κατσικανιάρης

[Zazula]

Αναζητείται ο ορισμός της λέξης κατσικανιάρης. Το σώμα, το υλικό δηλαδή που έχουμε συγκεντρώσει προκειμένου να το εξετάσουμε επιστημονικά, είναι το ακόλουθο:

«Τι φάουλ μωρή σαρπαντίνα, κατσικανιάρη, τραγί, μούσχαρε, ε μούσκαρε!»

Οπτικοακουστικό βοήθημα ανωτέρω σώματος κειμένου (μαζί με την αυθεντική allenatoreια σκηνή που ενέπνευσε τους διαφημιστές):

Αν κάποιος γνωρίζει με βεβαιότητα τη σημασία της λέξης, ας μου την πει παρακαλώ, καθότι εγώ μόνο εικασίες μπόρεσα να κάνω. Πάντως η κατάληξη -ιάρης κατά κανόνα χρησιμοποιείται σε παράγωγα μειωτικά ή για να δηλώσει επαγγελματική ιδιότητα. Άρα ο κατσικανιάρης έχω την εντύπωση ότι θα μπορούσε να είναι (1) ο γιδοβοσκός, (2) ο κατσικόμορφος, (3) ο καλικάντζαρος —έχουμε τα κατσικάς & κατσικοπόδαρος— και (4) ο αιγοκοίτης (τραβηγμένο;).

Βέβαια, ορισμένοι θεωρούν ότι αυτό που λέει ο ήρωας είναι στην πραγματικότητα η λέξη κατσιγανιάρης. Η σχέση στα ευρήματα είναι 31 προς 1 (248 κατσικανιάρης έναντι 8 κατσιγανιάρης) κι έτσι, αν κι εγώ κατσιγανιάρης μού φαινόταν ότι άκουγα, τελικά θεώρησα επικρατέστερο το κατσικανιάρης — μπορεί όμως και να μην είναι έτσι, κι απλώς να επηρεάζει τους τηλεθεατές η ύπαρξη αρκετών λέξεων από κατσικ-. Τέλος πάντων, εδώ το κατσι- τι να 'ναι — ο ζαρωμένος (κατσιάζω) ή κάτι άλλο; Πάντως γανιάρης, αν δεν κάνω λάθος, μπορεί να είναι (1) ο γανωματής, (2) ο μαυριδερός —από τη γανιάδα—, (3) ο ξεφτιλισμένος —από τη γάνα της διαπόμπευσης— και (4) ο ταλαιπωρημένος — από σημασία τού γανιάζω.

Να σημειωθεί ότι στη συνέντευξη του πρωταγωνιστή της διαφήμισης αναφέρεται ότι η εκφερόμενη λέξη είναι κατσιγιανιάρης, χωρίς όμως καθόλου ευρήματα.


ΥΓ1 Απίστευτη λεξιπλασία το «Γυπεδούχος» στον τοίχο — respect!

ΥΓ2 Τι να πρωτοπείς για την τέλεια αποτύπωση του τυπικού επαρχιακού γηπέδου ποδοσφαίρου, με την υποχρεωτική γκρεμίλα απ' τη μια και την πλαγιά απ΄την άλλη, με τον απίστευτα εμβληματικό μεσήλικα αναπληρωματικό παίκτη με το μαύρο γυαλί, με τα «βρόμικα» — μιλάμε για μία από τις κορυφαίες ελληνικές διαφημίσεις όλων των εποχών!

ΥΓ3 Περιττεύει να πούμε ότι το πραγματικό απόγειο των τεκταινομένων είναι εκείνο το θεϊκό «Ο Βασίλης να πάρει την πτέρυγα μόνος του και ο Κώστας να πάει απέναντι!» στο τέλος.

 

[nickel]

Παρότι δεν έχω καμιά θέση να δίνω απάντηση σε ερώτηση για την αργκό των γηπέδων, το δικό μου μυαλό πήγε στο κατσικοπόδαρος που λες κι εσύ. Δηλαδή από την κατσίκα σε συγχώνευση με το κανί και το —ιάρης.

Ένα παράδειγμα που βρήκα στο διαδίκτυο που θα υποστήριζε αυτή τη σημασία αν όχι την ετυμολογία (αναφέρει πάντως το «τραγί»):

Τι περιμένουν όμως όταν ο... κατσικανιάρης ο Σίλβα χάνει δύο φορές σίγουρα γκόλ σε κενή εστία; Αλήθεια αυτό το τραγί το πληρώνουν δύο εκατομμύρια τον χρόνο;
(Ημ/νία 4/1/09)

Για τη σημασία θα σου δώσει σίγουρη απάντηση ο Γεωργίου.

