Τρόποι έκφρασης της Μη Βίας

[Palavra]

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε βαρβαρισμό το σχηματισμό νεολογισμών από μη + ουσιαστικό/επίθετο/μετοχή, ιδίως από τη στιγμή που χρησιμοποιείται ήδη (π.χ. μη κερδοσκοπικός, μη εισηγμένες εταιρείες, μη βία κτλ, υπάρχουν αρκετά). Εξάλλου, είναι και λεξικογραφημένη αυτή η χρήση:
ΛΚΝ

2. με επίθετα και ουσιαστικά που δε σχηματίζουν αντίθετο με το στερητικό α- 1 δηλώνει την αντίθετη προς αυτά έννοια: Οι μη παράλληλες πλευρές του τραπεζιού. H μη ανανέωση της εγγραφής.​

 

[nickel]

Με την ευκαιρία: οι λεξομαζώχτρες εκείθεν της Μάγχης και του Ατλαντικού έχουν μαζέψει στερητικά απ' όλα τα ταμεία: in- (im-, il-, ir-), un-, non-, de-, dis-, a-, anti-. Οι πλούσιες γλώσσες έχουν και μεγάλες αγκαλιές.
http://grammarist.com/usage/negative-prefixes/

 

[Hellegennes]

Έχει κλιτικό σύστημα απλά είναι απλοποιημένο. Το κλιτικό σύστημα της παλαιοαγγλικής ήταν αρκούντως πολύπλοκο, τα ουσιαστικά είχαν τέσσερις πτώσεις (ονομαστική, γενική, αιτιατική και δοτική), τα ρήματα είχαν ένα πολύπλοκο -στα δικά μου μάτια- σύστημα καταλήξεων, έναν πακτωλό προθέσεων, κ.α.

Πρακτικά μπορείς να δεις τα σύγχρονα ουσιαστικά της αγγλικής σαν να έχουν δύο πτώσεις, όμως η μία απ' τις δυο χρησιμοποιείται αντί αυτών που δεν υπάρχουν. Αν το καλοσκεφτείς, το ίδιο συμβαίνει με πολλές κλίσεις και στα νέα ελληνικά. Π.χ. τα ουσιαστικά έχουν τέσσερις πτώσεις αλλά τα περισσότερα έχουν μόνο δύο τύπους σε κάθε αριθμό (τα θηλυκά σε -η, -α, -ω, -ου, τα αρσενικά σε -ης, -ας, όλα τα ουδέτερα).

 

[Otto]

Με την ευκαιρία: οι λεξομαζώχτρες εκείθεν της Μάγχης και του Ατλαντικού έχουν μαζέψει στερητικά απ' όλα τα ταμεία: in- (im-, il-, ir-), un-, non-, de-, dis-, a-, anti-. Οι πλούσιες γλώσσες έχουν και μεγάλες αγκαλιές.
http://grammarist.com/usage/negative-prefixes/

Εξακολουθώ να διατηρώ τις αμφιβολίες μου, περί του πλούτου της Αγγλικής, ή τουλάχιστον έχω κάμποσα ερωτήματα για ένα θέμα που δεν είχα ως τώρα σκεφτεί πολύ πολύ και μου βγήκε στην επιφάνεια από μια άκριτη κουβέντα που πέταξα στο να 'χαμε να λέγαμε. Μήπως θα είχες να μου προτείνεις κάποια thread, όπου έχει συζητηθεί τούτο το θέμα, να πάω να διαβάσω να ξεστραβωθώ, να μην... οφτοπικιάζουμε;

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε βαρβαρισμό το σχηματισμό νεολογισμών από μη + ουσιαστικό/επίθετο/μετοχή, ιδίως από τη στιγμή που χρησιμοποιείται ήδη (π.χ. μη κερδοσκοπικός, μη εισηγμένες εταιρείες, μη βία κτλ, υπάρχουν αρκετά). Εξάλλου, είναι και λεξικογραφημένη αυτή η χρήση:
ΛΚΝ

2. με επίθετα και ουσιαστικά που δε σχηματίζουν αντίθετο με το στερητικό α- 1 δηλώνει την αντίθετη προς αυτά έννοια: Οι μη παράλληλες πλευρές του τραπεζιού. H μη ανανέωση της εγγραφής.​

