supersonic - hypersonic - ultrasonic

[drsiebenmal]

Διάβαζα σήμερα ένα άρθρο και εκεί συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν ορολογικές διαφορές που περιέχονται στο απλό δικό μας υπερηχητικό:

[...] with supersonic being defined as travelling faster than the speed of sound, and hypersonic being five or more times the speed of sound [...]

Επιπλέον, υπάρχει και το ultrasonic, που όμως είναι απλώς συνώνυμο του supersonic.

Μήπως έχει πάρει κάποιο μάτι νωρίζετε αν υπάρχει απόδοση αυτού του συγκεκριμένου hypersonic;

(Αν δεν υπάρχει, θα προτιμούσα να χτιζόταν εξαρχής κάτι της μορφής αριθμός+ηχητικός, π.χ. πενταηχητικός. Αλλά φυσικά, οι γλωσσικές επιθυμίες και ιδιοτροπίες μου δεν πρόκειται να ξεπεράσουν τα όρια αυτού του σημειώματος... :) )

 

[daeman]

...
Νομίζω ότι σε εξειδικευμένο περιβάλλον βολευόμαστε και με τα Mach, που δίνουν και μεγαλύτερη ακρίβεια και άλλους επιπλέον όρους, όπως παρακάτω:

Hypersonic flight is flight through the atmosphere below about 90km at speeds above Mach 5, a speed where dissociation of air begins to become significant and high heat loads exist.

In aerodynamics, a hypersonic speed is one that is highly supersonic. Since the 1970s, the term has generally been assumed to refer to speeds of Mach 5 and above.
[...]
Although "subsonic" and "supersonic" usually refer to speeds below and above the local speed of sound respectively, aerodynamicists often use these terms to refer to particular ranges of Mach values.
Subsonic ( < 0,8 Mach | < 614 mph | < 988 km/h | < 274 m/sec)
Transonic (0,8–1,2 Mach | 614–921 mph | 988–1.482 km/h | 274–412 m/sec)
Supersonic (1,2–5,0 Mach | 921–3.836 mph | 1.482–6.174 km/h | 412–1.715 m/sec)
Hypersonic (5,0–10,0 Mach | 3.836–7.673 mph | 6.174–12.348 km/h | 1.715–3.430 m/sec)
High-hypersonic (10,0–25,0 Mach | 7.673–19.182 mph | 12.348–30.870 km/h | 3.430–8.575 m/sec)
Re-entry speeds ( > 25,0 Mach| > 19.181,7 mph | > 30.869,95 km/h | > 8.575 m/sec)


Πάντως στο GWord έχει «hypersonic = υπερυπερηχητικός (με ταχύτητα πέντε φορές πάνω από την ταχύτητα του ήχου)», ενώ στη δημοσιογράφουσα πιάτσα βλέπω πως παίζει γερά το σκέτο «υπερηχητικό» και για το hypersonic, αλλά υπάρχουν βέβαια και αρκετά «υπερυπερηχητικό» (45 ευρήματα δίνει ο γκούγκλης), που γράφεται μερικές φορές και «υπερ-υπερηχητικό» (ή και με τόνο στο πρώτο υπέρ, που δε μ' αρέσει).

Στο δε Λεξικό Αεροναυπηγικών Όρων του ΤΕΕ* (2002) έχει πολλά:

hypersonic = υπερυπερηχητικός, -ή, -ό
hypersonic flow = υπερυπερηχητική ροή
hypersonic glider = υπερυπερηχητικό ολισθαίνον όχημα
hypersonic In-flight Refuelling System (HIRES) = υπερπεντηχητικό σύστημα ανεφοδιασμού εν *πτήση (sic, εν πτήσει)
hypersonic Research Engine (HRE) = υπερπεντηχητικός ερευνητικός κινητήρας
hypersonic Research Vehicle (HRV) = υπερπεντηχητικό ερευνητικό όχημα
hypersonic Test Vehicle (HTV) = υπερπεντηχητικό όχημα δοκιμών
hypersonic Wind Tunnel (HWT) = υπερπεντηχητική δοκιμαστική σήραγγα
hypersonics = υπερυπερηχητική

---

* Το Λεξικό που υπάρχει και πού αλλού; Στη Λεξιλογία.
Και δυο και τρεις φορές, και υπεράνω όπως συνήθως, με πρώτη εμφάνιση την 1-8-2008.

