Μα τι θέλουν τέλος πάντων οι πολυτονιστές;

CoastalFog

New member

Thx for the link, Nickel. A compelling read indeed.

Although I was familiar with the all-caps script used by the ancients, I didn't know that Attic Greek used the letter H to denote several vowels, including the rough breathing (δασεία) e.g., Hermes was spelled HΕΡΜΕΣ (!)

And for years I thought that the use of H to represent the Greek rough breathing was a purely Roman invention!
 

Earion

Moderator
Staff member
Να δώσω κι άλλη μια πληροφορία για να είμαστε στην εντέλεια ενημερωμένοι; Οι τόνοι και τα πνεύματα επικράτησαν στην ελληνική γραφή μόνο (as late as) τον ένατο αιώνα. Ναι, τον 9ο αιώνα (801-900) μ.Χ., όταν γενικεύτηκε η χρήση της μικρογράμματης γραφής. Προηγουμένως γράφονταν βιβλία και στη μεγαλογράμματη χωρίς τόνους. Άρα εκείνα τα τελευταία δύο χιλιάδες διακόσια χρόνια σηκώνουν πολύ μεγάλη έκπτωση —κατά ένα χιλιάρικο. Να το θυμόμαστε αυτό· μην τους αφήνουμε να φουσκώνουν το λογαριασμό.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλά κάνεις που το επισημαίνεις. Έπρεπε να βγάλω κι εγώ έξω το σχετικό απόσπασμα από την ενότητα του βιβλίου του Μπαμπινιώτη:

Ίσως είναι σκόπιμο —εν σχέσει και προς το μονοτονικό σύστημα που καθιερώθηκε το 1982— να σημειώσουμε δύο στοιχεία από την ιστορία των τόνων.
α) Όπως ήδη τονίσαμε, η καθιέρωση των τόνων στην ιστορία τής ελληνικής γραφής είναι μάλλον όψιμη, αφού αρχίζει μεν να εφαρμόζεται σε κάποια έκταση από τον 2ο/3ο μ.Χ. αι. στα φιλολογικά κείμενα, αλλά η χρήση του για κάθε λέξη που γράφεται γενικεύεται αρκετούς αιώνες αργότερα στο Βυζάντιο, μόλις τον 9ο/10ο μ.Χ. αι. μαζί με την καθιέρωση τής μικρογράμματης γραφής. Επομένως, οι τόνοι με τη μορφή που τους χρησιμοποιούσαμε μέχρι σήμερα είναι σχετικά νεότερο φαινόμενο.


Μου αρέσει να προσθέτω σ' αυτό ότι θα είχαμε γλιτώσει πολλές ταλαιπωρίες αν είχε καθιερωθεί από τότε το πολυτονικό αποκλειστικά για τα κείμενα των αρχαίων, αφού στη γλώσσα που μιλιόταν όλους τους αιώνες που είχαν μεσολαβήσει δεν χρειαζόταν τίποτα περισσότερο από ένα τονικό σημείο, μια οξεία — άντε και μια υπογεγραμμένη για τις απολιθωμένες δοτικές ή και κάποιο συμβολάκι για τη συνίζηση.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Η οποία μικρογράμματη γραφή καθιερώθηκε επειδή...; Θέλω να πω, υπήρχαν άλλοι λόγοι πέρα από το εικαστικό μέρος;
 

nickel

Administrator
Staff member
Οικονομία στις περγαμηνές, εξοικονόμηση χρόνου στην αντιγραφή, ευκολότερη ανάγνωση.


