Ρεγκαλέζα και μπουρέζα

[Zazula]

Μετά την ντρεζίνα, καιρός να αναβαθμίσουμε τη σιδηροδρομική θεματολογία μας με κάτι κάπως μεγαλύτερο — προσφέροντας και στους φίλους τής γαλλικής γλώσσας δύο ακόμη ελληνικές λέξεις γαλλικής προέλευσης, τις οποίες πολύ δύσκολα θα βρουν σε κάποιο λεξικό. :)

Μπουρέζα (από τη γαλλ. λ. bourreuse) ονομάζεται η μηχανή υπογόμωσης του έρματος (αυτή, δηλαδή, που συμπυκνώνει το έρμα κάτω από τους στρωτήρες), αγγλιστί ballast tamper (ή tamping machine), γαλλιστί bourreuse de ballast (ή bourreuse-dresseuse-auto niveleuse).

Ρεγκαλέζα (από τη γαλλ. λ. régaleuse) ονομάζεται το μηχάνημα τακτοποίησης του έρματος (αυτό, δηλαδή, που διαμορφώνει το προφίλ του έρματος), αγγλιστί ballast regulator.

Διαφωτιστικές φωτογραφίες και σχετικά σχόλια θα βρείτε εδώ: http://www.sfsm.gr/Pics/galleries/anakainisi/anakainisigr.htm.

 

[Marinos]

Αυτά δηλαδή που με παιδεύουν αυτό τον καιρό όποτε πετάγομαι Αθήνα, με το μισό ΗΣΑΠ εκτός λειτουργίας. :)

 

[daeman]

Ταιριαστό το όνομα του φωτογράφου στη σελίδα που παραπέμπεις, πάντως, Ζάζουλα ;):
Φωτογραφίες: Λεωνίδας Κυλιντηρέας

 

[nevergrown]

Και υπάρχει γαλλικό κανάλι 24/24 με τραίναμ το Rail.tv ράγες τβ δηλαδή (κι άλλο αντιδάνειο_
από το refereceur-tv.com http://referenceur-tv.com/tv-par-themes/rail-tv-en-direct-699

 

[sarant]

Αντιδάνειο; Ποιο;

 

[nevergrown]

Οι ράγες δεν είναι ελληνική λέξη; ΄Ετσι νόμιζα. Σόρυ και Παρντόν!

 

[Zazula]

H ράγες δεν είναι ελληνική λέξη; ΄Ετσι νόμιζα. Σόρυ και Παρντόν!

ράγα «σιδηροτροχιά» μεταφορά τού γαλλ. rail < αγγλ. rail < παλ. γαλλ. raille / reille «μεταλλική ράβδος, μπάρα» < λατ. regula «κανόνας, μέτρο — ράβδος»

 

[nevergrown]

Eγώ νόμιζα ότι προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό "ρήγνυμι" (βλ. τεγόπουλος - Φυτράκης)

ρήγνυμι [βλ. βρυχάομαι], εκρήγνυμαι, έκρηξις, ρήγνυμαι, διαρρήγνυμι, διάρηξις, ρήγμα, απόρρηγμα, ρηγμίν, ρηγματίας, ρηγμίς, ρηγμός, ραγάδα, διαρρηγνύω, διαρρήκτης, ρηκτός, ρήκτης, ρηκτικός, ρακτός, ρήξις, ρηξι-, ρηξηνορία (ανήρ), ρηξήνωρ, ρηξινορίη, Ρηξήνωρ, ρηξικέλευθος (κέλευθος), ρηξίφρων (φρην), ρήσσων (γσ>σσ), άρηξις, αρήγω, αρηγοσύνη, αρηγών, αρωγή (ρίζα ρα-, α>ω), αρωγός, αρωγοναύτης, ράσσω (γι>σσ), αράσσω (α, επιτατ.), ρακτήριος, ράκτρια, ράγδην, ράγα, ραγή, ραγάς, ραγάνι, ραγδαίος, ραγδαιότης, ραγόεις, ρήξ, ρήγας, ρηγάτον, ρηγάδικος, ρηγάτικος, ρήγαινα, ρήγισσα, ρηγόπουλο, ρηγοπούλα

