unobtainium

[Hellegennes]

Χθες ξαναείδα το Άβαταρ και ομολογώ ότι και στην μικρή οθόνη φαίνεται πολύ καλό του 3D του, πράγμα που δεν το περίμενα. Ωστόσο το θέμα μου είναι άλλο. Περίμενα την στιγμή που θα αναφερθεί το unobtainium, γιατί δεν θυμόμουν πώς είχε αποδοθεί στον κινηματογράφο. Ε, λοιπόν στην DVD εκδοχή του αποδόθηκε ως αβατόνιο. Κατανοώ την σύνδεση του υποτιτλιστή, ήθελε να παίξει με το Άβαταρ-άβατον, αλλά αυτή η λέξη στα ελληνικά δεν είναι διαφανής ως προς τις υποτιθέμενες ιδιότητες του εν λόγω ορυκτού.

Πρώτα απ' όλα, τι είναι το unobtainium και γιατί λέγεται έτσι. Το Άβαταρ δεν είναι το πρώτο έργο που χρησιμοποιεί αυτήν την λέξη, είναι το όνομα μεταλλεύματος που χρησιμοποιείται συχνά στην ΕΦ για να δηλώσει ένα υλικό (συνήθως μεταλλικό) το οποίο συνδυάζει όλες τις ιδιότητες των κορυφαίων υλικών χωρίς τα ελαττώματά τους. Δηλαδή ένα υλικό που είναι σκληρό σαν διαμάντι, ανθεκτικό σαν τιτάνιο, ελαστικό σαν αλουμίνιο, ελαφρύ και μονωτικό σαν αεροτζέλ γραφενίου. Είναι στην ουσία η φιλοσοφική λίθος της μηχανικής υλικών, μια χίμαιρα -τουλάχιστον με βάση τις σημερινές μας γνώσεις. Πρόκειται δηλαδή για ένα υλικό με σύνολο ιδιοτήτων που είναι αδύνατον να αποκτηθούν ταυτόχρονα.

Άβατον στα ελληνικά είναι το απρόσιτο ή απαγορευμένο μέρος, μια λέξη που δεν ταιριάζει σε ένα τέτοιο υλικό. Οι δικές μου προτάσεις είναι αναποκτήτιο και ανυπαρκτόνιο. Έχει κανείς καμμιά καλύτερη πρόταση; Το συνάντησε κανείς ποτέ σε κείμενο και, αν ναι, πώς το μετάφρασε;

 

[bernardina]

Ανεφικτόνιο. Ανεπιτευκτίδιο.
(Όχι, δεν το έχω συναντήσει σε κείμενο ούτε χρειάστηκε να το μεταφράσω).

 

[drsiebenmal]

Δεν νομίζω ότι είναι τόσο κακό το αβατόνιο, ιδιαίτερα στη σημασία άβατο=απρόσιτο. Το διαφανέστερο απροσιτόνιο, π.χ. δεν θα το έλεγα λάθος· το γιατί είναι κάτι απρόσιτο, είναι άλλου επιπέδου συζήτηση, κτγμ.

 

[nickel]

Η σημασία αποδίδεται από το αναπόκτητο, όχι από το δυσαπόκτητο.
Αφού ο δυσπρόσιτος έδωσε κατ' οικονομία το dysprosium, δυσπρόσιο, προτείνω κι εγώ το αναπόκτιο.

 

[drsiebenmal]

Κοιτάζοντας το σχετικό άρθρο στη γουίκη, βλέπουμε αφενός ότι στο μεν σύμπαν του Άβαταρ το unobtainium υπάρχει, στο δε παρόν σύμπαν μας ο όρος έχει αρχίσει και περνάει σε σύγχρονη αμερικανική σλανγκ --και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, περισσότερο με την έννοια του δυσαπόκτητου.

 

[nickel]

Μα μην κοιτάς την εξέλιξη. Ο αρχικός όρος είναι αρνητικότατος και τον αρχικό όρο θα αποδώσουμε.

 

[drsiebenmal]

Ο αρχικός όρος είναι αρνητικότατος και τον αρχικό όρο θα αποδώσουμε.

Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον θέμα συζήτησης. Ισχύει γενικά αυτό; Θέλω να πω, όταν υπάρχει σε μια ξένη γλώσσα ένας όρος άλφα, που δεν αποδόθηκε/χρειάστηκε/οτιδήποτε στα ελληνικά και έμεινε χωρίς απόδοση, αλλά ξαφνικά έρχεται η ώρα να τον αποδώσουμε όταν έχει αλλάξει (ή, εδώ, έχει αρχίσει να αλλάζει) χρήση, πρέπει να πάμε στην απόδοση της αρχικής σημασίας;
Και αν ο αρχικά αμετάφραστος όρος ήταν δανεικός από άλλη γλώσσα, όπως π.χ. το wanderlust;

 

[daeman]

...
Να σας συστήσω ένα καλό φόρουμ: An Unobtanium Deanery.

 

[drsiebenmal]

Καλά, πότε διαγράφονται τα πλημμελήματα εδώ μέσα επιτέλους;

 

[daeman]

...
Επόμενη άσκηση, σε άγνωστο συγκείμενο:
Μεταφράστε το eludium ως καθαρό χημικό στοιχείο καθώς και το συχνότερα απαντώμενο εκμετάλλευμά του, το macguffinous eludium.

 

[nickel]

Τελικά unobtainium είναι ή unobtanium; (Εκεί την πάτησα...)

