The White Company (Conan Doyle)
- Thread starter sarant
- Start date
Δεν το έχω - αλλά ξεφυλλίζοντας πρόχειρα το ονλάιν κείμενο, σωστό φαίνεται, γιατί αναφέρεται σε μια ομάδα επίλεκτων πολεμιστών - τοξοτών στο Μεσαίωνα, στην οποία εντάσσεται ο ήρωας. Θα σκεφτόσουν κάτι άλλο γι' αυτό;
... όπου και εξηγεί (γιατί ενδιαφέρει μέσα στο έργο τι είναι, για να ξέρουμε αν ταιριάζει) The novel tells the many adventures of Alleyne Edricson and The White Company... He then travels to France to join The White Company, a brave band of archers.
Rogerios
¥
Στις ελληνικές σελίδες του διαδικτύου που αναφέρονται στον σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ δεν υπάρχει καμία αναφορά στη White Company (λες και δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Πάντως στους καταλόγους βιβλιοπωλείων δεν φαίνεται να υπάρχει το βιβλίο σε ελληνική μετάφραση).
Τώρα, η απόδοση του Company ως "συντροφιά" μου φαίνεται ατυχέστατη. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα οργανωμένο μισθοφορικό στρατιωτικό σώμα του 14ου αι. Άλλωστε, ο επικεφαλής της, ο Άγγλος John Hawkwood (http://en.wikipedia.org/wiki/John_Hawkwood) ή, για τους Γάλλους, Jean Haccoude (http://fr.wikipedia.org/wiki/John_Hawkwood) ή, για τους Ιταλούς, Giovanni Acuto (http://it.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Acuto), φαίνεται πως ήταν αρκετά σημαντικό πρόσωπο της εποχής του (και ιδίως για την ιστορία της Ιταλίας).
Πώς λέμε στα ελληνικά αυτά τα μισθοφορικά στρατεύματα που οι άλλοι ονομάζουν Companies, Compagnies ή Compagnie; Τα λέμε "εταιρίες". Έτσι, έχουμε και την Καταλανική Εταιρία μισθοφόρων που για το μεγαλύτερο τμήμα του 14ου αι. (μετά τη λεγόμενη μάχη του Αλμυρού ή του Κηφισού) υπήρξε κυρίαρχη του δουκάτου Αθηνών και Θηβών (με τυπικό επικυρίαρχο τον εκάστοτε ηγεμόνα της Αραγωνίας). Οπότε προτείνω "Η Λευκή Εταιρία" (... ή Εταιρεία, εφόσον προτιμάτε αυτή την ορθογράφηση που είναι και η συνηθέστερη σε όλους τους τομείς... πλην του νομικού).
Τώρα, η απόδοση του Company ως "συντροφιά" μου φαίνεται ατυχέστατη. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα οργανωμένο μισθοφορικό στρατιωτικό σώμα του 14ου αι. Άλλωστε, ο επικεφαλής της, ο Άγγλος John Hawkwood (http://en.wikipedia.org/wiki/John_Hawkwood) ή, για τους Γάλλους, Jean Haccoude (http://fr.wikipedia.org/wiki/John_Hawkwood) ή, για τους Ιταλούς, Giovanni Acuto (http://it.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Acuto), φαίνεται πως ήταν αρκετά σημαντικό πρόσωπο της εποχής του (και ιδίως για την ιστορία της Ιταλίας).
Πώς λέμε στα ελληνικά αυτά τα μισθοφορικά στρατεύματα που οι άλλοι ονομάζουν Companies, Compagnies ή Compagnie; Τα λέμε "εταιρίες". Έτσι, έχουμε και την Καταλανική Εταιρία μισθοφόρων που για το μεγαλύτερο τμήμα του 14ου αι. (μετά τη λεγόμενη μάχη του Αλμυρού ή του Κηφισού) υπήρξε κυρίαρχη του δουκάτου Αθηνών και Θηβών (με τυπικό επικυρίαρχο τον εκάστοτε ηγεμόνα της Αραγωνίας). Οπότε προτείνω "Η Λευκή Εταιρία" (... ή Εταιρεία, εφόσον προτιμάτε αυτή την ορθογράφηση που είναι και η συνηθέστερη σε όλους τους τομείς... πλην του νομικού).
