Αλλόφωνα δεν πρέπει να είναι, γιατί, όπως στρώθηκα και διάβασα, αλλόφωνα είναι π.χ. το [k] και το [k'], που δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το ένα το άλλο μέσα στο ίδιο περιβάλλον, αφού αυτό θα οδηγούσε σε λανθασμένη προφορά: [kalos] και *[k'alos]. Το περιβάλλον του k' είναι τα /i/, /e/, ενώ του k είναι τα /a/, /o/, /u/. Τα αλλόφωνα δηλ. αλληλοαποκλείονται μέσα στο ίδιο περιβάλλον: ή το ένα ή το άλλο (αυτό λέγεται συμπληρωματική κατανομή). Οπότε υποθέτω πως τα b-mb, d-nd κλπ. είναι ξεχωριστά φωνήματα· αλλά αυτό που με ενδιαφέρει εντέλει και που είναι η άποψή μου, είναι πως είναι φωνήματα σε ελεύθερη εναλλαγή:
Λέμε ότι δυο φθόγγοι βρίσκονται σε ελεύθερη εναλλαγή όταν μπορούν να αντικαταστήσουν ο ένας τον άλλο στο ίδιο περιβάλλον χωρίς όμως αυτό να επιφέρει σημασιολογικές αλλαγές. Η λέξη, δηλαδή, παραμένει η ίδια και με τον ένα και με τον άλλο από τους ελεύθερα εναλλασσόμενους φθόγγους. Π.χ. στα Αγγλικά, το φώνημα /p/ έχει δυο αλλόφωνα, ένα με δασύτητα [ph] και ένα χωρίς δασύτητα [p]. Οι φθόγγοι αυτοί βρίσκονται σε συμπληρωματική κατανομή[, δηλ.] Το δασύ [ph] βρίσκεται στην αρχή της λέξης και αμέσως πριν από φωνήεν ή στην αρχή μιας συλλαβής πριν από τονισμένο φωνήεν, ενώ το μη δασύ βρίσκεται στα άλλα περιβάλλοντα. Συγκρίνετε τα παραδείγματα στο (13):
(13) [phin] "καρφίτσα"
.....[spin] "σβουρίζω"
Αλλά στο τέλος της λέξης, τα αλλόφωνα αυτά εναλλάσσονται ελεύθερα. Μπορούμε δηλαδή να βρούμε αδιάκριτα ή το ένα ή το άλλο. Π.χ.
(14) [thop] "κορυφή"
.....[thoph] "κορυφή".
Σχέση ελεύθερης εναλλαγής μπορεί να υπάρχει όχι μόνο ανάμεσα σε αλλόφωνα αλλά και ανάμεσα σε φωνήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα προσφέρει η λέξη "economics", που προφέρεται πότε με αρχικό φώνημα /e/, [ekonomiks], και πότε με αρχικό φώνημα /i/, [ikonomiks], χωρίς αυτό να προκαλέσει αλλαγή ούτε στην έννοια ούτε στην ορθότητα της προφοράς. Σημειώνεται ότι το αν οι ελεύθερα εναλλασσόμενοι φθόγγοι είναι αλλόφωνα ή ξεχωριστά φωνήματα αποφασίζεται από δεδομένα ανεξάρτητα από το φαινόμενο της ελεύθερης εναλλαγής.
(Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Εισαγωγή στη θεωρητική γλωσσολογία, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1992, σελ. 55)
