τσακμαλίδικος (çakmalı kaş?)

[sarant]

Δημοτικό Θρακιώτικο:

Για μαύρα μάτια χάνομαι, για γαλανά πεθαίνω,
για φρύδια τσακμαλίδικα σκίζω τη γης και μπαίνω

Η λέξη γκουγκλίζεται άπαξ, κι αυτό στα βιβλία και με την παραλλαγή (ίσως παρατύπωμα) "τσακμαλίτικα"
Το τραγούδι είναι γνωστό με διαφορετικό τον δεύτερο στίχο, να αναφέρεται πάλι σε μάτια, π.χ. γι αυτά τα καταγάλανα σκίζω τη γης και μπαίνω.

Ξέρει κανείς τι είναι τα τσακμαλίδικα φρύδια; Τα καμαρωτά μήπως;

 

[drsiebenmal]

Ιδέες και από εδώ: http://translation.babylon.com/turkish/to-english/çakma/

Βλέπω επίσης τούρκικα επώνυμα Cakmal.

 

[daeman]

...
Κάτι σχετικό από το περιοδικό Λυχνάρι (τ. 43, Ιούνιος 2011) που βρήκα εκεί:

«Β.Α. της Σμύρνης ήταν ο Καζάς της Φώκαιας (Παλαιάς και Νέας) με πολλούς Έλληνες, ιδιαίτερα στη Ν. Φώκαια, φερμένους από τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Μεγάλη η ιστορία των Φωκιανών, από την αρχαιότητα ακόμη, που θεωρήθηκαν ως οι ιδρυτές της Μασσαλίας. Πολλοί Φωκιανοί σήμερα έχουν φτιάξει ένα θαυμάσιο οικισμό, τη Νέα Φώκαια, εκεί κατά Ανάβυσσο μεριά. Πάντως, λίγα τα χωριά εδώ: το Τσακμαλί, το Γκιορέν, το Αλή-αγά-τσιφλίκ.»

Χάρης Σαπουντζάκης, Συγγραφέας-Ιστορικός

Λες να 'ναι απ' το τοπωνύμιο; Γιατί φρύδια τσακμάκια... δύσκολο μου φαίνεται. Αν ήταν μάτια, ναι.


Τσακμαλί βρίσκω και στην Κύπρο, στην Αμμόχωστο, ονομασία της Καλοψίδας.

Μετά την προσφυγοποίηση των κατοίκων της Καλοψίδας, τον Αύγουστο του 1974, εξαιτίας της τουρκικής στρατιωτικής εισβολής, εγκαταστάθηκαν στο χωριό Τουρκοκύπριοι, κυρίως από το Παραμάλι της Λεμεσού. Αυτοί ονόμασαν το χωριό Cayonou, ονομασία που μέχρι τότε έδιναν στο δικό τους χωριό. Στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για αλλοίωση και εξαφάνιση των ελληνικών ονομασιών στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου, οι Τούρκοι μετονόμασαν «επίσημα» το 1976 την Καλοψίδα σε Cakmali, που σημαίνει ντουφέκι που πυροδοτείται με πυρόλιθο (τσακμακόπετρα).

 

[sarant]

Το τσακμάκι στα τούρκικα είναι çakmak, και çakmaklι είναι το όπλο με τσακμάκι.

το çakma είναι αυτό που βρήκε ο δόχτορας που θα μπορούσε να σημαίνει κάτι σαν "γραμμένα φρύδια". Ωστόσο, βρισκω ότι σε διαλέκτους το çakma σημαίνει επίσης çakmak, τσακμάκι. Αλλά τα φρύδια τι σχέση νάχουν με το τσακμάκι;

 

[daeman]

Το τσακμάκι στα τούρκικα είναι çakmak, και çakmaklι είναι το όπλο με τσακμάκι.

το çakma είναι αυτό που βρήκε ο δόχτορας που θα μπορούσε να σημαίνει κάτι σαν "γραμμένα φρύδια". Ωστόσο, βρισκω ότι σε διαλέκτους το çakma σημαίνει επίσης çakmak, τσακμάκι. Αλλά τα φρύδια τι σχέση νάχουν με το τσακμάκι;

Ε, ναι.

Έλα ντε;

Γραμμένα φρύδια; Γαϊτανόφρυδα.

 

[Themis†]

Γραμμένα φρύδια;

Σημείωση προς αποφυγή παρεξηγήσεων από τη νεολαία:
Όταν έλεγαν "γραμμένα φρύδια", δεν εννοούσαν γραμμένα με μολύβι φρυδιών.

 

[Palavra]

Çakma σημαίνει και σφυρήλατη δουλειά αρχυροχόου, καθώς και το καλούπι του αργυροχόου, οπότε ίσως çakmalı εδώ να σημαίνει το αντίστοιχο του «γραμμένου». Η άλλη εξήγηση που μπορεί να υπάρχει είναι ότι λέμε kaş çakmak για το «σουφρώνω τα φρύδια μου», αλλά δεν το βρίσκω στα τουρκικά έτσι.

Θα ρωτήσω και θα επανέλθω.

Σημείωση προς αποφυγή παρεξηγήσεων από τη νεολαία:
Όταν έλεγαν "γραμμένα φρύδια", δεν εννοούσαν γραμμένα με μολύβι φρυδιών.

Όχι ότι εμπίπτω στην κατηγορία, αλλά εγώ αυτό νόμιζα πάντα όταν διάβαζα τη λέξη!

 

[daeman]

Σημείωση προς αποφυγή παρεξηγήσεων από τη νεολαία:
Όταν έλεγαν "γραμμένα φρύδια", δεν εννοούσαν γραμμένα με μολύβι φρυδιών.

Εννοείται. Γραμμένα από τη φύση τους, όχι με έξωθεν επεμβάσεις. Το πολύ πολύ να τσιμπήσεις καμιά τρίχα... άτακτη, για σωφρονισμό και παραδειγματισμό των υπόλοιπων.

Εκείνη όμως που είχα ποστάρει εκεί νομίζω πως είναι γνήσια γαϊτανοφρύδα, όχι ζωγραφιστή. Αν μου είπε ψέματα, τρίχα τρίχα θα της βγάλω τα φρύδια το μαλλί.