Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)
Και τι γίνεται όταν μπαίνουν κι άλλες λέξεις στο λεξιλόγιο; Γιατί πέραν των συγκεκριμένων, κατά καιρούς έχει πάρει το αφτί μου κι άλλες, όπως ανιματέρ-ανιματρίς, ντεκορατέρ-ντεκορατρίς, κ.α.
Γιατί κανείς δεν εμποδίζει να στριμώξεις ένα θηλυκό πρόσωπο σε μια άλλη γαλλική λέξη, όταν έχεις τέτοια προηγούμενα. Ο λόγος για τον οποίο πέρασαν στην γλώσσα μας οι προαναφερθείσες, νομίζω ότι έχει να κάνει με γλωσσικό σουσουραδισμό.
Εξάλλου, αν το πάμε στην ευκολία εκμάθησης (αφού είναι λίγες λέξεις), το τελικό "ς" στα αγγλικά ουσιαστικά είναι πιο εύκολο.
Αυτές δεν είναι λέξεις που έχουν δημιουργήσει θηλυκό τύπο στα ελληνικά, όπως τα δάνειά μας από τα τούρκικα. Πρόκειται για περιπτώσεις ξενοκλισιάς.
Ναι βρε Αλεξάνδρα, αλλά όταν ο Έλληνας συναντάει μια λέξη, αναγνωρίζει τον τύπο της από την κατάληξη. Όταν πρόκειται για ξένη λέξη, δεν γίνεται να ξέρει τι είδους τύπος είναι αν δεν έχει έστω και στοιχειώδεις γνώσεις της γλώσσας.
Γιατί κανείς δεν εμποδίζει να στριμώξεις ένα θηλυκό πρόσωπο σε μια άλλη γαλλική λέξη, όταν έχεις τέτοια προηγούμενα. Ο λόγος για τον οποίο πέρασαν στην γλώσσα μας οι προαναφερθείσες, νομίζω ότι έχει να κάνει με γλωσσικό σουσουραδισμό.
Εξάλλου, αν το πάμε στην ευκολία εκμάθησης (αφού είναι λίγες λέξεις), το τελικό "ς" στα αγγλικά ουσιαστικά είναι πιο εύκολο.
Αυτές δεν είναι λέξεις που έχουν δημιουργήσει θηλυκό τύπο στα ελληνικά, όπως τα δάνειά μας από τα τούρκικα. Πρόκειται για περιπτώσεις ξενοκλισιάς.
Ναι βρε Αλεξάνδρα, αλλά όταν ο Έλληνας συναντάει μια λέξη, αναγνωρίζει τον τύπο της από την κατάληξη. Όταν πρόκειται για ξένη λέξη, δεν γίνεται να ξέρει τι είδους τύπος είναι αν δεν έχει έστω και στοιχειώδεις γνώσεις της γλώσσας.
Επειδή δεν προλαβαίνω να το πιάσω όπως πρέπει, I hit and run: η στριπτιζέζ - ο στριπτιζέρ; Αν και σ' αυτά βολευόμαστε αλλιώς: η στριπτιζού - ο στριπτιζάς (και η εκδυσιάστρια - ο εκδυσιαστής, για φρακοφορεμένο φρακογδυμένο).
Αμερικανιστί, ως γνωστόν προφορικά κυριαρχεί ο μασέρ - η μασούς, Χεσούς μεσούς, ντόμινε.
Στον πληθυντικό του θηλυκού σε θέλω, αμερικάβουρα. Είτε μασούσις είτε δε μασούσιζ, σ' αυτό τα μασάς.
Παρέμπ, το πόκερ έχει θηλυκό την πόκα;
Νίμπελουνγκ και Νιμπελούνγκεν;
Να το ξαναπώ, γιατί τουλάχιστον από πρόπερσι το γυροφέρνουμε:
Αμερικανιστί, ως γνωστόν προφορικά κυριαρχεί ο μασέρ - η μασούς, Χεσούς μεσούς, ντόμινε.
Στον πληθυντικό του θηλυκού σε θέλω, αμερικάβουρα. Είτε μασούσις είτε δε μασούσιζ, σ' αυτό τα μασάς.
Παρέμπ, το πόκερ έχει θηλυκό την πόκα;
Νίμπελουνγκ και Νιμπελούνγκεν;
Να το ξαναπώ, γιατί τουλάχιστον από πρόπερσι το γυροφέρνουμε:
Μια διόρθωση: το φαινόμενο ονομάζεται σουσουδισμός (από την Μαντάμ Σουσού) και περιέργως το ΛΝΕΓ δεν έχει τη λέξη παρότι έχει το επίθετο σουσουδίστικος.
