Μετάφραση και κριτική: Η πριγκίπισσα και οι πειρατές

[nickel]

Ουφ, είναι πολλά. Τόσο πολλά που δεν έχω καμιά διάθεση να αντιγράψω εδώ τη συγκομιδή. «Σώσον, Κύριε», όπως κλείνει και ο Στάθης. Αν θέλετε να συζητήσετε κάποιο απ' αυτά για να γλιτώσουμε τον επόμενο που μπορεί να πατήσει την πεπονόφλουδα, έχει καλώς.

Η μεταφραστική περιπέτεια ενός Ρωμαίου αξιωματούχου (http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=16030564)

[Alexandra]

Εδώ (http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2007_10_01_archive.html)μιλάει για κάποιο άλλο βιβλίο της σειράς, και χωρίς να έχει πολλά να προσάψει στη μετάφραση, του κάθεται στραβά ο τριβούνος, αλλά και ο ιππότης, όπως φαίνεται ότι έλεγε τους ιππείς ο προηγούμενος μεταφραστής.

[nickel]

Πάντως στο ένατο βιβλίο, του Ρόμπερτς, υπάρχουν οι equites (http://en.wikipedia.org/wiki/Equites), ενώ στο άλλο, του Χάρις, βλέπω μόνο knights. (Το Amazon να 'ναι καλά.)

[nickel]

Έριξα μια ματιά να δω τι ακριβώς συμβαίνει με μια από τις επισημάνσεις του Στάθη. Γράφει:

Εκεί όμως που υπερβαίνει τον εαυτόν του είναι όταν στη σελ. 284 γράφει ανερυθριάστως: «Ένας Νομοθέτης των Πληβείων επ' ονόματι Τρεμπόνιος καταράστηκε με φρικτό οιωνό τον Κράσσο». Τριβούνος είναι ο... Δήμαρχος των Πληβείων, δεν είναι... όνομα! -άκου Τρεμπόνιος! Εκτός όμως της ταύτισης του αξιώματος Νομοθέτης των Πληβείων (Δήμαρχος) με το όνομα Τρεμπόνιος (πάλι Δήμαρχος, τριβούνος), αν είχε μπει στον κόπο να διαβάσει τι μεταφράζει ο απερίγραπτος μεταφραστής μας, θα είχε διαπιστώσει ότι ο εν λόγω «Τρεμπόνιος» είχε όνομα και πρωταγωνιστούσε στην ακριβώς προηγούμενη περιπέτεια του Δέκιου.

Μα είναι όνομα! Στο βιβλίο στο Amazon (http://www.amazon.com/Princess-Pirates-SPQR-IX/dp/0312337248/ref=pd_bbs_sr_1?ie=UTF8) διαβάζω:
A Tribune of the Plebs named Trebonius laid a terrible curse on Crassus...
άρα:
Ένας τριβούνος των πληβείων / Ένας δήμαρχος ονόματι Trebonius έριξε βαριά κατάρα στον Κράσσο...

Ο Gaius Trebonius (http://www.britannica.com/EBchecked/topic/603919/Gaius-Trebonius) που διαβάζω εδώ ταιριάζει στην περιγραφή. Το πρόβλημα με αυτά τα «e» και «o» είναι αν θα τα κάνεις «η» ή «ω» στα ελληνικά. Δηλαδή: Τρεβόνιος, Τρεβώνιος, Τρηβώνιος ή Τρηβόνιος; Τρεβώνιος (http://daedalus.umkc.edu/sandbox/perseus/appian.cw_gk/page.38.a.php?size=240x320).

Γιατί είναι όμως τόσο απόλυτος ο Στάθης χωρίς πρόσβαση στο πρωτότυπο;

[nickel]

Άλλο λάθος, που θα ήταν σοβαρό αν ήταν έτσι που το φαντάστηκε ο Στάθης:

Ιωσιφίδης (!!!) αντί Ιώσηπος - εβραϊκό εξελληνισμένο όνομα

Όμως στο βιβλίο δεν υπάρχει Josephus (και πώς θα ήταν δυνατό να του προσθέσει ολόκληρο «ίδης» ο μεταφραστής;). Υπάρχει, σε τέσσερα σημεία, ένας (μάλλον φανταστικός) Malachi Josephides. Μαλαχίας Ιωσηφίδης, λοιπόν.

[sarant]

Για τα περισσότερα από τα μαργαριτάρια, πάντως, ο Στάθης δίκιο φαίνεται να έχει. Βέβαια, έχω μια επιφύλαξη ότι δεν έχω δει ούτε το πρωτότυπο ούτε την ελληνική μετάφραση. Εκεί που ο Στάθης εξανίσταται:
Στη σελ. 61 ο μεταφραστής μας διαπιστώνει τον θάνατο «ενός αξιωματικού που σκοτώθηκε στην τουρκική πόλη Αράν», εξακόσια χρόνια πριν εμφανιστούν οι Τούρκοι στη Μικρασία! το πρωτότυπο λέει an officer slain at Carrhae και η Carrhae σήμερα λέγεται Harran. Βέβαια, δεν ξέρω αν η αναφορά σε "τούρκικη" είναι σε υποσημείωση ή στο κυρίως κείμενο.

[nickel]

Στις Κάρρες! Τα «τουρκικά» ας ελπίσουμε ότι είναι σε υποσημείωση.

Υπάρχει και άλλο ωραίο:
https://www.perizitito.gr/product.php?productid=146858&page=-1
Έχουν ήδη περάσει δυο χρόνια από τη λήξη της θητείας του ως αγορανόμου, και ο Δέκιος ετοιμάζεται για τη νέα του περιπέτεια: αναλαμβάνει να εκκαθαρίσει τη Μεσόγειο από τους πειρατές. Αποπλέει με μερικές μπακατέλες και τα ύποπτα πληρώματά τους για την Κύπρο, τόπο κατοικίας της νεαρής Κλεοπάτρας. Με τη συνδρομή του παλιού πειρατή Αρίστωνα, που του παρέχει πληροφορίες για το αιμοσταγές επάγγελμα, ο Δέκιος ελπίζει να εξασφαλίσει αρκετή δόξα.[...]

Προφανώς από την περιγραφή του εκδότη. Μετάφραση του αγγλικού:
His two years of aedileship over, Decius is ready for his next adventure. He would rather do anything than join the war with Caesar, so he and Hermes find themselves on a mission to rid the Mediterranean of pirates. They set off with shoddy ships and sailors to the island of Cyprus, where a young Cleopatra is staying. Between her impressive crew and the ex-pirate Ariston providing insider knowledge of that cutthroat occupation, Decius thinks he stands a good chance of bringing himself some glory.

Τα σαπιοκάραβα τα λέμε και «μπακατέλες»; Ή είναι επιρροή από τις ισπανικές καραβέλες;

[Alexandra]

Συμφωνώ ότι μπορεί τα περισσότερα λάθη να είναι υπαρκτά, αλλά καλό θα είναι πριν γράψουμε τόσο καυστική κριτική να κάνουμε λίγο πιο σοβαρή έρευνα με το πρωτότυπο ανά χείρας.

