Το τελικό "ν"

[Zazula]

Και γιατί να είναι μια άχρηστη σύμβαση και όχι μια πλήρως φωνητική αντιστοίχιση; Βέβαια εγώ είμαι υπέρ της καθολικά φωνητικής γραφής, αλλιώς συντάσσομαι μαζί σου. Εξάλλου νινίζω τόσο πολύ στα γραπτά μου, πράγμα τελείως ανακόλουθο με το πως προφέρω.

Διότι η καθολικά φωνητική γραφή προαπαιτεί ενιαία εκφορά. Και κάτι τέτοιο δεν το βλέπω να επιτυγχάνεται — εδώ δεν καταφέραμε να συμφωνήσουμε αν το διά είναι μονοσύλλαβο ή δισύλλαβο! Οπότε θα έχουμε ταξιδιάρικο & ταξιδγιάρικο & ταγκζιδγιάρικο, αρόστιες & αρόστχες & αρόστχιες — και τελειωμό δεν έχει...

 

[Hellegennes]

Γιατί να τα έχουμε όλα αυτά; Όταν ο Κρητικός γράφει κείμενο, το γράφει στην ΚΝΕ, όχι στην κρητική διάλεκτο. Όταν το γράφει στην κρητική διάλεκτο, μπορεί να χρησιμοποιήσει το εκτεταμένο αλφάβητο που θα έχουμε γι' αυτήν την περίπτωση. Έτσι και η διάλεκτος θα είναι πιο κατανοητή* αλλά και η γραφή της κοινής γλώσσας θα έχει απόλυτη αντιστοιχία με την προφορά -της κοινής.


* γιατί τώρα όταν διαβάζεις κείμενα γραμμένα σε διαλεκτική μορφή, δεν καταλαβαίνεις στ' αλήθεια την προφορά.

 

[nickel]

Διάβασα τις παραπομπές και δεν είδα τίποτα περισσότερο από τεκμηρίωση της επισήμανσής σου, Ζαζ, ότι σε κάποιες διαλέκτους έχουμε «το πατέρα».
Το κομμάτι της συζήτησης όπου θα ήθελες να χώσω τις υποσημειώσεις είχε το εξής νόημα:
Ο μέσος Έλληνας ομιλητής λέει [tombatéra], βάζει ένα «ν», τέλος πάντων. Αν δεν το γράψει, φταίει η απροσεξία του. Τα «το πατέρα» που βρίσκουμε στο διαδίκτυο δεν σημαίνουν ότι το λένε (όλοι) έτσι. (Καλύπτομαι με αυτή τη διατύπωση;)
Η συζήτηση γίνεται για να καταλήξω στο ότι η εμφάνιση του κανόνα με το αρσενικό τον στο βιβλίο της γραμματικής σημαίνει ότι θα έρχεται τώρα ο κάθε εξυπνάκιας επιμελητής και θα μου προσθέτει τελικά ν.

 

[Zazula]

Γιατί να τα έχουμε όλα αυτά; Όταν ο Κρητικός γράφει κείμενο, το γράφει στην ΚΝΕ, όχι στην κρητική διάλεκτο. Όταν το γράφει στην κρητική διάλεκτο, μπορεί να χρησιμοποιήσει το εκτεταμένο αλφάβητο που θα έχουμε γι' αυτήν την περίπτωση. Έτσι και η διάλεκτος θα είναι πιο κατανοητή αλλά και η γραφή της κοινής γλώσσας θα έχει απόλυτη αντιστοιχία με την προφορά -της κοινής.

Τώρα εσύ νικελίζεις. Διότι όλα αυτά που έγραψα είναι στην ΚΝΕ, δεν είναι διαλεκτικά. Εδώ δεν έχουμε συμφωνήσει (αφού δεν εννόησες αυτό που έγραψα για το διά) τι διαφορά έχει το γλυκές απ' το γλυκιές ή το φώκιες απ' το φώκες, κι εσύ ισχυρίζεσαι ότι υφίσταται ενιαία εκφορά!... Αυτή η "ενιαία" λοιπόν εκφορά, επειδή ακριβώς δεν είναι ούτε ολωνών μας η αυθόρμητη προφορά ούτε κάποιος —ο ίδιος για όλους μας ανεξαιρέτως— γλωσσικός διαισθαντικός αυτοματισμός, θα απαιτήσει κάποιου είδους ρύθμιση, κάποιας μορφής σύμβαση. Οπότε ουσιαστικά θα είναι απλώς μια μετάθεση της ορθογραφικής σύμβασης: απ' τη λεγόμενη ιστορική σε μια λεγόμενη φωνητική. Αλλά η σύμβαση θα παραμείνει σύμβαση.

