Η ταπεινή μου ένσταση τόσο με την
κοινωνική προσαρμογή, όσο και με τον
κοινωνικό εγκλιματισμό, είναι ότι στα δικά μου αφτιά
(που μην τα παίρνετε και τοις μετρητοίς, γιατί ναι μεν κάτι σκαμπάζω από παιδαγωγικά, αλλά δεν κατέχω την ελληνική ορολογία), ακούγονται σαν περιγραφές του
προσαρμόζομαι, ή και
εγκλιματίζομαι, αντίστοιχα, όχι του
προσαρμόζω ή και
εγκλιματίζω. Σαν να τους λείπει δηλαδή το στοιχείο του ετεροκαθορισμού, που λέει και η antongoun στο #1, το οποίο ενυπάρχει, θαρρώ, στο
conditioning.
Κυκλοφορούν και πεντέξι «κοινωνικός προγραμματισμός», από πηγές, όμως, που μοιάζουν αρκετά αναξιόπιστες και προτιμώ να μην τις παραθέσω καν. Ο όρος, πάντως, δεν μου φαίνεται απορριπτέος, αφού κάπως σαν να προάγει την παραπάνω συνδήλωση του ετεροκαθορισμού («μας προγραμματίζουν»).
Μία άλλη περίπτωση που σκέφτηκα είναι η
κοινωνική υπαγόρευση, την οποία,
βλέπω, έχει χρησιμοποιήσει και ο
[drum roll] Καστοριάδης:
[…] το ιδιαίτερο πρόβλημα του ανθρώπινου όντος είναι να επιτύχει να δημιουργήσει μια σχέση με το ασυνείδητο που δεν είναι απλώς καταστολή του ασυνείδητου ή καταστολή του ίδιου σύμφωνα με μια δεδομένη κοινωνική υπαγόρευση […]
Το πρωτότυπο, βέβαια, λέει social dictate, όχι conditioning, οπότε τι κάναμε; Μια τρύπα στο νερό – αχρείαστη να 'ναι…