Χρησιμοποιούμε στα ελληνικά αυτή την παροιμία στην πλήρη μορφή της; Με ποια απόδοση; Και ποια είναι η προέλευσή της;
Στο διαδίκτυο την συναντάω κατά κανόνα σε δύο μορφές.
Η πρώτη είναι από την αρχή του «Σώπα, μη μιλάς...» του Αζίζ Νεσίν και επαναλαμβάνεται παντού (άτιμη αντιγραφή-επικόλληση) ως:
Λιγότερο συχνή είναι η μορφή σε ένα από τα αποκηρυγμένα του Καβάφη:
Ἀργυρό πού δέ λαλεῖ καί χρυσό πού δέ gιλαϊδεῖ (ἡ σιωπή εἶναι χρυσός) (παροιμία).
Αφού ξεκαθαρίσαμε, νομίζω, ότι η ομιλία είναι άργυρος, ποια είναι η προέλευση της παροιμίας;
Σε χειρόγραφα του 16ου αιώνα που βρίσκονται στο Βερολίνο και στο Παρίσι υπάρχει στη λατινική της μορφή: Narratio argentea, Silentium vero aureum est'. Όμως υπάρχει και ακόμη πιο παλιά μορφή στο Ταλμούδ: If a word spoken in its time is worth one piece of money, silence in its time is worth two (από εδώ).
O Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ αποδίδει την αρχαία παροιμία στα γερμανικά το 1792 στα «Σκόρπια φύλλα» του (Zerstreute Blätter): »Lerne schweigen, o Freund. Dem Silber gleichet die Rede, aber zu rechter Zeit schweigen ist lauteres Gold« (Μάθε να σωπαίνεις, φίλε. Με άργυρο μοιάζει ο λόγος, αλλά της σωστής στιγμής η σιωπή είναι χρυσάφι σκέτο).
Ο Τόμας Καρλάιλ φαίνεται ότι μεταφέρει από τη γερμανική απόδοση στα αγγλικά το 1837 (Fraser's Mag. June 668/1): As the Swiss inscription says: Sprechen ist silbern, Schweigen ist golden— "Speech is silvern, Silence is golden"; or, as I might rather express it: speech is of time, silence is of eternity.
Στο διαδίκτυο την συναντάω κατά κανόνα σε δύο μορφές.
Η πρώτη είναι από την αρχή του «Σώπα, μη μιλάς...» του Αζίζ Νεσίν και επαναλαμβάνεται παντού (άτιμη αντιγραφή-επικόλληση) ως:
"Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή, κόψε τη φωνή σου, σώπασε επιτέλους κι αν ο λόγος είναι *αργυρός η σιωπή ειναι ... χρυσός.
Είναι εντυπωσιακό ότι ακόμη και το κείμενο που συνοδεύει την απαγγελία της Μαριέττας Ριάλδη (η οποία βέβαια προφέρει κανονικά το μέταλλο, άργυρος), είναι γραμμένο λάθος (δείτε το πρώτο σχόλιο στο γιουτιουμπάκι).
Λιγότερο συχνή είναι η μορφή σε ένα από τα αποκηρυγμένα του Καβάφη:
Λόγος και Σιγή
Αζά καν ελκαλάμ μιν φάντα, ασσουκούτ μιν ζαχάμπ.
ΑΡΑΒΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ
«Είναι χρυσός η σιωπή και άργυρος ο λόγος.»
Τις βέβηλος προέφερε τοιαύτην βλασφημίαν;
τις χαυνωθείς Ασιανός παραιτηθείς εις μοίραν
τυφλήν, βωβήν, τυφλός, βωβός; Ποίος οικτρός παράφρων
ξένος τη ανθρωπότητι, την αρετήν υβρίζων,
χίμαιραν είπε την ψυχήν, και άργυρον τον λόγον;
Το μόνον μας θεοπρεπές δώρημα, περιέχον
τα πάντα - ενθουσιασμόν, λύπην, χαράν, αγάπην·
εν τη ζωώδει φύσει μας ανθρώπινον το μόνον!
Συ όστις τον αποκαλείς άργυρον, δεν πιστεύεις
το μέλλον, λύον την σιγήν, μυστηριώδες ρήμα.
Συ εν σοφία δεν τρυφείς, πρόοδος δεν σε θέλγει·
με την αμάθειαν - χρυσήν σιγήν - ευχαριστείσαι.