 

[daeman]

...
"unobtainium, n. A substance having the exact high test properties required for a piece of hardware or other item of use, but not obtainable either because it theoretically cannot exist or because technology is insufficiently advanced to produce it. Humorous or ironical."
Listed in "Interim Glossary, Aero-Space Terms," as compiled by Woodford Heflin and published in February, 1958, by the Air University of the US Air Force.
http://en.wikipedia.org/wiki/Unobtainium#References


Also known as oopsium, thatsalaughium, inyourdreamsium, notavailium, ucantbeserium and nolongerproducedium, Unobtainium is the most costly element known to man. We can loosely define it as any metal that is specified by Engineering and unavailable to Purchasing. Too often, materials are selected for an application solely on the basis of chemical, physical or mechanical properties. When an obscure material, is specified in an odd quantity, size, product form, temper or specification, you've got Unobtainium.
http://www.metalsuppliersonline.com/research/Charts/periodic/113Unobtainium.asp


The term handwavium (suggesting handwaving) is another term for this hypothetical material, as are buzzwordium, impossibrium, hardtofindium, flangium, and, less commonly, phlebotinum.

The term Eludium (also spelled with variants such as Illudium) has been used to describe a material which has eluded attempts to develop it.

Another largely synonymous term is wishalloy, although the sense is often subtly different in that a wishalloy usually does not exist at all, whereas unobtainium may merely be unavailable.
http://en.wikipedia.org/wiki/Unobtainium#Similar_terms


youwishium, notinyourwildestdreamium, rosebudium, engineericum, engineergasmium

 

[azimuthios]

Δηλαδή εγώ ήμουν αυτός που επέλεξα το αβατόνιο; Πωπώ! Δεν θυμάμαι τίποτα! Μην πυροβολείτε τον πιανίστα! :Ρ

 

[nickel]

Ε, να τα πούμε όλα το χιμαίρειο, να ξεμπερδεύουμε.

 

[Marinos]

Ε, να τα πούμε όλα το χιμαίρειο, να ξεμπερδεύουμε.

:clap: (αν και στον προφορικό λόγο θα υπάρχει μπέρδεμα με το χειμέριο, γνωστό μέταλλο των Πόλων)

 

[daeman]

Δηλαδή εγώ ήμουν αυτός που επέλεξα το αβατόνιο; Πωπώ! Δεν θυμάμαι τίποτα! Μην πυροβολείτε τον πιανίστα! :Ρ

Και καλά έκανες και μη μασάς.

 

[drsiebenmal]

Δεν νομίζω ότι είναι τόσο κακό το αβατόνιο, ιδιαίτερα στη σημασία άβατο=απρόσιτο. Το διαφανέστερο απροσιτόνιο, π.χ. δεν θα το έλεγα λάθος· το γιατί είναι κάτι απρόσιτο, είναι άλλου επιπέδου συζήτηση, κτγμ.

Και τη δική μου ψήφο πήρες, Άζι, στην τυφλή δοκιμή. ;)

 

[Hellegennes]

Μάλιστα, δεν το ήξερα ότι ήταν δουλειά του Άζι. :)

Για να μην παρεξηγούμαστε, εγώ δεν πυροβόλησα, θεώρησα όμως ότι δεν ταιριάζει. Όπως είπα και στην αρχική δημοσίευση, καταλαβαίνω την επιλογή από λογοπαιγνιακή σκοπιά, σε σχέση με το όνομα της ταινίας, αλλά, καθώς προείπα, το όνομα αυτό δεν είναι επινόηση της ταινίας, είναι αρκετά παλιότερο. Μάλιστα υπάρχει τουλάχιστον μια ακόμη, πρόσφατη ταινία που το χρησιμοποίησε, το The Core (Ο Πυρήνας -άθλια ταινία, παρεμπιπτόντως). Αλήθεια, ξέρει κανείς πώς αποδόθηκε εκεί;

Το eludium είναι λίγο διαφορετικό σαν έννοια. Eludium π.χ. ήταν η φιλοσοφική λίθος, που θα μετέτρεπε τον μόλυβδο σε χρυσάφι. Σήμερα αυτό γίνεται, όμως κοστίζει πολύ περισσότερο από τον παραγόμενο χρυσό. Eludium επίσης για πολλά χρόνια ήταν και το ινοπλισμένο σκυρόδεμα που θα άντεχε περισσότερο σε εφελκυστικές δυνάμεις (FRC - σκυρόδεμα οπλισμένο με ίνες διαφόρων υλικών).

Κοιτάζοντας το σχετικό άρθρο στη γουίκη, βλέπουμε αφενός ότι στο μεν σύμπαν του Άβαταρ το unobtainium υπάρχει, στο δε παρόν σύμπαν μας ο όρος έχει αρχίσει και περνάει σε σύγχρονη αμερικανική σλανγκ --και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, περισσότερο με την έννοια του δυσαπόκτητου.

Ωστόσο, στην ταινία, όπως και στα περισσότερα έργα που χρησιμοποιείται, είναι περισσότερο κλείσιμο ματιού -inside joke, αν θες- για να δικαιολογήσει ένα αρκετά εξωφρενικό σενάριο ή για να παρακάμψει προβλήματα φυσικής με cheat. Αν το μεταφράσεις λοιπόν με κάτι που δεν υποδηλώνει ότι είναι κλεψιά ή παράκαμψη, χάνεις το αρχικό nod.

 

[daeman]

...
μαγκαφίνιο, μιθρίλιο, ροδάνθιο, απομηχανήσθειο, σεναριαμηχάνιο, επινοημίδιο, αφλόγιστον, απρόσιτον

List of fictional elements, materials, isotopes and atomic particles

 

[bernardina]

"Unobtainium" (sometimes spelled "Unobtanium") is a term used by science fiction fans (and some authors) for an extremely rare, not yet discovered, or physically impossible substance necessary for a given task.

Τριβιδάκια από την ταινία που δεν άρεσε στον Ελλη.