Φαντασία 1940 (η κομμένη σεκάνς)

[Hellegennes]

Ένα από τα αριστουργήματα των ταινιών κινουμένου σχεδίου μεγάλου μήκος, η Φαντασία, του ιδιοφυούς Ουώλτ Ντίσνεϋ, ήταν και είναι η απόδειξη της τόλμης και διάθεσης για καλλιτεχνική υπέρβαση, πέρα από κάθε κόστος, που τείνει να —αν δεν έχει ήδη— εκλείψει. Ο Ντίσνεϋ συχνά έκανε καλλιτεχνικά πειράματα, ξοδεύοντας απίστευτα ποσά για κατορθώματα που φάνταζαν αδύνατα στην εποχή του, όπως η Χιονάτη, ο Μπάμπι και η Φαντασία. Είχε φτάσει στο σημείο να προβεί σε συνεργασία με τον Σαλβατόρ Νταλί, αλλά αναγκάστηκε να την διακόψει γιατί το αποτέλεσμα ήταν τελείως αλλόκοτο, ακόμη και για έναν πρωτοπόρο του είδους, όπως ο Ντίσνεϋ. Θα ήταν ωστόσο πολύ ενδιαφέρον να μπορούσαν οι επίγονοί του, στην πολυεθνική που λέγεται Walt Disney Company, να ανασύρουν το υλικό και να προσπαθήσουν να ολοκληρώσουν το έργο.

Όπως και να 'χει, η Φαντασία αποτελεί ένα ξεχωριστό και σημαντικότατο κεφάλαιο στην ιστορία, όχι μόνο του κινουμένου σχεδίου, αλλά και του κινηματογράφου γενικότερα. Κι αυτό γιατί, εκτός από την διαχρονική της αξία, τόλμησε να αποτελέσει μια ταινία κινουμένων σχεδίων σε ένα καθ' όλα σοβαρό πλαίσιο, προσπαθώντας να αντιστρέψει την λογική του κινηματογράφου όπου η μουσική γράφεται για την εικόνα και να παρουσιάσει εικόνα σχεδιασμένη πάνω σε μουσική. Τούτο είναι σημαντικά δυσκολότερο για έναν αριθμό λόγων και ιδίως εκείνη την εποχή που το αποτέλεσμα φαινόταν μόνο κινηματογραφημένο και η κινηματογράφηση κινουμένων σχεδίων ήταν το τελικό στάδιο επεξεργασίας, μετά τον σχεδιασμό καρέ, το μελάνωμα και τον χρωματισμό, έχοντας μόνο εφόδιο τα στόριμπορντ και την εμπειρία του στούντιο.

Εξάλλου, αποτελεί τον προπομπό του σοβαρού κινουμένου σχεδίου, που σκοπός του δεν είναι απλά να διασκεδάσει τον θεατή, αλλά να του προσφέρει αυτό που υποτίθεται ότι προσφέρει η ίδια η μουσική από μόνη της: μια διαδοχή εικόνων πάνω σε μια μελωδία. Όχι απαραίτητα διαδοχή που αφηγείται μια ιστορία, όπως ο "Μαθητευόμενος Μάγος" αλλά ίσως και κάτι πιο αφηρημένο, όπως το κομμάτι στο οποίο αφιερώνεται αυτό το νήμα. Η Φαντασία, παρ' όλα αυτά, υπήρξε εμπορικά παταγωδώς αποτυχημένη. Ίσως γιατί ακριβώς ο κόσμος ένιωθε αμήχανα απέναντι σε ένα καρτούν που φιλοδοξούσε να γίνει έργο τέχνης και όχι μια διασκεδαστική ιστορία.