Η μικρογράμματη γραφή παρείχε τη δυνατότητα για γρηγορότερο και πυκνότερο γράψιμο, πράγμα που εξοικονομούσε χρόνο και περγαμηνές.
http://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/102008047
 

nickel

Administrator
Staff member
Θεωρώ σκόπιμο να αντιγράψω τα σχόλια που κατέθεσε ο γλωσσολόγος Βασίλης Αργυρόπουλος στον προβλεπόμενο για σχόλια διαδικτυακό χώρο κάτω από το άρθρο του Χ. Γιανναρά. Ελπίζω μάλιστα να δημοσιευτούν και στην έντυπη εφημερίδα, στις επιστολές αναγνωστών:

«Με την επιβολή του μονοτονικού έχουμε ήδη κάνει το πρώτο βήμα, το μονοτονικό αποδεικνύεται ένα απλώς μεταβατικό στάδιο ως την πλήρη κατάργηση των τόνων. Και μετά το ατονικό, συνέπεια φυσική των αρχών που υπαγόρευσαν το μονοτονικό (αρχών μιας “ιδεολογίας της ευκολίας”, όπως έλεγε ο Άγγελος Ελεφάντης) θα είναι η παραδοχή της φωνητικής γραφής (“όλι ι άνθροπι ίδιι ίνε”), δηλαδή στην ουσία η διάλυση της ελληνικής γλώσσας εις τα εξ ων συνετέθη».

Ο παραπάνω συλλογισμός δεν είναι τεκμηριωμένος. Μόνο με λογικά άλματα μπορεί κανείς να μεταβεί από την καθιέρωση του μονοτονικού στην πλήρη κατάργηση των τόνων και να καταλήξει στη φωνητική γραφή. Δεν πρόκειται να καθιερωθεί ορθογραφία του τύπου “όλι ι άνθροπι ίδιι ίνε”. Δεν διαφαίνεται καμία πρόθεση εκ μέρους της πολιτείας να εφαρμοστεί ατονικό σύστημα ή φωνητική γραφή. Ακόμη όμως και αν επικρατήσει η λεγόμενη ιδεολογία της ευκολίας, και πάλι δεν θα εγκαταλειφθεί η ιστορική ορθογραφία, για τον απλούστατο λόγο ότι η παραδοσιακή ορθογραφία έχει και πρακτική αξία: Μας διευκολύνει να οργανώνουμε ένα μέρος του λεξιλογίου σε οικογένειες λέξεων, λ.χ. να διακρίνουμε τα <φίλος>, <φυλή> και <φύλλο>, κάνει πιο εύκολη τη διάκριση μεταξύ των <λυτός> και <λιτός> κ.ά. Επιπλέον, η φωνητική γραφή δεν θα ήταν κατ’ ανάγκην πιο εύκολη, π.χ. θα χρειαζόμασταν άλλο σύμβολο για το <γ> του <γάλα> και άλλο για το <γ> του <γύψος>.

Η πρακτική αξία της ιστορικής ορθογραφίας, που μπορεί να φανεί καλύτερα με πολλά ακόμη παραδείγματα, αποδεικνύει ότι όλα αυτά περί της δήθεν επικείμενης επιβολής του ατονικού συστήματος και της φωνητικής γραφής συνιστούν κινδυνολογία και καταστροφολογία. Συν τοις άλλοις, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι άλλο γλώσσα και άλλο γραφή, δηλαδή ακόμη και αν καθιερωθεί η φωνητική γραφή, η ασύμφορη φωνητική γραφή, και πάλι δεν πρόκειται να διαλυθεί η ελληνική γλώσσα. Καλό είναι επίσης να μη συγχέουμε ούτε να ταυτίζουμε το πολυτονικό σύστημα με την ιστορική ορθογραφία. Σήμερα χρησιμοποιούμε τη λεγόμενη απλοποιημένη ιστορική ορθογραφία και μονοτονικό σύστημα.