 

[Hellegennes]

Δεν ξέρω αν νικελίζω, αλλά οι φώκιες και οι φώκες, διαβάζονται το ίδιο στην ΚΝΕ· γι' αυτό και το φαινόμενο της φώκιας. Προφανώς, όταν κάποια στιγμή συνετιστούν οι πάντες και καταλάβουν ότι χρειαζόμαστε ενιαίο φωνητικό σύστημα, θα καταλήξουμε σε μία γραφή, ακόμα κι αν υπάρχει διχογνωμία. Γιατί ό,τι κι αν λέμε, όλοι, στην ΚΝΕ προφέρουν "φόκhες".

 

[Zazula]

Μα, αυτό λέω κι εγώ: Μόλις «καταλήξουμε σε μία γραφή» θα έχουμε κάνει μιαν ορθογραφική σύμβαση. Οπότε και η λεγόμενη φωνητική γραφή πάλι κατά σύμβαση είναι. Σινφονίς ή συμφονίς; Διότι απ' ό,τι γράφεις δεν βλέπω να διαφωνείς.

 

[Hellegennes]

Εννοείς ότι δεν βλέπεις να διαφωνώ ή να δγιαφονό;

 

[nickel]

Για τα τον της νέας Γραμματικής, επισημαίνω ότι ο κανόνας που θέλει να έχουμε τον σε όλες τις περιπτώσεις αρσενικού άρθρου δεν έχει σχέση με κάποια ορθογραφική διευκόλυνση. Οι μαθητές εξακολουθούν να πρέπει να μάθουν πότε θα βάζουν –ν και πότε όχι όταν γράφουν δεν ή δε, μην ή μη, την ή τη: δεν ήρθε, δε διάβασε, μην τρέχεις, μη σκοτίζεσαι, την αράδα, τη φοράδα. Το τον θεωρείται (από κάποιους) απαραίτητη σηματοδότηση του αρσενικού. Όπως λέμε «τον nickel» για να μη νομίζει κανείς ότι μιλάμε για νικέλιο…

 

[sarant]

Και όχι παντού "δεν" για να μην μπερδεύεται με το "δε";

 

[nickel]

Και όχι παντού "δεν" για να μην μπερδεύεται με το "δε";

Όχι. Ενώ δημιουργεί τη σύμβαση με το αρσενικό άρθρο, δεν ξεμπερδεύει με τη σύμβαση για το «δεν», που στο κάτω κάτω την έχουμε ήδη εφαρμόσει οι περισσότεροι.

 

[Zazula]

Αυτό το δε... σε κάνει να κοντοστέκεσαι κάθε φορά που διαβάζεις λ.χ. «Επειδή δε γνωρίζω...» — επειδή συν τοις άλλοις γνωρίζω ή επειδή αγνοώ;

 

[nickel]

Μη μείνεις όμως σ' αυτά, που είναι πιο κοντά στο τι λένε οι γραμματικές, οι καινούργιες κι οι παλιές. Με ενδιαφέρει περισσότερο να καταλάβω γιατί, επειδή λέμε «των λύκων», είναι καλό να λέμε και «την λίμνη».

Θα αντιστρέψω το ερώτημά σου: γιατί, αν μπορούμε να λέμε "των λύκων", να εκφέρουμε, δηλαδή, λόγο, όπου το νι όντως ακούγεται με μειωμένη οξύτητα, λόγω ενός συμπτωματικού φθογγικού πάθους (: συνάντηση του νι με υγρό), να μην μπορούμε να ακούμε το νι στο "την λίμνη", όπου το (τυχαίο) φθογγικό πάθος είναι ακριβώς το ίδιο; Να ήξερες πόσες φορές παιδάκια των πρώτων τάξεων του δημοτικού με ρώτησαν γιατί π.χ. τα "το Μανόλη" ή "το σκύλο" δεν έχουν νι (και δεν πρόκειται για μίαν ad hoc επινόησή μου). Νομίζω ότι ούτε εσύ λες "το σκύλο" έτσι ξερά, όπως γράφεται, αλλά "τον σκύλο", μισοπροφέρεις δηλαδή ένα υπόλειμμα νι. Η πρόταση είναι απλή: να γράφουμε όλα τα τελικά μη ευφωνικά νι και ο καθένας να προφέρει κατά τις ακουστικές και λαρυγγικές του δυνατότητες. Θα διαβάσω το thread για το νι. Η συζήτηση ας συνεχιστεί εκεί. Saludos

