pentimento

[know-it-all-NOT]

Καλησπέρα!

Το πρόβλημά μου είναι διπλό. Αναφέρεται ότι βρέθηκε pentiment σ' ένα πίνακα, κι ο Άγγλος, θέλοντας να μας εξηγήσει τι εστί pentiment, μας λέει ότι προέρχεται απ' το ιταλικό pentimente = change of mind. Με τα ιταλικά που ξέρω, διορθώστε με αν κάνω λάθος, το σωστό είναι pentimento, το οποίο μεταξύ άλλων σημαίνει και change of mind, αλλά επί της παρούσης πρόκειται για μεταβολές ή διορθώσεις σ' ένα έργο. Τα προβλήματά μου τώρα: 1) Πώς θα αποδώσω ελληνικά το pentimento (ει δυνατόν μονολεκτικά) και 2) θα γράψω pentimento ή pentimente στον υπότιτλο στην εξήγηση που δίνεται;

 

[daeman]

...
The word pentimento is derived from the Italian 'pentirsi', which means to repent or change your mind. Pentimento is a change made by the artist during the process of painting.

These changes are usually hidden beneath a subsequent paint layer. In some instances they become visible because the paint layer above has become transparent with time. Pentimenti (the plural) can also be detected using infra-red reflectograms and X-rays. They are interesting because they show the development of the artist's design, and sometimes are helpful in attributing paintings to particular artists.

https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/glossary/pentimento

... Τα προβλήματά μου τώρα: 1) Πώς θα αποδώσω ελληνικά το pentimento (ει δυνατόν μονολεκτικά) και 2) θα γράψω pentimento ή pentimente στον υπότιτλο στην εξήγηση που δίνεται;

1. αλλαγή, μεταβολή, διόρθωση
(από τον ίδιο τον καλλιτέχνη —με κάποιο τρόπο πρέπει να φανεί αυτό, ώστε να μην παραπέμπει η απόδοση σε μεταγενέστερες αλλαγές από άλλους· αν δεν μπορεί να γίνει στον ίδιο υπότιτλο, μήπως μπορεί να χωθεί με κατάλληλη διατύπωση σε επόμενο ή προηγούμενο)

2. pentimento (αγγλικά), pentimento (ιταλικά), pentimento (όρος της τέχνης)

Ουσιαστικά, μετάνιωμα.

Όσοι μεταγράφουν τους διαλόγους, άνθρωποι είναι κι αυτοί και κάνουν λαθάκια όπως όλοι μας.

 

[know-it-all-NOT]

Ευχαριστώ πολύ!

 

[nickel]

Σε μετάφραση του Seymour, An Introduction, ο Αύγουστος Κορτώ γράφει:

Αυτό το τελευταίο μικρό πεντιμέντο*, ή ό,τι άλλο είναι, μ’ έχει κάνει να ιδρώσω στην κυριολεξία απ’ την κορφή ώς τα νύχια.

* Τεχνική που αποκαλύπτει ένα υποκείμενο στρώμα –έναν δεύτερο πίνακα– κάτω απ’ την επιπολής στιβάδα μιας ελαιογραφίας.

Δες τι γράφει κι εδώ για το πεντιμέντο:
http://politis.eu.org/images/pdf01/1956_014.pdf

Με άλλα λόγια, pentimento διεθνώς, πεντιμέντο σε μεταγραφή, «μεταμέλεια, μετάνιωμα» η σημασία της αρχικής ιταλικής λέξης.

 

[daeman]

...* Τεχνική που αποκαλύπτει ένα υποκείμενο στρώμα –έναν δεύτερο πίνακα– κάτω απ’ την επιπολής στιβάδα μιας ελαιογραφίας.

Αυτή τη σημείωση δεν ξέρω ποιος την έγραψε, αλλά δεν μου φαίνεται καθόλου σωστή.