Μιας και μιλάμε για λογοτεχνία, Βουλαζέρης - μισθοφορικές συντροφιές
Ρογήρε, άραγε από αυτή την παράδοση προήλθαν και οι διάφορες Εταιρείες των Δυτικών και των Ανατολικών Ινδιών (όχι μόνο αγγλικές αλλά και ολλανδικές και, νομίζω, μέχρι και πορτογαλικές); Πάντα με παραξένευε αυτό το μόρφωμα που είχε σχεδόν κρατική υπόσταση...
Χαίρετε. Πολύ ενδιαφέροντα τα στοιχεία για τις εταιρείες με τη σημασία των μισθοφορικών στρατευμάτων.
Μήπως όμως είναι προτιμότερη η απόδοση λευκός λόχος, που παραπέμπει σε στρατιωτικό σώμα ακόμα και κάποιον που δεν γνωρίζει για τις εταιρείες (= μισθοφορικά στρατεύματα);
Υπάρχουν επιχειρήματα εναντίον του λευκός λόχος;
Ευχαριστώ.
Μήπως όμως είναι προτιμότερη η απόδοση λευκός λόχος, που παραπέμπει σε στρατιωτικό σώμα ακόμα και κάποιον που δεν γνωρίζει για τις εταιρείες (= μισθοφορικά στρατεύματα);
Υπάρχουν επιχειρήματα εναντίον του λευκός λόχος;
Ευχαριστώ.
Rogerios
¥
Είναι προφανές ότι η απόδοση "λόχος" δεν μπορεί να κατηγορηθεί ως άστοχη. Εξακολουθώ, όμως, να πιστεύω ότι η απόδοση "εταιρία" είναι προτιμότερη λαμβανομένου υπόψη του ιστορικού πλαισίου στο οποίο εντάσσεται το έργο του Κόναν Ντόιλ. Από την αρχαιότητα, όταν και απαντούν για πρώτη φορά οι όροι "λόχος" και "λοχαγός", ο λόχος είναι στρατιωτική μονάδα που αποτελεί τμήμα/ υποδιαίρεση ενός στρατεύματος. Την ίδια λειτουργία έχει και σήμερα. Σε κάθε περίπτωση οι λέξεις "company" και "compagnie" αποκτούν την έννοια του λόχου στα νεότερα χρόνια (και, πάντως, όχι κατά τον Μεσαίωνα). Αντιθέτως προς τον λόχο της αρχαιότητας και των νεότερων χρόνων, οι μισθοφορικές εταιρίες (compagnies) του Μεσαίωνα είναι αυτόνομα στρατεύματα, με τους δικούς τους αρχηγούς: ακόμη κι όταν συνασπίζονται με τα λοιπά στρατεύματα του εκάστοτε εργοδότη τους διατηρούν την αυτονομία τους αυτή ακόμη και στο πεδίο της μάχης. Για να χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα έναν αναχρονισμό, αντίστοιχο στη λειτουργία με τις μεσαιωνικές εταιρίες στράτευμα ήταν οι Μύριοι του Ξενοφώντα.