Τεχνικά, η Φαντασία ήταν ένα μεγαλειώδες έργο, όπου το επιτελείο του στούντιο κατάφερε να ενσωματώσει περισσότερες νέες τεχνικές και καινοτομίες από κάθε άλλο φιλμ που είχε προηγηθεί. Λίγοι γνωρίζουν πως πρόκειται για το πρώτο φιλμ που ηχογραφήθηκε σε πολυκάναλο ήχο, σε ένα σύστημα που αναπτύχθηκε στην Ντίσνεϋ ως πρόγονος των surround συστημάτων. Ο Ντίσνεϋ χρησιμοποίησε όλα του τα μέσα, πετώντας μέσα στο έργο ό,τι νεωτερισμούς είχε εισαγάγει το στούντιό του. Κατέληξε να ξοδέψει πάνω από 2 εκατομμύρια δολάρια, όταν την ίδια εποχή ο προϋπολογισμός του μέσου επτάλεπτου καρτούν ήταν 40.000 δολάρια.

Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει απολύτως τίποτα σ' αυτό το κινηματογραφικό είδος, που να μπορεί να συγκριθεί σε λεπτότητα, καλλιτεχνική ευαισθησία και κομψότητα με την σεκάνς που ετοίμασε το επιτελείο του Ντίσνεϋ για το μαγευτικό και ίσως καλύτερο κομμάτι του Κλωντ Ντεμπισί (Claude Debussy), το "Clair de Lune" (Φεγγαρόφως), κομμάτι για πιάνο από το "Suite Bergamasque", βασισμένο στο ομότιτλο ποίημα του Πωλ Βερλέν (Paul Verlaine). Η σεκάνς αυτή αφέθηκε εκτός έργου, για λόγους οικονομίας χρόνου σε φιλμ. Ο λόγος όμως που αφέθηκε ειδικά αυτή η σεκάνς και όχι κάποια άλλη, οφείλεται στο γεγονός ότι πρόκειται για την πιο αφηρημένη, την πιο αργή και πιο "βαριά" σε συναίσθημα, σεκάνς. Το κομμάτι είναι "νωθρό" και σχεδόν ακίνητο σε εικόνα, ακολουθώντας το φορτισμένο συναισθηματικά κομμάτι χωρίς την υπερβολή των άλλων σεκάνς. Η κίνηση είναι ανεπαίσθητη, απαλή και προσεκτική.

Το "Φεγγαρόφως" ήταν ήδη σχεδόν ολοκληρωμένο όταν αποφάσισαν να το αφαιρέσουν από την κινηματογραφική εκδοχή, όμως χρειάστηκε να περάσουν πάνω από 50 χρόνια για να χρησιμοποιηθεί ξανά, σε μια αυτόνομη διανομή, ενώ συμπεριλήφθηκε εκ νέου στην έκδοση της Φαντασίας 2000 για DVD. Εδώ η αυθεντική εκδοχή κατόπιν αποκατάστασης:

 

[nickel]

Μου θύμισες ότι κάπου έχω καταχωνιασμένη και δεν έχω δει ακόμα τη Φαντασία 2000, ενώ την παλιά είχα βαρεθεί να τη βλέπω.

 

[dharvatis]

Ευχαριστούμε για το απόσπασμα και για το κείμενο, Ελληγενή! Πολύ καλό!

 

[Rogerios]

Μερσί, Ελληγενή! Εξαιρετική ανάρτηση.

 

[daeman]

... Είχε φτάσει στο σημείο να προβεί σε συνεργασία με τον Σαλβατόρ Νταλί, αλλά αναγκάστηκε να την διακόψει γιατί το αποτέλεσμα ήταν τελείως αλλόκοτο, ακόμη και για έναν πρωτοπόρο του είδους, όπως ο Ντίσνεϋ. Θα ήταν ωστόσο πολύ ενδιαφέρον να μπορούσαν οι επίγονοί του, στην πολυεθνική που λέγεται Walt Disney Company, να ανασύρουν το υλικό και να προσπαθήσουν να ολοκληρώσουν το έργο.
...

Destino

Ε-ΞΑΙ-ΡΕ-ΤΙ-ΚΟ

Και είναι πάνω από δέκα χρόνια παλιό (2002)!

Και βάλε. Η ιδέα και η προεργασία είναι σχεδόν 70 ετών πια.

