Εσείς λέτε "ουάου";

[daeman]

ΕΔΙΤ: Κατά τη γνώμη μου, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε μεταφράσεις, αλλά με φειδώ και μεγάλη προσοχή.
Κατά κανόνα νομίζω ότι πρέπει όντως να γίνει πωπώ, αμάν ή κάτι τέτοιο, γιατί σε αντίστοιχες περιστάσεις ο φυσικός ομιλητής της ελληνικής αυτό θα έλεγε. Αν τώρα μιλάνε πιτσιρίκια, που αν ήταν ελληνόπουλα είναι πιθανό να το παίζανε μοντέρνα και να πετούσαν διάφορες αμερικανιές, μπορούμε να το βάλουμε, ίσως, αξιολογώντας όλο το πλαίσιο πρώτα. Αλλά θέλει προσοχή.

...
Με άλλα λόγια, ας χαλαρώσουμε λιγάκι. Κανένας γλωσσικός κανόνας δεν εφαρμόζεται ποτέ 100%, κι αν εφαρμόζεται τόσο άτεγκτα καταντάει πεδούκλα. Σόρι για την κοινοτοπία, αλλά προσωπικά χρησιμοποιώ όσα επιφωνήματα ξέρω, κι άλλα που μαθαίνω, κι ακόμα περισσότερα που επινοώ, χωρίς αποκλεισμούς, ανάλογα με τις ανάγκες του κειμένου που μεταφράζω. ...

Ακριβώς. Ειδικά στους υπότιτλους, δεν γράφουμε όπως μιλάμε εμείς ή ο όποιος κύκλος μας, αλλά όπως πιστεύουμε ότι θα εκφραζόταν αυτός που πράγματι μιλάει επί της οθόνης. Και φυσικά, ιδίως στα επιφωνήματα, σπάνια υπάρχει Α = Β για όλους, υποχρεωτικό και σκαλισμένο σε πέτρα.

Η ξανθιά έφηβη κόρη του αστροναύτη και «Ουάου» μπορεί να πει για το wow του θαυμασμού και ό,τι άλλο αντίστοιχο της τρέχουσας νεανικής αργκό. Ο πατέρας της (ο αστροναύτης) μπορεί να πει «Μά την εκτόξευση μου!» — ή «Μά τη μαύρη τρύπα!» αν είναι δημοτικιστής ή «Μά τη μέλαινα οπή!» αν καθαρευουσιανίζει και άλλα πολλά και διάφορα, ανάλογα με το υπόβαθρό του, τ' άστρα και τον Ερμή του, ανάδρομο ή περίδρομο — ενώ η γιαγιά της (της ξανθιάς Ουαουκαλιφορνέζας, η γιαγιά Φιλίννα) μπορεί να πει «Πωπωπωπώ, πωπωπωπώ» αλά ποιητής Φανφάρας ή ό,τι άλλο της έρθει της γυναίκας (και του υποτιτλιστή) εκείνη τη στιγμή. «Ταντάχ» και «σμπαρεκουάκ», μόνο ο Σούπερ Γκούφι και οι πάπιες, αντιστοίχως.

Παρεμπιπτόντως, με την ευκαιρία, μια που το λέμε, μια που τ' αναφέρουμε: πω πω! πωπώ! ποπό! (μπλιαχ) πο-πό! (ακόμα πιο μπλιαχ).

Bom Chicka Wow Wow - The Bomchickawahwahs (bow-wow! )

 

[Alexandra]

Και φυσικά, ιδίως στα επιφωνήματα, σπάνια υπάρχει Α = Β για όλους, υποχρεωτικό και σκαλισμένο σε πέτρα. Η ξανθιά έφηβη κόρη του αστροναύτη, και «Ουάου» μπορεί να πει για το Wow του θαυμασμού και ό,τι άλλο της τρέχουσας νεανικής αργκό.

Ακριβώς αυτό εννοούσα.Προφανώς, υπάρχουν στιγμές που θα βάλεις και "ουάου" στον υπότιτλο και οτιδήποτε άλλο θεωρείς ότι ταιριάζει στο στόμα του συγκεκριμένου ατόμου. Αν κάποιοι συνάδελφοι έχουν συνδέσει κάποιο φανταστικό Trados με το πρόγραμμα υποτιτλισμού και μόλις βλέπει "Wow", 100% match, βγάζει "πωπώ", εγώ δεν θεωρώ ότι οφείλω να συμφωνήσω μαζί τους. Και δεν διορθώνω σε άλλους μεταφραστές πράγματα που δεν είναι λάθος μόνο και μόνο επειδή "ιδεολογικά" πιστεύω ότι οφείλουμε να τα αποκλείουμε, για να μη δίνουμε το κακό παράδειγμα στη νεολαία και ξεχάσει να μιλάει σωστά ελληνικά. Ας ξεκινήσουμε πρώτα να διορθώνουμε τα πραγματικά λάθη στους υποτίτλους και μετά ας έρθει η αστυνομία των ορθών ελληνικών επιφωνημάτων.