Εμένα μου αρκεί ότι οι γλωσσολόγοι θα απέφευγαν να συγκρίνουν την καθιέρωση του μονοτονικού με τη Μικρασιατική Καταστροφή, και μάλιστα να υποστηρίξουν ότι το μονοτονικό προκάλεσε μεγαλύτερες καταστροφές. Τέτοιοι ισχυρισμοί δεν είναι σε καμιά περίπτωση ρεαλιστικοί ούτε ψύχραιμοι. Δεν αρκεί κανείς να πει ότι μιλάει ρεαλιστικά ή ψύχραιμα. Αυτά θα κριθούν. Και επαναλαμβάνω ότι κανείς γλωσσολόγος δεν θα διατύπωνε τέτοιους ισχυρισμούς, πράγμα που καλό είναι να μας προβληματίσει. Ούτε με το μονοτονικό ούτε με τη νεοελληνική ή δημοτική χάνεται η συνέχεια της γλώσσας. Με το μονοτονικό δεν χάνεται η συνέχεια, γιατί η συνέχεια δεν κρίνεται από τους τόνους και τα πνεύματα, που άλλωστε δεν υπήρχαν καν στην αρχαιότητα. Με αυτή τη λογική, και η καθιέρωση της μικρογράμματης γραφής έναντι της κεφαλαιογράμματης διασπά τη συνέχεια της γλώσσας. Για όποιον ασχολείται με την ιστορική γλωσσολογία, η συνέχεια υπάρχει σε επίπεδο λεξιλογίου, σύνταξης κτλ. Όσο για μας, η έμπρακτη συνέχεια της ελληνικής είναι η νέα ελληνική, γιατί αυτή προέρχεται από τις προηγούμενες φάσεις της ελληνικής. Βιβλία όπως η υποδειγματική μελέτη «Νεοελληνική ορθογραφία» του Γ. Παπαναστασίου και ο κλασικός πλέον τόμος 7 από τα «Άπαντα» του Μ. Τριανταφυλλίδη αποκαλύπτουν πόσο σύνθετο θέμα είναι η νεοελληνική ορθογραφία, αλλά και πόσο ευρύ προβληματισμό έχουν αναπτύξει οι ειδικοί για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ορθογραφικών προβλημάτων. Τέτοια βιβλία δείχνουν έμμεσα ότι η κινδυνολογία και η καταστροφολογία που συνδέεται με την ορθογραφία της νέας ελληνικής και το μονοτονικό είναι αντιεπιστημονική — ούτε ρεαλιστική ούτε ψύχραιμη.

Πέρα όμως από τα συγκεκριμένα βιβλία, όταν αρθρογραφούμε για θέματα γλώσσας, καλό είναι να έχουμε συμβουλευθεί και άλλα εγχειρίδια, όπως μερικά εκλαϊκευμένα εισαγωγικά βιβλία γλωσσολογίας που έχουν κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια. Εκεί μπορεί κανείς να δει μεταξύ άλλων αυτό που προανέφερα, ότι άλλο γλώσσα και άλλο γραφή, και να μην τα συγχέει μεταξύ τους. Καθώς διαβάζω το αρχικό κείμενο, διαπιστώνω ότι τέτοια σύγχυση υπάρχει και σε αυτό το σημείο:

«Για να κατανοήσει, τώρα πια, ένας Ελλαδίτης τα κείμενα της κλασικής αρχαιότητας ή της “κοινής” ελληνικής (ή τον Παπαδιαμάντη, τον Ροΐδη, το “Τη υπερμάχω”), πρέπει να εισαχθεί εξ υπαρχής στη γραπτή σημαντική μιας άλλης γλωσσικής λογικής (σύνταξης, γραμματικής, ετυμολογίας) – σε μιαν άλλη, ξένη γι’ αυτόν γλώσσα».

