metafrasi banner

violist = βιολίστας, παίκτης βιόλας, αλτίστας

nickel

Administrator
Staff member
Όλα αυτά που λέτε είναι ωραία και γνωστά. Αν μπορούσαμε να προσθέσουμε και κάποια έγκυρη πηγή όσον αφορά την προέλευση, ιστορία και το δόκιμο του όρου θα ήταν καλύτερα. Εκτός κι αν τον θεωρήσουμε νεολογισμό και το κλείσουμε εκεί το ζήτημα.
Τα λεξικά που χρησιμοποιούμε περισσότερο τώρα δεν φτιάχτηκαν ούτε σαν το παλιό ΟED (στείλτε, κόσμε, πληροφορίες για λέξεις που διαβάζετε) ούτε με ηλεκτρονικά σώματα κειμένων. Ακόμα και το σώμα που έχει συγκεντρώσει το ΙΕΛ το βάσισε σε μεγάλο βαθμό σε εφημερίδες και δυσκολεύτηκε πολύ με τους εκδοτικούς οίκους παρότι είχαν αρχίσει τότε αυτοί να στήνουν όλα τα βιβλία τους ψηφιακά. («Φοβόντουσαν μήπως γίνουν αντικείμενο πειρατείας», μας είπαν οι συντελεστές του ΙΕΛ σε σχετική συζήτηση. «Και γιατί δεν ζητήσατε να σας δώσουν το 10% από κάθε βιβλίο;» τους είπα, αλλά ήταν ήδη αργά.)

Δεν ξέρω να υπάρχει ένα σωστό πλούσιο και ισορροπημένο σώμα για να χτίσει κανείς ένα λεξικό ή μια πολύ σοβαρή έρευνα. Το διαδίκτυο είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο με τα κουσούρια που ξέρουμε. Το Αντίστροφο Λεξικό δεν γνωρίζει ούτε άνδρα βιολίστα (αναζήτηση: λίστας) ούτε γυναίκα (αναζήτηση: λίστα). Το Σώμα του ΙΕΛ βρίσκει (η) βιολίστα αλλά όχι βιολίστας. Και όταν στα λεξικά (Πάπυρο, ΛΝΕΓ, ΕΛΝΕΓ) βλέπεις πληροφορία για την πρώτη εμφάνιση λέξης (εκτός του ότι αυτό δεν είναι πάντα βέβαιο) οι περισσότερες πληροφορίες για την πρώτη εμφάνιση έχουν σχέση με τη δουλειά που είχε κάνει ο Κουμανούδης στο τέλος του 19ου αιώνα.

Βιαστικά όλα αυτά που σου λέω, κάποια μέρα πρέπει να τα δούμε πιο σφαιρικά και συγκροτημένα, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε τι ακριβώς συμβαίνει καθώς μας προσφέρονται όλο και περισσότερες ψηφιοποιημένες πληροφορίες και πρέπει να ξέρουμε από πού μπορεί ο υπομονετικός ερευνητής να αντλήσει πληροφορίες, ποια είναι τα καλά και ποια τα αδύναμα σημεία των λεξικών, πώς μπορούμε να αξιοποιούμε το διαδίκτυο και ποιες απαιτήσεις μπορούμε να έχουμε για την εγκυρότητα ενός όρου.

Οι πληροφορίες που υπάρχουν για τον βιολίστα θα ικανοποιούσαν έναν λεξικογράφο. Αλλά ίσως θα πρέπει να δούμε και με ποιες προϋποθέσεις μπαίνει μια λέξη στα λεξικά (πέρα από το πώς κατάφερε κοτζάμ βιολίστας να μην μπει).
 