Επίσης, θεωρώ εξίσου υπεύθυνο τον επιμελητή, όταν τυπώνονται τέτοια λάθη.

Βλέπω (http://www.patakis.gr/SearchShop2.aspx?flag=1)ότι ο συγκεκριμένος μεταφραστής έχει μεταφράσει αρκετά βιβλία για διάφορους εκδότες.

[sarant]

Πάντως κριτική για τη μετάφραση του ίδιου βιβλίου, συντομότερη αλλά εξίσου αρνητική, υπάρχει εδώ:
http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2008/07/blog-post.html

[kapa18]

Πάντως κριτική για τη μετάφραση του ίδιου βιβλίου, συντομότερη αλλά εξίσου αρνητική, υπάρχει εδώ:
http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2008/07/blog-post.html

Δεν ξέρω αν το παρατηρήσατε αλλά στα σχόλια αυτού του ποστ έχει απαντήσει ο μεταφραστής και στη συνέχεια γίνεται ένας διάλογος ανάμεσα στο μεταφραστή και έναν άλλο σχολιαστή. Για δείτε, για δείτε...

[sarant]

Ωχ! Τώρα είδα ότι στο ίδιο θρεντ απαντάει ο μεταφραστής, υπερασπίζεται τα ορθογραφικά του λάθη (όπως το απόδωση, επειδή λέει είναι από το δίδωμι), κάνει κι άλλα δέκα, λέει (περίπου) ότι δεν είναι υποχρεωμένος να ξέρει και τόσο πολλά από ρωμαϊκή ιστορία, γενικώς αξίζει να το δείτε.

Τώρα είδα ότι γράφαμε ταυτόχρονα με την kapa. Πιάνω κόκκινο!

[Alexandra]

Αυτό πρόσεξα κι εγώ! Δεν παίζεται ο άνθρωπος! Αυτός κάνει τα λάθη, και ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ την έχει ο επιμελητής. Μιλάει επίσης για "παντογνώστες" και "καταδυνάστευση κάθε δημιουργικής προσπάθειας"! Αντί να τα μαζέψει και να πάει να πουλήσει χόρτα σε καμιά λαϊκή! Ειλικρινά, τώρα τα πήρα στο κρανίο, που διάβασα την απάντησή του. Έχω την επιθυμία να αγοράσω όλα του τα πονήματα και να γράψω τη δική μου πραγματεία.

Χαίρομαι ιδιαίτερα για την εποικοδομητική κριτική σας την οποία και σαφώς θα λάβω σοβαρά υπόψη στις μελλοντικές μου μεταφραστικές προσπάθειες. Ωστόσο, οφείλω να τονίσω πως αφενός η δουλειά μου προκύπτει αυτούσια χωρίς την χρήση μεταφραστικών προγραμμάτων, αφετέρου πως για τους όρους για τους οποίους κατηγορούμαι για την λάθος 'απόδωση' τους, ευθύνη φέρει ο επιμελητής. Ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση αγνοώ αν επιμελήθηκε οτιδήποτε. Ευελπιστώ πάντως πως οι κατανοητές ένεκα της εποχής απαιτήσεις σας δεν απαιτούν όπως οι μεταφραστές είναι κάποιου είδους παντογνώστες που γνωρίζουν γεωγραφία και ιστορία ώστε η πιστή αναπαράσταση που φαίνεται πως αναμένεται από το μεταφρασμένο κείμενο να σας ικανοποιούν. Αν δε η σχολαστικότητα σας οδηγεί σε αντανακλαστικές φορμαλιστικές κρίσεις που απαιτούν όπως η αναγνωστική σας εμπειρία εξαρτάται από την απολυταρχία του γράμματος και την τυπική σχέση κειμένου - δέκτη, χαίρομαι που η δουλειά μου δεν απευθύνεται σε εσάς.

Για λόγους προσωπικής ευθιξίας ωστόσο, οφείλω επίσης να απαξιώσω ως αν μη τι άλλο υπερφίαλους τους χαρακτηρισμούς περί πολυσυλλεκτικότητας, δυστυχώς οι εργασιακές ευκαιρίες στον χώρο της μετάφρασης δεν είναι πάντα της απόλυτης αρεσκείας μας, όσο και αυτούς περί αμάθειας ως σίγουρα επηρμένους. Η κακεντρέχεια πάντως δεν έλειψε από αυτόν τον τόπο. Όπως και οι φωτεινοί παντογνώστες που καταδυναστεύουν οποιαδήποτε δημιουργική προσπάθεια.

Με επιφυλακτική εκτίμηση,

[Alexandra]

Και επειδή πιο κάτω το πράγμα χοντραίνει, και απαντάει με μεγάλο θράσος στους επικριτές του, κοτσάρισα και ένα δικό μου σχόλιο:

Αγαπητέ κύριε μεταφραστή - συνάδελφε,

Σας μιλώ ως συνάδελφος μεταφράστρια. Είστε φάουλ σε όλα. Και στις ανορθογραφίες σας (νοήμωνα, απόδωση κλπ.) και σε όλα τα επιχειρήματά σας.

Ναι, ο μεταφραστής οφείλει, αν δεν ξέρει γεωγραφία, ιστορία, χημεία, οικονομικά, φυσική, μαθηματικά, ΝΑ ΨΑΧΝΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ! Αλλιώς, ας κάνει κάποια άλλη δουλειά. Η δουλειά του μεταφραστή απαιτεί σχολαστική έρευνα. Οι αναγνώστες μας βασίζονται σ' εμάς για να αποδώσουμε χωρίς λάθη το κείμενο του ξένου συγγραφέα. Δεν μας χρωστάνε τίποτα να εκνευρίζονται και να πετάνε στα σκουπίδια το βιβλίο, για το οποίο πλήρωσαν τα ωραία τους ευρώ.

[Elsa]

Είναι βέβαια δευτερεύον, αλλά βλέπω οτι κανείς δεν σχολίασε το κείμενο της κριτικής του Σ.Σ. και τις επιτηδευμένες καθαρευουσιανιές του. Δεν σας ενοχλεί ή τον έχετε συνηθίσει;
(σήμερα βρήκα χρόνο να διαβάσω το λινκ, μέχρι τώρα νόμιζα πως μιλάγατε για τον «δικό μας» Στάθη :p )

[sarant]

Έλσα, για τις καθαρευουσιανιές του Σ.Σ. μερικοί από εμάς, ονόματα δεν λέω, έχουν γράψει διατριβή. Αλλά στο προκείμενο, ήταν δευτερεύον θέμα.

[sarant]

Βλέπω πως ο διαχειριστής προλαβαίνει τις επιθυμίες μας κι έτσι έκανε αυτόνομο το νήμα, που ετοιμαζόμουν να το ζητήσω.