Άλλο γλώσσα και άλλο γραφή, όπως είπαμε. Οι διαφορές λ.χ. στη σύνταξη αφορούν τη γλώσσα. Η γραφή αποτελεί διαφορετικό θέμα. Και βέβαια, είναι αβάσιμος ο ισχυρισμός ότι η δυσκολία που έχει κάποιος να καταλάβει τον Παπαδιαμάντη οφείλεται στην αποκοπή του από το πολυτονικό.​
 

Earion

Moderator
Staff member
Δόκτορα, η μικρογράμματη είναι επισεσυρμένη γραφή, δηλαδή γράφεις το γράμμα (ή περισσότερα γράμματα μαζί, συμπλέγματα) χωρίς να σηκώσεις τη μύτη της γραφίδας από την επιφάνεια του παπύρου (ή της περγαμηνής ή του χαρτιού). Η κεφαλαιογράμματη απαιτεί ξεχωριστό χάραγμα για κάθε γραμμή (και πολλά γράμματά μας αποτελούνται από πολλές γραμμές, π.χ. το άλφα κεφαλαίο από τρεις), όπου η γραφίδα όχι μόνο σηκώνεται από το χαρτί αλλά και «ταξιδεύει» ώς την επόμενη θέση (σκέψου στο έψιλον κεφαλαίο πόσα ταξίδια κάνει η γραφίδα). Επισεσυρμένη γραφή είχαν οι Αιγύπτιοι (τη λεγόμενη δημοτική) και από αυτούς πήραν την ιδέα οι Έλληνες να δημιουργήσουν επισεσυρμένη ήδη από τα ελληνιστικά χρόνια.
 

pidyo

New member
Να το θυμόμαστε αυτό· μην τους αφήνουμε να φουσκώνουν το λογαριασμό.
Γι' αυτό και η ημιμάθεια που φανερώνει ο θηριώδης ισχυρισμός περί δύο χιλιάδων διακοσίων ετών ήταν το πρώτο που σχολίασα.
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Γι' αυτό είπα κι εγώ, τι δουλειά έχει ένας θεολόγος/φιλόσοφος να αρθρογραφεί περί της γλώσσας και να ρίχνει λάδι στη φωτιά των εθνοψεκασμένων;
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Κι ένα πολύ εύστοχο σχόλιο στο άρθρο του Γιανναρά από ένα νεαρό άτομο.

Δεν ξέρω πόσο καιρό έχετε να διδάξετε κύριε καθηγητά, αλλά απόψεις όπως το "θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί κανείς ότι η επιβολή του μονοτονικού είναι στην ιστορία των Ελλήνων μία καταστροφή" ακούγονται παντελώς ακατανόητες στα αυτιά ενός νέου που δε μεγάλωσε με το πολυτονικό όπως εσείς. Θα μπορούσατε να παραπονεθείτε και για το ότι το ότι δε φοράνε ποδιά στα σχολεία ή το ότι τα κορίτσια κυκλοφορούν με παντελόνια και θα ακουγόσασταν το ίδιο εκτός χρόνου για έναν νέο. Είναι προφανές οτι οι μόνοι που αναπολούν το πολυτονικό ειναι αυτοί που το μάθανε στο σχολείο, ακριβώς γιατί έτσι μάθανε στο σχολείο. Αλλά πώς μπορεί κάποιος που συναναστρέφεται με νέους ανθρώπους να μην αντιλήφθεί ότι σκέφτονται αλλιώς, και πώς μπορεί ένας ακαδημαϊκός να μη δει ότι οι ιδέες των περισσότερων ανθρώπων βασίζονται στο ότι έτσι μεγαλώσανε και ότι η δουλειά των διανοούμενων είναι να ταρακουνήσουνε παλιές αντιλήψεις;
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Από το ωραίο σημερινό ιστογράφημα του Σαραντάκου για την καταστροφολογία του Γιανναρά η παρακάτω εύστοχη αποστροφή έβαλε εμένα σε σκέψεις:

«αν (ο μη γένοιτο) είχαμε διατηρήσει το πολυτονικό, σήμερα θα έγραφαν όλοι με γκρίκλις στο κινητό τους, ενώ τώρα γράφει μόνο μια μερίδα»