Σε κάθε περίπτωση η χρήση του όρου "εταιρία" προκειμένου να δηλωθεί ένα στρατιωτικό σώμα δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Μπορεί σήμερα η εταιρία να παραπέμπει σε νομικά μορφώματα εμπορικού σκοπού, εντούτοις ο όρος, από την αρχαιότητα, δηλώνει κάθε συνασπισμό προσώπων που επιδιώκει την επίτευξη κοινού σκοπού. Έτσι υπήρχε και στρατιωτική χρήση, π.χ. οι Μακεδόνες ευγενείς που πολεμούν ως ιππείς ονομάζονται "εταίροι", ενώ οι πεζοί στρατιώτες της φάλαγγας "πεζεταίροι". Υπάρχουν ακόμη "εταιρίαι" στις διάφορες πόλεις-κράτη και αποτελούν ενώσεις ελεύθερων πολιτών με κοινούς πολιτικούς σκοπούς. Έτσι, ο Β. Μ. Μανφρέντι, στο μυθιστόρημά του για τον Διονύσιο των Συρακουσών (http://www.valeriomassimomanfredi.it/tool/home.php?s=0,1,3,5,30), εμφανίζει τον μετέπειτα τύραννο ως μέλος μιας τέτοιας εταιρίας. Ακόμη και στην Αρχαία Ρώμη, οι όροι "societas" (εταιρία) και "socius" (εταίρος) απαντούν κυρίως με την έννοια της συμμαχίας και του συμμάχου (άρα του συντρόφου στα όπλα).
Τέλος, για να προσπαθήσω, να απαντήσω στην απορία του Δρα, δεν είμαι σίγουρος για τον αν μπορεί κανείς να προβεί σε άμεση σύνδεση μεταξύ μισθογορικών εταιριών του Μεσαίωνα και ιδιότυπων, σχεδών κρατικών, μορφωμάτων όπως η Βρετανική Εταιρία των Ινδιών. Στην περίπτωσή τους, ο κύριος σκοπός είναι ο εμπορικός (έστω και με όρους στυγνής αποικιακής εκμετάλλευσης): η στρατιωτική δράση είναι απλό μέσο προς επίτευξη των εμπορικών στόχων. Πάντως και σε αυτόν τον τομέα ο Μεσαίωνας έχει αντίστοιχα παραδείγματα: νομίζω ότι η γενοβέζικη Μαόνα που είχε την εμπορική εκμετάλλευση και διοίκηση της Χίου από τον 14ο αι. αποτελεί ένα τέτοιο αντίστοιχο.
Σε κάθε περίπτωση η χρήση του όρου "εταιρία" προκειμένου να δηλωθεί ένα στρατιωτικό σώμα δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Μπορεί σήμερα η εταιρία να παραπέμπει σε νομικά μορφώματα εμπορικού σκοπού, εντούτοις ο όρος, από την αρχαιότητα, δηλώνει κάθε συνασπισμό προσώπων που επιδιώκει την επίτευξη κοινού σκοπού. Έτσι υπήρχε και στρατιωτική χρήση, π.χ. οι Μακεδόνες ευγενείς που πολεμούν ως ιππείς ονομάζονται "εταίροι", ενώ οι πεζοί στρατιώτες της φάλαγγας "πεζεταίροι". Υπάρχουν ακόμη "εταιρίαι" στις διάφορες πόλεις-κράτη και αποτελούν ενώσεις ελεύθερων πολιτών με κοινούς πολιτικούς σκοπούς. Έτσι, ο Β. Μ. Μανφρέντι, στο μυθιστόρημά του για τον Διονύσιο των Συρακουσών (http://www.valeriomassimomanfredi.it/tool/home.php?s=0,1,3,5,30), εμφανίζει τον μετέπειτα τύραννο ως μέλος μιας τέτοιας εταιρίας. Ακόμη και στην Αρχαία Ρώμη, οι όροι "societas" (εταιρία) και "socius" (εταίρος) απαντούν κυρίως με την έννοια της συμμαχίας και του συμμάχου (άρα του συντρόφου στα όπλα).
Τέλος, για να προσπαθήσω, να απαντήσω στην απορία του Δρα, δεν είμαι σίγουρος για τον αν μπορεί κανείς να προβεί σε άμεση σύνδεση μεταξύ μισθογορικών εταιριών του Μεσαίωνα και ιδιότυπων, σχεδών κρατικών, μορφωμάτων όπως η Βρετανική Εταιρία των Ινδιών. Στην περίπτωσή τους, ο κύριος σκοπός είναι ο εμπορικός (έστω και με όρους στυγνής αποικιακής εκμετάλλευσης): η στρατιωτική δράση είναι απλό μέσο προς επίτευξη των εμπορικών στόχων. Πάντως και σε αυτόν τον τομέα ο Μεσαίωνας έχει αντίστοιχα παραδείγματα: νομίζω ότι η γενοβέζικη Μαόνα που είχε την εμπορική εκμετάλλευση και διοίκηση της Χίου από τον 14ο αι. αποτελεί ένα τέτοιο αντίστοιχο.