Αναπόφευκτα, έγραψα κι εγώ:
http://www.sarantakos.com/language/spqr9.html

[nickel]

Αναπόφευκτα, έγραψα κι εγώ:
http://www.sarantakos.com/language/spqr9.html
Πλούσιο, χορταστικό το κείμενό σου. Θα έμπαινα στον πειρασμό να μεταφέρω εδώ «εκτενή αποσπάσματα», αλλά αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο. Ένα κομμάτι θα αντιγράψω με μεγάλα γράμματα:

Αν δεν αντλείς ευχαρίστηση από το να γνωρίζεις καινούργιους κόσμους κάθε που μεταφράζεις ένα καινούργιο βιβλίο, τότε γιατί μεταφράζεις;

[agezerlis]

Εγώ πάντως θέλω να παρατηρήσω πως καλό είναι να αποφεύγονται επιθέσεις που θυμίζουν λυντσάρισμα, ιδίως όταν γράφονται ανώνυμα (αναφέρομαι στο μπλογκ, αλλά όχι στην Αλεξάνδρα ή το Νίκο).

Παράδειγμα: μόλις έγραψα "λυντσάρισμα" αντί για "λιντσάρισμα" (μάλλον επηρεασμένος από τον David Lynch (http://www.imdb.com/name/nm0000186/) !) : λάθος, ξελάθος,

α) όλοι μας κάνουμε ορθογραφικά λάθη δευτερεύουσας σημασίας, το ζήτημα όμως είναι εάν αυτά τα αγνοούμε απλώς, ή τα θεωρούμε σημεία τα οποία μας βοηθούν να "κερδίσουμε" την επίθεση (είδες χαζούλη, εγώ το "απόδοση" θα το είχα γράψει όπως το γράφουν τα λεξικά!).

β) υπάρχουν άνθρωποι που υιοθετούν μία "ιδιωτική ορθογραφία", κάποιοι από τους οποίους έχουν αξιόλογη παιδεία (παράδειγμα ο Στάντης Αποστολίδης που αναφέρθηκε στο κείμενο του Νίκου). Νομίζω πως κάποιος ανώνυμος σχολιαστής πιο δύσκολα θα έγραφε με τέτοια έπαρση αν γνώριζε πως δεν ασκούσε κριτική σε έναν άσημο μεταφραστή αλλά σε κάποιον γνωστό επαγγελματία που ξέρει τι κάνει.

Τέλος, λίγα σχόλια πάνω στην επηρμένη και εσφαλμένη γενίκευση:

"Κι όμως, οποιοσδήποτε επαγγελματίας μεταφραστής που σέβεται τη δουλειά του, έχει επενδύσει στο trados ή κάποια ανάλογη εφαρμογή."

Ο άνθρωπος που κατά την άποψή μου είναι ο καλύτερος μεταφραστής (από τα Γερμανικά) σήμερα στην Ελλάδα μεταφράζει με εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, το νιονιό του, και μολύβι και χαρτί - ούτε καν υπολογιστή (τη δακτυλογράφηση την κάνει ο εκάστοτε εκδότης).

[Surprisa]

Ο άνθρωπος που κατά την άποψή μου είναι ο καλύτερος μεταφραστής (από τα Γερμανικά) σήμερα στην Ελλάδα μεταφράζει με εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, το νιονιό του, και μολύβι και χαρτί - ούτε καν υπολογιστή (τη δακτυλογράφηση την κάνει ο εκάστοτε εκδότης).

Συγγνώμη για τη σφήνα, αλλά, agezerlis, στον Λευτέρη Αναγνώστου αναφέρεσαι;

[agezerlis]

Είσαι πολύ καλή. :)

[Surprisa]

Είσαι πολύ καλή. :)
Ε, μα έδωσες εικόνα πολύ υψηλής ευκρίνειας. :)

[Alexandra]

Εγώ πάντως θέλω να παρατηρήσω πως καλό είναι να αποφεύγονται επιθέσεις που θυμίζουν λυντσάρισμα, ιδίως όταν γράφονται ανώνυμα (αναφέρομαι στο μπλογκ, αλλά όχι στην Αλεξάνδρα ή το Νίκο).
Νομίζω πως κάποιος ανώνυμος σχολιαστής πιο δύσκολα θα έγραφε με τέτοια έπαρση αν γνώριζε πως δεν ασκούσε κριτική σε έναν άσημο μεταφραστή αλλά σε κάποιον γνωστό επαγγελματία που ξέρει τι κάνει.
Να επισημάνω καταρχάς ότι το μπλογκ δεν είναι ανώνυμο. Υπάρχει το ονοματεπώνυμο της ιδιοκτήτριάς του σε κοινή θέα. Μπορεί να είναι ανώνυμοι κάποιοι από τους επισκέπτες του μπλογκ, αλλά νομίζω ότι η πιο σκληρή κριτική έγινε επωνύμως.


Όλοι μας κάνουμε ορθογραφικά λάθη δευτερεύουσας σημασίας, το ζήτημα όμως είναι εάν αυτά τα αγνοούμε απλώς, ή τα θεωρούμε σημεία τα οποία μας βοηθούν να "κερδίσουμε" την επίθεση (είδες χαζούλη, εγώ το "απόδοση" θα το είχα γράψει όπως το γράφουν τα λεξικά!).
Δεν νομίζω ότι το θέμα της ορθογραφίας στην τυπωμένη σελίδα ενός βιβλίου τίθεται σε αυτή τη βάση. Μπορεί να κάνουμε ορθογραφικά λάθη και πρωτεύουσας και δευτερεύουσας σημασίας, αλλά δεν πρέπει να φτάνουν στον αναγνώστη του βιβλίου. Η λέξη "σορός" πρέπει να γράφεται με όμικρον όταν σημαίνει πτώμα και η λέξη "κόμη" επίσης με όμικρον όταν σημαίνει "μαλλιά". Δεν πρόκειται για προσωπική επιλογή, ούτε για δευτερεύουσας σημασίας λάθη τα οποία γίνονται όπλα στα χέρια του κριτικού μιας μετάφρασης, για να κερδίσει καμιά επίθεση.

Εν συνεχεία, όταν κάποιος υπερασπίζεται την ανορθογραφία του, και μάλιστα με σαθρά επιχειρήματα, αντί να πει πολύ απλά, "συγγνώμη, έκανα μια ανορθογραφία", μάλλον δεν είναι η πιο έξυπνη επιλογή. Όπως και το να δηλώνει στην απάντησή του ότι για ΟΛΑ ΤΑ ΛΑΘΗ φταίει αποκλειστικά η ανυπαρξία ή η ολιγωρία του επιμελητή, αφήνοντας τον εαυτό του χωρίς καμιά ευθύνη.

Και ας μην ξεχνάμε ότι τα πιο σοβαρά λάθη δεν ήταν τα ορθογραφικά.

