Τι θα θέλατε να μάθετε από τον αυριανό επιμελητή προτού ξεκινήσετε τη μετάφραση ενός βιβλίου;

nickel

Administrator
Staff member
Συνεργάζεστε με κάποιον εκδοτικό οίκο για πρώτη φορά. Δεν ξέρετε τα χούγια τους. Ξέρετε μόνο ότι δεν συνηθίζουν να φέρνουν σε επαφή τον επιμελητή με τον μεταφραστή, επειδή η πείρα τούς έχει διδάξει ότι στο τέλος θα κληθεί να πάρει ο εκδότης τις τελικές αποφάσεις. Μαθαίνετε ωστόσο ότι δεν υπάρχει κάποιος οδηγός της εταιρείας, κάποιος μπούσουλας που θα κάνει ευκολότερη τη ζωή όλων των εμπλεκομένων. (Θυμάμαι μια φορά που μου είχαν πει μόνο κάτι για το πώς να γράφω την άνω τελεία.) Έχετε την ευχέρεια να ρωτήσετε τον αυριανό επιμελητή τις απόψεις του για κάποια ζητήματα που ξέρετε από παλιότερες συνεργασίες ότι σίγουρα θα τα βρείτε στο δρόμο σας. Καλύτερα να τα ξεκαθαρίσετε από την αρχή, να μη χάνει χρόνο ο επιμελητής να αλλάζει όλους τους γάλλους σε Γάλλους. Τι θα θέλατε να μάθετε από την αρχή;

Έχω ήδη αναφέρει μια περίπτωση (που ισχύει αν το βιβλίο σας έχει πολλά εθνωνύμια, Άγγλους, Γάλλους, Πορτογάλους).

Δύο βασικότατα ερωτήματα (για να ξεμπερδεύω με τα εύκολα):
1. Ορθογραφία του ΛΚΝ και του Μείζονος ή του Μπαμπινιώτη (ΛΝΕΓ); Κτίριο ή κτήριο;
2. Μεταγραφές κύριων ονομάτων με απλοποίηση ή με αντιστρεψιμότητα; Βερτμίλερ, Βερτμύλερ ή Βερτμύλλερ;

Ας κάνουμε λοιπόν μια έξυπνη λίστα. («Έξυπνη» σημαίνει επίσης να μη ζαλίζουμε τον αυριανό επιμελητή με επουσιώδεις λεπτομέρειες.)
 

bernardina

Moderator
Εχμ... για να απαντήσω στο παρόν ερώτημα, μάλλον θα πρέπει να βγω ελαφρώς εκτός θέματος. Θέλω να πω ότι δεν έχω -σε πρώτη φάση- να ρωτήσω, αλλά να δώσω ορισμένες κατευθύνσεις έτσι όπως τις πήρα από τον εκδοτικό οίκο με τον οποίο συνεργάζομαι κατά κύριο λόγο.

Έτσι, για παράδειγμα, οι μεταφραστές είμαστε υποχρεωμένοι για κάθε βιβλίο να καταρτίζουμε κατάλογο ονομάτων και τοπωνυμίων, στον οποίο σημειώνουμε και τυχόν φράσεις που παρατίθενται αυτούσιες από άλλες γλώσσες, γνωμικά κτό, κατάλογος ο οποίος διορθώνεται, συμπληρώνεται και παραδίδεται στον επιμελητή και τους διορθωτές για τα περαιτέρω. Αυτός ο κατάλογος συνοδεύει εσαεί το βιβλίο και αποτελεί μπούσουλα για ενδεχόμενη συνέχεια (τριλογίες, τετραλογίες... πολυλογίες κτλ. ή επανεκδόσεις) και έχει το πλεονέκτημα να μην αφήνει να γίνεται αχταρμάς με τα ονόματα (όπως, καληώρα, θυμάμαι σε κάποιο παλιό παιδικό βιβλίο το ακρωτήριο Τριστάν Ντ' Ακούνια να γράφεται πότε Ντ' Ακούνχα, πότε Ντακούνια, πότε Ντ' Ακονύχα και πάει λέγοντας...)