Νοσείς. Είν' η αναίσθητος σιγή βαρεία νόσος,
ενώ ο Λόγος ο θερμός, ο συμπαθής, υγεία.
Σκιά και νυξ είν' η Σιγή· ο Λόγος, η ημέρα.
Ο Λόγος είν' αλήθεια, ζωή, αθανασία.
Λαλήσωμεν, λαλήσωμεν - σιγή δεν μας αρμόζει
αφού εις το ομοίωμα επλάσθημεν του Λόγου.
Λαλήσωμεν λαλήσωμεν - αφού λαλεί εντός μας
η θεία σκέψις, της ψυχής άυλος ομιλία.
Ενδιαφέρον έχει όμως και αυτό το εύρημα (αποδελτίωση από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ) - Παράρτημα Θράκης):Αζά καν ελκαλάμ μιν φάντα, ασσουκούτ μιν ζαχάμπ.
ΑΡΑΒΙΚΗ ΠΑΡΟΙΜΙΑ
«Είναι χρυσός η σιωπή και άργυρος ο λόγος.»
Τις βέβηλος προέφερε τοιαύτην βλασφημίαν;
τις χαυνωθείς Ασιανός παραιτηθείς εις μοίραν
τυφλήν, βωβήν, τυφλός, βωβός; Ποίος οικτρός παράφρων
ξένος τη ανθρωπότητι, την αρετήν υβρίζων,
χίμαιραν είπε την ψυχήν, και άργυρον τον λόγον;
Το μόνον μας θεοπρεπές δώρημα, περιέχον
τα πάντα - ενθουσιασμόν, λύπην, χαράν, αγάπην·
εν τη ζωώδει φύσει μας ανθρώπινον το μόνον!
Συ όστις τον αποκαλείς άργυρον, δεν πιστεύεις
το μέλλον, λύον την σιγήν, μυστηριώδες ρήμα.
Συ εν σοφία δεν τρυφείς, πρόοδος δεν σε θέλγει·
με την αμάθειαν - χρυσήν σιγήν - ευχαριστείσαι.
Νοσείς. Είν' η αναίσθητος σιγή βαρεία νόσος,
ενώ ο Λόγος ο θερμός, ο συμπαθής, υγεία.
Σκιά και νυξ είν' η Σιγή· ο Λόγος, η ημέρα.
Ο Λόγος είν' αλήθεια, ζωή, αθανασία.
Λαλήσωμεν, λαλήσωμεν - σιγή δεν μας αρμόζει
αφού εις το ομοίωμα επλάσθημεν του Λόγου.
Λαλήσωμεν λαλήσωμεν - αφού λαλεί εντός μας
η θεία σκέψις, της ψυχής άυλος ομιλία.
Ἀργυρό πού δέ λαλεῖ καί χρυσό πού δέ gιλαϊδεῖ (ἡ σιωπή εἶναι χρυσός) (παροιμία).
Αφού ξεκαθαρίσαμε, νομίζω, ότι η ομιλία είναι άργυρος, ποια είναι η προέλευση της παροιμίας;
Σε χειρόγραφα του 16ου αιώνα που βρίσκονται στο Βερολίνο και στο Παρίσι υπάρχει στη λατινική της μορφή: Narratio argentea, Silentium vero aureum est'. Όμως υπάρχει και ακόμη πιο παλιά μορφή στο Ταλμούδ: If a word spoken in its time is worth one piece of money, silence in its time is worth two (από εδώ).
O Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ αποδίδει την αρχαία παροιμία στα γερμανικά το 1792 στα «Σκόρπια φύλλα» του (Zerstreute Blätter): »Lerne schweigen, o Freund. Dem Silber gleichet die Rede, aber zu rechter Zeit schweigen ist lauteres Gold« (Μάθε να σωπαίνεις, φίλε. Με άργυρο μοιάζει ο λόγος, αλλά της σωστής στιγμής η σιωπή είναι χρυσάφι σκέτο).
Ο Τόμας Καρλάιλ φαίνεται ότι μεταφέρει από τη γερμανική απόδοση στα αγγλικά το 1837 (Fraser's Mag. June 668/1): As the Swiss inscription says: Sprechen ist silbern, Schweigen ist golden— "Speech is silvern, Silence is golden"; or, as I might rather express it: speech is of time, silence is of eternity.
