Ασκήσεις υποτιτλισμού

[LostVerse]

Μετά από σχετική αναζήτηση δεν έχω βρει κάποιο θέμα ειδικά για υποτιτλισμό πέρα από ξεχωριστές αναφορές σε επί μέρους θέματα, κατόπιν δε επικοινωνίας με την Alexandra, ανοίγω ένα νέο θέμα να υπάρχει προς το παρόν και βλέπουμε, με την προοπτική να γίνει μια γενική συζήτηση που ίσως και να βοηθήσει κι άλλους.

Αυτόν τον καιρό κάνω τα πρώτα μου δειλά βήματα στον τομέα, μεταφράζω μια σειρά ντοκιμαντέρ από τα ρώσικα στα ελληνικά σε ερασιτεχνικό επίπεδο, που θα ανέβουν κάποια στιγμή στο youtube.
Έχει το δικό του ξεχωριστό ενδιαφέρον πάντως :clap:

 

[AoratiMelani]

Το θέμα του υποτιτλισμού είναι τόσο ευρύ, ώστε αναρωτιέται κανείς τι μπορεί να βάλει σε ένα γενικό νήμα.

Τιμές, ας πούμε, θα μπορούσαν να μπουν: εγώ αυτή τη στιγμή παίρνω 2 ευρώ το λεπτό για μετάφραση σε ταινίες και ντοκιμαντέρ, ασχέτως βαθμού δυσκολίας, έκτασης κειμένου κλπ., και 0,65 ευρώ το λεπτό για διόρθωση.

Όταν το παίρνω εγώ, ο χρονισμός έχει ήδη γίνει και υπάρχει απομαγνητοφωνημένο κείμενο, δηλαδή κάποιος έχει καθήσει κι έχει φτιάξει τους υπότιτλους στη γλώσσα της ταινίας - όχι πάντα με επιτυχία, όμως: πρέπει ν' ακούς πολύ προσεκτικά και να μην βασίζεσαι στο κείμενο, διότι δεν είναι σενάριο, είναι ό,τι έπιασε ο άλλος, και πίστεψέ με μπορεί να υπάρχουν πάρα πολλά λάθη, ιδίως αν δεν είναι κανονική ταινία αλλά ντοκιμαντέρ, όπου μιλάνε άνθρωποι στο δρόμο, με θόρυβο, χωρίς καλή άρθρωση, κόβοντας λέξεις κλπ. Όταν το κείμενο είναι καλό και οι διάλογοι ακούγονται καλά (σε ταινίες με ηθοποιούς με καλή άρθρωση), τότε είναι περίπατος. Διαφορετικά είναι ορειβασία.

Έχω κάνει και υπότιτλους από το μηδέν, και ήταν πολύ μεγαλύτερο αγγούρι. Δεν ξέρω εκεί ποια είναι η τιμή, εγώ τους έκανα ερασιτεχνικά ας πούμε, για κάποιες ιδιωτικές προβολές, με το Subtitle Workshop που είναι εύκολο στη χρήση.

 

[LostVerse]

Ολοκλήρωσα το πρώτο επεισόδιο, όταν ετοιμαστεί θα το ποστάρω.
Για να πω την αλήθεια, το μόνο που ήξερα μέχρι στιγμής είναι ότι χρειάζεται απείρως περισσότερη προσοχή στο μήκος των προτάσεων για καθαρά πρακτικούς λόγους, δηλαδή για να χωράει η κάθε πρόταση στην οθόνη. Προσπάθησα όσο γινόταν να μην ξεπερνάω σε μήκος τις αντίστοιχες προτάσεις του πρωτότυπου, αλλα δεν ήταν πάντα εύκολο και χρειάστηκαν κάποιες πατέντες. Πάντως με μικρή γραμματοσειρά κάτι γίνεται, έστω κι αν ενίοτε φτάνει και τις 3 γραμμές κειμένου ανά πάσα στιγμή.

Τιμές, ας πούμε, θα μπορούσαν να μπουν: εγώ αυτή τη στιγμή παίρνω 2 ευρώ το λεπτό για μετάφραση σε ταινίες και ντοκιμαντέρ, ασχέτως βαθμού δυσκολίας, έκτασης κειμένου κλπ., και 0,65 ευρώ το λεπτό για διόρθωση.

