treaty port = λιμάνι συνθήκης, λιμάνι ανοικτό στο εμπόριο κατόπιν συνθήκης

[Ergaster]

Γειά σας,

Είμαι νέο μέλος του forum, το οποίο, ωστόσο, με έχει ήδη βοηθήσει πολλές
φορές στο παρελθόν.

Μεταφράζοντας ένα μεγάλο βιβλίο (=μεγάλο κακό), έχω συναντήσει δύο-τρεις φορές
τη φράση treaty port.

Παραθέτω δύο παραδείγματα:
α)
The French concern centred on Chinese possessions in Vietnam, but the British dealt more directly, and fiercely, with the Qing government, in defence of their opium trade out of Bengal:the result was the cession of Hong Kong (1842, enlarged in 1860 and 1898) and foreign access to five more treaty ports, including Shanghai (1842).
β)
The Greek trading colony of Naucratis was established close to Sais in the west of the Delta, as a treaty port very comparable to Shanghai in China in the nineteenth and twentieth centuries AD.

Μετά από μια σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο πιστεύω ότι ξεκαθάρισα το νόημα της φράσης,
ωστόσο αναρωτιόμουν αν υπάρχει κάποια καθιερωμένη απόδοση. Αν όχι είμαι ανοικτός σε
προτάσεις καθώς το μόνο που το φτωχό τσερβέλο μου έχει κατεβάσει μέχρι στιγμής είναι το
"λιμάνια [προσβάσιμα] κατόπιν συνθήκης" (μπλιάξ).


Ευχαριστώ προκαταβολικά,
Ergaster

 

[Alexandra]

Καλώς όρισες, Ergaster.
Να προσθέσω σ' αυτά που έγραψες και μερικά στοιχεία ακόμα:

Τreaty port = port opened to foreign trade by a treaty. The term is usually confined to ports in those countries that formerly strongly objected to foreign trade or attempted altogether to exclude it. Thus it is used especially in reference to Japan and China. Those countries had admitted trade with the West in the 16th cent. but soon reversed themselves, with Japan permitting only a trickle of Dutch commerce through Nagasaki, and China shutting off all trade until the opening of Guangzhou in 1834. Great Britain, determined to increase commerce, provoked the first of the Opium Wars with China. The Treaty of Nanjing (1842), which restored peace, provided for five treaty ports—Xiamen, Guangzhou, Fuzhou, Ningbo, and Shanghai. As in all the 69 Chinese treaty ports that were finally opened, zones were established for foreign residence that enjoyed extraterritoriality. Most of the ports were on the seacoast or on large rivers. A similar system came into being in Japan after the country was reopened to Western trade by Matthew Perry in 1854. With the abolition of extraterritoriality, the system of treaty ports also disappeared. This occurred in 1899 in Japan but not until 1946 in China.

Ψάχνοντας για τη Σαγκάη και τη συνθήκη του Ναντζίνγκ (ή Νανκίνγκ), βλέπουμε τη διατύπωση, «Με τη συνθήκη του Ναντζίνγκ του 1843, η Αγγλία απέκτησε δική της ελεύθερη ζώνη κοντά στη συμβολή των ποταμών Χουκνγκ-Που και Σου-Τσέου...»
Επίσης εδώ βλέπουμε, «Τα 13 άρθρα της Συνθήκης προέβλεπαν μεταξύ άλλων τη διατήρηση της ειρήνης ανάμεσα στις δύο χώρες, το άνοιγμα των λιμένων της Καντόνας, του Αμόι, του Φουτάου, του Νινγκ-Πο και της Σανγκάης στο ελεύθερο εμπόριο...»

 

[Rogerios]

Καλώς όρισες κι από μένα Ergaster !

Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ακόμη και τους όρους "ελεύθερο λιμάνι" (ο οποίος, όμως, έχει το μειονέκτημα ότι συνήθως χρησιμοποιείται για να δηλώσει το λιμάνι όπου οι τελωνειακοί δασμοί είναι σημαντικά μειωμένοι ή έχουν καταργηθεί, βλ. http://blacksea.ehw.gr/forms/fGlossarySummary.aspx?glossaryID=1797) ή "λιμάνι ανοικτό στο εμπόριο", "ανοικτό στο ελεύθερο εμπόριο λιμάνι" και "ελεύθερο για το εμπόριο λιμάνι".

Βλέπω, πάντως, ότι ο όρος treaty port χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για τις περιπτώσεις της Κίνας, Κορέας και Ιαπωνίας (άντε και για την Ιρλανδία) και δεν ξέρω, σε τελική ανάλυση, αν η σύγκριση με τη Ναύκρατι είναι απολύτως εύστοχη (όσο κι αν υπήρχε συμφωνία μεταξύ φαραωνικών αρχών της Αιγύπτου και Ελλήνων αποίκων για την ίδρυση εμπορικού σταθμού, οι διαπραγματευτικοί όροι δεν είναι απολύτως συγκρίσιμοι με αυτούς των συνθηκών μεταξύ μιας αδύναμης διπλωματικά χώρας, όπως η Κίνα του 19ου αι., και των μεγάλων δυνάμεων). Λόγω ειδικής σημασιολογικής χρήσης, λοιπόν, είναι ίσως καλύτερο να χρησιμοποιήσεις κάτι "φλύαρο" όπως το "λιμάνι ανοικτό στο εμπόριο κατόπιν συνθήκης".

 

[Costas]

Η Ουικιπίντια συνδέει τα Treaty Ports με τις Unequal Treaties, για τις οποίες έχει ειδικό άρθρο, με έμφαση προφανώς στο unequal. Με αυτή την έννοια, η αναφορά στο 'ελεύθερο εμπόριο' μάλλον συσκοτίζει την ανισότητα που βρισκόταν στην καρδιά αυτών των συνθηκών και προβάλλει την απατηλή έννοια της 'ελευθερίας του εμπορίου'. Γι' αυτό ίσως θα έπρεπε να αποφευχθεί η έκφραση 'ελεύθερο εμπόριο', που αποτελεί έτσι κι αλλιώς ακόμα και σήμερα το μεγαλύτερο μύθευμα των ισχυρών οικονομιών του πλανήτη.

 

[Costas]

Δεν είμαι υπέρ της μετάφρασης-ερμηνείας. Θα διακινδύνευα μια μινιμαλιστική, ου μην αλλά και αμφιμονοσήμαντη απόδοση: "λιμάνι συνθήκης".

 

[Ergaster]

Σας ευχαριστώ όλους για τον κόπο σας.
Τελικά μάλλον θα προτιμήσω το "λιμάνι συνθήκης".