Τοπωνύμια σε -αίικα

[sarant]

Λέμε άραγε "Μητσοτακαίοι"; Το γκουγκλ δίνει 55 ανευρέσεις, έναντι 4000 του "Μητσοτάκηδες".

Παρεμπιπτόντως, σε σωστά μανιάτικα (απ'όπου έλκω την καταγωγή) "Σαραντακέικα" δεν υπάρχουν. Το σωστό θα ήταν "Σαραντιάνικα", και "οι Σαραντιάνοι".

 

[Zazula]

Παρεμπιπτόντως, σε σωστά μανιάτικα (απ'όπου έλκω την καταγωγή) "Σαραντακέικα" δεν υπάρχουν. Το σωστό θα ήταν "Σαραντιάνικα", και "οι Σαραντιάνοι".

Το -άκος είναι της (Λακωνικής) Μάνης, ενώ το -έας της Έξω Μάνης (Μεσσηνιακής).

 

[Zazula]

Μαθαίνοντας τις προάλλες το τοπωνυμικό Τυροσαπουνέικα δεν μπόρεσα παρά ν' αναρωτηθώ πώς μπορεί να παραχθεί από ανθρωπωνυμικό σε -αίοι (αν υπάρχει, διορθώστε με). Προσωπικά συνεχίζω να πιστεύω πως η καθαρότερη λύση είναι το να θεωρηθεί όλο το -έικα η παραγωγική κατάληξη που γεννά τα συγκεκριμένα τοπωνυμικά (βλ. #16 ανωτέρω).

 

[drsiebenmal]

Τυροσαπουνακαίικα. Από ένωση της παράλιας του παράλιου Τυρού και των μεσόγειων Σαπουνακαίικων στον νομό Αργολίδας Αρκαδίας.

Πώς φαίνονται οι άνθρωποι που μεγάλωσαν μακριά από τ' αυλάκι και δεν έκαναν γλωσσολογικό προσκύνημα στο Λεωνίδιο --είναι πάνω στον δρόμο για εκεί!

Δυο λόγια για τον Δημήτρη Σαπουνάκη, τέκνο των Σαπουνακαίικων και δήμαρχο Πειραιά με την ΕΔΑ το 1954, θα βρείτε στη βίκη.
Στη βίκη παρατηρώ ότι η Τυρός (όπως την ξέρω) αναφέρεται ως ο Τυρός.

Edit: Ευχαριστώ για τις διορθώσεις...

 

[Zazula]

Δηλαδή ο Σαπουνάκης δίνει Σαπουνακαίοι κι όχι Σαπουνάκηδες; Έλεος, βρε παιδιά!

ΥΓ Ο Τζιμ Σαπουνάκης είναι θείος τού Μπομπ Σφουγγαράκη;

 

[sarant]

Κι εγώ είμαι υπέρ της γενίκευσης του -έικα, κι εγώ ξέρω το μέρος "ο Τυρός".

 

[drsiebenmal]

Για το γένος, πρέπει να είναι δικό μου το λάθος (ίσως από το Παραλία Τυρού να είχα ακούσει και η Τυρός), αφού και ο δημοτικός ιστότοπος μας καλωσορίζει στον Τυρό. Για τα -αίικα, η ορθογραφική δυσκολία έχει δώσει κάπου μέσα στον ιστότοπο κι ένα καταπληκτικό -αίηκα (κατά τ' άλλα, είναι παντού -αίικα).

 

[Earion]

Ο Τυρός και τα Σαπουνακαίικα ανήκουν στο νομό Αρκαδίας.