Δεν έχεις άδικο... Ενώ όμως τα επίθετα μου ακούγονται κι εμένα πολύ οικεία, (πχ μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, μη οπιούχα κλπ), στα ουσιαστικά σκοντάφτω λίγο. Δεν θα έγραφα ας πούμε ποτέ "η μη ανανέωση της συνεργασίας", αλλά "η λήξη (ή η λύση) της συνεργασίας". Ειδικά για την εγγραφή το λέμε πάντως, δεν αντιλέγω, αν και πάλι θα έψαχνα κάτι με θετική έννοια να βάλω, ας πούμε "η διακοπή της εγγραφής, η καταγγελία της εγγραφής, η απόσυρση της εγγραφής", έστω και με τον κίνδυνο να πέσω λίγο έξω απ' το ακριβές του νοήματος.

~~~~{}~~~~​

Ειδικά όμως όταν πρόκειται για ένα ουσιαστικό που εκφράζει μία βασική ή αρχετυπική ιδέα, όπως η Βία, νομίζω ότι τα πράγματα αλλάζουν. Όταν σε ρωτήσει κανείς, "Ποιο είναι το αντίθετο της Βίας;" οφείλεις να κάμεις ό,τι μπορείς προκειμένου να μην απαντήσεις "η μη βία". Κάτι τέτοιο δεν θα είχε κανένα νόημα, δεν θ' απαντούσε ουσιαστικά στο ερώτημα. Η Πραότητα, η Μειλιχιότητα, η Αγάπη, η Στοργή, η Διαλακτικότητα κλπ, όλα είναι αντίθετα της Βίας κι ο καλός γραφιάς πρέπει να κάτσει να στίψει το μυαλό του να βρει το συνώνυμο που ταιριάζει κάθε φορά στην περίσταση. Γιατί ξέρετε κάτι; Η γλώσσα εκτός από γραμματική, έχει κι έκφραση και πάνω απ' όλα αισθητική.

Ιδού λοιπόν το πρόβλημά μου, για να συνοψίσω: Η "Μη Βία" μπορεί να είναι σωστότατη καθώς λέτε από την άποψη της γραμματικής και του λεξικού, είναι ωστόσο από φιλοσοφικής και εννοιολογικής άποψης μια τρύπα στο νερό, δεν εκφράζει κανένα νόημα. Όσο για τα - βάρβαρα όπως τα χαρακτήρισα - μηβία και αβία, ίσως να στέκουν λεξιλογικά, όμως σας πληροφορώ ότι είναι άσκημα, αντιαισθητικά και κιτς!!

Ωραία το λοιπόν. Αφού εγώ εξήγησα τι πρόβλημα ακριβώς έχω με την αποστειρωμένη λέξη "μη βία", μπορείτε εσείς να μου εξηγήσετε τώρα για ποιον λόγο δεν θα έπρεπε το βιβλίο της "λεκτικής μηβίας" να ονομάζεται αντ' αυτού "Η Μειλίχια Γλώσσα"; (Το πραεία δεν το συνιστώ, ακούγεται επίσης φρικτό...:twit:)

 

[Hellegennes]

Δεν θα έγραφα ας πούμε ποτέ "η μη ανανέωση της συνεργασίας", αλλά "η λήξη (ή η λύση) της συνεργασίας".

Μόνο που αυτά είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Η ανανέωση ή μη ακολουθεί την λήξη της συνεργασίας.

Ειδικά όμως όταν πρόκειται για ένα ουσιαστικό που εκφράζει μία βασική ή αρχετυπική ιδέα, όπως η Βία, νομίζω ότι τα πράγματα αλλάζουν. Όταν σε ρωτήσει κανείς, "Ποιο είναι το αντίθετο της Βίας;" οφείλεις να κάμεις ό,τι μπορείς προκειμένου να μην απαντήσεις "η μη βία". Κάτι τέτοιο δεν θα είχε κανένα νόημα, δεν θ' απαντούσε ουσιαστικά στο ερώτημα.

Εννοιολογικά είναι το ίδιο ακριβώς με τα αντίθετα που έχουν στερητικό. Εδώ μπαίνει και η έννοια του τι είναι αντίθετο και τι απλά στερητικό μιας έννοιας. Όταν λες "το σπίτι δεν είναι ζεστό" δεν εννοείς κατ' ανάγκη ότι είναι κρύο. Όταν κάποιος δεν είναι ψηλός δεν είναι απαραίτητα και κοντός. Όταν κάποιος δεν είναι βίαιος δεν σημαίνει ότι είναι πράος, στοργικός και αγαπησιάρης. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην απουσία μιας ιδιότητας και την διαμετρικά αντίθετή της. Πρόσεξε την διαφορά ανάμεσα στα: δασύτριχος, μη δασύτριχος, άτριχος, τυχερός, άτυχος, κακότυχος και δυστυχής. Αν τα παραδείγματα σού φαίνονται τραβηγμένα, σκέψου ότι ζεύγη όπως το γνωστός-άγνωστος κάνουν το ίδιο με το βία-μηβία, είναι στερητικά της πρώτης έννοιας.

 

[Palavra]

Δεν έχεις άδικο... Ενώ όμως τα επίθετα μου ακούγονται κι εμένα πολύ οικεία, (πχ μη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, μη οπιούχα κλπ), στα ουσιαστικά σκοντάφτω λίγο. Δεν θα έγραφα ας πούμε ποτέ "η μη ανανέωση της συνεργασίας", αλλά "η λήξη (ή η λύση) της συνεργασίας".

