Τσατίζεστε ή τσαντίζεστε;
- Thread starter sarant
- Start date
Γι' αυτό ακριβώς οι Αθηναίοι θα 'πρεπε να 'ναι οι τελευταίοι που θα είχαν άποψη επί του θέματος. Βλ. κ. ποστ #16. Στη Βόρειο Ελλάδα υπήρχαν άπειροι πρόσφυγες που μιλούσαν τουρκικά, τουρκικά μιλούσαν και πολλοί ντόπιοι στις περιοχές όπου οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν οπότε οι τουρκικές λέξεις υφίστανταν λιγότερη παραφθορά για εκφραστικούς λόγους, και δόξα τω Θεώ υπήρχε ανεπτυγμένη κτηνοτροφία για να γνωρίζει ακόμα κι ο Δεσπότης της περιοχής τι είναι η τσαντίλα. Οπότε το τι λέει η Αθήνα είναι μάλλον ποσοτικό χαρακτηριστικό (λόγω όγκου πληθυσμού — αν και πρέπει επίσης να δούμε τι έλεγαν οι προσφυγικής καταγωγής "Αθηναίοι"), παρά ποιοτικό. :)
Costas
¥
Η τσαντίλα υπάρχει και στη νότια Ελλάδα, δεν είναι κάτι άγνωστο. Εξάλλου, δεν είναι υποχρεωτικό να μη συμπίπτουν δύο λέξεις. Η θεωρία της ηχηροποίησης μου αρκεί και μου περισσεύει, προσωπικά, χωρίς να ψάχνω ποια μορφή της λέξης είναι πιο σωστή και ποια λιγότερο, οι δε προσπάθειες εννοιολογικής σύνδεσης της τσαντίλας με το τσατίζομαι->τσαντίζομαι μού φαίνονται αχρείαστες (και μη πειστικές), όταν το πασίγνωστο φαινόμενο της ηχηροποίησης εξηγεί ικανοποιητικά τη μεταβολή.
Καλά, ας μην θίγουμε το ποιοτικό και το ποσοτικό θέμα, γιατί θα ξαναγυρίσουμε στο σταζ και στο στέιτζ, όπου ακούσαμε και την πρωτότυπη θεωρία ότι "ξέρουμε ότι είναι λάθος το στέιτζ, αλλά επειδή είμαστε πολλοί αυτοί που το λέμε, καλό θα είναι να λεξικογραφηθεί μια καινούρια λέξη που δεν ανήκει ούτε στα αγγλικά ούτε στα γαλλικά, είναι καθαρά ελληνική εφεύρεση". Μ' αυτή τη λογική, εμείς οι "Αθηναίοι" που είμαστε πολλοί και λέμε τσαντίλα, δικαιούμαστε να δημιουργήσουμε μια καινούρια λέξη, όχι τούρκικη (τσατίζομαι), αλλά καθαρά ελληνική (τσαντίζομαι).
;)Κάνω πλάκα, φυσικά, αλλά αστεία μού φάνηκε και η θεωρία που αναφέρω πιο πάνω.
Δεν είπα ότι η τσαντίλα είναι άγνωστη στη νότια Ελλάδα, είπα ότι δεν είναι το πρώτο πράγμα που βλέπεις στην Αθήνα. Και άλλο επαρχία, άλλο Αθήνα. Επόμενο θέμα: Πώς λέμε σωστά το σουβλάκι, και την μπουγάτσα με τυρί.
Κι εμένα μου κάνει η ηχηροποίηση, αλλά επειδή την ηχηροποίηση τη βλέπω να εμφανίζεται κατά περίπτωση για να δικαιολογήσει μια συγκεκριμένη τροπή (μιλώ για το μέσο μιας λέξης, όχι για το αρχικό t > d λόγω του τελικού 'ν' των άρθρων και κατόπιν και σε άλλα αρχικά t > d λόγω αναλογίας) κι όχι σ' όλες ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις, έκανα μια σκέψη.
Κι όμως, το ποσοτικό στοιχείο είναι αυτό που μετατρέπει τα λάθη σε σωστά, που επιβάλλει πράγματα στη γλώσσα και ρίχνει άλλα σε αχρηστία, που τελικά καθορίζει το τι θα λημματογραφηθεί στα γενικά λεξικά. Αν το τσαντίζομαι το έλεγαν μόνο στην Άνω Βροντού, δεν θα είχαμε τώρα θέμα να συζητάμε. :)Καλά, ας μην θίγουμε το ποιοτικό και το ποσοτικό θέμα, γιατί θα ξαναγυρίσουμε στο σταζ και στο στέιτζ, όπου ακούσαμε και την πρωτότυπη θεωρία ότι "ξέρουμε ότι είναι λάθος το στέιτζ, αλλά επειδή είμαστε πολλοί αυτοί που το λέμε, καλό θα είναι να λεξικογραφηθεί μια καινούρια λέξη που δεν ανήκει ούτε στα αγγλικά ούτε στα γαλλικά, είναι καθαρά ελληνική εφεύρεση". Μ' αυτή τη λογική, εμείς οι "Αθηναίοι" που είμαστε πολλοί και λέμε τσαντίλα, δικαιούμαστε να δημιουργήσουμε μια καινούρια λέξη, όχι τούρκικη (τσατίζομαι), αλλά καθαρά ελληνική (τσαντίζομαι).
Κάνω πλάκα, φυσικά, αλλά αστεία μού φάνηκε και η θεωρία που αναφέρω πιο πάνω.