Γιατί το πεντιμέντο δεν είναι τεχνική, είναι φαινόμενο (ανακαλύπτουμε τι έκανε ο ζωγράφος όταν ζωγράφιζε) ή πρακτική του ζωγράφου. Ή έστω τεχνική, αν κάνουμε τη λέξη πιο ευρύχωρη, αλλά τεχνική του ζωγράφου, όχι τεχνική που χρησιμοποιούν οι μελετητές εκ των υστέρων όπως εννοεί αυτή η πρόταση. Και το πεντιμέντο δεν αποκαλύπτει, αλλά αποκαλύπτεται —με τον χρόνο ή με διάφορες μεθόδους, όπως η ακτινοσκόπηση ή η υπέρυθρη ανακλαστογραφία (IR reflectography).

Άσε που το ότι «αποκαλύπτει ένα υποκείμενο στρώμα –έναν δεύτερο πίνακα–» παραπέμπει ευθέως σε εντελώς επιζωγραφισμένο ολόκληρο προγενέστερο πίνακα, όχι σε μικρά μετανιώματα του ζωγράφου στο ίδιο το έργο.
Εκείνο το «επιπολής» αντί για «επιφανειακή» δεν θα το σχολιάσω. Κρατιέμαι.

 

[know-it-all-NOT]

Daeman, δεν παρατήρησα το τελευταίο σας σχόλιο χθες λόγω κούρασης. Δεν το γράφει λάθος στο template, ο παρουσιαστής το λέει λάθος. (Και τελικά δεν ήταν η μόνη λέξη που είπε λάθος στα ιταλικά σε όλο το αρχείο).

Για το pentimento είχαμε ξοδέψει πολλές διδακτικές ώρες στην Ιταλική Σχολή. Πράγματι, δεν είναι τεχνική με την οποία ανακαλύπτουμε τι έκανε ο ζωγράφος, αλλά ουσιαστικά αυτό που έκανε. Άλλαξε γνώμη κι εκεί που πήγαινε να ζωγραφίσει φούστα, το έκανε φόρεμα, ας πούμε

Ο προβληματισμός μου παραμένει στο ότι το αναφέρει αρχικά ως αγγλική λέξη (pentiment) και μετά εξηγεί τι σημαίνει η ιταλική εκ της οποίας προέρχεται (όπου και λανθασμένα την προφέρει pentimente). Τείνω να επιλέξω το εξής, μιας και με πιέζει ο χρόνος: να μεταφράσω την πρώτη ως "μεταβολή" για παράδειγμα, να αφήσω την ιταλική (αλλά γραμμένη σωστά) και να δώσω την εξήγησή της (όπως τη δίνει κι ο ίδιος) ως "αλλαγή γνώμης". Πώς σας φαίνεται;

Υ.Γ. Δεν έχω συχνή παρουσία στο forum σας αν και το συμβουλεύομαι πολύ συχνά, διότι δεν ξέρω τους "κανόνες" και τρέμω κάθε φορά που γράφω κάτι μην κάνω πατάτα! (όταν γράφετε με αυτό το ανοιχτό γκρι,ας πούμε... Πότε πρέπει να το κάνω; Όταν είμαι εκτός θέματος; Όταν παραληρώ, καλή ώρα;

Ευχαριστώ για τη βοήθεια!

 

[nickel]

Έχεις δίκιο σε όλα τα σημεία, daeman. Το πλήρες πόνημα βρίσκεται εδώ:
https://media.public.gr/Books-PDF/9789600350791-0460321.pdf

Ήθελα να υπογραμμίσω την προτίμηση του μεταφραστή για απλή μεταγραφή.