[Lexoplast]

β) υπάρχουν άνθρωποι που υιοθετούν μία "ιδιωτική ορθογραφία", κάποιοι από τους οποίους έχουν αξιόλογη παιδεία (παράδειγμα ο Στάντης Αποστολίδης που αναφέρθηκε στο κείμενο του Νίκου). Νομίζω πως κάποιος ανώνυμος σχολιαστής πιο δύσκολα θα έγραφε με τέτοια έπαρση αν γνώριζε πως δεν ασκούσε κριτική σε έναν άσημο μεταφραστή αλλά σε κάποιον γνωστό επαγγελματία που ξέρει τι κάνει.
Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον αυτό περί ιδιωτικής ορθογραφίας. Δέχομαι τις (ορθο;)γραφικές ιδιομορφίες κάποιου με ή χωρίς αξιόλογη παιδεία όταν γίνονται συνειδητά, γιατί είναι δικαίωμα του καθενός να γράφει ό,τι και όπως θέλει. Όμως, αν ήμουν εργοδότης του και θεωρούσα ότι οι ιδιομορφίες εκθέτουν την εταιρεία στα μάτια των πελατών της, θα τον απέλυα. Επίσης, όταν κάποιος δεν γράφει δικό του πρωτογενές κείμενο, αλλά μεταφράζει, είναι τόσο δύσκολο να κάνει την καρδιά του πέτρα και να γράψει με την κοινώς αποδεκτή ορθογραφία;
Όσον αφορά την έπαρση, όντως θα την απέφευγαν οι περισσότεροι, δεν ξέρω όμως αν θα ήταν επειδή θα το θεωρούσαν λιγότερο λάθος ή επειδή θα φοβόντουσαν την αντίδραση των υπολοίπων.



"Κι όμως, οποιοσδήποτε επαγγελματίας μεταφραστής που σέβεται τη δουλειά του, έχει επενδύσει στο trados ή κάποια ανάλογη εφαρμογή."
Πόσο βοηθούν τα CAT tools στη μετάφραση λογοτεχνικών έργων; Υποπτεύομαι ότι βοηθούν ελάχιστα, αλλά αν υπάρχει κάποιος με πείρα στον τομέα (και που σέβεται τη δουλειά του φυσικά) ας με διαφωτίσει.

[nickel]

Το δημόσιο λιντσάρισμα, που δεν είναι ούτε ωραίο ούτε ευχάριστο πράγμα, θα είχε αποφευχθεί αν κάποιος καλός επιμελητής είχε προφυλάξει τον μεταφραστή (και τον εκδότη). Όσοι συμμετέχουν στο δημόσιο λιντσάρισμα λένε εμμέσως στον μεταφραστή: «Κάνε κάτι ή άλλαξε δουλειά». Ο καλός επιμελητής που θα είχε διορθώσει αυτό το τσαπατσούλικο πράγμα θα είχε πει στον εκδότη, πολύ πιο στυγνά: «Αυτόν δεν τον ξαναπαίρνουμε».

Για την περίπτωση του Λευτέρη Αναγνώστου (και του κάθε έμπειρου και ταλαντούχου μεταφραστή):
Όσοι δεν γεννιούνται με πείρα (και κανένας δεν γεννιέται με πείρα) και ταλέντο (πόσοι να 'ναι αυτοί;) καλύτερα να χρησιμοποιούν λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, διορθωτές και διαδίκτυο. Στη μετάφραση λογοτεχνίας τα CAT tools δεν είναι απαραίτητα. Ωστόσο, αν γίνονταν οι καλές μεταφράσεις με CAT tools και τους συγκέντρωνε κάποιος φορέας και μας έδινε πρόσβαση σε συμφραστικούς πίνακες όπου θα μπορούσαμε να βρούμε πώς ακριβώς αντιμετωπίστηκαν οι χίλιες δυο μεταφραστικές και ορολογικές κακοτοπιές από τους καλούς μεταφραστές, ε αυτό θα ήταν θείο δώρο.

[kapa18]

Παρόλο που θα συμφωνήσω με τον Nickel ότι στη μετάφραση λογοτεχνίας τα CAT Tools δεν είναι απαραίτητα, να επισημάνω ότι στη μετάφραση βιβλίων άλλου τύπου, όπως π.χ. κοινωνικών επιστημών, self-help (που έχω και πρόσφατη εμπειρία), ψυχολογίας κλπ, η χρήση των CAT Tools θα ενίσχυε την ομοιομορφία, όσον αφορά την απόδοση όρων ή συγκεκριμένων collocations που επαναλαμβάνονται, και φυσικά θα διευκόλυνε τρομερά την επιμέλεια. Πραγματικά ένας από τους λόγους που με κουράζει φοβερά η μετάφραση βιβλίων είναι το γεγονός ότι σχεδόν πάντα το πρωτότυπο είναι hard copy.

[Alexandra]

Πραγματικά ένας από τους λόγους που με κουράζει φοβερά η μετάφραση βιβλίων είναι το γεγονός ότι σχεδόν πάντα το πρωτότυπο είναι hard copy.
Αυτό λύνεται σχετικά εύκολα με τμηματικό (για να μη σου πέσει πολύ βαρύ) σκανάρισμα των σελίδων του βιβλίου και μετατροπή τους σε κείμενο με OCR. Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποίησα στο βιβλίο που μετέφρασα πέρυσι, και τώρα έχω ολόκληρο το βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή.

[kapa18]

Σωστό αυτό που λες, Αλεξάνδρα, αλλά γιατί να φάω εγώ όλο το πακέτο του σκαναρίσματος και να μη μπορεί ένας εκδοτικός οίκος να έχει διαθέσιμο το πρωτότυπό του σε ηλεκτρονική μορφή; Εξάλλου πρόκειται και για δική τους διευκόλυνση!

[nickel]

Σωστό αυτό που λες, Αλεξάνδρα, αλλά γιατί να φάω εγώ όλο το πακέτο του σκαναρίσματος και να μη μπορεί ένας εκδοτικός οίκος να έχει διαθέσιμο το πρωτότυπό του σε ηλεκτρονική μορφή;
Γιατί ο εκδότης του πρωτοτύπου δεν είναι διατεθειμένος να βγάλει στην πιάτσα το κείμενο του βιβλίου του σε ηλεκτρονική μορφή.

[kapa18]

Γιατί ο εκδότης του πρωτοτύπου δεν είναι διατεθειμένος να βγάλει στην πιάτσα το κείμενο του βιβλίου του σε ηλεκτρονική μορφή.

Με αυτό το σκεπτικό, ένα κάρο πράγματα που μεταφράζουμε όλοι μας κατά καιρούς, όπως έρευνες για λογαριασμό εταιρειών και διάφορα άλλα, θα έπρεπε να είναι σε hard copy!

[Alexandra]

Διαβάστε και τη συνέχεια (http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2008/07/blog-post.html?showComment=1227682260000#c6450203377047851320)των σχολίων στο μπλογκ. Μερικά είναι απολαυστικά.

[Dido]

Αυτό λύνεται σχετικά εύκολα με τμηματικό (για να μη σου πέσει πολύ βαρύ) σκανάρισμα των σελίδων του βιβλίου και μετατροπή τους σε κείμενο με OCR. Αυτή τη μέθοδο χρησιμοποίησα στο βιβλίο που μετέφρασα πέρυσι, και τώρα έχω ολόκληρο το βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή.

