panadeli
¥
...αλλά σπερματοζωάριο (ή σπερματοζωάρια). Η αγγλική λέξη για το σπέρμα είναι, βεβαίως, semen (ή, σε άλλη περίπτωση, seed, αν μιλάμε για σπερματόφυτα).
Αντίστοιχα, egg μπορεί φυσικά να σημαίνει αβγό, αλλά μπορεί επίσης, ανάλογα με τα συμφραζόμενα, να σημαίνει ωάριο.
Δεν σας λέω τίποτα το καινούργιο, αλλά δυστυχώς πρόκειται για δύο κοινότατα μεταφραστικά λάθη, μολονότι μπορεί ο καθένας άνετα να βρει τους σωστούς ορισμούς σε οποιοδήποτε λεξικό. Έχω συναντήσει τέτοια λάθη επανειλημμένα σε εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες, υπότιτλους ντοκιμαντέρ, αλλά και σε εγχειρίδια βιολογίας μεταφρασμένα από πανεπιστημιακούς. Προφανώς ο εκάστοτε μεταφραστής δεν μπήκε στον κόπο να ανατρέξει σε λεξικό για να επιβεβαιώσει αυτό που νόμιζε ότι ήξερε, ότι δηλ. sperm εμφανώς σημαίνει σπέρμα (που δεν σημαίνει), και ότι egg σημαίνει αβγό (κάτι που ισχύει μεν, υπό προϋποθέσεις δε).
Παραθέτω δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, αμφότερες από βιβλία μεταφρασμένα από έγκριτους πανεπιστημιακούς, το πρώτο ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης βιολογίας και το δεύτερο ένα πανεπιστημιακό εγχειρίδιο που διδάσκεται σε ένα τουλάχιστον πανεπιστήμιο της χώρας (δεν αποκαλύπτω τα ονόματα των μεταφραστών γιατί στόχος μου δεν είναι να τους θίξω, αλλά να αναδείξω το λάθος):
"Τυπικά, η φωλιά των υμενοπτέρων έχει μόνο μία ώριμη βασίλισσα. Στα νιάτα της κάνει μόνο μία πτήση ζευγαρώματος και αποθηκεύει σπέρματα για τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής της. Κάθε χρόνο αποσύρει ένα μέρος των σπερμάτων για να γονιμοποιήσει τα αυγά της καθώς περνούν μέσα από τους ωαγωγούς της. Όμως δεν γονιμοποιούνται όλα τα αυγά..."
"Γονιμότητα: Η ποσότητα γαμετών, συνήθως αυγών, που παράγονται"
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις τα σπέρματα είναι στην πραγματικότητα σπερματοζωάρια και τα αυγά ωάρια. Γενικότερα, όταν συναντάτε φράσεις όπως "το σπέρμα συναντά το αβγό", "η γονιμοποίηση του αβγού" ή "το γονιμοποιημένο αβγό" (εκατοντάδες γκουγκλιές το τελευταίο), μπορείτε να είστε σίγουροι ότι πρόκειται για μεταφραστικό λάθος. Το egg fertilization σημαίνει "γονιμοποίηση του ωαρίου", και το fertilized egg "γονιμοποιημένο ωάριο". Τα αβγά δεν γονιμοποιούνται, είναι προϊόντα γονιμοποίησης. Το σπερματοζωάριο συναντά το ωάριο, το γονιμοποιεί, και προκύπτει το ζυγωτό (που σε πολλά ζώα, αλλά όχι στα θηλαστικά -με μία εξαίρεση- μπορούμε επίσης να το πούμε και αβγό).
Ή αν σε μια ταινία η ηρωίδα θέλει να κάνει τεχνητή γονιμοποίηση και διαβάσετε στους υπότιτλους ότι οι γιατροί αφαίρεσαν πέντε αβγά από την ωοθήκη της, μην τρομάξετε. Δεν είναι γοργόνα. Απλά ο υποτιτλιστής έπεσε σε μια πολύ κοινή, απ' ό,τι φαίνεται, παγίδα.
