Η σχέση μου με τον Τόλκιν και τα μυθιστορήματα ηρωικής φαντασίας είναι σχεδόν μηδενική. Και από τις ταινίες του Άρχοντα που είδα, μόνο τα εντυπωσιακά τοπία της Νέας Ζηλανδίας μού έμειναν.
Είχα λοιπόν διάφορες απορίες σε σχέση με τον τίτλο της νέας ταινίας Χόμπιτ (που παίζεται αυτές τις μέρες) και την απόδοσή του. Στα αγγλικά ο υπότιτλος της ταινίας είναι The Desolation of Smaug και στα ελληνικά Η Ερημιά του Νοσφιστή. Και οι απορίες μου πολλές, αλλά κάπως τις έλυσα. Αν θέλετε, μπορείτε να προσθέσετε όσα εσείς γνωρίζετε. Εμένα μου φτάνει και μου περισσεύει ως εδώ.
Πρώτα απ’ όλα, κατάλαβα ότι Smaug είναι το όνομα κάποιου δράκου, αλλά δεν ήξερα πώς προφέρεται. Βρήκα γρήγορα μια καλή απάντηση, που αντιγράφω στο σύνολό της και που λέει ότι σύμφωνα με υπόμνημα του ίδιου του Τόλκιν η σωστή προσφορά είναι Σμάουγκ:
Admit it: you were pronouncing the word “Smaug” — the name of the Hobbit dragon, the one who’s in the subtitle of the upcoming movie installation — as “smog.”
Observant watchers of The Hobbit: The Desolation of Smaug or just its trailers […] will have noticed that either they themselves are saying the word wrong, or the movie is. In case you couldn’t guess (given that a movie into which hundreds of millions of dollars are being poured probably included in that budget someone to check the pronunciation of such words): you’re the one who’s wrong.
As Tolkien himself made clear in Appendix E of the Lord of the Rings trilogy:
http://entertainment.time.com/2013/12/09/the-hobbit-schools-tolkien-fans-on-how-to-pronounce-smaug/
http://askmiddlearth.tumblr.com/post/63921131745/how-to-pronounce-smaug
Η επόμενη απορία αφορούσε την απόδοση του Σμάουγκ με την ελληνική λέξη Νοσφιστής, την οποία έτυχε να ξέρω. Το ομηρικό νόσφι σημαίνει «μακριά», το νοσφίζω σήμαινε «απομακρύνω», το νοσφίζομαι «κλέβω, αρπάζω, σφετερίζομαι» και νοσφιστής είναι ο σφετεριστής. Χρησιμοποιείται ακόμα ο όρος «νόσφιση εξουσίας». Είναι λοιπόν σφετεριστής ο δράκος Σμάουγκ; Υποθέτω ότι ναι (One of the last great dragons of Middle-earth, Smaug rose to prominence by laying waste to the town of Dale and capturing the Lonely Mountain (Erebor) with all of its treasure. —Wikipedia) γιατί άλλη σχέση του νοσφιστή με το Smaug δεν υπάρχει (ίδια πηγή):
Tolkien noted that “the dragon bears as name—a pseudonym—the past tense of the primitive Germanic verb smugan, to squeeze through a hole: a low philological jest.”
Despite Tolkien's note, Smaug’s name is very close to the Old English “smeocan,” to smoke, the modern German “Schmauch,” smoke, and the reconstructed IE root,*smeug(h), smoke or smolder. Tolkien may also have been aware that a Polish word for dragon is “smok.” It would appear that Smaug’s name would be taken to mean “smoke” if the “smugan” connection were not mentioned. Perhaps that was the “jest” Tolkien referred to in the article.
Απ’ όσο είδα σε ένα ελληνικό φόρουμ, ο Νοσφιστής είναι η απόδοση που έδωσαν στην πρώτη μετάφραση του Χόμπιτ (του 1978) ενώ σε νεότερη μετάφραση (διασκευής για παιδιά, νομίζω) έγινε Σμογκ (sic).
http://www.λέσχη.gr/forum/showthrea...ία-της-Μέσης-γης&p=70419&viewfull=1#post70419
Η τρίτη μου απορία αφορούσε την ακριβή σημασία της λέξης desolation, που αποδόθηκε «ερημιά». Στα αγγλική έχει πολλές σημασίες: μπορεί να είναι η καταστροφή, το ρήμαγμα ενός μέρους, ή το αποτέλεσμα αυτής της καταστροφής, ένα ερημωμένο μέρος, μια ερημιά. Μπορεί να είναι και η έλλειψη συντροφιάς, η μοναξιά, και η απόλυτη δυστυχία, η απόγνωση της μοναξιάς. Βρήκα ότι το The desolation of Smaug είναι τίτλος κεφαλαίου του βιβλίου, οπότε υποθέτω ότι και η ελληνική απόδοση μπορεί να προέρχεται από τη μετάφραση του 1978. Μήπως όμως ο τίτλος ήθελε να δείξει την αφόρητη μοναξιά που ένιωθε ο δράκος, όπως κάθε δράκος; Πριν λοιπόν φέρω τον Φρόιντ στα χωράφια του Τόλκιν, ευτυχώς βρήκα σ’ ένα φόρουμ αυτή την περιγραφή:
In the novel (and presumably the films), The Desolation of Smaug is a place that has been made desolate due to the dragon Smaug’s presence. In other words, it's an area that was once populated with Dwarves and Men but was abandoned when he conquered it. Its center is the mountain of Erebor and it extends out quite some ways. […] Desolation simply means a ruined and abandoned place.