Συνεχίζω εδώ τη συζήτηση του άλλου νήματος.

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια ακολουθώ τη λογική της Γραμματικής Τριανταφυλλίδη (1975, β΄ έκδ.) που περιγράφεται στη Βικιπαίδεια και την έχω αναφέρει και πιο πάνω.

Στη σχολική γραμματική (Μ. Τριανταφυλλίδη, Μικρή Νεοελληνική Γραμματική) έχει προστεθεί από το 1975 (β΄ έκδ.) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου τού Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη, η οποία προκρίνει τη διατήρηση του τελικού -ν «πάντοτε, οποιοδήποτε σύμφωνο και αν ακολουθή, στις ακόλουθες περιπτώσεις: α) στο άρθρο τον πριν από επίθετο (ανεξάρτητα αν ακολουθή ή όχι ουσιαστικό), ή πριν από όνομα κύριο: τον μεγάλο νικητή, τον ζωντανό περίγυρο, τον νεοφερμένο, τον χειρότερο· τον Φαίδωνα, τον Μανόλη, τον Ροΐδη· β) στα άκλιτα δεν, σαν: σαν χιόνι, δεν θέλω· γ) στο άρθρο των: των φίλων μου· δ) στην τριτοπρόσωπη προσωπική αντωνυμία τον: τον βλέπω...» (§ 136).

Εξαίρεση κάνω μόνο στην περίπτωση διαλόγων, εκεί που θέλω να δείξω ότι δεν προφέρει «ν» αυτός που μιλά (δικός μου είναι ο ήρωας, ό,τι θέλω τον κάνω):
το Φαίδωνα, σα χιόνι, δε θέλω.

Ο κανόνας της δημοτικής δεν ήρθε να επιβάλει κάτι ανύπαρκτο. Κατέγραψε αυτό που λεγόταν και γραφόταν ήδη από αρκετές δεκαετίες. Από το μεσαίωνα είχαν αρχίσει οι λέξεις να χάνουν τα τελικά τους –ν. Τα κράτησαν λίγο περισσότερο λόγω της απολιθωμένης γραμματικής της καθαρεύουσας, αλλά στο τέλος η γραμματική της δημοτικής αποτύπωσε σε αυτή την περίπτωση αρκετά καλά αυτό που ακουγόταν και γραφόταν, με τις λιγότερες αναγκαίες συμβάσεις (δηλαδή κατά συνθήκη ψεύδη). Ως τώρα υπήρχε μια καλή ισορροπία. Και ξαφνικά βλέπουμε την πιθανότητα να αρχίσει η αντίστροφη διαδρομή. Όπως λέει η Βικιπαίδεια: «Η παραπάνω οδηγία για τη διαφορετική μεταχείριση του τον προήλθε από την πρόταση διάφορων γλωσσολόγων, όπως οι Α. Τσοπανάκης, Χ. Κλαίρης και Γ. Μπαμπινιώτης, οι οποίοι είχαν προτείνει να γράφεται πάντοτε με ν το αρσενικό άρθρο τον. Σκοπός αυτής της εξαίρεσης ήταν να ξεχωρίζει το αρσενικό άρθρο από το ουδέτερο το […]». Ήδη κυκλοφορούν προτάσεις για «την με όλα», κάτι που βέβαια δεν μπορεί να στηριχτεί στο ίδιο σκεπτικό με το αρσενικό «τον». Το σκεπτικό είναι ότι θα αποφεύγονται τα λάθη, το να γράφουν κάποιοι «τη κυρία». Ύστερα, με την ίδια λογική θα ζητήσουν να γράφουμε «μην» και «την θέλω» για να μη γράφουν κάποιοι «μη τολμήσεις» ή «τη πήρα». Τι θα βγει απ’ αυτό; Εμείς που ξέρουμε να αποτυπώσουμε σωστά τον τρόπο που λέγονται αυτά (από την πλειοψηφία, Ζάζουλα· ας μην το ξανανοίξουμε, σε παρακαλώ) θα πρέπει να δεχτούμε τις νουθεσίες του επιμελητάκου που θα μας βαράει με το βιβλίο της γραμματικής. Και όσοι αδιαφορούν για τις λεπτομέρειες της γλώσσας θα εξακολουθούν να γράφουν «τη κυρία» και «τη πήρα». Ακόμα χειρότερο θα ήταν αν όλοι άρχιζαν να προφέρουν πάλι όλα αυτά τα νι, αλλά αυτό δεν πιστεύω ότι θα γίνει. Βέβαια, όλο και κάποιος αυριανός Πολύδωρας θα ανεβαίνει στο βήμα της βουλής και θα αντηχεί η αίθουσα από περίσσια νι.