Ευχαριστώ Ρογήρε, υλικό για μελέτη! :)
Ο Ρογέριος, πάντως, με αυτά που γράφει και όπως τα γράφει, θα μας βάλει όλους στα μεράκια με την ιστορία. Έχει έναν εξαιρετικό τρόπο να παρουσιάζει συναρπαστικά (όχι πως δεν είναι, βέβαια), θέματα που ειδικά σ' εμάς τους παλιότερους και μάλιστα του πρακτικού, έτσι όπως ασχοληθήκαμε (τρομάρα μας) με την ιστορία καταναγκαστικά στο σχολείο, τότε μας φαίνονταν νεκρά, ανούσια και στείρα (σχολικά τραύματα). Ευχαριστώ κι εγώ, Ρογέριε.
@ Ρογέριος: Αν κατάλαβα καλά από το νήμα περί Ρογήρου Βάκωνος και Ρότζερ Μουρ, αυτή την προφορά προκρίνεις για το χρηστώνυμό σου. Ή κάνω λάθος;
Rogerios
¥
Εγώ σας ευχαριστώ που διαβάζετε πράγματα που, μερικές φορές, νόμιζα ότι δεν ενδιαφέρουν κανέναν (εκτός από όσους έχουν την ίδια ή παρόμοια "λόξα" με μένα)
Και το "Ρογήρος" μια χαρά μου κάνει.
Το θέμα λοιπόν είναι ότι η "εταιρεία" ξενίζει στη θέση του μισθοφορικού σώματος, ιδίως σε λογοτεχνικό κείμενο, εκεί που το "λόχος" για παράδειγμα θα ήταν και φυσικό και σωστό ως ιστορικό περιεχόμενο (ή ίσως και το αρχικό, η συντροφιά, που έχει τη δική του ιστορική εξέλιξη) με βάση τη γενική ιδέα τουλάχιστον που έχουμε αποκομίσει εδώ για το έργο.
Αλλά και η ιστορική πορεία του company / compagne ή της εταιρείας, μπορεί να είναι για μας ένα ωραίο ανάγνωσμα χάρη στον Rogerios, αλλά νομίζω δεν μας βοηθά στο ερώτημα. Γιατί αλλιώς θα λέγαμε "εταίρος" για το man-whore, πλάι στο fellow, ενώ τα γαλλικά ΜΑΤ , στη γραμμή της παράδοσης, "... Εταιρείες Τάξεως", αφού πρόκειται για compagnies / companies - εταιρείες (στρατιωτικά σώματα). :)
Rogerios
¥
Υπάρχει όμως μια μεγάλη διαφορά: στο συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο η "εταιρία" χρησιμοποιείται παραδοσιακά στην ιστοριογραφία ειδικά για την περίοδο του Μεσαίωνα και ειδικά για τα μισθοφορικά σώματα. Εξήγησα πιο πάνω τους λόγους για τους οποίους, κατά τη γνώμη μου, η απόδοση "λόχος" δεν είναι εν προκειμένω απολύτως ακριβής. Οι επιφυλάξεις είναι ακόμη πιο έντονες όσον αφορά τη "συντροφιά": μπορεί οι "εταίροι" να είναι σύντροφοι στα όπλα, πλην όμως η λέξη αυτή έχει στα νέα ελληνικά άλλες σημασιολογικές χρήσεις (και πάντως όχι στρατιωτικές).