Κι εγώ το ίδιο κάνω (πιθανότατα λόγω εθισμού στο trados). Μόνο που προτιμώ σκανάρισμα-OCR-μορφοποίηση κειμένου να γίνονται μια κι έξω.
:)

[anna_2511]

Επιτρέψτε μου να προσθέσω κι εγώ ένα σχόλιο σε αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Κατανοώ απόλυτα την αγανάκτηση ενός αναγνώστη που αντιλαμβάνεται ότι διαβάζει ένα κακομεταφρασμένο βιβλίο (γι΄αυτό και συνήθως προτιμώ να διαβάζω τα βιβλία στη γλώσσα στην οποία γράφτηκαν αν τη γνωρίζω).
Αυτό που με ξενίζει λίγο, είναι η αυστηρή κριτική εκ μέρους συναδέλφων που ξέρουν πάρα πολύ καλά τα πλαίσια της δουλειάς μας, τις αμοιβές που παίρνουμε, τις συνθήκες στις οποίες εργαζόμαστε και τα χρονικά περιθώρια που έχουμε για να ολοκληρώσουμε τις μεταφράσεις μας.
Θεωρώ τον εαυτό μου ευσυνείδητο, όμως, ομολογώ ότι σχεδόν καθημερινά διαπιστώνω κάποια στιγμή ότι κάπου "έχω κάνει την πατάτα μου". Υποθέτω, λοιπόν, ότι για κάθε λάθος που αντιλαμβάνομαι θα υπάρχει κάποιο άλλο που δεν έχω πάρει χαμπάρι και το οποίο, μοιραία, θα καταλήξει σε μια σελίδα, που θα μπορεί να κριτικάρει ο οποιοσδήποτε, χωρίς να ξέρει πόση δουλειά υπάρχει στην πραγματικότητα πίσω από το κείμενο.
Σίγουρα, όλοι μας μεταφράζουμε σε ένα βαθμό επειδή είμαστε περίεργοι και θέλουμε να μάθουμε καινούργια πράγματα. Αυτή η φιλομάθεια είναι, φυσικά, αξιέπαινη, απαιτεί όμως χρόνο και χρήμα, που δεν είναι πάντα διαθέσιμα.
Έχει τύχει να περάσω μέρες μεταφράζοντας 300 λέξεις επειδή ήταν δείγμα και ήθελα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορούσα. Σε έναν ιδανικό κόσμο, λοιπόν, θα ήθελα να βγάζω το πολύ 300 λέξεις την ημέρα: έχοντας δωρεάν πρόσβαση σε όλες τις πηγές που μου χρειάζονται (λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, ειδικούς και, γιατί όχι, ταξίδια) και ατελείωτο χρόνο για να περάσω και να ξαναπεράσω το κείμενο μου, μέχρι να είμαι απόλυτα ικανοποιημένη με αυτό. Δυστυχώς, όμως δεν έχω συναντήσει ακόμα κανέναν που να είναι διατεθειμένος να μου δώσει την (όχι ιδιαίτερα πλουσιοπάροχη) ημερήσια αμοιβή μου για μια τέτοια "φτωχή" παραγωγή. Θεωρώ, λοιπόν, το συμβιβασμό με την πραγματικότητα απαραίτητη συνθήκη για να μπορέσω να ζήσω από το επάγγελμά μου.
Φυσικά, υπάρχουν συνάδελφοι που, και κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι ικανοί να δουλέψουν με μεράκι και ευσυνειδησία, και να δώσουν εξαίρετες μεταφράσεις. Προσπαθώ όσο μπορώ να τους μοιάσω, έχω όμως υπόψη μου ότι, όπως και σε όλες τις άλλες όψεις της ζωής, η τελειότητα αποτελεί την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα ότι σφάλματα θα γίνονται πάντοτε.
Γι' αυτό θα απέφευγα να κατακρίνω με τόσο σκληρά λόγια μια κακή μετάφραση εφόσον ξέρω ότι, όσο και να το θέλουμε, όσο και να το προσπαθούμε, δύσκολα θα γίνουμε "φωτεινοί παντογνώστες". Και, ακόμη και αν γίνουμε φωτεινοί παντογνώστες, αλάθητοι δεν θα γίνουμε ποτέ.
Μήπως, λοιπόν, είναι δυνατό οι κριτικές να περιορίζονται στην επισήμανση των σφαλμάτων και να μην επεκτείνονται σε προσωπικά σχόλια για το ποιόν του εκάστοτε "αποδιοπομπαίου τράγου"; Νομίζω ότι αυτού του είδους οι επικρίσεις δεν χρησιμεύουν ούτε σε αυτόν ούτε στους υπόλοιπους.

[nickel]

Ένας βιβλιοκριτικός, όταν φτάνει να μιλήσει για τη μετάφραση, έχει υποχρέωση να ενημερώσει το αναγνωστικό κοινό κατά πόσο η μετάφραση στέκει στο ύψος του πρωτότυπου έργου ή το αδικεί κατάφωρα — και για οτιδήποτε ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο πόλους. Μια καταδικαστική ετυμηγορία δεν διατυπώνεται πάντοτε με τη στεγνή γλώσσα του δικαστηρίου: ο βιβλιοκριτικός έχει το δικαίωμα, με τεράστια παράδοση πίσω του να στηρίζει αυτό το δικαίωμα, να «ξεσκίσει» έναν συγγραφέα. Μπορεί να το κάνει κομψά, μπορεί και άκομψα. Το «θάψιμο» πάντως παραμένει ένα από τα πιο απολαυστικά αναγνώσματα, από αυτό που είχε πει η Ντόροθι Πάρκερ για το Atlas Shrugged της Ayn Rand (“This is not a novel to be tossed aside lightly. It should be thrown with great force.”) μέχρι τον πόλεμο του Σουρή με τον Ψυχάρη (http://www.sarantakos.com/sourhs_mall.html).

Όταν λοιπόν μπορεί κάποιος να στηλιτεύσει ένα πρωτότυπο έργο, μπορεί να το κάνει και για μια μετάφραση. Βεβαίως, όπως εκτίθεται ο συγγραφέας με το έργο του ή ο μεταφραστής με τη μετάφρασή του, έτσι εκτίθεται και ο κριτικός με αυτά που γράφει για τους άλλους – και με το ύφος του. Κάποιοι θα τον θεωρήσουν άδικο ή υπερβολικό, άλλοι θα πουν «και λίγα του έσουρες». Υπάρχουν, βλέπετε, χώροι που διαφέρουν από τα φόρουμ με τους κανόνες καλής συμπεριφοράς μεταξύ των μελών. Μάλιστα, ξέρουμε ότι οι πολιτικοί που κονταροχτυπιούνται στη Βουλή και στα τηλεπαράθυρα πάνε μετά στα καφενεία και στα σαλόνια και αλληλοχαριεντίζονται. Αντίθετα, στο χώρο των τεχνών τα κονταροχτυπήματα είναι πιο θανατερά.