Πολλοί θα δεχτούν και θα ακολουθήσουν τον κανόνα για το αρσενικό τον όταν στα λεξικά του Μπαμπινιώτη έρθει να προστεθεί και το νεοελληνικό λεξικό της Ακαδημίας (έχω δει ότι γράφει «τον γείτονα» και «τον χρήστη»). Μας μένει το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής — μέχρι να δούμε τι θα υιοθετήσει στην επόμενη έκδοσή του. Ωστόσο, κανένα απ’ αυτά δεν θεωρεί αναγκαία την προσθήκη αχρείαστων –ν στο θηλυκό άρθρο ή παραπέρα. Το αρσενικό τον είναι μια σύμβαση για τη σήμανση του αρσενικού και μόνο.

Ας πούμε ότι θα βοηθήσει να μη ρωτάνε τα παιδάκια γιατί δεν έχουν νι τα «το Μανόλη» ή «το σκύλο» — που σημαίνει ότι ήξεραν πως αυτά είναι αρσενικά, τα είχαν ακούσει στην ονομαστική, δεν τους είχε εμποδίσει ως τώρα το άρθρο της αιτιατικής να βγάλουν τα συμπεράσματά τους για το γένος (συμπεράσματα που αργούν πολύ όταν αφορούν το πότε θα λένε το τελικό νι). Ελπίζω, όταν ρωτάνε γιατί λέμε «την Καίτη» αλλά «τη Θάλεια», να παίρνουν σωστή απάντηση.

 

[drazen]

Συγγνώμη προκαταβολικά από όλους για την έκταση, αλλά “in longum sermonen me vocavit Nickelius”.
Από πού να πιαστώ και από πού ν΄αρχίσω. Διάβασα (1), με όση προσοχή το μάκρος της συζήτησης μου επέτρεψε να επιδείξω, τις αναρτήσεις από την αρχή του νήματος. Νομίζω ότι ο καθένας από τον προμαχώνα του φωτίζει απανθισμένες εκφάνσεις της πραγματικότητας που κουβαλούν νερό στον μύλο (ή στο μήλο; ) της ήδη διαμορφωμένης του άποψης. Πιο κοντά βρίσκομαι στον Ζαζ (όπως καταλαβαίνετε, δεν γνωρίζω πώς ποστάρουν).

Θαρρώ πως, αν κάτι διέφυγε της προσοχής των αναρτώντων (όχι, πάντως, όλων ή της δικής μου), είναι ότι στην συζήτηση δεν αποσαφηνίστηκαν επαρκώς κάποιες λεπτομέρειες:

Η πρώτη είναι η αναγκαία διάκριση μεταξύ ενός τελικού νι (από τούδε –ν) (σταθερού) φωνητικού στοιχείου της κατάληξης (που ας οριστεί ως: καταληκτικό), από την μια, και έτερου ευφωνικού ή εφελκυστικού (2) -ν, από την άλλη. Άλλο το αρχαιόπληκτο -ν στο πολυδώρειο «... το στοιχείο το καλούμενον …» (3), άλλο το ευφωνικό -ν στα (υποθετικά, ανύπαρκτα και πλαστά) «τί είδεν ο κινέζος;» και «μου έκανεν άριστη εντύπωση», και άλλο το καταληκτικό -ν στα «φτάνουν δέκα εργάτες» (4), «οι σκύλοι πετάν χαλίκια;» (5), «τον φτωχό δόκιμο», «την βέβαιη αποτυχία» (δικά μου πλαστά) ή το δομικό –ν στο «κοτζαμάν φάντασμα»(5).