Επίσης, στην απόδοση των ονομάτων ακολουθούμε την απλουστευμένη γραφή (Κένεντι, Τζον, Χόθορν, Σον, Τζιν κτλ), αλλά έχουμε την ευχέρεια να αφήσουμε τον Σαίξπηρ Σαίξπηρ και το Καλαί Καλαί -και όχι Καλέ- αν το προτιμάμε (προσωπικά έχω δώσει μερικές μικρές μάχες για τον Γκαίτε και για τη Βαρκελώνη, και αρχικά έγραφα Κονέτικατ ώσπου μου στρίψανε το χέρι πίσω από την πλάτη και το έκανα Κονέκτικατ, αλλά τέλος πάντων... στην Τουραντότ πάτησα πόδι και διεκδίκησα την ύπαρξη του ταυ!) :D

Επίσης υπάρχουν γραπτές οδηγίες για τις κενές αράδες, τις άνω τελείες, τα διαλυτικά με τόνο, τα διάφορα εισαγωγικά και τις αγκύλες κλπ κλπ, έτσι που κανένας δεν χρειάζεται να πελαγοδρομεί. Δεν μπορείτε να φανταστείτε -ή μάλλον... μπορείτε- πόση εξοικονόμηση χρόνου και ζαλούρας είναι κάτι τέτοιο.

Αυτά για αρχή, αν θυμηθώ κάτι ακόμα θα το προσθέσω.

ΥΓ. Προσωπικά, όσα χρόνια ασχολούμαι με τη μετάφραση, είναι ζήτημα αν έχω μιλήσει με δύο (αριθμ. 2) επιμελητές. Ίσως είναι καλύτερα έτσι --και αυτό ερμηνεύστε το όπως νομίζετε. ;)
 
Το τελικό ν! Σε όλα τα αρσενικά, μόνο στα π,τ,κ κ.λπ., ανάλογα με την απόσταση από το ουσιαστικό, τι απ' όλα;

Επίσης υπάρχουν γραπτές οδηγίες για τις κενές αράδες, τις άνω τελείες, τα διαλυτικά με τόνο, (...) τις αγκύλες...

Δεν το πιάνω - τι προβλήματα μπορεί να υπάρξουν με αυτά; Από περιέργεια ρωτάω...
 

bernardina

Moderator
Δεν το πιάνω - τι προβλήματα μπορεί να υπάρξουν με αυτά; Από περιέργεια ρωτάω...
You'd be surprised. :D
Εννοώ ότι υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται, ξερωγώ, να βάλουν το ΐ ή το ΰ γιατί δεν ξέρουν πώς γίνεται. Ομοίως, με την άνω τελεία. Ή πώς πρέπει να μπει η υποσημείωση με τον αστερίσκο (σε ποιο σημείο του κειμένου κλπ), πώς να βάλουν πλάγια -με τι σημάδια, δηλαδή- σε κάποια κείμενα που δεν πρέπει να μπουν με italics κλπ. Ε, υπάρχουν οδηγίες προς τους ναυτιλλομένους για να μην πελαγοδρομούν. Και, κυρίως, λάβε υπόψη σου ότι πολλοί συνάδελφοι ξεκίνησαν από γραφομηχανή -για να μην πω με το χέρι ;), πέρασαν στον υπολογιστή με δισκέτες μικρές και μεγάλες, μετά στα σιντιά και τα φλασάκια και τώρα στέλνουν με ίντερνετ και αποθηκεύουν στο νέφος! :D
 

Palavra

Mod Almighty
Staff member
Εμένα θα μου άρεσε να υπήρχε style guide, καθώς και να μου λένε με βάση ποιανού τη γραμματική θα γίνονται οι διορθώσεις. Κι αυτό γιατί την πρώτη φορά που είχα ρωτήσει για βασικά πράγματα, π.χ. απλογράφηση, τελικό ν στο δεν και στα άρθρα κλπ, μου είχαν πει «βαλ' τα όπως θέλεις και θα το διορθώσει η επιμέλεια».
ΥΓ. Προσωπικά, όσα χρόνια ασχολούμαι με τη μετάφραση, είναι ζήτημα αν έχω μιλήσει με δύο (αριθμ. 2) επιμελητές. Ίσως είναι καλύτερα έτσι --και αυτό ερμηνεύστε το όπως νομίζετε. ;)
Εγώ μιλάω σχεδόν πάντα - αλλά είμαι τυχερή, γιατί ιδίως η μία επιμελήτρια με την οποία συνεργάζομαι είναι πολύ καλή, και στη δουλειά της και στην αντιμετώπιση της μετάφρασης.
 

