Dear Papas

nickel

Administrator
Staff member
Foreigners watching things Greek must have noticed that the Greek premiership passed from a Papandreou to a Papademos. Those prone to interlinguistic comparisons but unfamiliar with the intricacies of Greek patronymics may have wondered why the Greeks use papa so often in their names, where one would expect to see an affix like –son, e.g. Scarlett Johansson. Family names are often based on the name or the profession of the father or some other ancestor, not that of a descendant. However, a Google search would soon reveal that papa as a prefix in Greek names stands for papás, the colloquial Greek word for “priest”. Thus, Papandreou means there was a priest named Andrew in the family history, and Papadopoulos, the most common of Greek surnames, means “the priest’s son” (yes, –poulos is a common Greek ending for “the son of”).

Apart from the fact that there have been three Papandreous in the prime minister’s office (grandfather, father and son), there are quite a few Papa-somethings of international renown, though Greeks cannot (and should not) lay claim to Haiti’s Papa Doc (the nickname for François Duvalier, Haiti’s dictator in the sixties). With so many Papadopouloses around, we could afford to have our own “Papa Dop”. This was the nickname given to George Papadopoulos, the leader of the military government that ruled Greece from 1967 to 1974. More recently, Cyprus’s fifth president was the late Tassos Papadopoulos. Film buffs must be familiar with Irene Papas of Zorba the Greek, The Guns of Navarone and other worthy movies. Eurovision fans know that Greece’s only win to date was scored by Helena Paparizou in 2005. The composer known as Vangelis is a Greek whose surname is Papathanasiou. Alexandros Papadiamantis was an influential novelist and short-story writer, relatively unknown in the Anglo-Saxon world. The Pap test, which has saved and goes on saving the lives of many women around the world, was invented by and named after the Greek doctor George Papanicolaou.

You wouldn’t be surprised to know that the English papa and the Greek papás are not unconnected. In fact, it all started with babies being taught to call their fathers with the repetition of the syllable pa, in the same way that such words common to many languages were formed (e.g. mama, dada, baba, nana). The word is first recorded in the vocative (πάππα φίλε, dear papa) in Homer’s Odyssey. The nominative πάππας (páppas) was then formed and was later simplified to πάπας (pápas). Πάππος (páppos) was a variant that meant “grandfather” (παππούς in modern Greek). In Latin papa was “father” in nursery language. The French brought the word to England, where the native word was daddy. Papa was used in courtly speech and remained a continental affectation until the late 18th century.

Meanwhile, the Greek word pápas was used by early Christians for “bishop”, and its Latin descendant papa was applied from the 5th century onwards to the bishop of Rome, the pope. In English the word underwent the normal medieval phonetic changes to become pope, while the derivatives papacy and papal arrived later, and kept their a.

In modern Greek, πάπας (pápas) is the word for “pope”, while παπάς (papás) came to mean “priest”. One of the major Greek dictionaries argues that the word should be spelt with a double “p”, as in ancient Greek, and in fact the Greek surname Pappas (Παππάς) is often spelt in this way. However, the thousands of Greeks whose surname begins with Papa would tend to disagree with such a change.
 

Earion

Moderator
Staff member
Quite an enlightening piece. Greek-watchers all over the world will doubtless thank you, Nickel. Would you let me correct you on a small detail though? The early Christians used “páp(p)as” for the priest, not the bishop. The priest being nearer to the believers than the bishop, it was felt that he was the paramount parental figure to them. Exactly the same word in the Semitic languages, abba (= father), was used to address priests and monks throughout the Middle East. Eventually it gave Europeans the words abbé, abbot, abbaye and abbey.
 

SBE

¥
Και πότε εγκαταλείψαμε τους (δικούς μας) παπάδες και υιοθετήσαμε τους (μεσανατολίτες) μπαμπάδες;


Εντιτ: τώρα μόλις θυμήθηκα ότι στο σχολείο δυο συμμαθήτριές μου, αδερφές, φώναζαν τον πατέρα τους παπάκη. Όπως στα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου.
 

nickel

Administrator
Staff member
Sorry, Earion, that was just a step I skipped in my effort to get to the exalted position of the pope without too much detail.

