Ίσως η συγκεκριμένη ανάρτηση να ταίριαζε καλύτερα
εδώ, αλλά τέλος πάντων.
Συνειδητοποιούμε όλοι ότι το να θεωρούμε τη διαφυγή κεφαλαίων μεγαλοκαταθετών από τις τράπεζες κακό, και το κούρεμα των καταθέσεων κατακριτέο, είναι επιχείρημα της φιλελεύθερης οικονομικής τοποθέτησης, έτσι;
Παίρνοντας αφορμή από το παραπάνω σχόλιο, και με κίνδυνο να υπεραπλουστεύσω τα πράγματα, θα ήθελα να γράψω λίγα λόγια σχετικά με τη φύση των μέτρων που λαμβάνονται στην Κύπρο, όπως τουλάχιστον τα αντιλαμβάνομαι εγώ.
Η θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον σοσιαλισμό και τον φιλελευθερισμό αφορά την αξία που οι δύο αυτές θεωρίες δίνουν στα ιδανικά της ισότητας και της ελευθερίας. Για τον σοσιαλιστή, πρώτιστη αξία είναι ισότητα, η «κοινωνική δικαιοσύνη». Για τον φιλελεύθερο, οι ατομικές ελευθερίες. Έτσι, ο σοσιαλιστής ουσιαστικά προτάσσει την ισότητα έναντι της ελευθερίας, ενώ ο φιλελεύθερος την ελευθερία έναντι της ισότητας. Μέτρα αναδιανεμητικού χαρακτήρα, για παράδειγμα, όπως η υψηλή φορολόγηση των πλουσίων και η χαμηλή ή μηδενική φορολόγηση των φτωχών εντάσσονται σαφώς στη σοσιαλιστική λογική, διότι η φορολόγηση των πλουσίων και το μοίρασμα, άμεσα ή έμμεσα, του πλούτου τους στους φτωχούς προάγει την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Στην πιο σκληρή εκδοχή του σοσιαλιστικού επιχειρήματος, επιθυμητή είναι όχι μόνο η συνολική δήμευση («κοινωνικοποίηση») του πλούτου των πλουσίων αλλά και των μέσων παραγωγής του, ώστε οι πλούσιοι πολύ απλά να πάψουν να υπάρχουν, οπότε και θα εξαλειφθούν οι —υλικές τουλάχιστον— κοινωνικές ανισότητες.
Το φιλελεύθερο επιχείρημα, από την άλλη, λέει ότι η ευημερία των ανθρώπων είναι συνάρτηση της ελευθερίας δράσης τους. Βέβαια η ευημερία αυτή δεν θα είναι ποτέ ίση, διότι οι άνθρωποι είναι εξαρχής άνισοι, αλλά θα είναι υψηλότερη όσο περισσότερο οι επιλογές των ανθρώπων βρίσκονται στα δικά τους χέρια και όχι στα χέρια τρίτων. Ο φιλελεύθερος είναι κατά της υπερφορολόγησης του πλούτου διότι πιστεύει ότι αυτό θα οδηγήσει στη μείωση της παραγωγικότητας όχι μόνο των πλουσίων αλλά και της κοινωνίας συνολικά, οπότε όσο κι αν βραχυπρόθεσμα το βιοτικό επίπεδο των φτωχών θα ανέβει χάρη στην ένεση πόρων από τους πλούσιους, μακροπρόθεσμα θα κατέβει σε χαμηλότερο επίπεδο του αρχικού. Για τον φιλελεύθερο οι κοινωνικές ανισότητες δεν είναι ακριβώς επιθυμητές, αλλά είναι ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα της άσκησης των ατομικών ελευθεριών. Η πρόταξη των ατομικών ελευθεριών μπορεί μεν να μεγεθύνει τις κοινωνικές ανισότητες, αλλά οδηγεί σε περισσότερη ευημερία
και για τους πλούσιους
και για τους φτωχούς.
[Δεν γράφω τα παραπάνω για να πάρω θέση υπέρ του ενός ή του άλλου επιχειρήματος, αλλά για να τα εκθέσω όσο πιο καθαρά μπορώ. Οπότε ας μην εστιάσουμε στα πιθανά αδύναμα σημεία τους, ώστε να μην παρεκτραπεί η συζήτηση —εκτός αν, πολύ ευχαρίστως, τη συνεχίσουμε στο νήμα για τον φιλελευθερισμό.]
