backronym, bacronym = αντακρώνυμο

[nickel]

This scheme will be known as RAPE (Retire Aged People Early).

Αυτό, αλλά και τα υπόλοιπα της ανακοίνωσης, είναι τα λεγόμενα bacronyms. Ας πούμε «αντίστροφα ακρωνύμια» ή «ανακρωνύμια» ή «υστερωνύμια» (πρωτολογισμοί). (Κάθε άλλη πρόταση ή διόρθωση, όχι απλώς δεκτή αλλά άκρως επιθυμητή.)

A backronym (or bacronym) is a "reverse acronym," that is a phrase constructed "after the fact" to make an already existing word or words into an acronym. Backronyms may be invented with serious or humorous intent, or may be a type of false or folk etymology. The word is a portmanteau combining back and acronym, first cited in a 1983 Washington Post column and defined as the 'same as an acronym, except that the words were chosen to fit the letters.​

Στις λεξιπλασίες μπορείτε να παίξετε και με το μπακουρωνύμιο...

 

[Zazula]

Αυτό, αλλά και τα υπόλοιπα της ανακοίνωσης, είναι τα λεγόμενα bacronyms. Ας πούμε «αντίστροφα ακρωνύμια» ή «ανακρωνύμια» ή «υστερωνύμια» (πρωτολογισμοί). (Κάθε άλλη πρόταση ή διόρθωση, όχι απλώς δεκτή αλλά άκρως επιθυμητή.)

Οι προτάσεις για «αντίστροφο ακρωνύμιο» και «ανακρωνύμιο» ως απόδοση του bac(k)ronym δεν μου κάθονται πολύ καλά (ίσως φοβούμαι σύγχυση μεταξύ της έννοιας της αντιστροφής και της πραγματικά σκοπούμενης σημασίας τους). Το «υστερωνύμιο» πάντως μου αρέσει. Εγώ προτείνω τα εξής:

• «Τελεωνύμιο» από το τελε(ο)- < τέλος (=σκοπός) + (ακρ)ωνύμιο. Το σκεπτικό της πρότασής μου αυτής είναι ότι το backronym εξυπηρετεί έναν σκοπό: να μετατρέψει μία υφιστάμενη λέξη σε ακρωνύμιο, μέσω της επιλογής κατάλληλων λέξεων προς τούτο (ανάλογα με το αν πρόκειται για χιουμοριστικό backronym ή όχι). Επίσης μου αρέσει που η σημερινή σημασία της λέξης τέλος (=το ύστατο σημείο) βρίσκεται πολύ κοντά στο back (=το οπίσθιο σημείο).
• «Οπισθωνύμιο», που μου φαίνεται το πιο πιστό σε καταλέξη απόδοση του backronym. Το σκεπτικό της πρότασής μου αυτής είναι ότι έτσι διασφαλίζεται η αντιστρεψιμότητα μεταξύ των δύο όρων ώστε να μπορέσει να υιοθετηθεί πιο εύκολα από όσους γνωρίζουν τη σημασία τού backronym (κάτι ανάλογο με το δίδυμο διαδίκτυο-internet).

Α, και Νίκο, ο Στάθης έχει δίκιο: Μάζεψε λοιπόν τα σχόλια που αφορούν το backronym και τοποθέτησέ τα σε ένα ξεχωριστό νήμα.

 

[tsioutsiou†]

Ο κ. Καρατζαφέρης τι λέει επ' αυτού;

 

[sarant]

Γιατί πρέπει να βγάλουμε ελληνικό όρο; Θέλω να πω, αν κατάλαβα καλά στο μπακρωνύμιο παίρνεις μια υπαρκτή λέξη και την κάνεις ντεμέκ ακρώνυμο για πλάκα, όμως αυτό είναι γνώρισμα μιας γλώσσας όπου οι μισές λέξεις έχουν 3-4 γράμματα. Στην αθάνατη τρισχιλιετή μας, όπου οι λέξεις έχουν 7-8 γράμματα (sad = λυπημένος, θλιβερός), πρέπει κανείς να σπάσει το κεφάλι του για να μπακρωνυμίσει, γιαυτό και -αν δεν σφάλλω- στο σπορ ουδέποτε γνώρισε διάδοση, κάτι σαν το χόκεϊ.