Η δεύτερη, ότι το θέμα της συζήτησης δεν είναι η προφορική γλώσσα, το πώς θα ηχοποιήσει δηλαδή ο καθένας τις γλωσσικές του προσλήψεις («κοινές» ή «ιδιωματικές») και το αν θα προφέρει τα επίδικα -ν, αλλά οι, με σκοπό την καταγραφή, κανόνες κωδικοποίησής της. Όσο απλούστεροι, τόσο λιγότερες οι εξαιρέσεις, άρα μικρότερη η χρεία αχρείαστων «ειδικών» και αστυνομικών μέτρων επιβολής τους. Έτσι που πλέον να μην κινδυνεύουν έντιμοι και άξιοι μεταφραστές, υποτιτλιστές κ.ά. να χάσουν το ψωμάκι τους για μερικά ψωρονί.

Η τρίτη και, κατά την γνώμη μου, όχι λιγότερο σπουδαία λεπτομέρεια, είναι η έρευνα και χαρτογράφηση του πολιτικού και ακαδημαϊκού χώρου στην δεκαετία του ‘80, των συλλογικοτήτων και των προσώπων που διεκπεραίωσαν την Αλλαγή στα πανεπιστήμια, καθώς και των ενεργειών τους σχετικά με το ζήτημα της «πλέριας δημοτικοποίησης» και των «μαζικών εκδημοτικισμών». Προς το παρόν, ο χάρτης της περιοχής γράφει «hic sunt leones».

Το βασικό μου πρόβλημα είναι ότι δεν λέμε τη Θάλεια, αλλά λέμε την Θάλεια, έστω κι αν το –ν προφέρεται ή/και ακούγεται υποτονικά λόγω της άμεσης γειτνίασής του με το θήτα που ακολουθεί. Είναι αυτό που, χάριν συντομίας, ας ονομαστεί «περιστασιακό (φθογγικό) πάθος», προκειμένου να αντιδιασταλεί με τα μόνιμα (φθογγικά) πάθη (π.χ., παγκρήτιος , παμμακεδονικός, συμμετέχω, συζητώ, απορρίμματα κ.ο.κ.). Πάθη υπάρχουν πολλά (φθογγικά, εννοώ). Το –ν απολαμβάνει τα περισσότερα.

Φθογγικά πάθη είναι και τα: «τομ μπαμπά μου», «ο μπαμπάζ μου», «την gαρδγιά μου», «το ζμήνος», «η οζμή», ουδείς, όμως, μπήκε στον κόπο να προτείνει ένα σύστημα, όποιο και να ΄ναι, βρε αδερφάκι μου, που να τα αναπαριστά με πιστότητα και με τρόπον απλό στο χαρτί. Το –ν μας μάρανε: μήπως ήταν ο εύκολος, πρόχειρος κι ανυπεράσπιστος αποδιοπομπαίος τράγος της αλήστου μνήμης εποχής, που ο κάθε μουτζαχεντίν δημοτικιστής σφαγίαζε, μήπως και περάσει απαρατήρητη η έλλειψη επιστημονικού βάθους και η σπάνις εργασιών, δημοσιεύσεων και προτάσεων επίλυσης των προβλημάτων μετάβασης από ένα παλαιό σύστημα γλωσσικής κωδικοποίησης σε ένα καινούργιο;
Υποστηρίζω ότι το –ν στην αιτιατική των άρθρων, των αντωνυμιών, των αντωνυμικών επιθέτων, των επιθέτων που συνοδεύουν ουσιαστικά, όπως και των άκλιτων δεν, σαν και μην (αρνητικό μόριο) υπάρχει και δεν είναι ευφωνικό. Άλλοτε προφέρεται (και ακούγεται) δυνατά, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε ελάχιστα και κάποιες φορές καθόλου (6). Αυτό που δεν κάνει είναι να αναπτύσσεται κατά περίπτωση και μόνον για να λύσει προβλήματα σαφήνειας ή κυριολεξίας. Βέβαια, το «μιαν φορά κι έναν καιρό» ή «είδα μια ν γυναίκα» μού φαίνεται κακόηχο. Ωστόσο θα πω «μιαν άλλη φορά» ή «είδα μιαν όμορφη γυναίκα» (7).
Άμβλυνα τα σχετικά προβλήματά μου, φυλάγοντας το –ν στα προσωπικά μου γραπτά, λιγότερο σύμφωνα με τον παραπάνω τυφλοσούρτη και περισσότερο ακολουθώντας το γλωσσικό μου ένστικτο. Στο σχολείο, πάντα δίδασκα τον εκάστοτε ισχύοντα κανόνα, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να εμπιστεύονται το αισθητήριό τους και να μην αντιμετωπίζουν τα βιβλία με δέος, αλλά ως πηγές πληροφόρησης, ως τυπωμένες γνώμες ανθρώπων και όχι ως αλάθητα διιπετή. Στα λιγοστά δημόσια γραπτά μου, στην πρώτη υποσημείωση πάντα εξομολογιόμουν το βίτσχιο μου.
Αν ζήσουμε την μαζική και άνευ όρων επιστροφή των –ν, μπορείς να είσαι βέβαιος από τώρα, nickel, ότι θα γεμίσει εκ νέου ο κόσμος νέα γλειφτρόνια, που θα υμνούν τα νέα αυθαίρετα μέτρα, γιατί θα είναι το μόνο που θα μπορούν να κάνουν.