Αντίστοιχα, egg μπορεί φυσικά να σημαίνει αβγό, αλλά μπορεί επίσης, ανάλογα με τα συμφραζόμενα, να σημαίνει ωάριο.
Δεν σας λέω τίποτα το καινούργιο, αλλά δυστυχώς πρόκειται για δύο κοινότατα μεταφραστικά λάθη, μολονότι μπορεί ο καθένας άνετα να βρει τους σωστούς ορισμούς σε οποιοδήποτε λεξικό. Έχω συναντήσει τέτοια λάθη επανειλημμένα σε εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες, υπότιτλους ντοκιμαντέρ, αλλά και σε εγχειρίδια βιολογίας μεταφρασμένα από πανεπιστημιακούς. Προφανώς ο εκάστοτε μεταφραστής δεν μπήκε στον κόπο να ανατρέξει σε λεξικό για να επιβεβαιώσει αυτό που νόμιζε ότι ήξερε, ότι δηλ. sperm εμφανώς σημαίνει σπέρμα (που δεν σημαίνει), και ότι egg σημαίνει αβγό (κάτι που ισχύει μεν, υπό προϋποθέσεις δε).
Παραθέτω δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, αμφότερες από βιβλία μεταφρασμένα από έγκριτους πανεπιστημιακούς, το πρώτο ένα βιβλίο εκλαϊκευμένης βιολογίας και το δεύτερο ένα πανεπιστημιακό εγχειρίδιο που διδάσκεται σε ένα τουλάχιστον πανεπιστήμιο της χώρας (δεν αποκαλύπτω τα ονόματα των μεταφραστών γιατί στόχος μου δεν είναι να τους θίξω, αλλά να αναδείξω το λάθος):
"Τυπικά, η φωλιά των υμενοπτέρων έχει μόνο μία ώριμη βασίλισσα. Στα νιάτα της κάνει μόνο μία πτήση ζευγαρώματος και αποθηκεύει σπέρματα για τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής της. Κάθε χρόνο αποσύρει ένα μέρος των σπερμάτων για να γονιμοποιήσει τα αυγά της καθώς περνούν μέσα από τους ωαγωγούς της. Όμως δεν γονιμοποιούνται όλα τα αυγά..."
"Γονιμότητα: Η ποσότητα γαμετών, συνήθως αυγών, που παράγονται"
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις τα σπέρματα είναι στην πραγματικότητα σπερματοζωάρια και τα αυγά ωάρια. Γενικότερα, όταν συναντάτε φράσεις όπως "το σπέρμα συναντά το αβγό", "η γονιμοποίηση του αβγού" ή "το γονιμοποιημένο αβγό" (εκατοντάδες γκουγκλιές το τελευταίο), μπορείτε να είστε σίγουροι ότι πρόκειται για μεταφραστικό λάθος. Το egg fertilization σημαίνει "γονιμοποίηση του ωαρίου", και το fertilized egg "γονιμοποιημένο ωάριο". Τα αβγά δεν γονιμοποιούνται, είναι προϊόντα γονιμοποίησης. Το σπερματοζωάριο συναντά το ωάριο, το γονιμοποιεί, και προκύπτει το ζυγωτό (που σε πολλά ζώα, αλλά όχι στα θηλαστικά -με μία εξαίρεση- μπορούμε επίσης να το πούμε και αβγό).
Ή αν σε μια ταινία η ηρωίδα θέλει να κάνει τεχνητή γονιμοποίηση και διαβάσετε στους υπότιτλους ότι οι γιατροί αφαίρεσαν πέντε αβγά από την ωοθήκη της, μην τρομάξετε. Δεν είναι γοργόνα. Απλά ο υποτιτλιστής έπεσε σε μια πολύ κοινή, απ' ό,τι φαίνεται, παγίδα.