 

[drsiebenmal]

Πλήρη και σωστή ενημέρωση έκανα, δεν πρέπει να έχει κανείς παράπονο...:blush::curse:

 

[Zazula]

Ο Χαράλαμπος Συμεωνίδης στο έργο του Εισαγωγή στην ελληνική ονοματολογία (Θεσσαλονίκη 1992) κάνει στις σελ. 41-42 ειδική μνεία στην παραγωγική τοπωνυμική κατάληξη -αίικα αναφέροντας τα γνωστά (ότι δηλαδή προέρχεται από το επίθημα οικογενειακών ονομάτων -αίοι (για το οποίο δίνει τα παραδείγματα Σπαθαραίοι & Δρακαίοι, σημειώνοντας ότι το επίθημα αυτό σχηματίστηκε κατ' αναλογία προς τα Αθηναίοι, Μυτιληναίοι κλπ) και παραθέτοντας τα Γεωργανταίικα, τα Ζερβαίικα, τα Καμπυσαίικα (για την ακρίβεια γράφει Καμπυσαίϊκα), τα Πολιταίικα, τα Σπαναίικα και τα Φραγκαίικα.

Επίσης, έχει άλλα δύο τοπωνυμικά σε -αίικα: τα Βαρδαίικα (σελ. 34) και τα Σκλαβαίικα (σελ. 35). Το πρώτο είναι από το Βάρδας και το δεύτερο από το Σκλάβοι, οπότε η γραφή με -αίικα μπορεί να δικαιολογηθεί μόνον λόγω αναλογίας. Υπήρχανε όμως ποτέ «Σκλαβαίοι» (ή και «Φραγκαίοι» και τ' άλλα που προανέφερα); Έχει ειπωθεί ποτέ τέτοιο πράγμα;

Ωστόσο —κι εδώ είναι το πιο ενδιαφέρον— στη σελ. 53 αναφέρει τα Λαζανέικα (έτσι, σε -έικα) των Καλαβρύτων, από το ανθρωπωνυμικό Λαζανάς. Παρατηρούμε δηλαδή πως ούτε ο ίδιος ο Συμεωνίδης δεν μπορεί να τηρήσει την ενιαία ορθογράφηση.

Πόσο πιο απλά θα ήταν τα πράγματα αν απλώς είχαμε ένα -έικα για όλα...

 

[sarant]

Το έχουμε ξανασυζητήσει, ίσως σε εκείνο το φόρουμ που έκλεισε: υπάρχουν -έικα που βγαίνουν από επώνυμα σε -έας, όπου δεν δικαιολογείται το αί.

 

[Thanasis_P]

Να προσθέσω ότι τέτοια τοπωνύμια είχα συναντήσει δεκάδες όταν βρισκόμουν κάποτε στο Αγρίνιο (κυρίως πηγαίνοντας προς τη λίμνη των Κρεμαστών): Κατ' εξοχήν έβλεπα "-αίικα" (Τριανταίικα, Τσουναίικα, Καραμαναίικα), θυμάμαι ένα στον ενικό αριθμό (Μαλαταίικο) κι ένα με παρεμφερή κατάληξη (Σπολάιτα). Μου είχε κάνει εντύπωση και για τον πρόσθετο λόγο ότι δε μου "κάθονταν" στο μάτι τα δύο συνεχόμενα -ι-. Σύντομα όμως "προσαρμόστηκα", ιδίως αφού κατάλαβα τη λογική προέλευσής τους. Ωστόσο, μια περιοχή μέσα στην πόλη την έβλεπα γραμμένη με -ε- (Καραπανέικα).
Σε μερικές περιπτώσεις η κατάληξη -αίος (-αίοι) αντιμετωπιζόταν παλαιότερα και διαφορετικά, καθώς συναντώ τις λέξεις αχαϊκός, ρωμαϊκός κοκ.

 

[Zazula]

Για την παραγωγή από τα εις -έας τα 'χω πει στο #9.

Για το ότι τα εις -αίος δίνουν κανονικά παραγωγική κατάληξη -αϊκός (Ρωμαίος -> ρωμαϊκός κλπ) τα 'χω πει στο #16.

 

[Elsa]

Τυροσαπουνακαίικα. Από ένωση της παράλιας του παράλιου Τυρού και των μεσόγειων Σαπουνακαίικων στον νομό Αργολίδας Αρκαδίας.