1. Δεν προφέρεται «δγιάβασα» σημιτιστί: από τον γνωστό ακατανόμαστο και όχι από την συμπαθή φυλετική ομάδα της Μέσης και Εγγύς Ανατολής. Γνωστό σημιτικό: «μετά το δγιάλογο στη Βγένη δγιαμορφώθηκαν νέες προοπτικές» (σ.σ.: βρε, άι στο δγιάλογο).
2. Αγαπητός Τσομπανάκης, Προβλήματα της δημοτικής: Το τελικό –ν, Εκδόσεις Αφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1987, σ. 26
3. http://vyron-polydoras.gr/logos.html, σ. 7. Διάβασα με μεγάλη, είναι αλήθεια, προσπάθεια (όλον!) τον λόγο του Βύρωνα στην ως άνω ιστοδιεύθυνση και δεν συνάντησα την πληθώρα των -ν, για την οποία ήμουν προδιατεθειμένος και προετοιμασμένος. Αντιθέτως, έπεσα πάνω στα «σα να είμαι ο ίδιος χειριστής» (σ. 13), «αυτή τη σύνοδο» (σ. 14), «τη βάφτισαν» (σ. 17), κ.ά. Η αντίθεσή μου, όμως, με τον εν λόγω πολιτικό γίγαντα δεν έγκειται τόσο στο ύφος των λεγομένων του, όσο, κυρίως, στην πολιτική του τρομοκρατική πρακτική.
4. Α. Τσομπανάκης, ό.π., σ. 20
5. https://sarantakos.wordpress.com/2012/08/19/fantasmastaportokalia/#more-7046
6. Ας μην υποτιμάται και η ταχύτητα εκφοράς του λόγου.
7. Στο σημείο αυτό, ας σκεφτούμε μήπως η επί τριάντα χρόνια τρομοκρατία των αντινιιστών παρήγαγε εξαρτημένη οπτική προσδοκία, αφ’ ενός, και μειωμένη ακουστική προσήλωση, από την άλλη.

 

[nickel]

Καλημέρα. Το μεράκι σου είναι συγκινητικό και καλά θεμελιωμένο. Είπες και τις παρακάτω μαγικές λέξεις:

Στο σχολείο, πάντα δίδασκα τον εκάστοτε ισχύοντα κανόνα, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να εμπιστεύονται το αισθητήριό τους και να μην αντιμετωπίζουν τα βιβλία με δέος, αλλά ως πηγές πληροφόρησης, ως τυπωμένες γνώμες ανθρώπων και όχι ως αλάθητα διιπετή.