The art of Destino

In 1937, Salvador Dali wrote to his dear friend Andre Breton, founder of the surrealist art movement in Paris, and said, “I have come to America and I am in contact with three great American surrealists – the Marx Brothers, Cecil B. DeMille, and Walt Disney.” Breton envisioned Surrealism as an art form that would draw its content from the unexplored realm of the subconscious human mind, ferreting out unparalleled honesty and otherworldly images that would turn the world’s concept of art on its head. In such total abandon, Breton and others believed the world would find absolute freedom.

By the 1930s, Surrealism, a stepchild of Dadaism (anti-art), had exploded into the vanguard art scene in Europe with artists such as Man Ray, Max Ernst, Rene Magritte, Wassily Kandinski, Miro and Salvador Dali. Soon, Surrealist influence began to stretch across the Atlantic sea into the United States, where artists Andre Masson, Marcel Duchamp and Arshile Gorky had already emigrated by the mid 1920s. But to many, America's first great surrealist artists were animation pioneers: Walt Disney, Max Fleischer, and Tex Avery.

Walt Disney found an unexpected artistic soul mate in Salvador Dali, who he may have met as early as 1937. “We have to keep breaking new trails,” Disney said at the time. “Ordinarily good story ideas don’t come easily and have to be fought for. Dali is communicative. He bubbles with ideas.”

At a dinner party held by movie mogul Jack Warner in 1945, the concept of collaboration between Disney and Dali began to evolve. Disney had been compiling short features for theatrical release. “Destino” was the name of a Mexican ballad that Disney had envisioned as a vehicle for a musical short film project. Dali was attracted to Destino’s title and the concept of destiny attracting two lovers. In late 1946, Dali began arriving at the Disney Studio every morning at eight-thirty and working until five at night. Twenty seconds of film, several paintings, various pen-and-ink drawings and many storyboards came out of this eight month period during which Dali was an employee of Walt Disney Studios. He hinted in his own newsletter, Dali News, that the collaborative film effort would “offer to the world the first vision of ‘psychological relief’.”

Then, destiny itself took over, and the project was put on hold by Disney in 1947 as a result of post-World War II changes and other studio commitments.
[...]

The destiny of Dali's Destino
...

Το νήμα του Destino.

Destino (the Galician, Spanish, Portuguese and Italian word for "destiny") was storyboarded by Disney studio artist John Hench and artist Salvador Dalí for eight months in late 1945 and 1946; however production ceased not long after. The Walt Disney Company, then Walt Disney Studios, was plagued by many financial woes in the World War II era. Hench compiled a short animation test of about 17 seconds in the hopes of rekindling Disney's interest in the project, but the production was no longer deemed financially viable and put on indefinite hiatus.

In 1999, Walt Disney's nephew Roy E. Disney, while working on Fantasia 2000, unearthed the dormant project and decided to bring it back to life. Disney Studios France, the company's small Parisian production department, was brought on board to complete the project. The short was produced by Baker Bloodworth and directed by French animator Dominique Monfréy in his first directorial role. A team of approximately 25 animators deciphered Dalí and Hench's cryptic storyboards (with a little help from the journals of Dalí's wife Gala Dalí and guidance from Hench himself), and finished Destino's production. The end result is mostly traditional animation, including Hench's original footage, but it also contains some computer animation.
...
en.wikipedia.org/wiki/Destino

 

[Hellegennes]

Ευχαριστώ πολύ, δεν είχα ιδέα ότι είχαν γυρίσει τέτοιο πράγμα. Φυσικά μόνο ο Ρόι θα μπορούσε να το κάνει αυτό, ήταν ο τελευταίος ρομαντικός της Ντίσνεϋ. Ακόμα και την Φαντασία 2000 με βαριά καρδιά την γύρισαν και αφόρητη πίεση από τον Ρόι. Δεν μου προκαλεί έκπληξη ότι δεν προώθησαν ποτέ σοβαρά το Destino.

Πάντως αυτό μού δίνει την ευκαιρία να αναφερθώ σε κάτι άλλο, που ήθελα εδώ και καιρό. Αναφέρομαι στην demoscene, όμως θα ανοίξω νήμα γι' αυτό.