Αυτό που γίνεται σε μας, κάπως παρόμοιο, είναι να αλλάζουμε σημασία σε υπάρχοντα ακρωνύμια, τα γνωστά Δεν Έχουμε Ηλεκτρικό, Ούτε Τηλέφωνο Έχουμε, Έχουμε Όμως Τουρισμό. Το οποίο πιθανότατα θα το έχουν και οι άγγλοι -οι γάλλοι πάντως το έχουν διότι τώρα που έγινε μια απεργία στον προαστιακό (και έγινε χαμός διότι εδώ είναι φτηνιάρηδες οι άνθρωποι και δεν χρησιμοποιούν γιωταχί σαν κι εμάς τους κιμπάρηδες), τα αρχικά της RATP ερμηνεύτηκαν, καίρια, ως Rentre Avec Tes Pieds.

 

[Zazula]

Γενικά τα backronyms χρησιμοποιούνται εκεί όπου είναι δημοφιλή και τα ίδια τα ακρωνύμια — δηλαδή στις ένοπλες δυνάμεις, τη δημόσια διοίκηση και τη διοίκηση επιχειρήσεων και ανθρώπινου δυναμικού. Τον όρο τον χρειαζόμαστε επειδή ήδη κάνουμε χρήση τού πράγματος (και σοβαρά και χιουμοριστικά). Και είναι βέβαιο ότι όλο και συχνότερα θα βλέπουμε backronyms, μια που κάθε εισαγόμενη μόδα (ιδίως στους χώρους που προανέφερα) εδραιώνεται.

Δεν ξέρω πόσοι σήμερα θυμούνται ότι ΑΣΠΙΔΑ = Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδέα, Δημοκρατία, Αξιοκρατία. Κάτι σχεδόν άγνωστο είναι ότι η μονάδα πυρός πυροβόλου ARTEMIS 30 της ΕΒΟ (νυν ΕΑΣ) έχει ονομαστεί έτσι με backronym και δεν είναι απλώς το όνομα της Αρτέμιδος. Ίσως και το ΑΦΗΣ = Ανακύκλωση Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών να φτιάχτηκε έτσι σκόπιμα για να παραπέμπει στην προστακτική άφησε/αφήστε, αφού μπαίνει σε σημεία όπου καλούνται οι πολίτες να αφήσουν τις άδειες μπαταρίες, και η ΕΔΟΣΑ = Ένωση Δωρητών Οργάνων Σώματος Ανθρώπου πιθανότατα σκοπίμως να θέλει να ακούγεται το ίδιο με το έδωσα. Ίσως και η ΕΚΑΤΟ = Ελληνική Καταναλωτική Οργάνωση να επιθυμεί το ακρωνύμιό της να είναι μια τόσο εύκολη και δημοφιλής λέξη, ενώ μάλλον το ΕΛΕΓΕΙΑ = Ελληνική Εταιρεία Γενικής Ιατρικής να δείχνει το χιούμορ αυτού που το σκέφτηκε. (Για το ΕΛΙΑ = Ελληνικό Λογοτεχνικό Ιστορικό Αρχείο θα πρέπει να τους ρωτήσουμε, αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο με το ΕΣΥ = Εθνικό Σύστημα Υγείας μια που ο Γ. Γεννηματάς δεν ζει πια. Αλλά μπορούμε να ρωτήσουμε στο ΙΣΤΑΜΕ = Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών αν όντως ήταν στόχος τους να είναι ομόηχοι με το ίσταμαι. Για το ΛΑΟΣ = Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός που είπε και ο tsioutsiou, είμαστε βέβαιοι. Στο ΣΥΡΙΖΑ = Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς κοντοστεκόμαστε, κάπως.) Πάντως το σίγουρο είναι ότι το ΚΡΑΣΙΣ = Κώδικας Ρηματικοποίησης Αρκτικόλεξων Σχηματισμός Ιδιωματισμών και Συντμήσεων αποτελεί backronym (άλλωστε το μηχανικεύτηκαν οι πλέον ειδικοί σ' αυτά). Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα, και θα υπάρξουν πολλά περισσότερα. :)

Για τη χιουμοριστική μετατροπή των υφιστάμενων ακρωνυμίων σε άλλα, ιδού τι συμβαίνει στην αγγλική:
http://www.b737.org.uk/airlineabbrevs.htm
http://forum.keypublishing.co.uk/showthread.php?t=31464
http://www.aviation-fr.info/jokes/abrev.php

 

[Costas]

Απ' όσα διαβάζω εδώ, πρώτον πιστεύω κι εγώ πως είναι σκόπιμη η δημιουργία ελληνικού όρου και δεύτερον συμφωνώ με το "οπισθωνύμιο", που είναι αυτό που σκέφτηκα κι εγώ. Το bac(k)ronym έχει το καλό ότι κολλάει ένα σκέτο b (το b του back), κι είναι έτοιμο. Αυτό φαντάζομαι επιδιώκει και το "ανακρωνύμιο" του nickel, αλλά το αν- αυτό δεν έχει τη νοηματική εντέλεια του back. Το "υστερωνύμιο" έχει νόημα (=εκ των υστέρων ακρωνύμιο), και το υιοθετώ ως δεύτερη επιλογή.