Γι’ αυτό θα πρέπει να επισημάνω κάτι που φαίνεται να το έχεις καταλάβει: ότι δίνουμε προτεραιότητα σε λύσεις που επιτρέπουν σε συναδέλφους (μεταφραστές, αλλά όχι μόνο) να βγάζουν το ψωμάκι τους και να μην αναλώνονται σε αντιπαραγωγικές συζητήσεις με επιμελητές. Δηλαδή, έμφαση στους επίσημους μπούσουλες και στη λογική (ή αντίστροφα) και σπανίως σε προσωπικές προσεγγίσεις. (Για τα νι, οι προσωπικές μου προτιμήσεις συμπίπτουν με την απόφαση του Ιδρύματος που ανέφερα, η οποία δυστυχώς δεν εφαρμόζεται.)

Επειδή έχουν ενδιαφέρον όσα αναφέρεις, επίτρεψέ μου λίγα σύντομα σχόλια:

• Δεν έχουν παρατηρηθεί διαδεδομένες τάσεις να γράφουμε ταζμήνη και τηνgαρδγιάμου, γι’ αυτό δεν επιχείρησαν να πειράξουν αυτές τις συμβάσεις. Την κατάσταση με το ν τη βρήκαν έτοιμη. Και ξέρουμε μεν ότι υπήρχαν πάντοτε μουτζαχεντίν και στο δημοτικισμό, ωστόσο έγινε πολύ καλή δουλειά στη γραμματική που μας έδωσαν στη μεταπολίτευση, κάτι που φαίνεται από τις ελάχιστες εκκρεμότητες που έχουμε να συζητούμε.
• Δεν ξέρω αν ο Πολύδωρας (κοίτα τώρα θέμα για συζήτηση) έχει αδυναμία στα νι. Απλώς ήταν ευκαιρία να του φορτώσω κι αυτό…
• Δεν συμφωνώ για τα ν που τόσο καλά κρύβονται πίσω από τις Θάλειες, ενώ θα ομολογήσω ότι ένα δάχτυλό μου σπρώχνει να γράψω «τον δημοτικισμό» (αλλά επειδή είναι αρσενικό). Ωστόσο, δεν θα βάλω κάτω μαγνητοφωνήσεις να δούμε ποιος έχει δίκιο. Σημασία έχει ότι δεν το άκουγαν αυτοί που σταμάτησαν να το γράφουν πριν έρθει να το επικυρώσει η επίσημη γραμματική.
• «[…]θα γεμίσει εκ νέου ο κόσμος νέα γλειφτρόνια, που θα υμνούν τα νέα αυθαίρετα μέτρα, γιατί θα είναι το μόνο που θα μπορούν να κάνουν».
  Δεν έχω δει πολλά αυθαίρετα μέτρα (στα γλωσσικά), απολαμβάνω τις μάχες μεταξύ των αυθεντιών, παρασύρομαι ενίοτε από τους καβγάδες με τους ανόητους (βλέπε φωνηεντιάδα) και πολεμάω τα μέτρα που με βρίσκουν αντίθετο. Κάποια στιγμή γίνομαι κι εγώ γλειφτρόνι, γιατί καλύτερα να συνεννοούμαστε με συμβάσεις παρά να μαλώνουμε για τη σκιά του γαϊδάρου.

 

[nickel]

Συχνά ξεχνάμε ότι το τελικό -ν είναι απαραίτητο όχι μόνο στο άρθρο αλλά και στο ένα. Αν μάλιστα ακολουθείτε τον κανόνα που βάζει τελικό -ν σε όλα τα αρσενικά άρθρα (τον), θα έπρεπε να κάνετε το ίδιο και με το έναν: τον άνθρωπο, τον συμμαθητή, τον διαβήτη — έναν άνθρωπο, έναν συμμαθητή, έναν διαβήτη. Άσχετα με τη «σχολή», το -ν είναι απαραίτητο όταν ακολουθεί φωνήεν ή κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ. Χρήσιμο είναι και για να προετοιμάσει για αρσενικό ουσιαστικό: έναν διαφορετικό διαγωνισμό. Και για να δείξει ότι μια λέξη είναι ουσιαστικό και όχι επίθετο. Όπως στο παράδειγμα από τις ειδήσεις του Mega:

«σε ένα τελικό θρίλερ»: Έτσι που γράφτηκε εκεί, το «τελικός» έγινε επίθετο στο θρίλερ.
«σε έναν τελικό-θρίλερ»: Με το -ν στο έναν, το «τελικός» φαίνεται ότι είναι ουσιαστικό και, επειδή παρατάσσεται με το άλλο ουσιαστικό, το «θρίλερ», μπορούν να ενωθούν με ενωτικό.