Απορία άσχετου: Γιατί η τιμή πάει με το λεπτό κι όχι με την ποσότητα λέξεων;

Έχω κάνει και υπότιτλους από το μηδέν, και ήταν πολύ μεγαλύτερο αγγούρι. Δεν ξέρω εκεί ποια είναι η τιμή, εγώ τους έκανα ερασιτεχνικά ας πούμε, για κάποιες ιδιωτικές προβολές, με το Subtitle Workshop που είναι εύκολο στη χρήση.

Αν κατάλαβα καλά, όταν λες από το μηδέν, εννοείς «εξ ακοής» που λέμε; κοινώς, καταγράφεις ό,τι ακούς και το μεταφράζεις;

 

[Hellegennes]

Ο περιορισμός χώρου είναι και πρακτικό θέμα. Μειώνοντας το μέγεθος της γραμματοσειράς δε λύνεις το πρόβλημα, γιατί ο θεατής πρέπει να διαβάσει τον υπότιτλο σε χρόνο που να διαρκεί όσο η ομιλία του εκάστοτε προσώπου, συν ένα μικρό διάστημα παύσης. Δηλαδή, σ' αυτήν την περίπτωση, ο περιορισμός χώρου είναι ταυτόχρονα και περιορισμός χρόνου.

 

[Alexandra]

Ο μέσος θεατής διαβάζει περίπου 15 χαρακτήρες το δευτερόλεπτο, μαζί με τα κενά. Δηλαδή, το μήκος του υποτίτλου δεν εξαρτάται από το μέγεθος της γραμματοσειράς, αλλά από τη διάρκεια. Αν π.χ. ο υπότιτλος μένει στην οθόνη 4 δευτερόλεπτα, δεν μπορείς να έχεις περισσότερους από 60-65 χαρακτήρες συνολικά (μαζί με τα κενά).

Επίσης βάζουμε κι ένα ανώτατο όριο 7 δευτερόλεπτα. Αν ο υπότιτλος διαρκεί περισσότερο από 7, τον κόβουμε στα δύο.

Τρεις γραμμές στην οθόνη, ποτέ.

 

[AoratiMelani]

Όπως τα λέει η Αλεξάνδρα (που έχει μεγάλη πείρα στο θέμα).

Θα πρέπει να επαναδιατυπώσεις, να κόψεις τα περιττά (πολλές φορές και τα μη περιττά), να χωρίσεις στα δύο αν χρειαστεί, ώστε να περιορίσεις τον υπότιτλο στο μέγεθος που πρέπει.

Συχνά θα χάσεις πράγματα, είναι αναπόφευκτο. Κράτα πάντα μόνο την ουσία.

Και ναι, όταν λέω "από το μηδέν" εννοώ εξ ακοής".

 

[SBE]

Το τρεις γραμμες στην οθόνη ποτέ ισχυει στις παραδοσιακές αναλογικες τηλεοράσεις, γιατί στο σινεμά εχω δει και τρεις γραμμές υπότιτλους, σε κάτι ταινίες βαριάς τέχνης και πυκνότητας λόγου
Τώρα που περνάμε ταχύτατα στις γιγαντοοθόνες και την υψηλή ευκρίνεια, άρα οι υπότιτλοι μπορούν να είναι πιο μικροί, μπορεί να το δούμε και στην τηλεόραση, ίσως.

 

[Alexandra]

Προσοχή, αν ο υπότιτλος έχει τρεις γραμμές, λογικά πρέπει να κρατάει πολύ περισσότερο από 7 δευτερόλεπτα για να διαβαστεί. Άρα, εκ των πραγμάτων, μπορεί να χωριστεί σε δύο υποτίτλους και δεν υπάρχει κανένας λόγος να έχει τρεις γραμμές. Αυτός ο κανόνας είναι απαράβατος για τους κανονικούς υποτίτλους, είτε στον κινηματογράφο είτε στην τηλεόραση.

Υπάρχει περίπτωση να βγουν τρεις σειρές μόνο στα captions για κωφούς, όπου αναγκαστικά, επειδή πρέπει να γράφονται τα πάντα, ο κανόνας παραβιάζεται.

