Ο Κίτσος ο λεβέντης ... και άλλες αγγελίες
Στις ωραίες εκπλήξεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής ανήκει σίγουρα
Ο Κίτσος ο λεβέντης και άλλες αγγελίες, ένα συναρπαστικό εράνισμα μικρών αγγελιών από τις εφημερίδες της περιόδου 1833-1940, που μάζεψαν ο Θανάσης Γιοχάλας και η Ζωή Βαΐου (Εκδόσεις Εστία). Διαλέγω μερικά που μου κέντρισαν περισσότερο το ενδιαφέρον, αν και όλα —εννοείται— είναι μοναδικά σε αξία ως μαρτυρίες της καθημερινής ζωής τον παλιό καιρό.
Ότι ο Εμμανουήλ Ροΐδης διετέλεσε διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης είναι παγκοίνως γνωστό. Ότι συνέτασσε τις ανακοινώσεις της βιβλιοθήκης με το ίδιο αμίμητο ύφος της πρόζας του ομολογώ ότι δεν το περίμενα.
(135)
Η ΕΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ
γνωστοποιεί εις τους φοιτώντας εν αυτή ότι, αποφάσει υπουργική, κλείει από σήμερον επί μήνας τρεις, όπως χωρισθώσιν οι άρρενες συγγραφείς από των θηλέων, προς αποφυγήν σκανδάλων και πειρασμών, ταξινομισθώσι δε συνάμα και τα μέχρι τούδε γεννηθέντα έκθετα τομίδια ή βιβλιάρια και φυλλάδια.
Ο έφορος
Εμμανουήλ Ροΐδης
Αριστοφάνης
ΕΤΟΣ Η΄, ΑΡΙΘ. 51
27 Ιουνίου 1880
Ετυμολογία και διαφήμιση, ποιος είπε ότι δεν πάνε μαζί;
(81)
Εάν ερωτηθήτε ποτέ πόθεν παράγεται η λέξις αλλάς, απαντήσατε «εκ του λατινικού allium = σκόρδον», διότι και τούτο συντελεί εις το να αρτυθώσι τα λουκάνικα· αλλ’ αν αναρωτηθήτε πού ευρίσκονται τα καλλίτερα, απαντήσατε ότι πωλούνται εις το Διεθνές Αλλαντοπωλείον του κ. Αντωνίου Σκορδούλη, ούτινος το μεν όνομα αποδεικνύει την υπό των γραμματικών αμφισβητουμένην παραγωγήν, το δε κατάστημα εύρηται επί της Ανατολικής πλευράς της Νέας Αγοράς.
Εβδομάς
ΕΤΟΣ Δ΄, ΑΡΙΘ. 40
31 Οκτωβρίου 1887
Το επόμενο είναι αφιερωμένο στον Ζάζουλα, αφενός γιατί μιλάει για ένα σκυλάκι, αφετέρου γιατί προσθέτει άλλο ένα χρώμα (ή μία απόχρωση) στα επίθετα εις —ί, που ξέρω ότι τα συλλέγει:
(222)
Κύων κυνηγετικός χρώματος υποκιτρίνου (ρεβιθί), έχων τους πόδας, την άκραν της ουράς, το μέτωπον και το στήθος λευκόν, απωλέσθη· ο ευρών αυτόν παρακαλείται να τον φέρη προς τον κ. Χρηστομάνον εις την Εθνικήν Τράπεζαν και θέλει αμειφθή γενναίως.
Εφημερίς
ΕΤΟΣ Ι΄, ΑΡΙΘ. 354
Τρίτη, 20 Δεκεμβρίου 1883
Φυσικά δεν θα άφηνα την ευκαιρία να αποθησαυρίσω τη
Βάθη ως τοπωνύμιο (μαρτυρία του 1898):
(230)
Απωλέσθησαν 50 δραχμαί από την Βάθην μέχρι της Πλατείας της Ομονοίας και από την Βουλήν μέχρι της οδού Μουσών. Ο ευρών αυτάς παρακαλείται, ως ανηκούσας εις εισπράκτορα δυστυχή, να παρουσιάση αυτάς εις το Γραφείον μας και αμειφθήσεται.
Πρωία
ΕΤΟΣ ΙΗ΄, ΑΡΙΘ. 1208
Πέμπτη 9 Απριλίου 1898
Το επόμενο έχει ενδιαφέρον για την ιστορία της πόλης της Αθήνας. Η «θέσις Πευκάκια, παρά την Γαλλικήν Σχολήν» δεν μπορεί να είναι άλλο από το αλσύλλιο του Αγίου Νικολάου στα (σήμερα ακόμη λεγόμενα) Πευκάκια, μεταξύ του περιφερειακού του Λυκαβηττού και της οδού Ασκληπιού. Μόνο που η πληροφορία που έχω διαβάσει (μάλλον στον Μπίρη, αλλά δεν είμαι βέβαιος) είναι ότι το παρκάκι το δημιούργησε η βασίλισσα Όλγα και τα πευκάκια τα φύτεψαν Τούρκοι αιχμάλωτοι από τους Βαλκανικούς Πολέμους, επομένως μετά το 1912. Εδώ τώρα έχουμε άμεση μαρτυρία ότι πευκάκια υπήρχαν ήδη τριάντα χρόνια πριν, από το 1882.