Τώρα, ας ελπίσουμε ότι σε μεγάλο βαθμό, ακόμα κι όταν δεν γίνεται με αυτή την πρόθεση, η υπόδειξη γλωσσικών ή μεταφραστικών σφαλμάτων είναι και ένας χρήσιμος οδηγός για τις κακοτοπιές που θα μπορούσαμε να αποφύγουμε. Υπάρχει ένα πρακτικό αντίκρισμα. Στο συγκεκριμένο νήμα ήθελα (και θέλω ακόμα) να επισημάνω ότι η μετάφραση ιστορικών μυθιστορημάτων κρύβει πολλές παγίδες, γιατί οι εκδότες μπορεί να αναθέσουν το μυθιστόρημα («ένα ακόμα μυθιστόρημα είναι») σε κάποιον νέο μεταφραστή, αλλά τα συγκεκριμένα βιβλία απαιτούν βαθύτατη γνώση της εποχής και της ορολογίας της – ορολογίας που συχνά δεν καλύπτουν τα γνωστά λεξικά (π.χ. το ότι ο knight των Ρωμαίων πρέπει να μεταφραστεί «ιππέας» θα το βρεις στο 4τομο λεξικό του Οδυσσέα ή θα πρέπει να πας μέσω εγκυκλοπαίδειας, αφού πρώτα θυμηθείς ότι το «Ρωμαίοι ιππότες» δεν είναι συνηθισμένη σύμφραση).

Δεν φταίνε πάντα οι συνθήκες. Αν δεχτώ να μεταφράσω ένα δύσκολο νομικό κείμενο ή ένα κείμενο χημείας (ή πολλά άλλα εξειδικευμένα), το πιθανότερο είναι ότι, όσο κι αν ψάξω να αποδώσω σωστά τους όρους, μόνο με θαύμα θα γλιτώσω τις γκάφες. Αν λοιπόν δεν έχεις ιδέα για μια ιστορική περίοδο, δεν έχεις τα κατάλληλα βοηθήματα, δεν έχεις διάθεση να ζητήσεις βοήθεια, δεν σου προσφέρονται κατάλληλες συνθήκες, τότε γιατί να χαλάσεις το καλό σου όνομα; Αν εσύ ο ίδιος δεν σέβεσαι τον κόπο σου, γιατί να περιμένεις να τον σεβαστούν οι άλλοι; Γιατί εδώ δεν μιλάμε για μία και δύο γκάφες.

[Alexandra]

...ο βιβλιοκριτικός έχει το δικαίωμα, με τεράστια παράδοση πίσω του να στηρίζει αυτό το δικαίωμα, να «ξεσκίσει» έναν συγγραφέα. Μπορεί να το κάνει κομψά, μπορεί και άκομψα.
Συμφωνώ με τον Nickel για τον τρόπο που διατυπώνεται η κριτική, και να θυμίσω ότι το ίδιο ισχύει και για την κριτική θεάτρου, κινηματογράφου και μουσικής. Μπορεί να μην είναι όλοι οι κριτικοί "αιμοβόροι", αλλά σίγουρα η αρνητική κριτική πονάει, όσο ευγενικά κι αν είναι διατυπωμένη. Και οι θεατές, ακροατές, αναγνώστες απαιτούν από τον κριτικό να είναι σκληρός, αλλιώς θεωρούν ότι είναι πουλημένος και δεν ενημερώνει σωστά. Αν, π.χ., μια θεατρική παράσταση είναι για τα σκουπίδια, φανταστείτε αντί για κριτική να διαβάσετε διάφορες δικαιολογίες σχετικές με τη στενότητα χρόνου, χρημάτων κλπ. κλπ.

Δεν είπα να εκτελεί ο βιβλιοκριτικός τον μεταφραστή για μερικά μικρολαθάκια ήσσονος σημασίας, αλλά δεν είναι τέτοια η περίπτωση εδώ. Και φυσικά, καθόλου δεν βοηθάει τον κρινόμενο μεταφραστή η στάση, "Δεν οφείλω να είμαι παντογνώστης, ούτε είναι υποχρεωμένος ο μεταφραστής να ξέρει Γεωγραφία και Ιστορία"! Επίσης δεν τον βοηθάει καθόλου και το γεγονός ότι στις απαντήσεις του στο μπλογκ περιέχονται και καμιά δεκαριά λάθη.

[sarant]

Αγαπητή Άννα, εγώ κάνω πολλές αρνητικές κριτικές μετάφρασης διότι με ενδιαφέρει πάρα πολύ η "λογική του λάθους" και ο τρόπος να το αποφύγεις. Θαρρώ πως οι κριτικές αυτές έχουν και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Επιπλέον, αν δεν επισημανθεί το κακομεταφρασμένο βιβλίο, ποια θα είναι η ανταμοιβή του καλού και ευσυνείδητου μεταφραστή;

Η τελευταία περίπτωση ήταν ιδιαίτερη, διότι ο δράστης της κακής μετάφρασης αντί να μην πει τίποτα ή να απαντήσει με σεμνότητα, διατύπωσε με απίστευτη έπαρση απόψεις απαράδεκτες για τη δεοντολογία της μετάφρασης και υπεράσπισε με κωμικό πείσμα ακόμα και τα ορθογραφικά του λάθη. Σε άλλες περιπτώσεις, που μπορείς να τις δεις στις σελίδες μου,
http://www.sarantakos.com/metafr.html
ο μεταφραστής ως πρόσωπο (το "ποιόν" του που λες) δεν μας απασχολεί , και πολλές φορές δεν αναφέρεται καν το όνομά του.

Βέβαια κάποια στιγμή, στη ρύμη του λόγου, μπορεί να σου ξεφύγει μια περιττή κουβέντα. Πολύ συχνότερες όμως είναι οι περιπτώσεις όπου λέμε, σ' αυτό το φόρουμ, "πάρτε κανένα μεταφραστή, ρε!", όταν στις εφημερίδες δημοσιεύονται εγκληματικές μεταφράσεις από μη μεταφραστές.

Οι συνθήκες της δουλειάς συνήθως δεν είναι ιδανικές, συμφωνώ. Πάρε όμως υπόψη σου ότι σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από 15-20 χρόνια, οι δικές μας συνθήκες έχουν βελτιωθεί αισθητά, αν όχι στο οικονομικό πάντως σε άλλες πλευρές, ενώ σε άλλα επαγγέλματα έχουν χειροτερέψει. Βέβαια, από άποψη συνθηκών, χειρότερα την έχουν οι συνάδελφοι υποτιτλιστές, που και λίγο πληρώνονται, και κάτω από συνθήκες συχνά απαράδεκτες δουλεύουν, αλλά και τα λάθη τους βγαίνουν στο μεϊντάνι.

[Lexoplast]

Μήπως, λοιπόν, είναι δυνατό οι κριτικές να περιορίζονται στην επισήμανση των σφαλμάτων και να μην επεκτείνονται σε προσωπικά σχόλια για το ποιόν του εκάστοτε "αποδιοπομπαίου τράγου";Η συγκεκριμένη κριτική (http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2008/07/blog-post.html) (στο αρχικό μήνυμά της) όντως περιοριζόταν στην επισήμανση των σφαλμάτων, όπως προτείνεις. Εξάλλου, ένας κριτικός συνήθως δεν γνωρίζει (και δεν ενδιαφέρεται για) το ποιόν των συντελεστών· ξέρει μόνο τη δουλειά τους ως μεταφραστές, συγγραφείς, συνθέτες κλπ. Τα όποια σχόλια τυχόν θεωρείς ότι έγιναν για το ποιόν του εν λόγω μεταφραστή (που ήταν δηλαδή άσχετα με το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης μετάφρασης) προέκυψαν μόνο αφού ο ίδιος χαρακτήρισε επηρμένους, υπερφίαλους και κακεντρεχείς τους κατακριτές της μετάφρασης.