Σκέφτομαι ότι θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να διατηρηθεί το πολυτονικό στη λαίλαπα των τεχνολογικών εξελίξεων. Όπως η πρώιμη φωτοσύνθεση ανάγκασε τους εκδότες να δημοσιεύουν κείμενα με σφήνες στη θέση όλων των τονικών σημείων, οι προσωπικοί υπολογιστές, τα τηλέφωνα με τα SMS, οι ταμπλέτες, θα μας έκαναν όλους να γράφουμε με τρόπους πολύ απλούστερους από εκείνους που θα μας επέβαλλαν στο σχολείο. Με το μονοτονικό επικράτησε —με το πιο ομαλό πέρασμα από το παλαιό στο νέο— ένα λογικό σύστημα με το οποίο δουλεύουμε όλοι αποτελεσματικά (εκτός από κάποιους μαζοχιστές εκδότες) εκεί που θα μπορούσε να επικρατεί ένα απίστευτο αλαλούμ. Κύριε Γιανναρά, θα έπρεπε να το ευλογείτε το μονοτονικό!
 

SBE

¥
Δεν είναι απαραίτητο ότι τα πράγματα θα ήταν πιο δύσκολα. Μπορεί να επινοούσαμε κάποιο καλύτερο σύστημα τοποθέτησης τόνων.
Στο κάτω κάτω, οι κινέζοι πώς τα καταφέρνουν με τα SMS;
 
Οι Κινέζοι δεν έχουν αλφάβητο. Τι καλύτερο σύστημα τοποθέτησης τόνων σε αλφαβητική γραφή; Αυτόματα γράμματα θα ήταν. Δηλαδή εκεί που πατάς δυο-τρεις φορές το άλφα για να το βγάλει με τόνο θα πατούσες επιπλέον δυο-τρεις φορές για τα ρέστα.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Άσε που οι περισσότεροι θα είχαν ενεργοποιημένη την πρόβλεψη (Τ9).
 
Στα Smartphone πατάς το πλήκτρο με τον τόνο και μετά επιλέγεις το γράμμα που θέλεις τονισμένο. Δεν χρειάζεται να πατάς τρεις τέσσερις φορές το πλήκτρο του γράμματος για το τονίσεις.

Παρατήρηση:

α) Νόμιζα πως είχαμε όλοι αποδεχτεί πως το πολυτονικό δεν ξαναγυρνάει. Μα τι θέλουμε τέλος πάντων όλοι εμείς και το ψειρίζουμε ακόμα σε αυτό το νήμα; :woot: :twit:

β) Δεν μου αρέσει καμία πρόταση που ενισχύει και πριμοδοτεί την ελάχιστη προσπάθεια απ' όπου κι αν προέρχεται. Κάπως πρέπει να βρούμε, κυρίες και κύριοι, έστω σε αυτή τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο να βάζουμε τόνους ή οτιδήποτε άλλο. Ακόμα κι αν πρέπει να κουραστούμε ή να ιδρώσουμε για να πατήσουμε ένα πλήκτρο παραπάνω... :lol:
 

nickel

Administrator
Staff member
α) Νόμιζα πως είχαμε όλοι αποδεχτεί πως το πολυτονικό δεν ξαναγυρνάει. Μα τι θέλουμε τέλος πάντων όλοι εμείς και το ψειρίζουμε ακόμα σε αυτό το νήμα;

Αν επιτρέπουμε σε βαριά ονόματα να καταθέτουν αντιεπιστημονικές απόψεις σε μέσα μεγάλης κυκλοφορίας χωρίς να τις σχολιάσουμε ή έστω να τις επισημάνουμε, σε λίγο θα τις βρούμε μπροστά μας, να τις επαναλαμβάνουν αβασάνιστα και οι εντελώς ανεύθυνοι.

