Υποκοριστικά στη μετάφραση: Το μικρό σπίτι στο λιβάδι

[sarant]

Σκεφτόμουν παλιά ότι ένας τρόπος που σε παρασέρνει το πρωτότυπο είναι, όταν μεταφράζεις από αγγλικά ή γαλλικά να βάζεις λιγότερα υποκοριστικά, επειδή οι γλώσσες αυτές δεν έχουν καθόλου (τα γαλλικά) ή έχουν λιγοστές (τα αγγλικά) υποκοριστικές καταλήξεις.

Υπήρχε παλιότερα μια σειρά στην τηλεόραση, Το μικρό σπίτι στο λιβάδι, The Little House on the Prairie.

Έτσι αποδόθηκε και τώρα μάς φαίνεται απόλυτα φυσιολογικό, όμως, επειδή ανέβασα στις σελίδες μου το ομώνυμο του Παπαδιαμάντη, σκέφτομαι ότι στα στρωτά ελληνικά θα ήταν Το σπιτάκι στο λιβάδι, όχι;

 

[nickel]

Η απολεσθείσα ευκαιρία για υποκορισμό αποτελεί θεμελιώδες κεφάλαιο της θεωρίας της μετάφρασης. Ωστόσο, ως γνωστόν, άριστα αποδόθηκε το Listen, Little Man! με τον τίτλο Άκου, ανθρωπάκο! και βεβαίως η Κοκκινοσκουφίτσα δεν έγινε Μικρή κοκκινοσκούφα.

Ιδιαίτερα οι μεταφραστές παιδικού βιβλίου δεν λησμονούν τον υποκορισμό. Έτσι:
The Three Little Pigs, Τα τρία γουρουνάκια
The Wolf and the Seven Little Goats, Ο λύκος και τα εφτά κατσικάκια
The Little Match Girl, Το κοριτσάκι με τα σπίρτα (μα όλα τα παιδικά βιβλία, η Τατιάνα τα έχει μεταφράσει;)
The Little Red Hen, Η κόκκινη κοτούλα
Brave Little Chick, Το γενναίο κοτοπουλάκι
The Shy Little Kitten, Η ντροπαλή γατούλα
Good Night, Little Bear, Καληνύχτα, αρκουδάκι
The Poky Little Puppy, Το άτακτο κουταβάκι κ.ο.κ.

Δυστυχώς, ο τίτλος Miffy and the Little Bird έγινε Η Μίφι και το μικρό σπουργίτι. Άλλες τέτοιες ευκαιρίες που χάθηκαν: Ούτε η Μικρή πριγκίπισσα έγινε Πριγκιποπούλα ούτε η Μικρή γοργόνα Γοργονούλα. Ούτε η Little Lulu Λουλίτσα.

Έχουν πάρει εκδίκηση κάποιοι με διπλό υποκορισμό:
Little Monsters, Τα μικρά τερατάκια
Clifford the Small Red Puppy, Το μικρό κόκκινο κουταβάκι
Cinderella or The little glass slipper, Η Σταχτομπούτα [sic] ή Το μικρό γυάλινο γοβάκι

Ονειρεύομαι να διαβάσω το Πριγκιπόπουλο του Σεντ-Εξιπερί, τα Δέκα νεγράκια της Κρίστι, τις Κυριούλες της Άλκοτ, την Ντοριτούλα του Ντίκενς ή τον Λορδίσκο Φονλερουά της Μπέρνετ. Δυστυχώς, είμαι πολύ μεγάλος για το Πονάκι μου (My Little Pony). Σε λίγο αρχίζουν τα πονάκια μου…


Tongue out of cheek now:

Πρέπει να επισημαίνεται στους μαθητές της μετάφρασης ότι ο υποκορισμός είναι μια από τις περιπτώσεις που δεν πρέπει να χάνεται η ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε ιδιαίτερα στοιχεία της γλώσσας μας. Είναι πολλά τα «μικρά παιδιά» που δεν έχουν γίνει «παιδάκια», τα «μικρό σπρώξιμο» που δεν έχουν γίνει «σπρωξιματάκι».

Βεβαίως, έχουν και οι Άγγλοι τα υποκοριστικά τους, αλλά, αντιστρόφως, να πούμε ότι είναι λάθος να λείπει στα λεξικά από το droplet, δίπλα στο σταγονίδιο και τη σταλίτσα, η «μικρή σταγόνα». Όπως επίσης είναι υπέροχο το λάθος (το ’χω ξαναπεί) μαθητή μου, που μετάφρασε το “He was hit by a bullet”, «Τον χτύπησε ένα ταυράκι».

 

[Alexandra]

Νομίζω ότι μπορώ να καταθέσω εδώ, αντί για την ενότητα των μαργαριταριών, αυτό που είδα σε τίτλο ειδήσεων στη ΝΕΤ, ως απόδοση του little old ladies: μικρές γριές κυρίες! Προφανώς, ούτε που πέρασαν από το μυαλό του δημοσιογράφου-υποτιτλιστή οι γριούλες.