 

[nickel]

Πάντως το εξελληνισμένο επιφώνημα δεν πρέπει να ήταν πολύ διαδεδομένο πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια. Θυμάμαι που είχα ρωτήσει την ιδιοκτήτρια αγγλικού φροντιστηρίου ποια σειρά διδάσκουν. Δίδασκαν το WOW!, που ήταν λογοπαίγνιο με τα αρχικά των λέξεων Window on the World.
«Το γουόου», μου απάντησε.
«Woe is me!» σκέφτηκα.

 

[Hellegennes]

Πάντως το εξελληνισμένο επιφώνημα δεν πρέπει να ήταν πολύ διαδεδομένο πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια. Θυμάμαι που είχα ρωτήσει την ιδιοκτήτρια αγγλικού φροντιστηρίου ποια σειρά διδάσκουν. Δίδασκαν το WOW!, που ήταν λογοπαίγνιο με τα αρχικά των λέξεων Window on the World.
«Το γουόου», μου απάντησε.
«Woe is me!» σκέφτηκα.

Φυσικά σήμερα το WoW θα το πει αυτός που παίζει -ή ξέρει- το World of Warcraft, το πιο επιτυχημένο παιχνίδι όλων των εποχών (περίπου $10 δισ. σε μεικτά κέρδη, πράγμα που μάλλον το καθιστά ως το πιο επικερδές έργο όλων των εποχών, ξεπερνώντας κάθε ταινία, μιούζικαλ, άλμπουμ ή βιβλίο).

To Wow (αλήθεια γιατί ουάου και όχι γουάου?) [βάζω αγγλικό ερωτηματικό για να μη μου βγάλει ιμότικον] είναι ξένο στη γλώσσα μας. Το ότι το λένε κάποιοι αποτελεί καθαρά μίμηση των αμερικανικών ταινιών. Δεν είναι μέρος της γλώσσας και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στους υπότιτλους. Επίσης, το ότι λέμε κάτι εμείς, όποιοι και αν είμαστε εμείς ή όποια φήμη ή όνομα κι αν έχουμε, δεν μπορεί να αποτελεί νόρμα ή κανόνα για τη γλώσσα που θα χρησιμοποιούμε σε υπότιτλους ή βιβλία.

Συνώνυμο του Wow είναι το Πωπώ, το Αμάν, το Τι λες τώρα; και άλλα ακόμα, ανάλογα με την περίσταση.

Αν είναι αμερικανιά το ουάου ή ουάο, τι είναι το αμάν; Στην τελική, το ουάου υπάρχει στα λεξικά (τουλάχιστον στο ΛΚΝ).

 

[Alexandra]

Μπράβο, βρε Έλλη, δεν είχα σκεφτεί να κοιτάξω το ΛΚΝ. Εντάξει, το αμάν είναι τουρκοαραβικό, δικαιούται να βρίσκεται στο λεξιλόγιό μας, οι αμερικανιές απαγορεύονται. :twit:

ουάου [uáu] επιφ. : (προφ.) χρησιμοποιείται απολύτως και δηλώνει θαυμασμό και ικανοποίηση: ~, τι αμάξι ήταν αυτό!
[λόγ. < αγγλ. wow]