 

[Zazula]

Πάντως εδώ η προσβολή έχει στόχο το διαιτητή, οπότε έχω την αίσθηση ότι ο κατσικοπόδαρος (με τη σημασία του γρουσούζη) μάλλον δεν είναι αυτό που θέλει να πει ο ποιητής — γι' αυτό και σκέφτηκα μήπως το τραβάει προς την έννοια του καλικάντζαρου (που είναι μία γενικότερης χρήσης ήπια προσβολή).

 

[nickel]

Δύο εκδοχές (για την περίπτωση που είναι εύστοχη η μαντεψιά μου):

1. Όταν μια (υβριστική συνήθως) έκφραση δεν έχει απολύτως σαφές νόημα, η χρήση της είναι πιθανόν να επεκταθεί κι εκεί που δεν κολλάει. [Βλέπε καλικάντζαρος που λες εσύ.]

2. Όταν ανοίγει ο οχετός, δεν κάνει πολλές διακρίσεις. Αν δεν ήταν διαφήμιση, αλλά πραγματική ζωή, είναι πιθανό να είχε πει πολύ πιο ανάρμοστα (δεν θες παραδείγματα, έτσι;).

 

[dipylos]

Μην παρασύρεστε, δεν είναι αυθεντική ηχογράφηση του Samuel Baud-Bovy να χρειάζεται τη σούπερ-ανάλυση. Ένας διαφημιστής με οξυδερκείς κεραίες τη σκέφτηκε, για το ηχηκοινωκωμικό της εφέ και ως φαίνεται πέτυχε διάνα.

 

[Elena]

Παρότι δεν έχω καμιά θέση να δίνω απάντηση σε ερώτηση για την αργκό των γηπέδων, το δικό μου μυαλό πήγε στο κατσικοπόδαρος που λες κι εσύ. Δηλαδή από την κατσίκα σε συγχώνευση με το κανί και το —ιάρης.

Ναι, τι άλλο θα μπορούσε να είναι; -αν και αποκλίνει από τα ήδη υπάρχοντα «στραβοκάνης» και «καλαμοκάνης».



17+ παραγράφους το τραγί ήδη :)

 

[Zazula]

Μην παρασύρεστε, δεν είναι αυθεντική ηχογράφηση του Samuel Baud-Bovy να χρειάζεται τη σούπερ-ανάλυση. Ένας διαφημιστής με οξυδερκείς κεραίες τη σκέφτηκε, για το ηχηκοινωκωμικό της εφέ και ως φαίνεται πέτυχε διάνα.

Μην παρασύρεστε κι εσείς, αγαπητέ :) — περισσότερο για ένα νήμα εκδήλωσης θαυμασμού στην πιθανότατα κορυφαία διαφήμιση του '08 πρόκειται, παρά για μία γλωσσολογική πραγματεία. Άλλωστε είναι σχεδόν βέβαιο ότι η συγκεκριμένη λέξη θα αρχίσει να χρησιμοποιείται από ορισμένους, οπότε η χρήση —όπως πάντα— θα ξεκαθαρίσει τα πράγματα όσον αφορά τη σημασία/-ες που θέλουν οι χρήστες της να έχει.

 

[nickel]

Καλημέρα, Ωραία. Καθώς θα περιμένουμε τον κατσικανιάρη να αποφασίσει πού θα κάτσει, να ορισμένα πιο ουσιαστικά ερωτήματα:

Γιατί έγραψες σαρπαντίνα αντί για σερπαντίνα;
Ποια είναι η σχέση της σερπαντίνας με το serpent;
Γιατί εκεί που έχουμε δασεία στα ελληνικά (ερπετό, έξι, επτά, άλας κ.ά.), έχουμε s– στις ομόρριζες (serpent, six, seven, salt, etc.);

Αυτά για αρχή.

 

[dipylos]

Έλα βρε nickel, o σύμπας κόσμος ξέρει ότι το ΠΙΕ προφωνηεντικό *s στα Ελληνικά γίνεται δασεία. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν αποπειραθούμε να εξηγήσουμε τύπους όπως το ομηρικό συς ή τα τοπωνύμια Σελλάνα, Σελλασία κλπ.

 

[dipylos]

Υπάρχει και το "κατσικανό", ε;

 

[nickel]

Έλα βρε nickel, o σύμπας κόσμος ξέρει ότι το ΠΙΕ προφωνηεντικό *s στα Ελληνικά γίνεται δασεία. Το πρόβλημα ανακύπτει όταν αποπειραθούμε να εξηγήσουμε τύπους όπως το ομηρικό συς ή τα τοπωνύμια Σελλάνα, Σελλασία κλπ.