 

[LostVerse]

Καλησπέρα,
Πρώτα-πρώτα σας ευχαριστώ όλους για τις απαντήσεις μέχρι στιγμής.
Δυστυχώς είχα μια ατυχή στιγμή με την μηχανή μου, έκανα ένα δύσκολο χειρουργείο πριν 2 εβδομάδες και τώρα είμαι με πατερίτσες. Ευτυχώς γλίτωσα τα χειρότερα. Μου πήγε βέβαια όλο το πρόγραμμα πίσω, μεταξύ άλλων κι αυτό το project αλλά δεν βαριέσαι... καλά να είμαστε κι όλα θα γίνουν.
Φιλικά,
Αλέξης

 

[nickel]

Αλέξη, και μη χειρότερα, όπως λες. Σιδερένιος. Και εδώ είμαστε. Για ό,τι θες.

 

[LostVerse]

Ευχαριστώ για τις ευχές.
Κατά τα άλλα, άστα να πάνε, γύρισα σπίτι και βρήκα ένα κακό χαμό... :clap:

Να ρωτήσω, θα μπορούσα να στείλω σε κάποιον ένα δείγμα για ας πούμε αξιολόγηση (οποτεδήποτε μπορεί, δεν υπάρχει βιασύνη); Είναι το πρώτο επεισόδιο, υπάρχει στο ΥΤ, στα ρωσικά με αγγλικούς υπότιτλους και το .txt έχει αγγλικό-ελληνικό κείμενο, κάπου 1500 λέξεις.

 

[LostVerse]

Με σχετική καθυστέρηση αλλά όπως λένε το καλό πράγμα αργεί να γίνει

Στα αγγλικά από τα ρωσικά: http://www.youtube.com/watch?v=YGnTPdvTUYs
Στα ελληνικά από τα αγγλικά: http://www.youtube.com/watch?v=EJSuQo3G62A

Φτυρίστε ελεύθερα

 

[SBE]

Πριν φτάσουμε καν στους υπότιτλους, βγάζει μάτι η περιγραφή: Η σειρά «Τα όπλα της νίκης» είναι αφιερωμένη στα καλύτερα δείγμα των Σοβιετικών οπλικών συστημάτων

 

[LostVerse]

phixed :)

 

[nickel]

Με σχετική καθυστέρηση αλλά όπως λένε το καλό πράγμα αργεί να γίνει

Στα αγγλικά από τα ρωσικά: http://www.youtube.com/watch?v=YGnTPdvTUYs
Στα ελληνικά από τα αγγλικά: http://www.youtube.com/watch?v=EJSuQo3G62A

Φτυρίστε ελεύθερα

Με πολλή καθυστέρηση: Καλοφτιαγμένο είναι. Ελάχιστα γλωσσικά θέματα με ενόχλησαν (π.χ. δεν μου αρέσουν οι πληθυντικοί σαν το γίνονταν στη θέση του ενικού γινόταν). Ωστόσο, έτρεχα να προλάβω να διαβάσω τους υπότιτλους. Οι τρεις πυκνές γραμμές θα απαγορεύονταν δια ροπάλου σε συνηθισμένο υποτιτλισμό, ακόμα και σε ντοκιμαντέρ. Σε ένα σημείο γύρω στα 9 λεπτά και κάτι ένας υπότιτλος εξαφανίζεται εν ριπή οφθαλμού. Επομένως το σφίξιμο του κειμένου είναι ένα πράγμα που θα πρέπει να μάθεις, Ένα άλλο, που εδώ δεν σου δίνεται η ευκαιρία να το εξασκήσεις, είναι η φυσικότητα των διαλόγων. Καλή συνέχεια και σε άλλα με υγεία!

 

[LostVerse]

Σχετικά με το πλήθος των γραμμών/λέξεων, κατανοώ μεν ότι δεν πρέπει να είναι μεγάλο αλλά αναρωτιέμαι αν έχει καμία σημασία το γεγονός ότι το συγκεκριμένο δεν θα προβληθεί στην τηλεόραση αλλά σε ένα διαδραστικό μέσο όπου ο θεατής έχει την ευχέρεια να παγώσει την εικόνα, ή να γυρίσει πίσω.

Επίσης ένα πρακτικό ζήτημα, στο παρόν μοντέλο οι υπότιτλοι είναι encoded στο βίντεο. Μήπως είναι καλύτερα να γίνονταν μέσω του youtube; Το λέω γιατί βλέπω ότι είναι ζόρι το ανέβασμα (θέλει χρόνο), ενώ στο ΥΤ είναι ξεχωριστό αρχείο που σώζεται και τροποποιείται κατά το δοκούν. Τώρα για να κάνω μια διόρθωση πρέπει να φύγει το βίντεο να γίνει ξανά encoded με τις διορθώσεις και μετά να ξανανέβει, με νέο αναγκαστικά σύνδεσμο. Σχετική εμπειρία κανείς;

 

[Zazula]

Τώρα για να κάνω μια διόρθωση πρέπει να φύγει το βίντεο να γίνει ξανά encoded με τις διορθώσεις και μετά να ξανανέβει, με νέο αναγκαστικά σύνδεσμο.