αμάν [amán] επιφ. : δηλώνει ποικίλα συναισθήματα ανάλογα με το νόημα του λόγου και τον τόνο και το χρωματισμό της φωνής και συνοδεύεται συνήθ. από επιφωνηματική πρόταση ή φράση· για έντονη: α. παράκληση για βοήθεια: ~ αφέντη, λυπήσου με! ~, ~ για το Θεό, μην τον χτυπάτε!β. στενοχώρια, λύπη· οχ: ~, Θεέ μου! Οχ ~, τι καημός κι αυτός! ~ τι έκανα! Ξέχασα να τους ειδοποιήσω. || συμπαράσταση: ~ ο καημενούλης τι έπαθε! || Οχ ~, τρέξτε και μας έφτασαν!γ. απόγνωση: ~ τι πάθαμε. ~ τι κάνουμε τώρα;δ. δυσαρέσκεια, αποδοκιμασία· οχ, ουχ: ~ μην αρχίσεις πάλι τα ίδια! ~, για το Θεό, σταμάτα τις παρατηρήσεις!ε. δυσφορία, αγανάκτηση· οχ πια: ~ πια βαρέθηκα / μπούχτισα! ~ πια δεν αντέχω άλλο! ~πια δεν υποφέρεσαι! ΦΡ λέω ~, για αγανάκτηση από μεγάλη ταλαιπωρία: Aπό το πολύ κρύο είπαμε ~! Είπαμε ~ ώσπου να ξημερώσει! κάνω ~ για κτ., επιδιώκω, λαχταρώ κτ. επίμονα (συχνά ως αρνητικό σχόλιο):Kάνει ~ για τσιγάρο / για πιοτό. Ο κόσμος κάνει ~ για έξω / για ένα ταξίδι. στ. θαυμασμό, χαρά· αχ: ~ τι όμορφη που είναι! ~ τι κρασί είναι αυτό![τουρκ. aman (από τα αραβ.)]

 

[daeman]

Μπράβο, βρε Έλλη, δεν είχα σκεφτεί να κοιτάξω το ΛΚΝ. Εντάξει, το αμάν είναι τουρκοαραβικό, δικαιούται να βρίσκεται στο λεξιλόγιό μας, οι αμερικανιές απαγορεύονται. :twit:

Μήλα με πορτοκάλια η σύγκριση, προς το παρόν.

Παρότι δεν είναι ισοδύναμα — το αμάν έχει πολύ περισσότερες χρήσεις σε σύγκριση με το πολύ περιορισμένο ουάου — το αμάν το έχουμε ψωμοτύρι αιώνες, μαζί με το αμάν-αμάν, το ωχ αμάν κ.ά., κι από δίπλα τους αμανέδες (και μανέδες), τα αμανεδάκια, τους αμανετζήδες, τον αμανεδισμό, τα Καφέ Αμάν.

Το ουάου — όχι καθημερινό και όχι όλοι — κυκλοφορεί καναδυό δεκαετίες στην Ελλάδα (και όχι πολλές στο Αμέρικα και τον αμερικανόφωνο κόσμο). Κι όπως βλέπουμε, υπάρχουν ακόμα αντιστάσεις από πολλούς. Σε μερικές δεκαετίες (ή τέλος πάντων όταν θα κάνει κι αυτό ικανό μέρος του κύκλου του, γιατί τώρα εδραιωμένο δεν το λες, από την άλλη δε η διαδικασία της γλωσσικής εδραίωσης έχει επιταχυνθεί στην εποχή μας, επίσης όμως και η εφήμερη φύση των λέξεων και φράσεων) τα συγκρίνουμε, αν θέλετε. Όπως κάθε πράγμα έχει τη θέση του, κάθε πράμα έχει και τον καιρό του.

Δεν το προγράφω το ουάου, νομίζω μόνο πως είναι λίγο ανώριμο ακόμα, αμέστωτο. Η χρήση θα το δείξει.

 

[Paradiper_Du]

Ουάου, φοβερός εξελίσσεται ο διάλογος!

 

[Hellegennes]

Εγώ δεν καταλαβαίνω γιατί είναι μήλα με πορτοκάλια. Δεν καταλαβαίνω γιατί πηδάμε πάντα από το στάδιο της εδραίωσης στο στάδιο της καθιέρωσης. Είναι βολικό να λέμε ότι η τάδε λέξη, έκφραση, ορθογραφία είναι καθιερωμένη, αλλά δεν έφτασε μαγικά σ' αυτήν την καθιέρωση. Όταν κάτι έχει μπει στα λεξικά, είναι ήδη αρκετά διαδεδομένο. Η ηλικία μιας λέξης δεν μπορεί να είναι αυστηρό κριτήριο. Η διάδοση μιας λέξης και το βάρος της χρήσης της παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο. Π.χ. οι λέξεις Ίντερνετ και Διαδίκτυο είναι νεότατες· πολύ νεότερες από το ουάου. Το πρόβλημα με τις γρήγορα καθιερωμένες λέξεις είναι ότι τα λεξικά, μερικές φορές, παθαίνουν ένα μικρό κοκοπλόκο κι έτσι γράφουν συγκεχυμένες ή αμήχανες πληροφορίες. Π.χ. το Ίντερνετ έχει κακό λήμμα στο ΛΚΝ, που μας δίνει και ετυμολογική σειρά: λόγ. < αγγλ. internet και γαλλ. internet. Από πού κι ως πού λόγια κι από πού κι ως πού δίνεται το "και γαλλ." όταν είναι ξεκάθαρο ότι η λέξη ήρθε στα ελληνικά από τα αγγλικά και μόνο, χωρίς καθόλου γαλλική επιρροή. Στο λήμμα Διαδίκτυο δίνουν την απλή ετυμολόγηση: το Ίντερνετ.