Σ' ένα διαδικτυακό στέκι με πολλούς περαστικούς, που δεν γεννήθηκαν όλοι με τη θεία φώτιση ή δεν έχουν περάσει από κάποια μεγάλη του γένους σχολή, υπάρχει πάντα αναγνωστικό κοινό για μια ωραία ιστορία ωραία ειπωμένη — εκτός αν ξέρετε κάποια διαδικτυακή σελίδα που να λέει ήδη αυτή την ιστορία με τρόπο που θα τράβαγε ακόμα και όσους θα μπουν εδώ για να διαβάσουν για τον κατσικανιάρη.

 

[dipylos]

Ναι, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να μας την πέσει ο καθ' ύλην αρμόδιος καθηγητής κ. Σωγαμβριώτης!

 

[nickel]

Εδώ σε θέλω, κάβουρα δίθυρε δίπυλε! Να είσαι διατεθειμένος να καταθέσεις κάτι που (νομίζεις ότι) ξέρεις καλά και που δεν το ξέρουν όλοι, με τον κίνδυνο να έρθει ο καθ' ύλην αρμόδιος και να σου κάνει τα μούτρα πατσά. Ωστόσο, αν τηρείς το «μη βλάπτειν» του Ιπποκράτη, όλο και κάτι θετικό θα αφήσει ένα καλογραμμένο κομμάτι, κι ας μην είναι από ειδικό.

 

[dipylos]

Δύσκολα μου βάζεις. Από το "ξέρω" μέχρι το "διδάσκω" υπάρχει απόσταση. Πόσο μάλλον για άτομα που σε άλλες επιστήμες θητεύουμε και όπου τα λάθη έχουν πραγματικές συνέπειες σε πραγματικούς ανθρώπους. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτής της χώρας είναι ότι όλοι θεωρούν εαυτούς γνώστες και ειδικούς.

 

[Zazula]

1. Γιατί έγραψες σαρπαντίνα αντί για σερπαντίνα;
2. Ποια είναι η σχέση της σερπαντίνας με το serpent;
3. Γιατί εκεί που έχουμε δασεία στα ελληνικά (ερπετό, έξι, επτά, άλας κ.ά.), έχουμε s– στις ομόρριζες (serpent, six, seven, salt, etc.);
4. Αυτά για αρχή.

1. Έτσι, πιο λαϊκότροπα, πιο "μάγκικα", μου βγαίνει εμένα όταν εκστομίζεται για προσβολή (και κάπως έτσι ενδεχομένως να 'θελε να την ακούσει και τ' αφτί μου στη διαφήμιση) — γεμίζει το στόμα σου με τα τρία α! :) Τώρα, αν παραθέσω παραδείγματα τροπής ε->α (ή ε-α -> α-α), παίρνω παραπάνω πόντους, δάσκαλε;

2. Η σερπαντίνα προέρχεται από την ίδια λατινική λέξη serpere (=έρπω) που δίνει και το serpent, και σημαίνει "οφιοειδής" (λόγω του σχήματός της). Να σημειώσω ότι ΛΚΝ και ΛΝΕΓ την ανάγουν άμεσα σε γαλλικό έτυμον, αλλά διαφωνούν στην ορθογράφησή του (δίνουν serpantin και serpentine αντίστοιχα), το Πρωίας ωστόσο λέει ότι η λέξη είναι ιταλική. Πάντως το επίθετο serpentine στην αγγλική έχει τρεις διακριτές σημασίες, και δίνω το ετυμολογικό σημείωμα από εδώ:

serpentine (n.)
c.1408, "plant reputed to contain antivenom," from O.Fr. serpentin (fem. serpentine), from L.L. serpentius "of a serpent," from L. serpentem (nom. serpens) "snake" (see serpent). As the name of a greenish mineral, attested from 1426. The adj. meaning "twisting, winding" first recorded 1615 (an earlier adj. meaning "having the evil qualities of a serpent" is recorded from 1387). The winding lake of that name in Hyde Park, London, was constructed in 1730.

3. Απαντήθηκε ήδη (με πολύ καλύτερο τρόπο απ' ό,τι θα κατάφερνα ποτέ εγώ) από τον dipylos.