Αυτή η συνένωση, δεν σας θύμισε αυτόματα το γνωστό ανέκδοτο "αφρίζει, ξαφρίζει, τον παρά μου έδωκα";

 

[Thanasis_P]

Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι οι περισσότεροι οικισμοί με την κατάληξη -έικα διορθώθηκαν σε -αίικα με το ΦΕΚ 16/10/1940.

 

[JimAdams]

@ Ζαζ.

Κάποιοι συγγενείς μου κατάγονται από την ορεινή Αρκαδία (Καρύταινα, Επικούρειος Απόλλωνας και δε συμμαζεύεται). Έχω ακούσει σαν ιστορία ότι στα μέρη τους επί Τουρκοκρατίας ή Κατοχής (συγχωρέστε με δεν θυμάμαι) ορισμένοι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Οι δεύτεροι λοιπόν, πήραν το όνομα ''Σκλαβαίοι''. Σύμφωνα δε με την γιαγιά μου, στα χρόνια της υπήρχαν συχωριανοί με το επώνυμο αυτό (ίσως όμως το επώνυμο να ήταν απλά Σκλάβος), ενώ ο ιδικοί της λέγονταν Πριτζιπαίοι (κι όχι Πριγκηπαίοι ή κάτι τέτοιο, αν και δεν ξέρω πώς και γιατί άλλαξε η λέξη).

Υ.Γ. Καλά που μας έχει μείνει και το Μινέικο. Φαντάζεσαι να μας πιάσει τίποτα και να το κάνουμε κι αυτό Μιναίικο;;;

 

[Zazula]

Τις μέρες που πέρασαν η χάρη μου έφτασε στην Πάτρα και στα πέριξ αυτής μέρη. Η λεξιλογική μου αποστολή πεδίου λοιπόν έφερε τα κάτωθι αποτελέσματα:

• Τα Τσουκαλέικα είναι Τσουκαλέικα κι όχι Τσουκαλαίικα.
• Τα Νιφορέικα είναι Νιφορέικα κι όχι Νιφοραίικα.
• Τα Βραχνέικα είναι Βραχναίικα κι όχι Βραχνέικα.

Αν βέβαια πιστεύετε πως αυτό είναι αχαϊρακτήριστα ασυνεπές, εμένα άλλο με προβλημάτισε: Όλες οι ταμπέλες του (πρώην) Δήμου Βραχνέικων έγραφαν Βραχναιίκων. Μα καλά, παροξύτονο το λένε εκεί;

 

[SBE]

Τα Τσουκαλέικα, Νιφορέικα κλπ βρίσκονται στην μεριά προς Ηλεία.
Τα Βραχναίικα, Βερναδαίικα και λοιπά χωριά που αναφέρεις, τα οποία πλέον έχουν μετονομασθεί ή δεν είναι ανεξάρτητοι δήμοι, βρίσκονται προς τη μεριά του Αιγίου.
Απλή παρατήρηση, δε λέω ότι μόλις περάσεις δυτικά απλοποιούνται. Υπάρχουν άλλωστε και τα Σαγέικα/ Σαγαίικα κοντά στα Τσουκαλέικα.
Και ναι, τα Βραχνέικα είναι παροξύτονα. Όχι γιατί το λέει κανένας καθαρευουσιάνος αλλά γιατί το λένε οι κάτοικοι.

 

[Zazula]

Τα Βραχναίικα [...] βρίσκονται προς τη μεριά του Αιγίου.

Μπορεί εσύ να είσαι η Πατρινή, αλλά τα Βραχναίικα είναι δυτικά της Πάτρας.

 

[Zazula]

ΥΓ Άσε που τα Νιφορέικα δεν μ' ένοιαξαν τόσο, όσο τα Τσουκαλέικα — επειδή ανήκαν στον ίδιο δήμο με τα Βραχναίικα, κι όμως χρησιμοποιούν διαφορετική ορθογράφηση στην κατάληξη.