:)Τέλος, σε καμιά περίπτωση δεν πρότεινα να αποδώσουμε τα CRS ως εταιρίες: στα σοβαρά, όμως, αυτή η απόδοση δεν θα ήταν κλασσική περίπτωση μετάφρασης που δεν λαμβάνει υπόψη το προκείμενο ιστορικό πλαίσιο;
Εγώ, που είμαι ενωτικός τύπος, θα έλεγα κομπανία. Όλα μέσα. Και η συντροφιά και η εταιρεία και ο λόχος. Και η Καταλανική Εταιρεία. Από ΠαπΛεξ:
κομπανία
και κουμπανία, η (Μ κομπανία και κουμπανία και κουμπάνια)· συντροφιά, όμιλος, ομάδα, παρέα· || (νεοελλ.) 1. λαϊκό μουσικό ή θεατρικό συγκρότημα· 2. εταιρεία· || (μσν.) 1. συμμορία· 2. λόχος στρατιωτών· 3. η Καταλανική Εταιρεία.
κομπανία
και κουμπανία, η (Μ κομπανία και κουμπανία και κουμπάνια)· συντροφιά, όμιλος, ομάδα, παρέα· || (νεοελλ.) 1. λαϊκό μουσικό ή θεατρικό συγκρότημα· 2. εταιρεία· || (μσν.) 1. συμμορία· 2. λόχος στρατιωτών· 3. η Καταλανική Εταιρεία.
Α ναι, και από του Κριαρά:
κομπανία η· Κουμπάνια· κουμπανία· Κουπάνια.1) Ομάδα, συντροφιά, συμμορία· (προκ. για στρατιώτες) λόχος: τινές φιλοτάραχοι ομονοήσαντες και κουμπανία μία γενόμενοι Παράφρ. Χων. 600· μια κομπανία σολδαδών Κατζ. Β΄ 74.2) Στρατιωτικό μισθοφορικό σώμα· α) (ως επων.) η Καταλανική Εταιρεία: Χρον. Μορ. Η 7273· β) έκφρ. Κουπάνια Μπλάνκα = η Ναβαρρέζικη Εταιρεία (Compagnia Blanca): Byz. Kleinchron. A΄ 8449. [<μεσν. λατ. compagnia (και ιταλ.) compania (Niermeyer, λ. ‑ium). Ο τ. κου‑ στο Meursius. Η λ. και σήμ.]
κομπανία η· Κουμπάνια· κουμπανία· Κουπάνια.1) Ομάδα, συντροφιά, συμμορία· (προκ. για στρατιώτες) λόχος: τινές φιλοτάραχοι ομονοήσαντες και κουμπανία μία γενόμενοι Παράφρ. Χων. 600· μια κομπανία σολδαδών Κατζ. Β΄ 74.2) Στρατιωτικό μισθοφορικό σώμα· α) (ως επων.) η Καταλανική Εταιρεία: Χρον. Μορ. Η 7273· β) έκφρ. Κουπάνια Μπλάνκα = η Ναβαρρέζικη Εταιρεία (Compagnia Blanca): Byz. Kleinchron. A΄ 8449. [<μεσν. λατ. compagnia (και ιταλ.) compania (Niermeyer, λ. ‑ium). Ο τ. κου‑ στο Meursius. Η λ. και σήμ.]
Tsialas
¥
Η χρήση της "κομπανίας" σε τίτλο βιβλίου με τη μεσαιωνική της σημασία, ενώ σήμερα παραπέμπει σε μπουζούκια, νομίζω πως είναι δίκοπο μαχαίρι. Ίσως από μερικούς να θεωρηθεί επιτυχημένο, ίσως και όχι. Η μεταφράστρια του εν λόγω βιβλίου σκέφτηκε επίσης το "Λευκή αδελφότητα", το οποίο το βρίσκω ελκυστικό για τίτλο βιβλίου.
ΥΓ. Οποιαδήποτε συνωνυμία με τη "Λευκή αδελφότητα" της λιακοπουλιάδας είναι συμπτωματική. :)
ΥΓ. Οποιαδήποτε συνωνυμία με τη "Λευκή αδελφότητα" της λιακοπουλιάδας είναι συμπτωματική. :)