Τέλος, εδώ ένα μπακουρωνύμιο αφιερωμένο στην εκ των μοδερατορισσών μας, όσο τουλάχιστον έχει το γνωστό άβαταρ. ;)

 

[Zazula]

Επειδή συχνά ο μεταφραστής έρχεται αντιμέτωπος με οπισθωνύμια στο πρωτότυπο και ψάχνει απεγνωσμένα για το (σπάνιο, ομολογουμένως) ενδεχόμενο να διατηρηθεί όσο περισσότερο γίνεται αυτό το σχήμα (ακρωνύμιο που να σχηματίζει μετάφρασμα του πρωτοτύπου), μήπως θα ήταν καλή ιδέα να ανθολογήσουμε τέτοια οπισθωνύμια μήπως και βοηθηθούν κι άλλοι; Είμαι βέβαιος ότι ήδη υπάρχουν νήματα στη Λεξιλογία που αντιμετωπίζουν τέτοιας φύσεως ερωτήματα, οπότε μπορούμε να προσθέσουμε εδώ πέρα συνδέσμους προς αυτά ή/και την τελική ετυμηγορία κατά περίπτωση του μεταφραστή.


Εγώ δύο φορές χρειάστηκε να σκαρφιστώ οπισθωνύμια σε μετάφραση:

• Την πρώτη είχα το P.O.W. για το Prisoner Of Work, το οποίο όμως (δηλαδή το POW) είναι πασίγνωστο αρκτικόλεξο της αγγλικής για τον Αιχμάλωτο Πολέμου (Prisoner of War). Επειδή εδώ το Prisoner Of Work αναφερόταν σε καλά αμειβόμενους εργαζομένους οι οποίοι καταντούν δέσμιοι της δουλειάς τους και τρέμουν μην τη χάσουν, εγώ το απέσωσα Θ.Υ.Μ.Α. (Θεωρητικά Υψηλόμισθος, Μόνιμα Αιχμάλωτος). Στην περίπτωση αυτή πιστεύω ότι έμεινα σχετικά κοντά στο νόημα (και κάπως το πάλεψα το τριγράμματο της αγγλικής έναντι των σιδηροδρόμων της τρισχιλιετούς, που λέει κι ο sarant).
• Στη δεύτερη περίπτωση το βιβλίο μιλούσε για S.M.I.L.E.S., δίνοντας το κάτι σαν μνημονικό κανόνα για το περιεχόμενο των (κάπως μασλοουπυραμιδικά δομημένων) ονείρων ενός ανθρώπου. Εδώ τα αρχικά σήμαιναν S=Survival, M=Material, I=Income, L=Lifestyle, E=Expressive, S=Spiritual. Επειδή το κάθε γράμμα-έννοια αντιστοιχούσε και σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου, κι έπρεπε επιπλέον να τηρηθεί και η μασλοουική σειρά τους, αποφάσισα να κατασκευάσω απλώς έναν αντίστοιχο μνημονικό κανόνα με μία, αναγκαστικά εύσημη, λέξη που να είναι οπισθωνύμιο των αρχικών των επιμέρους εννοιών, οι οποίες φυσικά δεν μπορούσαν να αλλάξουν. Κατέληξα λοιπόν στην Ε.Υ.Ε.Ξ.Ι.Α., όπου Ε=Επιβίωση, Υ=Υλικά αγαθά, Ε=Εισόδημα, Ξ=Ξεχωριστός τρόπος ζωής, Ι=Ιδιοσυγκρασία, Α=πνευματικές Αναζητήσεις.

Όποιος κακόβουλος ισχυριστεί ότι και το ΕΜΜΕΤΟ είναι οπισθωνύμιο, να του καεί το μαγνητοσκόπιο!