 

[nickel]

Πότε πρέπει να το κάνω; Όταν είμαι εκτός θέματος; Όταν παραληρώ, καλή ώρα;

Χρησιμοποίησε τη φαντασία σου και φέρε τα δικά σου χρώματα στη ζωή μας. :)

 

[drsiebenmal]

Υ.Γ. Δεν έχω συχνή παρουσία στο forum σας αν και το συμβουλεύομαι πολύ συχνά, διότι δεν ξέρω τους "κανόνες" και τρέμω κάθε φορά που γράφω κάτι μην κάνω πατάτα! (όταν γράφετε με αυτό το ανοιχτό γκρι,ας πούμε... Πότε πρέπει να το κάνω; Όταν είμαι εκτός θέματος; Όταν παραληρώ, καλή ώρα;

Είμαστε ένα πολύ άνετο και χαλαρό φόρουμ, να ρωτάς και να συζητάς ό,τι θέλεις.:)

Για τα χρώματα είχα γράψει κάτι εδώ, αλλά όπως λέμε κι εκεί, μην το θεωρήσεις δεσμευτικό για τη δημιουργική φαντασία σου.

Και καλή συνέχεια εδώ. :)

 

[daeman]

... Ήθελα να υπογραμμίσω την προτίμηση του μεταφραστή για απλή μεταγραφή.

Με την οποία συμφωνώ απόλυτα και ήθελα να το γράψω έτσι χτες το βράδυ, πεντιμέντο, και να το ψάξω στα ελληνικά, αλλά μετά κοίταξα το ρολόι και στρώθηκα στη δουλειά. Ευτυχώς όμως, μια σιγουριά που έχουμε στη Λεξιλογία είναι ότι αν κάποιο μέλος αφήσει κάτι στη μέση, κάποιο άλλο θα πάρει τη σκυτάλη και θα την πάει παραπέρα.

 

[SBE]

Έμεινα με την απορία: χρησιμοποιείται η λέξη πεντιμέντο στην ελληνική γλώσσα ή το κείμενο που παράθεσε ο Νίκελ είναι απλά ένα ακόμα δείγμα έλληνα γραφιά που διαβάζει κάτι σε ξένο κείμενο, νομίζει ότι ανακάλυψε τον τροχό, και το μεταφέρει στα ελληνικά χωρίς να κοιτάξει αν υπάρχει ήδη στην ελληνική γλώσσα αντίστοιχο;

 

[nickel]

Έμεινα με την απορία: χρησιμοποιείται η λέξη πεντιμέντο στην ελληνική γλώσσα ή το κείμενο που παράθεσε ο Νίκελ είναι απλά ένα ακόμα δείγμα έλληνα γραφιά που διαβάζει κάτι σε ξένο κείμενο, νομίζει ότι ανακάλυψε τον τροχό, και το μεταφέρει στα ελληνικά χωρίς να κοιτάξει αν υπάρχει ήδη στην ελληνική γλώσσα αντίστοιχο;

Μάλλον είναι η περίπτωση που ξέρει ότι δεν έχει αποδοθεί ο όρος με εξελληνισμένο όρο και αποφασίζει να είναι ο πρώτος ή ένας από τους πρώτους που τον μεταφέρουν μεταγραμμένο, όπως έγινε π.χ. με το κιαροσκούρο.

 

[SBE]

Δηλαδή αυτό που είπα κι εγώ.

 

[nickel]

Πεντιμέντο και στον ελληνικό υπότιτλο του πρώτου επεισοδίου του τρίτου κύκλου του Στέμματος, στην πολύ καλογραμμένη σκηνή στην έκθεση που επιμελήθηκε ο σερ Άντονι Μπλαντ (Blunt). Διορθώνει την Ελισάβετ όταν αυτή λέει ότι πρόκειται για παλίμψηστο, λέγοντάς της ότι ο όρος στη ζωγραφική είναι «πεντιμέντο».

Ποιος είναι όμως ο γεράκος που γεμίζει την οθόνη μας;

Spoiler

Είναι ο πίνακας του Ρέμπραντ «Γέροντας με στρατιωτική στολή» (Old Man in Military Costume). Πληροφορίες για τον πίνακα εδώ:
http://www.getty.edu/art/collection...an-in-military-costume-dutch-about-1630-1631/
https://link.springer.com/article/10.1007/s00339-015-9426-3