Όπως είπε ο Ελληγενής, αυτά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Μη ανανέωση σημαίνει ότι υπήρχε δυνατότητα ανανέωσης η οποία δεν χρησιμοποιήθηκε. Λύση σημαίνει ότι υπήρχε σύμβαση της οποίας η περίοδος ισχύος παρήλθε.

Θέλω να πω, λέξεις με μη δεν δημιουργούνται επειδή ξυπνήσαμε μια μέρα και μας άρεσε, αλλά επειδή εξυπηρετούν μια συγκεκριμένη ανάγκη που προφανώς δεν καλύπτεται από τις ήδη υπάρχουσες. Μη πόλεμος δεν σημαίνει ειρήνη, για παράδειγμα.

 

[nickel]

Μήπως θα είχες να μου προτείνεις κάποια thread, όπου έχει συζητηθεί τούτο το θέμα, να πάω να διαβάσω να ξεστραβωθώ, να μην... οφτοπικιάζουμε;

Νομίζω ότι η γρήγορη εξήγηση που έκανα στο #39 αρκεί για να καταλάβει κανείς τους λόγους που δεν μπορεί να θεωρηθεί φτωχή η αγγλική γλώσσα. Πολλά νήματα (ένα είναι αυτό) ασχολούνται κυρίως με τις υπερβολές ως προς τον αριθμό των λέξεων της ελληνικής γλώσσας. Δεν έχουμε επιδιώξει να αναδείξουμε το μεγαλείο του αγγλικού λεξιλογικού πλούτου ούτε άλλων προτερημάτων της αγγλικής γλώσσας — δεν βλέπουμε το λόγο και δεν θέλουμε να γίνονται συζητήσεις που να συγκρίνουν γλώσσες, όχι μόνο επειδή γλωσσολογικά δεν έχουν νόημα, αλλά κυρίως επειδή αυτοί που επιδιώκουν τέτοιες συζητήσεις προσπαθούν να αποδείξουν κάτι που έχουν στο νου τους και που καμιά αντίθετη επιστημονική τεκμηρίωση δεν πρόκειται να τους ανασκευάσει.

ΥΓ. Το ρήμα είναι οφτοπικίζω.

 

[nickel]

Ωραία το λοιπόν. Αφού εγώ εξήγησα τι πρόβλημα ακριβώς έχω με την αποστειρωμένη λέξη "μη βία", μπορείτε εσείς να μου εξηγήσετε τώρα για ποιον λόγο δεν θα έπρεπε το βιβλίο της "λεκτικής μηβίας" να ονομάζεται αντ' αυτού "Η Μειλίχια Γλώσσα"; (Το πραεία δεν το συνιστώ, ακούγεται επίσης φρικτό...:twit:)

Νομίζω ότι εξηγήθηκε επαρκώς από τους προηγούμενους. Οι λέξεις με στερητικό και αρνητική σημασία έχουν το δικό τους ρόλο, κάνουν τη δική τους έμφαση, λένε το δικό τους «όχι». Στο επίπεδο της μετάφρασης και της ορολογίας, αν στη γλώσσα προέλευσης ο όρος έχει επιλεγεί για την αρνητικότητά του, στη γλώσσα-στόχο προτιμάμε να μην τη χάσουμε αυτή την επιλογή. Η «μη βία» είναι η αντίθεση στη βία. Είναι μια συγκεκριμένη επιλογή. Είναι μια ολόκληρη στάση και τρόπος ζωής. Το μήνυμα που εκπέμπει είναι σε σχέση με την επιλογή της βίας. Αυτό το μήνυμα δεν πρέπει να χαθεί με την επιλογή πράων και μειλίχιων όρων. Το νόημα βρίσκεται στην αντίθεση.

Πάλι σε επίπεδο μεταφραστικό θα άξιζε μια συζήτηση σε σχέση με τις εξαιρέσεις, τις φορές που δεν μας πειράζει ή μας έρχεται καλύτερα να χρησιμοποιούμε μια λέξη με στερητικό για να αποδώσουμε μια λέξη χωρίς στερητικό (π.χ. αθόρυβος για το quiet), και το αντίστροφο.

 

[Palavra]

Και όχι μόνο: μη βίαιος δεν σημαίνει απαραίτητα μειλίχιος. Μη βίαιη διαμαρτυρία είναι, για παράδειγμα, η απεργία πείνας, η οποία σε καμία περίπτωση δεν είναι μειλίχια, γλυκιά, πράα, γαλήνια και τα λοιπά. Μη βία βλέπουμε στον άντρα που στέκεται στο τανκ που προελαύνει στην πλατεία Τιεναμέν, ή στην περίπτωση των Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος στους Ολυμπιακούς του '68 ή στην περίπτωση της Ρόζα Παρκς.

Θέλω να πω, ούτε και η αγγλική γλώσσα έχει κανένα πρόβλημα να πει peaceful, mild, sweet, mellow ή bland. Το ό,τι δεν το λέει σημαίνει πως ο όρος που χρησιμοποιείται έχει δικό του περιεχόμενο πια, που δεν εκφράζεται με τις ήδη υπάρχουσες λέξεις. Για ποιο λόγο πρέπει να αναγκαστούμε να χρησιμοποιήσουμε μια υπάρχουσα λέξη στην οποία θα δώσουμε ακόμα μία σημασία, δημιουργώντας έτσι ασάφειες;