 

[Zazula]

Θυμήθηκα κι άλλη μια περίπτωση στην οποία χρειάστηκε να μεταφράσω δύο αγγλικά οπισθωνύμια με αντίστοιχα, στο νόημα, ελληνικά οπισθωνύμια, και τελικά δεν θα τα κατάφερνα χωρίς την πολύτιμη βοήθεια των συναδέλφων: http://www.translatum.gr/forum/index.php/topic,13060.0.html

 

[Zazula]

Στη λίστα που κατέγραψα εδώ να προσθέσω και κάτι που είδα σήμερα: ΠΟΣΤ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Ταχυδρομικών).

 

[Zazula]

Να εξηγήσω, κατ' αρχάς, ότι ο λόγος που έρχομαι κατά καιρούς και προσθέτω εδώ οπισθωνύμια είναι επειδή δεν συμφωνώ με αυτό που έχει πει ο sarant ότι «το σπορ (ενν. των backronyms) ουδέποτε γνώρισε διάδοση».

Μέχρι τώρα είχα αφήσει παραπονεμένο (κι ας τσινήσουν οι κομουνιστές, που λέω ότι υιοθετούν αμερικανιές) το ΠΑΜΕ = Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο, αλλά κι ο Παπαθεμελής επέλεξε τον ίδιο ήχο για το ζουραριφόρο κόμμα του ΠΑΜΜΕ = Πανελλήνιο Μακεδονικό Μέτωπο (και σλόγκαν «Πάμε με το ΠΑΜΜΕ»).

(Λέτε και η πάλαι ποτέ ΠΟΛΑΝ να ήταν σκόπιμη παρήχηση με το pollen; )

 

[SBE]

Εγώ θυμάμαι αμυδρά ότι η ταινία MASH είχε μεταφραστεί, τότε που ακόμα μεταφράζονταν οι τίτλοι, ΚΙΜΑΣ (κινητή ιατρική μονάδα αμερικανικού στρατού).
Αλλά γενικά στα ελληνικά δεν το κάνουμε αυτό, ενώ οι αγγλόφωνοι π.χ. το κάνουν συχνά.

 

[Zazula]

Το ξέρω ότι δεν το κάνουμε συχνά (σ' αυτό δίνω φυσικά δίκιο στον sarant), αλλά υποστηρίζω το ν' αρχίσουμε να το κάνουμε συχνότερα.

 

[nickel]

Να βάλουμε και την Ε.ΠΟΙ.ΖΩ. (Ένωση για την Ποιότητα Ζωής) στη λίστα των υστερωνυμίων.


Θυμήθηκα τώρα ότι δεν έχουμε καταλήξει σε μετάφραση για αυτά και, έτσι που επαναλαμβάνει ο Ζαζ το οπισθωνύμιο σε κάθε ευκαιρία, πάει να μας πιάσει στον ύπνο και να μας το επιβάλει με το «έτσι θέλω». Άκου εκεί «οπισθωνύμιο»! Οπισθωνύμιο είναι το γαλλικό OTAN σε σχέση με το αγγλικό ΝΑΤΟ. :)

Λεξιπλασία:

ναρκωνύμιο: 1. Το ακρωνύμιο που επιχειρεί να σε ναρκώσει, προσδίδοντας θετική έννοια σε κάτι αρνητικό (π.χ. ΛΑΟΣ).
2. Το ακρωνύμιο που μπορεί να σε τινάξει στον αέρα αν δεν προσέχεις πού πας (π.χ. ΛΑΟΣ).

 

[tsioutsiou†]

Αναφορικά με την ελληνική παράδοση των αντίστροφων ακρωνύμιων:

ΕΛΑΣ Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (και σήμερα Ελληνική Αστυνομία) και ΟΠΛΑ Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών

Αυτό άραγε; ΙΧΘΥΣ Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ

Σήμερα πια όρεξη να 'χει κανεις (ο Ζαζ. δηλαδή)
ΑΣΜΑ Ανεξάρτητος Σύνδεσμος Μουσικής Ανάπτυξης http://www.asma.gr
ΔΗΑΝΑ Δημοκρατική Ανανέωση
ΔΙΑΔΥΜΑ Διαχείριση Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας
ΕΛΙΝΑΣ Ελληνικό Ινστιτούτο Αλληλεγγύης και Συνεργασίας
ΕΠΤΑ (;) Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης
ΕΣΥ Εθνικό Σύστημα Υγείας
ΙΕΡΑ Ινστιτούτο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος
ΜΑΘΗΜΑ Μηχανική, Ανάκλαση-Διάθλαση, Θερμότητα, Ηλεκτρισμός, Μοντέλα και Άτομα (Λογισμικό, Παν/μιο Αθηνών Τμημα Πληροφρορικής http://www.di.uoa.gr/gr/research_proj_detail.php?id=36)
ΜΕΡΑ (;) Μέτωπο Ριζοσπαστικής Αριστεράς
ΣΟΛΑΡ Σύλλογος Ολιστικής Αρχιτεκτονικής (http://www.s-ol-ar.gr)
ΣΤΕΛΛΑ Στέγη Ελλήνων Αιμοδοτων
ΤΑΞΥ (;) Ταμείο Ξενοδοχοϋπαλλήλων
ΟΑΣΗΣ Ολοκληρωμένο Αυτοματοποιημένο Σύστημα Ηλεκτρονικών Συναλλαγών (του Χρηματιστηρίου Αθηνών)