Πάντως, όταν γίνεται (θετική ή αρνητική) κριτική σε μια λογοτεχνική μετάφραση, καλό θα ήταν να αναφέρεται σαφώς και ο εκδότης, ο οποίος είναι κατ' εμέ υπόλογος ενώπιον των πελατών του, όπως ένας εργολάβος είναι υπεύθυνος για την ποιότητα των εργατών που επιλέγει. Κατά μία έννοια, αυτό θα ήταν πιο χρήσιμο και για τους αναγνώστες, οι οποίοι αντί να απομνημονεύουν τα ονοματεπώνυμα των μετρίων μεταφραστών για να τους αποφεύγουν, θα μπορούσαν πιο εύκολα να θυμούνται ποιοι εκδότες δεν σέβονται την τέχνη που εμπορεύονται.

[Ambrose]

Τώρα πρόλαβα να ρίξω μια ματιά σε αυτή τη συζήτηση. Γενικά, συμφωνώ με την Άννα. Μ' ενοχλεί πάρα πολύ τον τελευταίο καιρό που μπαίνεις σε ιστολόγια ή σάιτ ποικίλης ύλης (βλ. π.χ. Αθηνόραμα και τις κριτικές του κοινού) και βλέπεις το εκμαυλισμένο πλήθος να κάνει κριτική επί παντός επιστητού σαν να είναι Θεός και παντογνώστης και να πετάει και άσχημους χαρακτηρισμούς δεξιά και αριστερά.

Η αντίδραση του μεταφραστή στο εν λόγω ιστολόγιο (αν και το κοίταξα μόνο στα βιαστικά ελλείψει χρόνου) μου φαίνεται απόλυτα φυσιολογική. Αν πάρεις μια γάτα και τη ρίξεις σ' ένα λάκο με σκυλιά, ε, κάπως έτσι θα κάνει... Και φυσικά, δεν χάνουν την ευκαιρία όλοι να πούνε την κακιούλα τους.

Τη σοβαρή κριτική από σοβαρά άτομα (όπως μερικούς από τους ανθρώπους που γράφουν εδώ), τη σέβομαι. Και όχι μόνο τη σέβομαι, αλλά τη θεωρώ και απολύτως αναγκαία. Σαν μεταφραστής και άνθρωπος περισσότερα έχω μάθει απ' αυτούς που κατά καιρούς μου έχουν καλοπροαίρετα και με τον τρόπο τους επισημάνει τα λάθη μου, παρά από οποιονδήποτε άλλο.

Αλλά σε καμία περίπτωση δεν δέχομαι η κριτική να γίνεται χλευασμός ή άλλη μια ευκαιρία για αυτοεπιβεβαίωση της γλωσσικής ή εν γένει ανωτερότητας του κριτικού. Το ύφος του Στάθη Σταυρόπουλου όσον αφορά τη συγκεκριμένη κριτική καλοπροαίρετο δεν μου φαίνεται πάντως... (άκου "η αρλούμπα αποθεώνεται" :()

[Alexandra]

...και βλέπεις το εκμαυλισμένο πλήθος να κάνει κριτική επί παντός επιστητού

Γιατί "εκμαυλισμένο"; Δηλαδή, διεφθαρμένο;

Διαφωνώ μαζί σου. Δεν είναι κανένα μανιασμένο πλήθος. Είναι άνθρωποι που έχουν σχέση με τη γλώσσα και έχουν απόλυτο δικαίωμα να κάνουν κριτική σε μια κακή δουλειά -- όπως έχουν δικαίωμα όλοι οι άνθρωποι να πουν ότι το παπούτσι της τάδε μάρκας είναι άχρηστο και ο τάδε γιατρός είναι κομπογιαννίτης.

[sarant]

Γιατί "εκμαυλισμένο"; Δηλαδή, διεφθαρμένο;

Διαφωνώ μαζί σου. Δεν είναι κανένα μανιασμένο πλήθος. Είναι άνθρωποι που έχουν σχέση με τη γλώσσα και έχουν απόλυτο δικαίωμα να κάνουν κριτική σε μια κακή δουλειά -- όπως έχουν δικαίωμα όλοι οι άνθρωποι να πουν ότι το παπούτσι της τάδε μάρκας είναι άχρηστο και ο τάδε γιατρός είναι κομπογιαννίτης.

Κι εμένα μ'ενοχλεί να βλέπω παρατραβηγμένες κριτικές για μεταφραστικά (ενίοτε ανύπαρκτα) λάθη, αλλά η Αλεξάνδρα έχει απόλυτο δίκιο. Όπως θεωρούμε γενικά θετικό ότι στο ιντερνέτι μπορεί ο κάθε χρήστης να κρίνει προϊόντα και υπηρεσίες, παρά το γεγονός ότι στην κριτική του τάδε εστιατορίου, ξενοδοχείου ή υπολογιστή μπορεί να υπάρχουν και δέκα υπερβολικοί, γκρινιάρηδες ή ακόμα και βαλτοί από τον ανταγωνιστή, έτσι και με τα βιβλία, έτσι και με τη μετάφραση ή τον υποτιτλισμό.

Αν μάλιστα υπάρχει και η συγκεκριμένη επισήμανση του "λάθους", τότε είναι πιο εύκολο να δικαιωθεί ο άδικα κρινόμενος. Ενώ ο ξενοδόχος που του γράφουν κριτική "το προσωπικό ήταν αγενές, δεν κλείσαμε μάτι από το θόρυβο και το πρωινό δεν τρωγόταν" δεν έχει τρόπο να αμυνθεί.

[Ambrose]

Γιατί "εκμαυλισμένο"; Δηλαδή, διεφθαρμένο;

Ναι (κατά κάποιο τρόπο, ηθικά διεφθαρμένο και εκφυλισμένο, τελευταίο), αν και αυτή είναι μια ιδιότυπη και δικιά μου αγαπημένη χρήση της λέξης ;)



Διαφωνώ μαζί σου. Δεν είναι κανένα μανιασμένο πλήθος. Είναι άνθρωποι που έχουν σχέση με τη γλώσσα και έχουν απόλυτο δικαίωμα να κάνουν κριτική σε μια κακή δουλειά -- όπως έχουν δικαίωμα όλοι οι άνθρωποι να πουν ότι το παπούτσι της τάδε μάρκας είναι άχρηστο και ο τάδε γιατρός είναι κομπογιαννίτης.

Καταρχήν, όταν μίλησα για "εκμαυλισμένο πλήθος" αναφερόμουν γενικά σε αυτές τις περιπτώσεις, όχι στο συγκεκριμένο ιστολόγιο, το οποίο άλλωστε όπως είπα, δεν πρόλαβα (και δεν προλαβαίνω τώρα) να διαβάσω λεπτομερώς.