 

[Zazula]

Cinderella or The little glass slipper, Η Σταχτομπούτα [sic] ή Το μικρό γυάλινο γοβάκι

Πολλοί ορθογραφούν τη Σταχτοπούτα με το ΜΠ (σχέση 1 προς 27,5 σε σύγκριση με την "κανονική" ορθογράφηση με Π) ενδεχομένως διότι δεν τους είναι σε ικανό βαθμό διαυγής η προέλευση του β' συνθετικού "-πούτα" (το "στάχτο-" είναι αυτεπεξηγούμενο) και παρετυμολογώντας το προς το "μπούτι" (αφού η μικρά ήταν διαρκώς χωμένη μες στις στάχτες, θα γέμιζαν στάχτη και τα μπούτια της). Ελπίζω να μην μπλέξαμε τα σταχτομπούτια μας τώρα μ' αυτό που είπα.

Βεβαίως, έχουν και οι Άγγλοι τα υποκοριστικά τους, αλλά, αντιστρόφως, να πούμε ότι είναι λάθος να λείπει στα λεξικά από το droplet, δίπλα στο σταγονίδιο και τη σταλίτσα, η «μικρή σταγόνα». Όπως επίσης είναι υπέροχο το λάθος (το ’χω ξαναπεί) μαθητή μου, που μετάφρασε το “He was hit by a bullet”, «Τον χτύπησε ένα ταυράκι».

Όχι μόνον έχουν τα υποκοριστικά τους, αλλά η παραγωγή αυτών συνεχίζεται ακατάπαυστα ακόμη κι αν δεν υπάρχει "βασική" λέξη που να υφίσταται τον υποκορισμό (snippet, sniplet, widget).

 

[Lexoplast]

Ας μην ξεχνάμε και τη σειρά Mr. Men / Little Miss του Roger Hargreaves, που στα ελληνικά λέγεται "Μικροί Κύριοι - Μικρές Κυρίες" (εκδόσεις Μόντερν Τάιμς).

 

[sarant]

Για τη Σταχτομπούτα, το βρίσκω άριστο παράδειγμα προφύλαξης, αν σκεφτούμε πόσο κοντά είναι
το πούτα (εκ του γερμ. Puttel) με το άλλο μάλλον ομόριζό του (ή ομόρριζο;) που παράγεται αν του προσθέσεις μια συλλαβούλα.

 

[Zazula]

Ν.Σ., τη σκέφτηκα κι εγώ την προφύλαξη ως το μηχανισμό πίσω από την προσθήκη του Μ, αλλά μετά είπα ότι ίσως δεν είναι τελικά τόσο ισχυρός ο φόβος για "ανάπτυξη" της διαβόητης επιπρόσθετης συλλαβούλας - άλλως θα είχε πολύ ισχυρότερη παρουσία το ΜΠ.

 

[Zazula]

Ιδού και προτεινόμενη, χωρίς προφύλαξη, χρήση της ρίζας Σταχτοπούτ- : http://www.lexilogia.gr/forum/showpost.php?p=1693&postcount=38

 

[tsioutsiou†]

H παλιά ταινία του Πεν The Little Big Man (Το μεγάλο ανθρωπάκι) είναι εντάξει ή έπρεπε να είναι Ο γιγαντάκος ή ο Μικρομέγαλος; :)

Ιδού και προτεινόμενη, χωρίς προφύλαξη, χρήση της ρίζας Σταχτοπούτ- : http://www.lexilogia.gr/forum/showpo...3&postcount=38

Έχουμε νεότερα: διαψεύστηκε το -πούτινα, και ο διευθυντής της εφημερίδας που το δημοσίευσε ψάχνει δουλειά, αυτό "χωρίς κυβερνητική πίεση".

 

[nickel]

H παλιά ταινία του Πεν The Little Big Man (Το μεγάλο ανθρωπάκι) είναι εντάξει ή έπρεπε να είναι Ο γιγαντάκος ή ο Μικρομέγαλος; :)

Με τους τίτλους των ταινιών καλύτερα να μην αρχίσουμε γιατί δεν θα ξέρουμε πού να τελειώσουμε. Οπότε δεν έχω κανένα πρόβλημα με το Μεγάλο ανθρωπάκι, αρκεί να αφήσουν ήσυχο το μέρος όπου στραπατσαρίστηκε ο στρατηγός Κάστερ και να το λένε Λιτλ Μπιγκ Χορν (Little Bighorn), μη δούμε κανένα «Μεγάλο Κερατάκι».

 

[Elena]

... και να το λένε Λιτλ Μπιγκ Χορν (Little Bighorn), μη δούμε κανένα «Μεγάλο Κερατάκι».

Έχει τα δίκια του ο Σαραντάκος, αλλά σε παρακαλώ πρόσεχε τι γράφεις (δηλ. Μικρομέγαλο κερατάκι). Έχει επηρεαστεί αρνητικά από τον Πούτιν (τα γνωστά της ΠούτιναΑλίνα) αυτή τη βδομάδα.

 

[Zazula]

Βεβαίως, έχουν και οι Άγγλοι τα υποκοριστικά τους, αλλά, αντιστρόφως, να πούμε ότι είναι λάθος να λείπει στα λεξικά από το droplet, δίπλα στο σταγονίδιο και τη σταλίτσα, η «μικρή σταγόνα». Όπως επίσης είναι υπέροχο το λάθος (το ’χω ξαναπεί) μαθητή μου, που μετάφρασε το “He was hit by a bullet”, «Τον χτύπησε ένα ταυράκι».

Υποθέτω πως ο ίδιος μαθητής θα μετέφραζε και το “This was his chief asset”, «Αυτό ήταν το επικεφαλής γαϊδουράκι του». :)