η ποιότητα.) Ίσως σταματήσει η προσφορά (υποτιτλιστών / εθελοντών / θυμάτων) όταν θα πρέπει να πληρώνουν 100 ευρώ για να δουν το όνομά τους στο τέλος μιας ταινίας που θα έχουν υποτιτλίσει. Ή θα πήγαιναν οι θεατές να πάρουν τους καναλάρχες με τις ντομάτες. Αλλά το δεύτερο θεωρείται υποτιτλιστική φαντασία.