 

[daeman]

Αφού καταλαβαίνεις από αριθμούς, γκούγκλισε «ουάου» και «αμάν» (και κράτα απ' αυτά μόνο όσα θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις να είναι «ουάου») και πες μας τι λέει ενδεικτικά η τρέχουσα χρήση, τι προτιμούν συνήθως οι ελληνόφωνοι σήμερα. Όπως και να το μετρήσεις κι όπως και να το λεπτολογήσεις ή να το στρίψεις, το αμάν είναι ήδη ευρύτατα καθιερωμένο, ενώ το ουάου προσπαθεί ακόμα. Μαγικά δεν έφτασε στην καθιέρωση το αμάν, πέρασαν πολλά χρόνια για να γίνει αποδεκτό, σε πολλούς κύκλους, ενώ το ουάου έχει ψωμί ακόμα, δεν το λένε όλοι ούτε τόσο συχνά. Ας μην κρίνουμε από το ιδιόλεκτο το δικό μας και των κύκλων μας, εξ ιδίων τα αλλότρια. Για το αύριο, κε σερά σερά, ό,τι είναι να 'ρθεί, θα 'ρθεί.

 

[Hellegennes]

Γιατί να το κάνω αυτό, αφού δεν είναι εννοιολογικά ισοδύναμα; Δηλαδή δεν μπορείς να πεις "ουάο, την κάτσαμε" αντί για "αμάν, την κάτσαμε". Εξάλλου συντρέχουν και δυο παραπάνω λόγοι για να βγαίνει μεγάλη η διαφορά. Ο πρώτος είναι ότι το ουάου είναι επιφώνημα και τα επιφωνήματα είναι πιο συχνά στον προφορικό, όχι στον γραπτό λόγο. Ο δεύτερος λόγος είναι η εκπομπή των Κανάκη, Καλυβάτση και Σερβετά.

 

[nickel]

Δύο εκπλήξεις ήδη: η μία, για το ότι υπάρχει εγγραφή για το ουάου στο ΛΚΝ, η δεύτερη για ότι υπάρχει εγγραφή για το ίντερνετ, που είναι και... λόγιο (από γαλλικά θεωρούν ότι είναι το ιντερνέτ).

Για το ότι θα καταφέρετε να τσακωθείτε για τη σχέση αμάν και ουάου, καμία έκπληξη.

 

[azimuthios]

Λέω ότι είναι αυτονόητο ότι δεν θα διορθωθεί το ουάου αν το βρω σε υπότιτλο, ούτε αποτελεί μείζον ζήτημα για μένα. Όπως επίσης, αυτονόητο είναι και το register, ανάλογα με το οποίο μεταφράζουμε, όπως πολύ σωστά επισήμανε ο δαεμάνος.

1) Τα ευκόλως εννοούμενα, όπως η παραπάνω δήλωσή μου, θα έπρεπε να παραλείπονται, χάριν οικονομίας των γραφομένων. ;)

2) Το ουάου αποτελεί αμερικανιά, όσο και να μας αρέσει ή να θέλουμε να το χρησιμοποιούμε. Αν μπορούμε να το αλλάξουμε με κάτι άλλο πιο οικείο στον δικό μας θεατή, τότε ναι, γιατί όχι; Αν όχι, δεν χάλασε ο κόσμος.
Και επειδή η θεωρία είναι καλή πολλές φορές, οι δύο τεχνικές λέγονται domestication και foreignization.

 

[Hellegennes]

από γαλλικά θεωρούν ότι είναι το ιντερνέτ.

Α, μάλιστα. Βέβαια αυτό δεν αλλάζει το ότι το συμπέρασμά τους είναι αυθαίρετο. Εγώ άλλον λόγο καταλαβαίνω για την ύπαρξη του τονισμού στην λήγουσα.