Πανξουτόνι, Πανξουτόνι!
http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?2235
http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?12622

---

Flight of the Bumblebee - Ronald Chesney

 

[Hellegennes]

Διάβαζα σήμερα ένα άρθρο και εκεί συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν ορολογικές διαφορές που περιέχονται στο απλό δικό μας υπερηχητικό:

[...] with supersonic being defined as travelling faster than the speed of sound, and hypersonic being five or more times the speed of sound [...]

Επιπλέον, υπάρχει και το ultrasonic, που όμως είναι απλώς συνώνυμο του supersonic.

Μήπως έχει πάρει κάποιο μάτι νωρίζετε αν υπάρχει απόδοση αυτού του συγκεκριμένου hypersonic;

(Αν δεν υπάρχει, θα προτιμούσα να χτιζόταν εξαρχής κάτι της μορφής αριθμός+ηχητικός, π.χ. πενταηχητικός. Αλλά φυσικά, οι γλωσσικές επιθυμίες και ιδιοτροπίες μου δεν πρόκειται να ξεπεράσουν τα όρια αυτού του σημειώματος... :) )

Αυτό είναι ένα πρόβλημα που υπάρχει με όλα τα super-hyper. Τα αγγλικά έχουν την ευχέρεια να δανείζονται αυτά τα συνθετικά από δύο γλώσσες κι αυτό είναι πλεονέκτημα, γιατί αλλάζουν το super σε hyper και αποκτούν λέξη με νέο νόημα (το hyper συνήθως -αν όχι πάντα- είναι μεγαλύτερη βαθμίδα από το super). Ένα άλλο παράδειγμα που μου έρχεται στο μυαλό αυτήν την στιγμή είναι τα άστρα supergiants και hypergiants. Αυτό όμως δημιουργεί πρόβλημα στην μετάφραση.

 

[drsiebenmal]

Το «υπερπεντηχητικό» δεν θα ήταν καλύτερο άραγε ως «πεντυπερηχητικό»; Oh, well...

 

[daeman]

Το «υπερπεντηχητικό» δεν θα ήταν καλύτερο άραγε ως «πεντυπερηχητικό»; Oh, well...

Τυπικά στη σύνθεση, το πεντυπερηχητικό θα σήμαινε πέντε φορές υπεράνω του ήχου (την ταχύτητα) με το υπέρ να προσδιορίζει το ηχητικό, ενώ το υπερπεντηχητικό σημαίνει πάνω από πέντε φορές του ήχου με το υπέρ να προσδιορίζει το πέντε, οπότε φρονώ ότι σωστά χρησιμοποιείται για το hypersonic σύμφωνα με τον ορισμό του τελευταίου (πάνω από πέντε, έως δέκα).

Ηχητικά μπορεί να είναι πιο εύηχο το πρώτο, λογικά όμως πιο εύλογο το δεύτερο.

Όσο για συγκεκριμένο αριθμό από κει και πάνω, π.χ. το εξηχητικό, το εφτηχητικό (εφτηχείτε, Άλκης Στέας), το οχτηχητικό, το εννιαηχητικό κ.ο.κ, εμένα μου θυμίζουν κατηχητικό και μάλλον περιττό γλωσσοστραμπούληγμα.