 

[Zazula]

Η ραγάδα (η ραγάς) προέρχεται από το ρήγνυμι, όχι η ράγα. Επίσης υπάρχει και άλλη ράγα, παράλληλος τύπος τού ρώγα (η ραξ και η ρωξ αντίστοιχα), λέξη ήδη ομηρική που είναι όμως αβέβαιου ετύμου, πιθ. προελληνικός όρος.

 

[nevergrown]

Κατάλαβα, προφανώς το ρήγνυμι αφορά τη ράγα του σταφυλιού π.χ

 

[Zazula]

Όπως έγραψα προηγουμένως: όχι, δεν σχετίζεται η ράγα / ρώγα με το ρήγνυμι.

 

[nevergrown]

Προελληνικός όρος η (ράγα με την έννοια της ρώγας) λοιπόν!

 

[Zazula]

ράγα «σιδηροτροχιά» μεταφορά τού γαλλ. rail < αγγλ. rail < παλ. γαλλ. raille / reille «μεταλλική ράβδος, μπάρα» < λατ. regula «κανόνας, μέτρο — ράβδος»

Για να το πιάσουμε από 'κεί που τ' αφήσαμε: :) To λατ. rēgula "κανόνας, μέτρο | ράβδος" προέρχεται από το λατ. regō, -ere "κατευθύνω, οδηγώ, κυβερνώ". Τα παράγωγα του regō είναι αφθονότατα: Τα rector, rectum, regimen, region, register, regula (απ' όπου μέσω της ιταλικής και τα ελλην. ρέγουλα, ρεγουλαδόρος, ρεγουλάρω), regular, regulate, rule, direct, correct, erect, ergo και (πιθ.) surge είναι μερικά μόνον από αυτά.

Από την ίδια ΠΙΕ ρίζα (*h3reġ-e/o-) έχουμε στην ελληνική γλώσσα το ορέγω "απλώνω, τεντώνω, τείνω" το οποίο μάς έχει δώσει το οργυιά / οργιά, αλλά και το ορέγομαι "έχω όρεξη, επιθυμώ" που με τη σειρά του έδωσε τη λέξη όρεξη και τα σχετικά παράγωγα.

Στην οικογένεια του ΠΙΕ *h3reġ- έχουμε επίσης αφενός μεν το λατ. rēx "βασιλιάς" [απ' όπου και το ελληνικό ρήγας αλλά και τα rēgīna "βασίλισσα", rēgālis "βασιλικός" (απ' όπου, μέσω της ισπανικής, και το ελλην. ρεγάλο "δώρο")], αφετέρου δε το λατ. rogō, -āre "ζητώ" [απ' όπου και τα αγγλ. rogation, interrogate, arrogant, derogatory, prerogative, surrogate και κατά μία άποψη και το αγγλ. rogue].

 

[Zazula]

Πολύ περισσότερα σιδηροδρομικά στο σημερινό άρθρο του Νίκου Σαραντάκου: Τα τρένα που φεύγουν κι οι λέξεις που αφήνουν.

 

[Zazula]

Μετά την ντρεζίνα, καιρός να αναβαθμίσουμε τη σιδηροδρομική θεματολογία μας με κάτι κάπως μεγαλύτερο — προσφέροντας και στους φίλους τής γαλλικής γλώσσας δύο ακόμη ελληνικές λέξεις γαλλικής προέλευσης, τις οποίες πολύ δύσκολα θα βρουν σε κάποιο λεξικό. :)

Ούτε οι αγοραστές τού ΧΛΝΓ θα βρουν τις τρεις αυτές λέξεις στο λημματολόγιό του.