(61)
ΩΔΙΚΟΝ ΚΑΦΦΕΝΕΙΟΝ
Κείμενον εις θέσιν Πευκάκια
παρά την Γαλλικήν Σχολήν.
Μουσική μετ’ ασμάτων θέλει παιανίζει καθ’ εκάστην από σήμερον, συγκειμένη εξ Ιταλών, Ιταλίδων, ως και μιας σπουδαίας Αλεξανδριανής. Το Καφφενείον τούτο θέλει παρέχει διάφορα γλυκίσματα και διάφορα ποτά, ζύθον ελληνικήν, της Βιέννης, και κρύα φαγητά.
Θέα μαγευτική, προθυμία, περιποίησις και καθαριότης αρίστη. Τρέξατε!
Ο διευθύνων
Ιωάν. Λ. Καμπανάκης
Παλιγγενεσία
ΕΤΟΣ ΚΙ΄, ΑΡΙΘ. 5412
Τρίτη 13 Ιουλίου 1882
Έχω κι άλλη φορά επισημάνει
περιπτώσεις Οθωμανίδων που ξεκινούν νέα ζωή στην ελληνική επικράτεια. Ιδού κι άλλη μαρτυρία πολύ παλιά, και μαζί το τοπωνύμιο «Αμπελόκηποι» με περιβόλια και νερά.
(443)
Η νεοφώτιστος χήρα Μαριγώ του μακαρίτου Οθωμανού Νούα εστέφθη τον Χρήστον Σταμέλλον Αθηναίον κατά την 17ην Ιανουαρίου τ.ε. και από το ιδιόκτητόν της περιβόλιον, το οποίον έχει εις τους Αμπελοκήπους έδωσε προς αυτόν το ήμισυ διά προγαμιαίαν δωρεάν με το ανέκαθεν ύδωρ. Ειδοποιείται λοιπόν το κοινόν ότι οποιαδήποτε πράξις ήθελε γενή εις αυτό το κτήμα θεωρείται άκυρος ως μη ούσα.
Η Φήμη
ΕΤΟΣ Α΄, ΑΡΙΘ. 12-13
Πέμπτη 29 Απριλίου 1837
Ο
Δημήτριος Ποστολάκας, επιχειρηματίας και λόγιος (διόλου ασυνήθιστος συνδυασμός στις αρχές του 19ου αιώνα), ήταν πατέρας του
Αχιλλέα Ποστολάκα, νομισματολόγου και επιγραφολόγου, εμβληματικής μορφής της ελληνικής αρχαιολογίας στα πρώτα της βήματα.
(444)
Ο Κύριος Δημήτριος Ποστολάκας προσφέρει εκατόν στρέμματα βασιλικά, γαίας καλλιεργησίμους εις έν μονοκόματον χωράφιον εις τα πέριξ των Αθηνών εις όντινα συμφωνήσει να τω φέρη εις αντάλλαγμα τρεις τόμους Ελλήνων συγγραφέων τυπωθέντας εις τον δέκατον πέμπτον αιώνα, σώματα εντελή και εις αρίστην εσωτερικήν και εξωτερικήν κατάστασιν, ως είναι εκείνα της ιδίας εποχής όσα ευρίσκονται εις την παρ’ αυτού προς την Ελληνικήν Κυβέρνησιν παραχωρηθείσαν Ελληνικήν Βιβλιοθήκην […]
Ελληνικός Παρατηρητής
ΑΡΙΘ. 24
Πέμπτη 18 Ιουνίου 1842
Και τέλος κάτι ελάχιστο, αλλά αποκαλυπτικό για τα ήθη της εποχής:
(445)
Ο Κ. Αλεξανδρής Μελιγγός, πενθερός του υποφαινομένου, ενώ κατά το ανά χείρας μου προικοσύμφωνον μοι υπεσχέθη μετά της συζύγου του και πενθεράς μου ως προίκα ολόκληρον το εις Βορδόνια της Λακεδαίμονος κείμενον υποστατικόν των, ότε συνέστη ο μεταξύ εμού και της θυγατρός των και συζύγου μου ήδη Νικολέτας νόμιμος γάμος, ήδη πληροφορούμαι ότι διαπραγματεύεται να πωλήση εξ αυτού του υποστατικού μερικούς αγρούς, ελαιόδενδρα, μωρεόδενδρα και άλλα οικόπεδα, ως δήθεν ανήκοντα εις την κυριότητά του.
Όθεν, προλαμβάνων την τοιαύτην απάτην του πενθερού μου, ειδοποιώ διά της δημοσιότητος άπαντας τους θέλοντας να αγοράσωσι εκ του τοιούτου υποστατικού ότι τούτο ολόκληρον, ως σύγκειται, είναι προικώον μου και επομένως αναπαλλοτρίωτον παρά παντός οποιουδήποτε, πολύ δε ολιγώτερον παρά του πενθερού μου, μη έχοντος επ’ αυτού πλέον κανέν δικαίωμα ιδιοκτησίας.
Εν Άργει την 24 Ιανουαρίου 1845
Ιωάννης Πάγκαλος
Η Ελπίς
ΕΤΟΣ Γ΄, ΑΡΙΘ. 207-208
Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 1845