Και μια πρόταση: να το ονομάσουμε κανενοφοβία το φαινόμενο που δεν θέλουν να πούνε κανένας μαζί με το δεν επειδή πιστεύουν ότι είναι διπλή άρνηση (που δεν είναι, άρα δεν έχουμε φόβο της διπλής άρνησης) ή βάζουν κάποιος αντί για κανένας ή (να και χειρότερο) λένε «Όλοι δεν θέλουν να φύγει» αντί για «Κανένας δεν θέλει να φύγει».
daeman, πιάσε το το νηματάκι, μην το φοβάσαι.
Ευχαριστώ για την διόρθωση, μού ξέφυγε.
Δε με φοβίζουν νήματα, ούτε τριχιές με σκιάζουν,
ντεντλάιν έχω στο λαιμό, που σα θηλιές φαντάζουν
Τώρα, στο Αερομαχίες που Έγραψαν Ιστορία (ΣΚΑΪ), το «service ceiling» αποδόθηκε «κόστος συντήρησης» αντί του ορθού «μέγιστο ύψος πτήσης».
αντί του ορθού «μέγιστο ύψος πτήσης».
Στην ίδια εκπομπή (ό.π.), το «flight controls» αποδόθηκε με το γενοκόλογο «συστήματα» στο σημείο όπου λέχθηκε πως το σύστημα ελέγχου πτήσης των F-86 Sabre σχεδόν αχρηστευόταν σε διηχητική βύθιση, ενώ θα ήταν προτιμότερο το «επιφάνειες ελέγχου» (δεν προτείνω ολόκληρο το «σύστημα ελέγχου πτήσης» λόγω υποτίτλων). Είχε και κάποια ακόμη, αλλά δεν τα συγκράτησα όλα.
Το ότι ορισμένοι έχουν τρομερή δυσκολία ν' αποδεχτούν το προφανές —πως δηλαδή στον αεροπορικό κόσμο ισχύει η ορολογική αντιστοίχιση (landing) gear = σύστημα προσγείωσης κι ότι αυτές είναι οι απόλυτα εδραιωμένες συνάψεις— το 'χουμε ήδη επισημάνει: http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?3151-retractable-gear-ανασυρόμενο-σύστημα-προσγείωσης. Ωστόσο συχνά οι μεταφραστικές αστοχίες δεν είναι τόσο προϊόν άρνησης αποδοχής τού προφανούς, αλλά μάλλον αδυναμίας κατανόησης του πρωτοτύπου — πράγμα το οποίο η άγνοια μόνο να το επιδεινώσει μπορεί. Έτσι λοιπόν στο χθεσινοβραδινό Mayday το «Gear up» που λέει ο κυβερνήτης αποδόθηκε «Μετάδοση κίνησης» (!), αντί του «Σύστημα επάνω» που θα 'λεγε οποιοσδήποτε πραγματικός κυβερνήτης πραγματικού αεροσκάφους στον πραγματικό κόσμο.
ΥΓ1 Ο κυβερνήτης μπορεί μεν να πει και ολόκληρη τη φράση «Σύστημα προσγείωσης επάνω», αλλά εδώ βλέπουμε τη διαφορετική αντιμετώπιση που έχει η λέξη «σύστημα» (σε αντιδιαστολή με το #4170 παραπάνω)· πολύ συχνότερα θα πει απλώς σκέτα «Σύστημα επάνω» όπως προαναφέραμε.
ΥΓ2 Αν ο μεταφραστής γνώριζε περί τίνος πρόκειται ή έστω κατάφερνε να το αντιληφθεί, ωστόσο όμως αγνοούσε τη χρησιμοποιούμενη στην πράξη σύναψη, θα μπορούσε να κατασκευάσει μια εξίσου δόκιμη, όπως λ.χ. «Σκέλη επάνω». (Βέβαια στην πράξη η σύναψη με τα σκέλη πιθανότατα θα ήταν «Σκέλη πάνω και ασφαλισμένα».)
ΥΓ3 Τα ρήματα είναι το ανασύρω (για επίσημο επίπεδο ύφους· αντιστοιχεί στο retract) και το μαζεύω (για ανεπίσημο επίπεδο ύφους· αντιστοιχεί στο pull in).
ΥΓ1 Ο κυβερνήτης μπορεί μεν να πει και ολόκληρη τη φράση «Σύστημα προσγείωσης επάνω», αλλά εδώ βλέπουμε τη διαφορετική αντιμετώπιση που έχει η λέξη «σύστημα» (σε αντιδιαστολή με το #4170 παραπάνω)· πολύ συχνότερα θα πει απλώς σκέτα «Σύστημα επάνω» όπως προαναφέραμε.