πάπας και πάππας, ο, ΝΜΑ· 1. (στην αρχαία Εκκλησία) τιμητικός εκκλησιαστικός τίτλος τού ιερέα και από τον 3ο αιώνα τού επισκόπου, ιδίως τής Αλεξάνδρειας, τής Αντιόχειας και τών Ιεροσολύμων, αργότερα δε και μερικών επισκόπων τής Δύσης. (ΠαπΛεξ)
 

nickel

Administrator
Staff member
Και πότε εγκαταλείψαμε τους (δικούς μας) παπάδες και υιοθετήσαμε τους (μεσανατολίτες) μπαμπάδες;
Ελπίζω να μη θέλεις να ξέρουμε ποια χρονιά της τουρκοκρατίας. Γέλασα πάντως με την εγγραφή στο ελληνογαλλικό του Βυζάντιου (1835):

ΜΠΑΜΠΑΣ (ο). > Πάππας. […] papa || (έχει και υποκοριστικόν) μπαμπάκας. > Παππίον, παππίδιον, πατέριον. (mon) petit papa. | λέγω (φωνάζω) μπαμπά-μπαμπά. > Παππάζω.
 
Εξαιρετικό κείμενο! Δεν είναι κοπλιμέντο, αλλά διαβάζοντάς το έλεγα ότι είναι από κάποια μεγάλη αγγλική εφημερίδα αλλά μετά σκέφτηκα ότι δεν μπορεί να το έγραψε ξένος γιατί ξέρει πολλά. Ο Κριαράς στο Μεσαιωνικό δεν έχει λ. μπαμπάς, αλλά αυτό δεν λέει και πολλά.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
:blush: :blush: :blush:

Ουπς! Κι εγώ τώρα πρόσεξα ότι είναι πρωτότυπο, του Νίκελ! Το διάβασα σαν να ήταν μια από τις εξαιρετικές επιλογές ξένων κειμένων που μας προσφέρει κάθε τόσο...
 

nickel

Administrator
Staff member
Ευχαριστώ σας. Η έμπνευση ήρθε από τη σκέψη ότι πολλοί ξένοι θα απορούν με αυτό το Παπα- στα ελληνικά ονόματα. Πόσοι να ξέρουν, άλλωστε, τη σχέση που υπάρχει και στα αγγλικά ανάμεσα σε papa και pope; Ταυτόχρονα, θεωρώ παράλειψη της επιχειρηματολογίας του ΛΝΕΓ και του ΕΛΝΕΓ υπέρ του παππάς το ότι αγνοούνται όλα τα ονόματα από Παπα-.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Ένα ανάλογο μικροσκοπικό σημείωμα είχε το γερμανικό περιοδικό Stern εδώ:



Παπα... σημαίνει στα ελληνικά εκτός από τον πατέρα και τον ιερέα. Ως συνθετικό ενός επωνύμου σημαίνει ότι: τόσο ο τέως επικεφαλής της κυβέρνησης Γιώργος Παπανδρέου όσο και ο νέος πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος είχαν κάποιον ιερωμένο ανάμεσα στους προγόνους τους. Αντίθετα από ό,τι στους καθολικούς, στην ορθόδοξη εκκλησία η αγαμία ισχύει μόνο για τον ανώτερο κλήρο.
 
Ευχαριστώ σας. Η έμπνευση ήρθε από τη σκέψη ότι πολλοί ξένοι θα απορούν με αυτό το Παπα- στα ελληνικά ονόματα. Πόσοι να ξέρουν, άλλωστε, τη σχέση που υπάρχει και στα αγγλικά ανάμεσα σε papa και pope; Ταυτόχρονα, θεωρώ παράλειψη της επιχειρηματολογίας του ΛΝΕΓ και του ΕΛΝΕΓ υπέρ του παππάς το ότι αγνοούνται όλα τα ονόματα από Παπα-.