4. Αναμένουμε εναγωνίως. Θα περιέχει σερπεντίτες, οφίαυλους και σερπιερίνες, ή θα αλλάξουμε ΠΙΕ ρίζα αυτήν τη φορά; Ή θα αναρωτηθούμε γιατί το έρπω (το ρήμα, δηλαδή) στην αγγλική έχει μόνο δύο κυρίαρχες λέξεις (creep, crawl) απώτερης σκανδιναβικής προέλευσης, κι εκεί δεν μπόρεσε το serp- να εισχωρήσει — ενώ και το δικό μας έρπ- μόνο ένα herpes κατάφερε να δώσει; ;)

Υπάρχει και το "κατσικανό", ε;

Θέλουμε ορισμό! :)


ΥΓ1 Ναι, Νίκο, είναι συχνά μεγάλο το ρίσκο να λες δημόσια κάτι που νομίζεις ότι ξέρεις και στην πορεία να αποδεικνύεται ότι έγιναν τα μούτρα σου πατσάς από κάποιον που ήξερε καλύτερα (ή πραγματικά...). Αλλά αξίζει όλο αυτό το ρίσκο και με το παραπάνω, διότι αλλιώς —εγώ, τουλάχιστον— δεν θα μάθαινα ποτέ. Θα νόμιζα ότι ήξερα, και τέτοια νομίσματα δεν έχουν καμία αξία. Απλώς για να 'μαι σίγουρος έβαλα τη δέουσα Δήλωση Αποποίησης Ευθύνης στην υπογραφή μου.

ΥΓ2 Ναι, δίπυλε, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα αυτής της χώρας είναι ότι όλοι θεωρούν εαυτούς γνώστες και ειδικούς. Ένα άλλο, και υποθέτω θα συμφωνείς κι εσύ, είναι ότι συχνά χρησιμοποιούνται αφορισμοί.

 

[dipylos]

Zazula, γενικώς μισώ τις γενικεύσεις! Κατσικανό είναι το βυζί στα καλιαρντά, νομίζω. Ανεξαρτήτως αυτού, μου είπαν ότι η διαφήμιση έχει δημιουργήσει γενικευμένο ενδιαφέρον και ότι κάποιος είπε στο ράδιο πως "κατσικανιάρης" είναι Κρητικός ιδιωματισμός που σημαίνει ζαβολιάρης, πράγμα που ταιριάζει και με το σενάριο της διαφήμισης. Σωστό, λάθος, δεν ξέρω.

Τώρα για τα ΠΙΕ και τα λοιπά που πάει εντέχνως να με τουμπάρει ο πονηρίδης ;) ο nickel, δεν ψήνομαι, αλλά όποιος (αληθινά ενδιαφέρεται και) ψάχνει, βρίσκει :) - και αυτό ισχύει γενικώς.
Μια καλή αρχή εδώ:
http://en.wikipedia.org/wiki/Proto-Greek_language
http://www.bartleby.com/61/IEroots.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Indo-European_sound_laws
http://www.indo-european.nl/ied/pdf/pre-greek.pdf
http://www.perizitito.gr/product.php?productid=108522

Για το "συς" όμως δεν μου απαντάτε και είμαι και "του Πρακτικού" άπραγο μαθητούδι. ;)

 

[crystal]

Για την εκδοχή του ''κατσιγανιάρη'', θυμήθηκα και τον ''κατσίγαρο'': έτσι λένε στην Κρήτη τα απομεινάρια της ελιάς όταν αλέθεται - αυτή την μαύρη κρούστα που βγαίνει στην άκρη όταν πιέζεται η ελιά στο μηχάνημα και αφήνει στο δοχείο το καθαρό λάδι.

 

[Costas]

Σ' ένα διαδικτυακό στέκι με πολλούς περαστικούς, που δεν γεννήθηκαν όλοι με τη θεία φώτιση ή δεν έχουν περάσει από κάποια μεγάλη του γένους σχολή, υπάρχει πάντα αναγνωστικό κοινό για μια ωραία ιστορία ωραία ειπωμένη.

Ωστόσο, αν τηρείς το «μη βλάπτειν» του Ιπποκράτη (...)

Εγώ, ας πούμε, από αυτό το νήμα έμαθα ότι το σλόγκαν της Google είναι ιπποκράτειας ρίζας!

Για την εκδοχή του ''κατσιγανιάρη'', θυμήθηκα και τον ''κατσίγαρο'': έτσι λένε στην Κρήτη τα απομεινάρια της ελιάς όταν αλέθεται - αυτή την μαύρη κρούστα που βγαίνει στην άκρη όταν πιέζεται η ελιά στο μηχάνημα και αφήνει στο δοχείο το καθαρό λάδι.

...ενώ η ίδια κυλάει στο παραδίπλα ποτάμι ολόμαυρη και "μυρωδάτη"...

 

[Gutbucket]

Excuse me for burping αλλά το κατσικανιά εγώ το ξέρω ως συνώνυμο του ζαβολιά, παρατυπία, καπέλωμα. Εν προκειμένω ΄θεομπαίχτη', θαρρώ, τον αποκαλεί.

 

[dipylos]

Τώρα που είναι νύχτα και ώρα για νάνι, ποιό καλό παιδάκι θα απαγγείλει την προσευχή του Αχιλλέα και θα σχολιάσει ποιοί χαμαιεύναι ανιπτόποδες (μπλιαχ);