Νομίζω ότι στο Υ/Τ μπορείς να ενημερώνεις (=αλλάζεις) το βίντεό σου χωρίς να αλλάζει ο σύνδεσμος, όχι;

 

[nickel]

@Lostverse
Σκέφτηκα αυτή την ταλαιπωρία των διορθώσεων, αλλά δεν έχω ιδέα για τις διαδικασίες τού YouTube και αν μπορεί να λειτουργεί ένα βίντεο με εξωτερικό αρχείο υποτίτλων. Αν δεν το κάνει τώρα, θα ήταν μια καλή αναβάθμιση και καιρός να τη σκεφτούν.

Κατά τ' άλλα, ναι, συμφωνώ με αυτό που λες για την πυκνότητα των υποτίτλων και εδώ δεν είναι τόσο σοβαρό το πρόβλημα. Απλώς δεν σου δίνεται η ευκαιρία να εξασκηθείς στο συμμάζεμα.

 

[AoratiMelani]

Σχετικά με το πλήθος των γραμμών/λέξεων, κατανοώ μεν ότι δεν πρέπει να είναι μεγάλο αλλά αναρωτιέμαι αν έχει καμία σημασία το γεγονός ότι το συγκεκριμένο δεν θα προβληθεί στην τηλεόραση αλλά σε ένα διαδραστικό μέσο όπου ο θεατής έχει την ευχέρεια να παγώσει την εικόνα, ή να γυρίσει πίσω.

Το γεγονός ότι έχεις αυτήν την ευχέρεια δεν σημαίνει ότι πρέπει να αναγκαστείς να το κάνεις όλη την ώρα. Αν ήταν να παγώνουμε διαρκώς την εικόνα για να διαβάσουμε, θα βλέπαμε slide show αντί για βίντεο.

Προσωπικά θεωρώ απαραίτητο να μπορούν να διαβαστούν άνετα οι υπότιτλοι ενώ τρέχει το βίντεο - αυτός είναι ο σκοπός τους, άλλωστε.
Η Αλεξάνδρα έχει μεγάλη πείρα, γνώμη μου είναι να λάβεις υπ' όψη σου τους κανόνες που ανέφερε. Κόψε περιττά, κανε σύνοψη, διάλεξε εκφράσεις λιγότερο περιφραστικές, βρες συνώνυμα με λιγότερα γράμματα... αυτή άλλωστε είναι η ιδιαιτερότητα των υποτίτλων.

Αντίστοιχο και χειρότερο θέμα είχα πάντα με τα παιδικά εικονογραφημένα βιβλία, όπου σου δίνουν συγκεκριμένο χώρο στον οποίο πρέπει να χωρέσει το κείμενό σου - κι εκεί δεν έχει διαπραγμάτευση, ή το κόβεις εσύ ή το πετσοκόβει ο επιμελητής. Συχνά αναγκαζόμουν να ξαναγράψω το κείμενο σχεδόν εξ αρχής με νέα διατύπωση. Και το λέω "χειρότερο" γιατί στον υπότιτλο 1) ο θεατής απορροφάται από την εικόνα και δεν σκοτίζεται πάρα πολύ για τον υπότιτλο, 2) συχνά ο θεατής ξέρει την γλώσσα πηγή και κάτι καταλαβαίνει, 3) η εικόνα βοηθά στην κατανόηση, και 4) όταν μεταφράζεις βιβλίο γνώσεων είναι μεγάλη πίκρα να πρέπει να πετσοκόψεις τη γνώση.

 

[Hellegennes]

Συμφωνώ απολύτως με την Μελάνη στο θέμα της πυκνότητας υποτίτλων. Μάλιστα ήμουν έτοιμος να γράψω ακριβώς αυτό. Το μόνο που θέλω να προσθέσω είναι ότι εξαρτάται κι από την φύση του βίντεο. Υπάρχουν περιπτώσεις που κάτι τέτοιο καταστρέφει όλην την δραματικότητα και την ροή της εικόνας.