crystal

Moderator
Αν δεν υπάρχει style guide, τότε γραμματική και λεξικό (το δεύτερο για την ορθογραφία), όπως αναφέρθηκε πιο πάνω.
Αλλά να σημειώσουμε και το αυτονόητο: είναι κακή πρακτική να μην έχει επαφή ο μεταφραστής με τον επιμελητή. :)
 

bernardina

Moderator
Αλλά να σημειώσουμε και το αυτονόητο: είναι κακή πρακτική να μην έχει επαφή ο μεταφραστής με τον επιμελητή. :)

Είναι κακή πρακτική -ίσως-, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τις περισσότερες φορές δεν ξέρουμε καν ποιος θα είναι ο επιμελητής, αφού δεν αναθέτουμε εμείς την επιμέλεια αλλά ο εκδότης. Και, όπως είπε και ο Nickel στην αρχή, οι περισσότεροι αποφεύγουν να τους φέρνουν σε επαφή για να μην κάνουν στο τέλος τον διαιτητή.
 

crystal

Moderator
Να εξηγηθώ, ξεκαθαρίζοντας αρχικά ότι μιλάω για λογοτεχνική μετάφραση κι όχι για εξειδικευμένα κείμενα:
Το κάθε βιβλίο είναι μοναδικό, μπλα, μπλα, ο μεταφραστής μέχρι να το τελειώσει το έχει μάθει σχεδόν απέξω, μπλα, μπλα. Επομένως, αρκετά από τα σημεία που μπορεί να διορθώσει ο επιμελητής είναι συνειδητές μεταφραστικές επιλογές. Αν ο μεταφραστής δει τις διορθώσεις, έχει μια ευκαιρία να αιτιολογήσει τις επιλογές αυτές και να θέσει το ζήτημα στην κρίση του επιμελητή. Όχι με στόχο να δικαιολογηθεί, αλλά επειδή αφενός έχει ξοδέψει χρόνο και φαιά ουσία, αφετέρου -πώς να το κάνουμε- έχει εμβαθύνει στο βιβλίο περισσότερο (πόσο καιρό έχει ο μεταφραστής το βιβλίο στα χέρια του και πόσο ο επιμελητής;) και μπορεί να καταδείξει πράγματα που ο επιμελητής δεν πρόσεξε. Από εκεί και πέρα, τα πάντα είναι θέμα καλής προαίρεσης, όπως σε όλες τις συνεργασίες.
 

nickel

Administrator
Staff member
Σας παρακαλώ, ας μην ξεφύγουμε από το πλαίσιο του νήματος. Υπάρχουν ήδη άλλα νήματα όπου συζητάμε τα της συνεργασίας μεταφραστή και επιμελητή. Εδώ ρωτάμε κάτι που θα πρέπει να υπάρχει ακόμα κι αν πρόκειται να ακολουθήσει στενή συνεργασία μεταφραστή και επιμελητή: τι θα θέλουμε να μάθουμε προτού ξεκινήσουμε τη μετάφραση.

Συμφωνώ (#4) ότι πρέπει να γνωρίζουμε και «τεχνικές» λεπτομέρειες: αν π.χ. υπάρχουν πολλές υποσημειώσεις, είναι απαραίτητο να ξέρουμε πού θα μπουν στο βιβλίο και πώς θα πρέπει να τις γράφουμε στο κείμενό μας.
 
Υπάρχουν ήδη άλλα νήματα όπου συζητάμε τα της συνεργασίας μεταφραστή και επιμελητή.
Μα πού είναι αυτά; Θυμάμαι ότι τα έχω συναντήσει, αλλά τώρα που τα ψάχνω δεν τα βρίσκω, με λέξεις-κλειδιά "μεταφραστής επιμελητής", π.χ. (και άλλα).
 
Top