Αλλά, αν έχει πέσει ήδη ένα χαστούκι, ε, δεν χρειάζεται να ακολουθήσει και μπαταριά. Εκτός κι αν ο άλλος είναι αμετανόητος, LOL.

Πρέπει να σκεφτόμαστε και τις συνέπειες αυτών που λέμε στις καριέρες και τις ζωές των άλλων. Δεν θέλει και πολύ το μπατσάκι (νουθεσία) να γίνει μπαταριά και να καταστρέψει μια καριέρα.

[Palavra]

Συμφωνώ με την Αλεξάνδρα. Σίγουρα σε κανέναν δε θα άρεσε να βρεθεί στη θέση του κρινόμενου, πόσο μάλλον αν ο κριτής δεν έχει επιχειρήματα.
Όμως όταν σου υποδεικνύει κάποιος ότι έχεις κάνει λάθη σε ιστορικά τοπωνύμια και ανορθογραφίες και εσύ απαντάς «ποιος είσαι εσύ που θα μου πεις αυτό;» δείχνει τουλάχιστον ότι έχεις λερωμένη τη φωλιά σου. Και μαθητής δημοτικού να σου πει κάτι, αν έχει δίκιο, δε λες τίποτα και φροντίζεις να μην το ξανακάνεις.
Προσωπικά, δε θα θεωρούσα ότι ένας μεταφραστής είναι κακός και άθλιος με ένα δυο λάθη σε ένα, κατά τα άλλα, καλομεταφρασμένο βιβλίο.

Όταν όμως τα λάθη είναι πολλά, αυτό συνήθως σημαίνει ότι ο μεταφραστής δεν ήξερε και το χειρότερο, κατά τη γνώμη μου, δε ρώτησε. Αν μάλιστα αυτό φαίνεται σταθερά σε όλα τα βιβλία του, δε θα ήταν κακό να εξετάσει το ενδεχόμενο της αλλαγής καριέρας.

[Alexandra]

Πρέπει να σκεφτόμαστε και τις συνέπειες αυτών που λέμε στις καριέρες και τις ζωές των άλλων. Δεν θέλει και πολύ το μπατσάκι (νουθεσία) να γίνει μπαταριά και να καταστρέψει μια καριέρα.

Μα για ποια καριέρα μιλάμε; Όταν κάποιος επιμένει (διάβασε το μπλογκ, για να καταλάβεις τι εννοώ) ότι η λέξη *απόδΩση γράφεται με ωμέγα, και ότι ο μεταφραστής δεν υποχρεούται να ξέρει Γεωγραφία και Ιστορία, μόνος του δεν έχει χαντακώσει την καριέρα του;

Edit: Δεν μας είπε τι υποχρεούται να ξέρει τελικά ο μεταφραστής. Μάλλον τίποτα.

[Count Baltar]

Τόσα πολλά, και τόσο χτυπητά, λάθη, καλώς στηλιτεύονται, από όποιον κι αν στηλιτεύονται, όπως και αν γίνεται αυτό.

Όποιος κάνει τη δουλειά του σωστά, με μεράκι, με κόπο, γνωρίζοντας τις αδυναμίες του και αποφεύγοντάς τις, όποιος ψάχνει διακόσιες φορές ακόμα και την πιο μικρή λέξη, διαβάζει το κείμενό του μεγαλόφωνα στον εαυτό του, δεν αρέσκεται σε τίποτα που δεν του κάθεται καλά, (να συνεχίσω, ή το καταλάβατε; ) δεν πρόκειται ποτέ, μα ποτέ, να δει τέτοια κριτική, από κανέναν.

Όλα τα άλλα, χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση, είναι εκ του πονηρού.

ΥΓ. Εγώ θα θεωρούσα προσωπικό Βατερλώ και μόνο να μου έπιανε ο επιμελητής τέτοια λάθη. Δεν θα είχα μούτρα να εμφανιστώ στον εκδοτικό οίκο μετά.

[tsioutsiou]

Νομίζω τα ορθογραφικά αφορούν πια τον αυτόματο διορθωτή. Έτσι κι αλλιώς, είναι μιζερούλα η κριτική μετάφρασης, αλλά και κάθε έργου, που (παρα)ασχολείται με ορθογραφικά. Αν είναι μαζεμένα, οκ, δείχνει βιασύνη ή προχειρότητα και ενοχλούν, τελεία. Αλλά δεν είναι να στέκεται κανείς εκεί. Άλλα βγάζουν μάτι, μάλλον χαλάνε τη μαγιονέζα/τη μαγεία της ανάγνωσης.

[Alexandra]

Και η τελευταία (http://motive-and-opportunity.blogspot.com/2008/07/blog-post.html?showComment=1228078680000#c1327566648503895776)καταχώρηση για το ίδιο θέμα από την ιδιοκτήτρια του μπλογκ.

[Inertia]

Καλημέρα σας,

Αν και λίγο πολύ συμφωνώ σχεδόν με όλες τις απόψεις που "ακούστηκαν" στο παρόν, ας καταθέσω κι εγώ την άποψή μου η οποία είναι αρκετά απλή.

1. Συμφωνώ απόλυτα με την ιδέα της κριτικής μιας λογοτεχνικής μετάφρασης τη στιγμή που υπάρχει και ο θεσμός της επιβράβευσης μίας καλής λογοτεχνικής μετάφρασης.

2. Όταν μεταφράζουμε ένα εγχειρίδιο για λογαριασμό μιας εταιρείας η μετάφρασή μας αξιολογείται "σε κλειστό κύκλο" και έναντι αντικειμενικών και λιγότερο αντικειμενικών (εννοώ τις οδηγίες του πελάτη) κριτηρίων, και η εργασία μας συνήθως είναι ένα μόνο τμήμα μιας ολόκληρης διαδικασίας. Όταν όμως βάζουμε το όνομά μας πρέπει να θεωρούμε τον εαυτό μας 100% υπεύθυνο (είτε υπάρχει επιμελητής είτε όχι γιατί εμείς θα υποστούμε την κριτική ή θα βραβευτούμε (πιστεύω ότι και στις δύο περιπτώσεις βραβεύεσαι, είτε με το "χρυσό λεξικό" ή με το "χρυσό βατόμουρο").

3. Με την άποψη της Άννας θα συμφωνούσα σε άλλες μεταφραστικές συνθήκες, αλλά επουδενί στη λογοτεχνική μετάφραση. Και ο λόγος είναι ότι αφενός δεν σου βάζει κανένας το μαχαίρι στο λαιμό να αναλάβεις μία δουλειά για την οποία δεν νιώθεις σίγουρος ότι θα τα καταφέρεις (όπως συμβαίνει όταν δουλεύεις ως in house μεταφραστής), επομένως και αφετέρου γιατί θεωρώ τους μεταφραστές λογοτεχνίας ερασιτέχνες με την έννοια ότι δουλεύουν με μεράκι και όχι για βιοποριστικούς λόγους ή με γνώμονα την αύξηση της παραγωγικότητας (= περισσότερα έσοδα).

Αυτά τα ολίγα και καλώς σας βρήκα ξανά!