Όταν λες παράλειψη της επιχειρηματολογίας, εννοείς αδύνατο σημείο, έτσι; Πάντως σε παλιότερα κείμενα έβρισκες λίγους Παππατάδε, αλλά τώρα μόνο το Παππάς αντέχει.
 

nickel

Administrator
Staff member
Κάκιστη διατύπωση εκ μέρους μου. Δεν είναι απλώς αδύνατο σημείο. Με ενόχλησε που δεν αναφέρουν (ΛΝΕΓ και ΕΛΝΕΓ) ότι δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με μια ντουζίνα λέξεις αλλά και με του κόσμου τα επίθετα. Δεν είναι ζήτημα ενός γαρίφαλου κι ενός Γαρύφαλλου απλώς. Και, βέβαια, όπως πάντα, αυτή η ετσιθελική επιβολή της ορθογραφικής άποψης στη γραφή των λημμάτων. Μα ο παππατρέχας;;;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Με ενόχλησε που δεν αναφέρουν (ΛΝΕΓ και ΕΛΝΕΓ) ότι δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με μια ντουζίνα λέξεις αλλά και με του κόσμου τα επίθετα.
Κττμά τα επώνυμα από Παπα- δεν μπορούν να αποτελέσουν επιχείρημα κατά τού παππάς (αφενός μεν επειδή το αντίστοιχο επώνυμο είναι Παππάς, αφετέρου δε επειδή η ορθογράφηση των επωνύμων δεν συμβαδίζει με τη γενική ορθογραφία των αντίστοιχων λέξεων — συχνά και σκοπίμως). Ας μείνουμε λοιπόν, λέω 'γώ, στο ότι είναι άστοχο να ακυρώσουμε μια κατεξοχήν εδραιωμένη απλογράφηση.
 

nickel

Administrator
Staff member
Η ιστορία του ονόματος θα μπορούσαμε να πούμε ότι δείχνει και την ιστορία της λέξης. Δεν αμφισβήτησα ότι η λέξη γραφόταν παππάς, αλλά έχει απλογραφηθεί εδώ και μερικούς αιώνες, όπως φαίνεται και σε όλα τα ονόματα όπου το παπαδοπαίδι φτάνει να λέγεται Παπαδάκης κ.λπ. Αν τα επώνυμα ήταν Παππαδάκης, Παππαδόπουλος, Παππανδρέου, δεν θα ήταν επιχείρημα υπέρ τού παππάς;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Όχι (όπως δεν είναι λ.χ. ούτε το ωμέγα στα Βελώνης ή Παγώνης).
 
Μα δεν είναι απλώς μια αλλαγή σε επώνυμα. Δηλαδή 2 χιλιετίες με ορθογραφία παπάς, δεν είναι αρκετές;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Μα, αυτό ακριβώς λέω κι εγώ — ότι η όποια αναφορά στο ανθρωπωνυμικό πρόθημα Παπα- είναι επιχειρηματολογικώς άχρηστη. :)
 

pidyo

New member
Ως ανθρωπωνύμιο πάντως το Παπας (επίτηδες άτονο γιατί δεν είναι βέβαιος ο τονισμός) είναι πολλές τάξεις μεγέθους συχνότερο από το Παππας στις αρχαίες επιγραφές.
 

pidyo

New member
Μια που το 'φερε η κουβέντα, πώς τα λέμε τα Lallnamen (ma, pa, mama, μάμμα, papa, παπα, μαμα, μπαμπα και δεν συμμαζεύεται) στα ελληνικά;
 
Μπεμπεδίστικα, μωρουδίστικα; Πραγματικά δεν ξέρω. Δεν ήξερα καν ότι υπήρχε λέξη γι' αυτό το πράγμα.
 
Top