 

[Zazula]

Νέες προσθήκες, από αμφότερα τα (πολιτικά) άκρα:
ΙΔΕΑ = Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B5%CF%81%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B5%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CF%89%CE%BD_%CE%91%CE%BE%CE%B9%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD
ΑΝΤΑΡΣΥΑ = ΑΝΤικαπιταλιστική ΑΡιστερή ΣΥνεργασία για την Ανατροπή http://www.antarsya.org/

Αυτό άραγε; ΙΧΘΥΣ Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ

Αν και ήταν το πρώτο-πρώτο που σκέφτηκα, τελικά δεν το έβαλα διότι η βίκι το χαρακτηρίζει ακροστοιχίδα κι όχι backronym (το ΕΣΥ πάντως το 'χα βάλει — για τα υπόλοιπα ευχαριστώ θερμά διότι είναι έξοχη συλλογή).

Θυμήθηκα τώρα ότι δεν έχουμε καταλήξει σε μετάφραση για αυτά και, έτσι που επαναλαμβάνει ο Ζαζ το οπισθωνύμιο σε κάθε ευκαιρία, πάει να μας πιάσει στον ύπνο και να μας το επιβάλει με το «έτσι θέλω». Άκου εκεί «οπισθωνύμιο»! Οπισθωνύμιο είναι το γαλλικό OTAN σε σχέση με το αγγλικό ΝΑΤΟ. :)

Η δική μου πρόταση ήταν και παραμένει το τελεωνύμιο. Το οπισθωνύμιο το πρότεινα επίσης, κι επειδή πέτυχε την αποδοχή τού Κώστα το κράτησα (2-1, καταλαβαίνεις :)). Το ΟΤΑΝ σε σχέση με το ΝΑΤΟ είναι κατοπτρικό ακρωνύμιο, όχι οπισθωνύμιο!

 

[nickel]

Το ΟΤΑΝ σε σχέση με το ΝΑΤΟ είναι κατοπτρικό ακρωνύμιο, όχι οπισθωνύμιο!

Με την ευκαιρία, ονομάτισε κι αυτό:

 

[Zazula]

«Κατοπτρισμός του ακρωνυμίου ως προς τον οριζόντιο άξονα» — και μάλιστα που δεν διαβάζεται!
http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=819

 

[nickel]

ΟΚ, πέρασες και το τεστ μνήμης!

 

[Zazula]

Μπορούμε εν γένει να πούμε ότι η Αριστερά έχει τη μεγαλύτερη έφεση στα backronyms (τα οποία εγώ προτείνω να αποκαλούμε «τελεωνύμια»):
ΑΡΣΗ = ΑΡιστερά ΣΗμερα http://www.arsh.gr/el/default.asp (κίνηση του Μιχάλη Παπαγιαννάκη)
ΕΑΡ = Ελληνικό Αριστερό Ρεύμα http://www.ear-hellas.gr/ear1/
ΕΝΑΝΤΙΑ = ΕΝωτική ΑΝΤΙκαπιταλιστική Αριστερά http://www.epitropi-protovoulias.gr/

Τέλος, να μην ξεχνούμε και τη θεατρική παράσταση (και βιβλίο) ΜΑΙΡΟΥΛΑ = «Μην Αντιστέκεσαι, Ισοπεδώσου, Ρίξε Ολοκληρωτικό Υπνο, Λυτρώσου, Αυτοκτόνα». http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11380&subid=2&tag=8571&pubid=3298766, http://www.kedros.gr/product_info.php?cPath=576&products_id=7088

 

[Zazula]

Άλλο ένα, το οποίο είναι και 4ο κόμμα στη Ροδόπη (μπροστά από ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ κλπ): ΛΕΥΚΟ = Λαϊκές Ενώσεις Υπερκομματικών Κοινωνικών Ομάδων.