Εγώ τα 'χω κάνει όλα: γλωσσάρι στο τέλος βιβλίων, διασαφήνιση μέσα στην πρόταση, πολλές υποσημειώσεις, ακόμα και υποσημειώσεις εκεί που δεν χρειάζεται, επειδή το σημείο ήταν σκοτεινό και στο πρωτότυπο. Έχω συγκεκριμένα στο μυαλό μου μια πολύ έμμεση αναφορά που είχε κάνει ο συγγραφέας ενός βιβλίου στην τελευταία συναυλία των Μπιτλς την οποία δεν υπήρχε καμία περίπτωση να καταλάβουν οι περισσότεροι αναγνώστες στα ελληνικά, κι έτσι την εξήγησα.
Νομίζω, δηλαδή, πως το πρόβλημα έγκειται στην ποιότητα της υποσημείωσης/εξήγησης: στο παράδειγμα του sarant, κατά τη γνώμη μου, χρειάζεται οπωσδήποτε μια ενίσχυση, τουλάχιστον έτσι όπως την προτείνει ο Νίκελ, αν όχι υποσημείωση. Είναι ένα δύσκολο, αδιαφανές σημείο, κι αν εξηγηθεί, ο μεταφραστής σίγουρα βοηθά τον αναγνώστη να απολαύσει περισσότερο το βιβλίο.
Διαφωνώ όμως με τις υποσημειώσεις που φωνάζουν «κοίτα, αναγνώστη, πόσα πολλά ξέρω!» Δεν χρειάζονται δηλαδή εξήγηση πράγματα που είναι σχετικά γνωστά (π.χ. τι είναι η Πέμπτη Λεωφόρος στη Νέα Υόρκη), ή που είναι μεν άγνωστα αλλά δεν πειράζει και να μην ξέρει, για παράδειγμα, ο αναγνώστης πού βρίσκεται μια άγνωστη οδός που αναφέρεται σε κάποιο βιβλίο άπαξ, και δεν παίζει ρόλο στην υπόθεση του βιβλίου.
Είμαι σίγουρη ότι έχω υποπέσει κι εγώ σ' αυτό το σφάλμα στα πρώτα βιβλία που μετέφρασα, αν και φρόντισα σύντομα να μην το επαναλαμβάνω. Είναι όμως μια κατηγορία υποσημειώσεων που είναι ενοχλητική, γιατί σε αποσπά από τη ροή της ανάγνωσης.