 

[dominotheory]

Από το μεσαίωνα είχαν αρχίσει οι λέξεις να χάνουν τα τελικά τους –ν.

Ερώτηση 1η:
Γράφεις «το μεσαίωνα» (με πεζό), αλλά, όταν παίρνει κεφαλαίο, «τον Μεσαίωνα»;

Ερώτηση 2η (αυτό μ' ενδιαφέρει, κατά κύριο λόγο):
Θα μπορούσες ποτέ να δεχτείς τις «Τέχνες στην Ευρώπη από το Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα»;

 

[nickel]

Ερώτηση 1η:
Γράφεις «το μεσαίωνα» (με πεζό), αλλά, όταν παίρνει κεφαλαίο, «τον Μεσαίωνα»;

Απάντηση:
Είναι θέμα σύμβασης που θα αποφάσιζα να ακολουθήσω. Αν πάω με τα νερά της νέας γραμματικής, που θέλει «τον» με όλα τα αρσενικά, δεν υπάρχει πρόβλημα — όλα είναι «τον μεσαίωνα». Αν μείνω στα παλιά, θα αποφασίσω αν προτιμώ «μεσαίωνα» ή «Μεσαίωνα» και ανάλογα θα γράφω «το μεσαίωνα» ή «τον Μεσαίωνα», απλώς και μόνο για να κρατήσω τη σύμβαση. Στο ΛΝΕΓ έχουμε «τον Μεσαίωνα», στο ΛΚΝ «το μεσαίωνα» — και η Γη εξακολουθεί να γυρνά γύρω από τον άξονά της.


Ερώτηση 2η (αυτό μ' ενδιαφέρει, κατά κύριο λόγο):
Θα μπορούσες ποτέ να δεχτείς τις «Τέχνες στην Ευρώπη από το Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα»;

Ναι, μπορεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα δεχόμουν στο ίδιο κείμενο «το Γεώργιο».

 

[Earion]

Εγώ γράφω με αρκτικό κεφαλαίο το Μεσαίωνα, όπως και όλες τις ιστορικές περιόδους: Αρχαιότητα (όχι αρχαιότητα, άλλο πράγμα εκείνο), Νεότεροι Χρόνοι, Τουρκοκρατία, Κατοχή, Μεταπολίτευση...

Σταυροφορίες, Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Μεσοπόλεμος

όπως και σημαντικά γεγονότα (άσχετα αν διάρκεσαν πολύ ή λίγο) : Σταυροφορίες, Βιομηχανική Επανάσταση, Μεγάλη Ύφεση, Το Εικοσιένα, Το Σαράντα ...

 

[nickel]

Κεφαλαία θέλω κι εγώ σε όλες τις περιόδους της ιστορίας που θα σήμαιναν κάτι διαφορετικό αν το αρχικό γραφόταν με πεζό. Και το ΛΚΝ με κεφαλαίο αρχικό γράφει την περίοδο [εδώ]. Μόνο ο Πετρούνιας γράφει «μεσαίωνα» στις ετυμολογίες.

Η απορία του dominotheory είναι για το τελικό ν.

 

[dominotheory]

Ερώτηση 2η (αυτό μ' ενδιαφέρει, κατά κύριο λόγο):
Θα μπορούσες ποτέ να δεχτείς τις «Τέχνες στην Ευρώπη από το Μεσαίωνα ως τον 18ο αιώνα»;

Ναι, μπορεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα δεχόμουν στο ίδιο κείμενο «το Γεώργιο».

Οk, γούστα είναι αυτά, αλλά δεν σου έρχεται λίγο στραβοχυμένος ο τίτλος;
Εννοώ ότι είναι δίπλα δίπλα (ο Μεσαίωνας και ο αιώνας) και, για εμένα τουλάχιστον, η ασυνέπεια βγάζει μάτι. Θα το ΄λεγα και διαστροφή. Και δεν είμαι ορκισμένος φαν του Μπαμπινιώτη.