Εδώ βλέπουμε ότι, αντί να ενδιαφερθούν πραγματικά για τη σχέση των νέων με τη γλώσσα και να ανιχνεύσουν πώς ακριβώς διαμορφώνεται αυτή η σχέση στις μέρες μας και πώς θα μπορούσε να γίνει καλύτερη (πάντα μπορεί να γίνει καλύτερη), κάνουν εντελώς λανθασμένη διάγνωση και βασικά δεν προτείνουν τίποτα ή, αν προτείνουν, θα προτείνουν περισσότερα αρχαία και επαναφορά του πολυτονικού.
:cry:



Κάπως πρέπει να βρούμε, κυρίες και κύριοι, έστω σε αυτή τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο να βάζουμε τόνους ή οτιδήποτε άλλο. Ακόμα κι αν πρέπει να κουραστούμε ή να ιδρώσουμε για να πατήσουμε ένα πλήκτρο παραπάνω...

Νομίζω ότι οι περισσότεροι βάζουμε τόνους, και τους βάζουμε πάντοτε σε κάθε σοβαρό γραπτό μας. Θα μπορούσαμε να βάζουμε λιγότερους, αλλά κάτι τέτοιο δεν θα συνέφερε παιδιά ή ξένους που μαθαίνουνε τη γλώσσα. Οπότε, μην ανησυχείτε, η γλώσσα θα κρατήσει τους τόνους της γιατί τους έχει ανάγκη.
 
Θα μπορούσαμε να βάζουμε λιγότερους, αλλά κάτι τέτοιο δεν θα συνέφερε παιδιά ή ξένους που μαθαίνουνε τη γλώσσα.
Ούτε κι εμάς τους ίδιους: δεν ξέρουμε δα και όλες τις λέξεις, ούτε ξέρουμε ούτε είναι εύκολο να μαντέψουμε πού τονίζονται όλα τα κύρια ονόματα.

Γι' αυτό εγώ αγαπώ τις γλώσσες που έχουν τόνους και κανόνες τονισμού (και κανόνες προφοράς, ειρήσθω εν παρόδω), ώστε να ξέρεις τι να διαβάσεις.
 

pidyo

New member
Αν επιτρέπουμε σε βαριά ονόματα να καταθέτουν αντιεπιστημονικές απόψεις σε μέσα μεγάλης κυκλοφορίας χωρίς να τις σχολιάσουμε ή έστω να τις επισημάνουμε, σε λίγο θα τις βρούμε μπροστά μας, να τις επαναλαμβάνουν αβασάνιστα και οι εντελώς ανεύθυνοι.

Τι εννοείς «σε λίγο»; Θυμίζω τον Πολύδωρα. Όταν δεν υπάρχει αντίκρουση του μάντρα «μονοτονικό = καταστροφή της γλώσσας» το επόμενο λογικό βήμα είναι να γενικευτούν οι προτάσεις επαναφοράς του πολυτονικού στη δημόσια χρήση (δηλαδή σχολεία και δημόσια διοίκηση).
 
β) Δεν μου αρέσει καμία πρόταση που ενισχύει και πριμοδοτεί την ελάχιστη προσπάθεια απ' όπου κι αν προέρχεται. Κάπως πρέπει να βρούμε, κυρίες και κύριοι, έστω σε αυτή τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο να βάζουμε τόνους ή οτιδήποτε άλλο. Ακόμα κι αν πρέπει να κουραστούμε ή να ιδρώσουμε για να πατήσουμε ένα πλήκτρο παραπάνω... :lol:

Ελάχιστη προσπάθεια = ελάχιστη ενέργεια = περισσότερος χρόνος για σημαντικότερα πράγματα. Αν η ελάχιστη προσπάθεια αφορά πράγματα χωρίς παιδευτικό περιεχόμενο, πράγματα ρουτίνας, βεβαίως και είναι θετικότατη η ελαχιστοποίηση της προσπάθειας. Αλλιώς, ξέρω 'γω, γράφε σε γραφομηχανή ή στο χέρι ή κάνε όλες τις πράξεις με χαρτί και μολύβι. Ή μην σκουπίζεις με ηλεκτρική και μην σφουγγαρίζεις με σφουγγαρίστρα, μην βάζεις πλυντήριο και μην οδηγείς.:)
 
Top