ΥΓ2 Αν ο μεταφραστής γνώριζε περί τίνος πρόκειται ή έστω κατάφερνε να το αντιληφθεί, ωστόσο όμως αγνοούσε τη χρησιμοποιούμενη στην πράξη σύναψη, θα μπορούσε να κατασκευάσει μια εξίσου δόκιμη, όπως λ.χ. «Σκέλη επάνω». (Βέβαια στην πράξη η σύναψη με τα σκέλη πιθανότατα θα ήταν «Σκέλη πάνω και ασφαλισμένα».)
ΥΓ3 Τα ρήματα είναι το ανασύρω (για επίσημο επίπεδο ύφους· αντιστοιχεί στο retract) και το μαζεύω (για ανεπίσημο επίπεδο ύφους· αντιστοιχεί στο pull in).
Ευτυχώς που έχω (για ευνοήτους λόγους) απέχθεια στα ντοκιμαντέρ που αφορούν αεροπορικά δυστυχήματα, και δεν βλέπω την εν λόγω σειρά, γιατί θα θύμωνα πολύ με αυτά τα λάθη που βασίζονται σε συνδυασμό άγνοιας και αδιαφορίας.
Πρέπει να το γράψω με κεφαλαία γράμματα και να το αναρτήσω στην τάξη του σεμιναρίου υποτιτλισμού:
Δεν μπορείς να μεταφράσεις σωστά αν δεν καταλάβεις πρώτα τι λέει το κείμενο.
Αν για να καταλάβεις τι λέει πρέπει να ρωτήσεις τους ειδικούς ή να σου βγει ο πάτος στην έρευνα στο Γκουγκλ, αυτό πρέπει να κάνεις, δεν μπορείς να το παρακάμψεις.
Πρέπει να το γράψω με κεφαλαία γράμματα και να το αναρτήσω στην τάξη του σεμιναρίου υποτιτλισμού:
Δεν μπορείς να μεταφράσεις σωστά αν δεν καταλάβεις πρώτα τι λέει το κείμενο.
Αυτό είναι κάτι που πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι οι υποψήφιοι μεταφραστές. Έλεγα κι εγώ τις προάλλες ότι δυστυχώς δεν υπάρχει αντιμετώπιση-ομπρέλα των μεταφραστικών και ορολογικών προβλημάτων - γι' αυτό εξάλλου και είναι απαραίτητος ο μεταφραστής, ειδάλλως τη δουλειά θα μπορούσε να την κάνει και το γκουγκλομεταφραστήρι. Πρέπει να καταλάβεις τι λέει το κείμενο-πηγή, και δεν υπάρχει τρόπος να παρακάμψεις αυτό το στάδιο, δεν σε βοηθάει κανένα λεξικό, κανένα βοήθημα και κανένα γλωσσάρι.
Και αν δεν σε συμφέρει οικονομικά η δουλειά, μην την παίρνεις, που να πάρει η ευχή! Άσε την γι' αυτούς που ξέρουν, να μην είναι κι αυτοί αναγκασμένοι να κυνηγούν (και να σου παίρνουν) αυτά που μπορείς να κάνεις κι εσύ!
Πείτε με ψείρα, πείτε με σνομπαρία, αλλά το να διαβάζω στους υπότιτλους του (κατά Ρόμπερτ Γκρέιβς) Κλαύδιου, που έδειξε χτες το βράδυ το κανάλι της Βουλής, ότι ο Αίλιος Σηιανός αποδίδεται ως Σεζάνος δεν γίνεται να το καταπιώ. Και τον έπαιζε μάλιστα ο εξαίρετος Πάτρικ Στούαρτ (με μαλλιά!). Τι μου θύμισε... Μια απορία: γίνεται να ελέγξει κανείς αν οι χτεσινοβραδινοί υπότιτλοι ήταν η πρωτότυπη δουλειά της δεκαετίας του '80;
Costas
¥
Το "εγέρθητο/ω" είναι ελληνικά του στρατώνα. Δεν το (στραβο)έμαθε ο χρυσαυγίτης από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς.
Σήμερα αντιλήφθηκα από ένα δημοσίευμα του in.gr ότι το Great Pacific Garbage Patch έχει αποδοθεί από τους δημοσιογράφους-μεταφραστές "εγώ δεν έχω ανάγκη ν' ανοίξω λεξικό, γιατί έχω πάρει Λόουερ όταν πήγαινα Γ' Γυμνασίου" ως το "Μεγάλο Μπάλωμα Σκουπιδιών του Ειρηνικού".
Ναι, βρε λεβέντες. Κι εκείνο το vegetable patch που έχω στον κήπο μου μεταφράζεται "το μπάλωμα των λαχανικών".
Ναι, βρε λεβέντες. Κι εκείνο το vegetable patch που έχω στον κήπο μου μεταφράζεται "το μπάλωμα των λαχανικών".