Τι σχέση έχουν αυτά με τα μέτρα που λαμβάνονται στην Κύπρο; Το υψηλό κούρεμα των καταθέσεων άνω ενός ορίου με ταυτόχρονη προστασία των μικροκαταθετών είναι αναμφίβολα ένα μέτρο
σοσιαλιστικού χαρακτήρα. Απαραίτητη διευκρίνιση εδώ: Παραμένει μέτρο σοσιαλιστικού χαρακτήρα
όποια κι αν είναι τα κίνητρά του (μαύρο χρήμα, ρώσοι ολιγάρχες κ.ο.κ.). Η φύση ενός μέτρου είναι
ανεξάρτητη από τα άμεσα ή απώτερα κίνητρα των ανθρώπων που το προτείνουν. Αντίστοιχα, τα κύρια επιχειρήματα που έχουν ακουστεί κατά των μέτρων —ότι θα οδηγήσουν σε διαρροή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, σε κατάρρευση του τραπεζικού τομέα, σε κλείσιμο επιχειρήσεων κ.ο.κ.—, εντάσσονται δίχως άλλο στη
φιλελεύθερη λογική.
Οπότε βρίσκω το σχόλιο της Παλάβρας δικαιολογημένο. Εντούτοις,
δεν θεωρώ ανακόλουθο το ΚΚΕ που δεν έσπευσε να υιοθετήσει ένα μέτρο σοσιαλιστικού χαρακτήρα. Το ΚΚΕ παρέμεινε συνεπές στη γνωστή στάση του, που λέει ότι όποια μέτρα κι αν ληφθούν στο πλαίσιο της ΕΕ και του υπάρχοντος καπιταλιστικού συστήματος θα είναι αρνητικά για τον λαό, στο βαθμό που συντελούν στη διατήρηση του συστήματος. Στόχος του ΚΚΕ δεν είναι η βελτίωση του συστήματος αλλά η ανατροπή του. Στόχος του δεν είναι καν η βελτίωση των συνθηκών ζωής των «φτωχών λαϊκών στρωμάτων». [Θα μπορούσε, για λόγους τακτικής, να είναι ακόμη και η επιδείνωσή τους, αν αυτό οδηγούσε στην προλεταριακή επανάσταση.] Θυμίζω τη στάση του στην περίπτωση του κινήματος της πατάτας— μια στάση που μπορεί μεν να είχε προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, αλλά στην πραγματικότητα ήταν συνεπής με τη γενική στάση του ΚΚΕ επί όλων των ζητημάτων.
Αυτός που κατά τη γνώμη μου είναι εντελώς ανακόλουθος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι υπάρχει λύση εντός του ευρώ και της ΕΕ, και ότι η λύση αυτή δεν είναι άλλη από τη φορολόγηση του πλούτου. «Να πληρώσουν την κρίση οι πλούσιοι» δηλώνει και ξαναδηλώνει ο πρόεδρός του. Πώς ακριβώς θα γίνει αυτό; Θα φτιάξουνε, λέει, περιουσιολόγιο, ώστε να καταγράψουν την κινητή και ακίνητη περιουσία και να τις φορολογήσουν δίκαια. Επειδή, την τελευταία φορά που έλεγξα, οι τραπεζικές καταθέσεις αποτελούν κινητή περιουσία, φαντάζομαι ότι δεν εξαιρούνται από το περιουσιολόγιο του ΣΥΡΙΖΑ (και είναι λογικό να μην εξαιρούνται, διότι αποτελούν απτό, υπαρκτό χρήμα, σε αντίθεση με τα ακίνητα: το ότι κάποιος κατέχει ένα ακίνητο υψηλής ονομαστικής αξίας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και πλούσιος). Τι πρόβλημα έχει λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ με τα μέτρα στην Κύπρο;
Οι λεπτομέρειες βεβαία Ελλάδας και Κύπρου είναι διαφορετικές, και πολλές φορές οι λεπτομέρειες πράγματι κάνουν όλη τη διαφορά, αλλά η γενική λογική των μέτρων θα έπρεπε να βρίσκει τον ΣΥΡΙΖΑ —και στην πραγματικότητα, απ’ όλο το πολιτικό φάσμα,
πρωτίστως τον ΣΥΡΙΖΑ, και δευτερευόντως τη ΔΗΜΑΡ και το ΠΑΣΟΚ— σύμφωνο.