Μία διευκρίνιση: το corpus του Ινστιτούτου Επεξεργασίας του Λόγου αναφέρεται αποκλειστικά στην Κιμ Κασκασιάν, την μεγαλύτερη βιολίστα διεθνώς σήμερα (μαζί με τον Μπασμέτ). Προσωπικά, δεν έχω κανένα πρόβλημα στο να χρησιμοποιήσω τον συγκεκριμένο νεολογισμό. Απλά, καλό είναι βάζουμε τα πράγματα σε σωστή προοπτική. Ίδωμεν. Ίσως, κάποια στιγμή στο μέλλον, όταν τα μεγάλα λεξικά αποφασίσουν να το λημματογραφήσουν, να μάθουμε περισσότερα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Δεν ξέρω αν ίσχυε αυτό ποτέ, αλλά πιο πιθανό θεωρώ να μη σκέφτηκαν ότι έχει σχέση με τη βιόλα και όχι με το βιολί. Άλλωστε η θέση του ευρήματος στα επιθήματα μπορεί να δικαιολογήσει το λάθος. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι κάποιος το είχε στο σώμα του, αλλά δεν έκρινε σκόπιμο να φτιάξει σχετικό λήμμα. Ε, βέβαια, αν θεώρησαν ότι είναι σπάνιο συνώνυμο του βιολιτζή...
 

nickel

Administrator
Staff member
Γι' αυτό θα δεις σε ορισμένα διαδικτυακά ευρήματα να λένε βιολίστας και να αναφέρονται σε βιολονίστα.
Με το «γι' αυτό» δεν εννοείς ασφαλώς ότι επηρεάστηκαν από το λήμμα του ΛΚΝ, αλλά από την ευκολία με την οποία μπορεί να γίνει το μπέρδεμα.

Στο OED φαίνεται η λέξη να έχει ιστορία από το 1670, αλλά σημαίνει «a player on the viol or the viola», οπότε είναι και ο παίκτης της βιόλας ντα γκάμπα. Για να μην υπάρχει σύγχυση, στο ιταλοαγγλικό Oxford-Paravia, ιταλικό λήμμα violista, η αγγλική μετάφραση είναι viola player.

Τα τρία πιο πρόσφατα παραδείγματα στο OED:

1894 Daily News 5 Feb. 5/3 A large viol, so large that a boy was placed inside to sing the air while the violist played the bass.    1977 Gramophone Nov. 860/2, I prefer some details of phrasing and the greater warmth of the old Tchaikovsky Quartet which has Rudolf Barshai as violist.    1978 Oxford Times 3 Feb. 14 The splendid viola part reminds one of the fact that the composer was a violist.

 

Zazula

Administrator
Staff member
Η πλάκα είναι ότι το (παρωχημένο σήμερα) λόγιο συνώνυμο του βιολιστής είναι τετραχορδιστής (τετράχορδον = βιολί), αλλά και η βιόλα τέσσερις χορδές έχει κι εκείνη. :) Τα παλιά λεξικά δίνουν για συνώνυμο της βιόλας τη λέξη άλτο, αλλά έχω την αίσθηση πως ούτε αυτή (που εδώ που τα λέμε δεν ξέρω και σε τι έκταση χρησιμοποιήθηκε στην πράξη για να δηλώσει τη βιόλα) έδωσε παράγωγη λέξη για τον οργανοπαίκτη της.
 
Με το «γι' αυτό» δεν εννοείς ασφαλώς ότι επηρεάστηκαν από το λήμμα του ΛΚΝ

Το λήμμα καταγράφει τη γλωσσική πραγματικότητα.

Από εκεί και πέρα, όλα τα έγχορδα αυτής της οικογένειας μέχρι τον 17ο αιώνα ονομάζονταν βιόλες. Στη συνέχεια τελειοποιήθηκαν κι εξειδικεύτηκαν. Άλλωστε, το βιολί προέρχεται από το violino, δηλ. μικρή βιόλα.

"A strong argument supporting the theory that violas came first has to do with the origin of instruments names. The term viola was used in Italy for all this types of instruments. The other names of the violin family instruments derive from it:

* viol+ino (diminutive), which means small viola, the soprano viola
* viol+one (augmentative), which means big viola, the bass viola
* viol+on +cello (smaller than violone), which means smaller bass viola. "


http://www.viola-in-music.com/history-of-the-viola.html

Ενδιαφέρον είναι ότι η γλώσσα μας δίνει την ιστορία της εξέλιξης αυτών των οργάνων. Στη Γαλλία, τη βιόλα ακόμα τη λένε άλτο.
 
Ωραίο εύρημα. Τουλάχιστον έτσι γλιτώνουμε το μπλέξιμο. Απ' ό,τι φαίνεται, η γαλλοτραφείς λένε αλτίστας, ενώ οι αγγλοτραφείς βιολίστας.
 
Top