 

[drsiebenmal]

Δηλαδή το ένα είναι =5 και το άλλο >5. ΟΚ, έστω. :)

 

[Hellegennes]

Προσωπικά το πρόβλημα super/hyper μού έχει συμβεί μόνο μια φορά να χρειαστεί να το αντιμετωπίσω (δεν βρήκα πουθενά ελληνικό δόκιμο όρο που να καλύπτει την περίπτωση hyper) κι εκεί επέλεξα την συμβιβαστική λύση "σουπερυπερ-"*. Το μόνο ζεύγος που γνωρίζω να έχει βολική απόδοση είναι το supermarket-σουπερμάρκετ / hypermarket-υπερμάρκετ κι αυτό μάλλον λόγω του ότι το δάνειο "σουπερμάρκετ" υπερίσχυσε στην χρήση και ώθησε την απόδοση "υπεραγορά" σε άλλες χρήσεις.


* Το κείμενό μου είχε supernova και hypernova. Αρχικά είχα σκεφτεί να βάλω σουπερνόβα και υπερνόβα, αλλά τελικά κατέληξα στις αποδόσεις "υπερκαινοφανής" και "σουπερυπερκαινοφανής". Σε κάποιο κείμενο συνάντησα "υπερκαινοφανής" και "υπερνόβα", αλλά αυτό θεωρώ ότι είναι και κλεψιά και ασυνέπεια στην απόδοση.

 

[Zazula]

Εμείς πάντως στη ΣΜΑ χρησιμοποιούσαμε κανονικά το υπερπεντηχητικός, προτού καθιερωθεί το υπερυπερηχητικός.

 

[stazybohorn]

https://en.wikipedia.org/wiki/Radio_spectrum

Band name Abbreviation ITU band Frequency and Wavelength in Air Example Uses
Extremely low frequency ELF 1 3–30 Hz 99,930.8–9,993.1 km Communication with submarines
Super low frequency SLF 2 30–300 Hz 9,993.1–999.3 km Communication with submarines
Ultra low frequency ULF 3 300–3,000 Hz 999.3–99.9 km Submarine communication, communication within mines
Very low frequency VLF 4 3–30 kHz 99.9–10.0 km Navigation , time signals , submarine communication, wireless heart rate monitors , geophysics
Low frequency LF 5 30–300 kHz 10.0–1.0 km Navigation, time signals , AM longwave broadcasting (Europe and parts of Asia), RFID , amateur radio
Medium frequency MF 6 300–3,000 kHz 1.0–0.1 km AM (medium-wave) broadcasts, amateur radio, avalanche beacons
High frequency HF 7 3–30 MHz 99.9–10.0 m Shortwave broadcasts, citizens band radio , amateur radio and over-the-horizon aviation communications, RFID , over-the-horizon radar , automatic link establishment (ALE) / near-vertical incidence skywave (NVIS) radio communications, marine and mobile radio telephony
Very high frequency VHF 8 30–300 MHz 10.0–1.0 m FM , television broadcasts, line-of-sight ground-to-aircraft and aircraft-to-aircraft communications, land mobile and maritime mobile communications, amateur radio, weather radio
Ultra high frequency UHF 9 300–3,000 MHz 1.0–0.1 m Television broadcasts, microwave oven , microwave devices/communications, radio astronomy , mobile phones , wireless LAN , Bluetooth , ZigBee , GPS and two-way radios such as land mobile, FRS and GMRS radios, amateur radio, satellite radio , Remote control Systems, ADSB
Super high frequency SHF 10 3–30 GHz 99.9–10.0 mm Radio astronomy, microwave devices/communications, wireless LAN, DSRC , most modern radars , communications satellites , cable and satellite television broadcasting, DBS , amateur radio, satellite radio
Extremely high frequency EHF 11 30–300 GHz 10.0–1.0 mm Radio astronomy, high-frequency microwave radio relay , microwave remote sensing , amateur radio, directed-energy weapon , millimeter wave scanner , wireless LAN (802.11ad)
Terahertz or Tremendously high frequency THz or THF 12 300–3,000 GHz 1.0–0.1 mm Experimental medical imaging to replace X-rays, ultrafast molecular dynamics, condensed-matter physics , terahertz time-domain spectroscopy , terahertz computing/communications, remote sensing , amateur radio