Εγώ πάντως που έχω μεγαλώσει στην Αθήνα (με καταγωγή από Κρήτη, Σμύρνη και Πελοπόννησο), τσατίζομαι άκουσα πρώτη φορά να λέει μια φίλη από Πτολεμαΐδα.
Όπως είχε πει και ο Κωνσταντίνου στο σερβιτόρο, «Δε θέλω να το μάθω… Θέλω να το φάω!»Επόμενο θέμα: Πώς λέμε σωστά το σουβλάκι, και την μπουγάτσα με τυρί.
Αυτή ακριβώς η άποψη (η εντός εισαγωγικών — "πρωτότυπη" ή όχι, δεν ξέρω) είναι και η δική μου για το στέιτζ.
Ούτε η πρώτη φορά θα είναι, ούτε η τελευταία. Απλώς συχνά συμβαίνει, λόγω επαγγελματικής ιδιότητας, να είμαι κόντρα στην υιοθέτηση του "λάθους", μέχρις ότου αυτό φορέσει τον μανδύα τής αποδοχής μέσω της λημματογράφησής του σ' ένα καλό γενικό λεξικό. Ε, με το στέιτζ την έχω δει διαφορετικά. Περισσότερα στο: Πότε αρχίζουν οι λεξικογράφοι (και οι επιμελητές) να δέχονται το λάθος σαν σωστό;
Πάντως, δεν καταλαβαίνω γιατί ειδικά με το stage την έχεις δει διαφορετικά. Πείσμα;
Δεν θα είχα ιδιαίτερο πρόβλημα στην περίπτωση που μια λέξη μπαίνει εξαρχής στην ελληνική γλώσσα με λάθος προφορά, όπως γίνεται με άπειρες περιπτώσεις ξένων ονομάτων. Εδώ μιλάμε για μια λέξη που υπήρχε στο λεξιλόγιο των Ελλήνων πολλές δεκαετίες πριν, με τη σωστή προφορά. Δεν βρίσκω τον λόγο να ενσωματωθεί ξαφνικά και η λανθασμένη παράλληλα με τη σωστή, και μάλιστα να συνοδεύεται από ιδεολογία.
Πιο λογικό είναι να πει κάποιος:
Μπα, τόσον καιρό το έλεγα λάθος; Από δω και πέρα θα το λέω σωστά.
Ή: Σκασίλα μου, το συνήθισα και θα εξακολουθήσω να το λέω λάθος.
Καθόλου λογικό, κατά τη γνώμη μου να πει:
Ναι, πρόσφατα έμαθα ότι είναι λάθος, αλλά ξέρετε, τώρα εκτός από μένα το λένε και πάρα πολλοί άλλοι και για να μην τους κάνουμε να νιώθουν άσχημα και να νιώσουν ότι τους σνομπάρουμε, ας πετάξουμε το σωστό και ας βάλουμε στη θέση του το λανθασμένο και στο λεξικό.
Αλλά τα 'χουμε ξαναπεί αυτά.
Δεν θα είχα ιδιαίτερο πρόβλημα στην περίπτωση που μια λέξη μπαίνει εξαρχής στην ελληνική γλώσσα με λάθος προφορά, όπως γίνεται με άπειρες περιπτώσεις ξένων ονομάτων. Εδώ μιλάμε για μια λέξη που υπήρχε στο λεξιλόγιο των Ελλήνων πολλές δεκαετίες πριν, με τη σωστή προφορά. Δεν βρίσκω τον λόγο να ενσωματωθεί ξαφνικά και η λανθασμένη παράλληλα με τη σωστή, και μάλιστα να συνοδεύεται από ιδεολογία.
Πιο λογικό είναι να πει κάποιος:
Μπα, τόσον καιρό το έλεγα λάθος; Από δω και πέρα θα το λέω σωστά.
Ή: Σκασίλα μου, το συνήθισα και θα εξακολουθήσω να το λέω λάθος.
Καθόλου λογικό, κατά τη γνώμη μου να πει:
Ναι, πρόσφατα έμαθα ότι είναι λάθος, αλλά ξέρετε, τώρα εκτός από μένα το λένε και πάρα πολλοί άλλοι και για να μην τους κάνουμε να νιώθουν άσχημα και να νιώσουν ότι τους σνομπάρουμε, ας πετάξουμε το σωστό και ας βάλουμε στη θέση του το λανθασμένο και στο λεξικό.
Αλλά τα 'χουμε ξαναπεί αυτά.
SBE
¥
Να πω κι εγώ ότι μπορεί οι Αθηναίοι να μην βλέπουν τσαντίλες στα τυροκομεία της πρωτεύουσας, αλλά δεν είναι και τελείως ξεκομμένοι από τη ζωή του χωριού. Αν όχι οι σημερινοί εικοσάρηδες, σίγουρα οι γονείς τους και οι παππούδες τους είχαν κάποιον συγγενή σε χωριό ή ήξεραν δυο πράγματα για τη ζωή στις αγροτικές κοινωνίες - άλλωστε, η μητέρα μου μου λέει ότι αρχές δεκαετίας του '70 ακόμα κάποιος έφερνε πρόβατα να βοσκήσουν στον πύργο Απόλλων (στάση μετρό Πανόρμου).
Μια και ανακινήθηκε αλλού το θέμα, ας προσθέσω εδώ ότι και το Χρηστικό Λεξικό έχει κύρια λήμματα στα τσατίζω, τσατίλα, τσατίλας, τσάτισμα, τσατισμένος, στα οποία παραπέμπει από τα λήμματα τσαντίζω κλπ. Έχει και ένα ξεχωριστό λήμμα για την τσαντίλα, τη σακούλα για το στράγγισμα τυριών, η οποία δεν έχει άλλο τύπο.