Το παρακάτω δεν ήξερα αν έπρεπε να το βάλω εδώ, στα εφήμερα, στις γκάφες ή σε καινούργιο νήμα με τίτλο «Επιρρήματα: προβλήματα που κοιτούν επίμονα τους μεταφραστές».
Οι άντρες που κοιτούν επίμονα κατσίκες
The men who stare at goats. Ταινία με τον Τζορτζ Κλούνεϊ στο ρόλο στρατιωτικού του αμερικανικού στρατού που, μαζί με άλλα μέλη της ειδικής μονάδας του, προσπαθεί να αναπτύξει παραφυσικές δυνάμεις (οι κριτικές μιλάνε για «υπερφυσικές» ή «μεταφυσικές»). Ο Κλούνεϊ ειδικεύεται στο να καθηλώνει τις κατσίκες με το βλέμμα και να τις σκοτώνει κοιτάζοντάς τες. Ή αυτό προσπαθεί να πετύχει, δεν έχω δει την ταινία.
Απορία: Αν ο αγγλικός τίτλος ήταν «The men who stare at mules», θα γινόταν «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα μουλάρια»; Πώς θα μεταφράζατε τότε τον τίτλο;
Η εκδοχή του Φενέκ-Μικελίδη με την προσθήκη του οριστικού άρθρου, «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα τις κατσίκες», ακούγεται καλύτερα, αλλά περιγράφει διαστροφή, όχι επαγγελματική ειδίκευση (άλλο πράγμα να κοιτάς κάποιες κατσίκες επίμονα και άλλο να σου έχει γίνει συνήθειο να κοιτάς επίμονα όποια κατσίκα βρεθεί στο δρόμο σου).
Το μισό πρόβλημα εδώ είναι του stare. Δεν μπορούμε να πούμε «ατενίζω», δεν έχουμε καλό μονολεκτικό ρήμα
Το άλλο μισό είναι του επιρρήματος. Όταν έχεις επίρρημα σε –α και ακολουθεί ουδέτερο αντικείμενο στον πληθυντικό, χωρίς άρθρο, έχεις πρόβλημα. Παραδείγματα:
Τα παιδιά διάβαζαν αθόρυβα βιβλία που τους είχε μοιράσει ο δάσκαλος.
Ειπώθηκαν δημόσια ψέματα που με αδικούσαν.
Παρόμοιος ήταν ο στιγμιαίος προβληματισμός που μου δημιούργησε αυτός ο ορισμός από το λήμμα δε του ΛΝΕΓ:
αντιθετική ή εναντιωματική σημασία, όταν ο ομιλητής θέλει να προβάλει μια δισκελή αντίθεση ή να αντιδιαστείλει έντονα μεταξύ τους δύο όρους
Αν το «τους» ήταν άρθρο, το ΛΝΕΓ θα το τόνιζε. Είναι όμως αντωνυμία. Έτσι ξεπεράστηκε η προσωρινή μου απορία («μεταξύ» με αιτιατική;). Όχι, απλώς: «να αντιδιαστείλει δύο όρους έντονα μεταξύ τους».
Πάντως, λύση για τα «επίμονα μουλάρια» δεν έχω βρει. Μάλλον θα έγραφα:
Οι άντρες που κάθονται και κοιτούν μουλάρια
Οι άντρες που κοιτούν επίμονα κατσίκες
The men who stare at goats. Ταινία με τον Τζορτζ Κλούνεϊ στο ρόλο στρατιωτικού του αμερικανικού στρατού που, μαζί με άλλα μέλη της ειδικής μονάδας του, προσπαθεί να αναπτύξει παραφυσικές δυνάμεις (οι κριτικές μιλάνε για «υπερφυσικές» ή «μεταφυσικές»). Ο Κλούνεϊ ειδικεύεται στο να καθηλώνει τις κατσίκες με το βλέμμα και να τις σκοτώνει κοιτάζοντάς τες. Ή αυτό προσπαθεί να πετύχει, δεν έχω δει την ταινία.
Απορία: Αν ο αγγλικός τίτλος ήταν «The men who stare at mules», θα γινόταν «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα μουλάρια»; Πώς θα μεταφράζατε τότε τον τίτλο;
Η εκδοχή του Φενέκ-Μικελίδη με την προσθήκη του οριστικού άρθρου, «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα τις κατσίκες», ακούγεται καλύτερα, αλλά περιγράφει διαστροφή, όχι επαγγελματική ειδίκευση (άλλο πράγμα να κοιτάς κάποιες κατσίκες επίμονα και άλλο να σου έχει γίνει συνήθειο να κοιτάς επίμονα όποια κατσίκα βρεθεί στο δρόμο σου).
Το μισό πρόβλημα εδώ είναι του stare. Δεν μπορούμε να πούμε «ατενίζω», δεν έχουμε καλό μονολεκτικό ρήμα
Το άλλο μισό είναι του επιρρήματος. Όταν έχεις επίρρημα σε –α και ακολουθεί ουδέτερο αντικείμενο στον πληθυντικό, χωρίς άρθρο, έχεις πρόβλημα. Παραδείγματα:
Τα παιδιά διάβαζαν αθόρυβα βιβλία που τους είχε μοιράσει ο δάσκαλος.
Ειπώθηκαν δημόσια ψέματα που με αδικούσαν.
Παρόμοιος ήταν ο στιγμιαίος προβληματισμός που μου δημιούργησε αυτός ο ορισμός από το λήμμα δε του ΛΝΕΓ:
αντιθετική ή εναντιωματική σημασία, όταν ο ομιλητής θέλει να προβάλει μια δισκελή αντίθεση ή να αντιδιαστείλει έντονα μεταξύ τους δύο όρους
Αν το «τους» ήταν άρθρο, το ΛΝΕΓ θα το τόνιζε. Είναι όμως αντωνυμία. Έτσι ξεπεράστηκε η προσωρινή μου απορία («μεταξύ» με αιτιατική;). Όχι, απλώς: «να αντιδιαστείλει δύο όρους έντονα μεταξύ τους».
Πάντως, λύση για τα «επίμονα μουλάρια» δεν έχω βρει. Μάλλον θα έγραφα:
Οι άντρες που κάθονται και κοιτούν μουλάρια