Με αυτή την έρευνα, ανακάλυψα επίσης άλλον ένα καλό λόγο που δεν ασχολήθηκα με το έργο του Τόλκιν. Πολύ χασομέρι για να ανακαλύψεις τους δαιδάλους της σκέψης του ή τα μεταφραστικά μονοπάτια!
Είχα λοιπόν διάφορες απορίες σε σχέση με τον τίτλο της νέας ταινίας Χόμπιτ (που παίζεται αυτές τις μέρες) και την απόδοσή του. Στα αγγλικά ο υπότιτλος της ταινίας είναι The Desolation of Smaug και στα ελληνικά Η Ερημιά του Νοσφιστή. Και οι απορίες μου πολλές, αλλά κάπως τις έλυσα. Αν θέλετε, μπορείτε να προσθέσετε όσα εσείς γνωρίζετε. Εμένα μου φτάνει και μου περισσεύει ως εδώ.
Πρώτα απ’ όλα, κατάλαβα ότι Smaug είναι το όνομα κάποιου δράκου, αλλά δεν ήξερα πώς προφέρεται. Βρήκα γρήγορα μια καλή απάντηση, που αντιγράφω στο σύνολό της και που λέει ότι σύμφωνα με υπόμνημα του ίδιου του Τόλκιν η σωστή προσφορά είναι Σμάουγκ:
Admit it: you were pronouncing the word “Smaug” — the name of the Hobbit dragon, the one who’s in the subtitle of the upcoming movie installation — as “smog.”
Observant watchers of The Hobbit: The Desolation of Smaug or just its trailers […] will have noticed that either they themselves are saying the word wrong, or the movie is. In case you couldn’t guess (given that a movie into which hundreds of millions of dollars are being poured probably included in that budget someone to check the pronunciation of such words): you’re the one who’s wrong.
As Tolkien himself made clear in Appendix E of the Lord of the Rings trilogy:
All these diphthongs [in the books] were falling diphthongs, that is stressed on the first element, and composed of the simple vowels run together. Thus ai, ei, oi, ui are intended to be pronounced respectively as the vowels in English rye (not ray), grey, boy, ruin: and au (aw) as in loud, how and not as in laud, haw. [Emphasis added]
But don’t be ashamed to admit your mistake; even totally die-hard Tolkien fans have been there too. As the author of the Ask About Middle Earth tumblr blog points out, the 1970s animated Hobbit said it wrong, and non-English translations often write it out wrong too. But, thanks to Peter Jackson et al, the world will never again dip(phthong) into shaky pronunciation territory.http://entertainment.time.com/2013/12/09/the-hobbit-schools-tolkien-fans-on-how-to-pronounce-smaug/
http://askmiddlearth.tumblr.com/post/63921131745/how-to-pronounce-smaug
Η επόμενη απορία αφορούσε την απόδοση του Σμάουγκ με την ελληνική λέξη Νοσφιστής, την οποία έτυχε να ξέρω. Το ομηρικό νόσφι σημαίνει «μακριά», το νοσφίζω σήμαινε «απομακρύνω», το νοσφίζομαι «κλέβω, αρπάζω, σφετερίζομαι» και νοσφιστής είναι ο σφετεριστής. Χρησιμοποιείται ακόμα ο όρος «νόσφιση εξουσίας». Είναι λοιπόν σφετεριστής ο δράκος Σμάουγκ; Υποθέτω ότι ναι (One of the last great dragons of Middle-earth, Smaug rose to prominence by laying waste to the town of Dale and capturing the Lonely Mountain (Erebor) with all of its treasure. —Wikipedia) γιατί άλλη σχέση του νοσφιστή με το Smaug δεν υπάρχει (ίδια πηγή):
Tolkien noted that “the dragon bears as name—a pseudonym—the past tense of the primitive Germanic verb smugan, to squeeze through a hole: a low philological jest.”
Despite Tolkien's note, Smaug’s name is very close to the Old English “smeocan,” to smoke, the modern German “Schmauch,” smoke, and the reconstructed IE root,*smeug(h), smoke or smolder. Tolkien may also have been aware that a Polish word for dragon is “smok.” It would appear that Smaug’s name would be taken to mean “smoke” if the “smugan” connection were not mentioned. Perhaps that was the “jest” Tolkien referred to in the article.
Απ’ όσο είδα σε ένα ελληνικό φόρουμ, ο Νοσφιστής είναι η απόδοση που έδωσαν στην πρώτη μετάφραση του Χόμπιτ (του 1978) ενώ σε νεότερη μετάφραση (διασκευής για παιδιά, νομίζω) έγινε Σμογκ (sic).
http://www.λέσχη.gr/forum/showthrea...ία-της-Μέσης-γης&p=70419&viewfull=1#post70419
Η τρίτη μου απορία αφορούσε την ακριβή σημασία της λέξης desolation, που αποδόθηκε «ερημιά». Στα αγγλική έχει πολλές σημασίες: μπορεί να είναι η καταστροφή, το ρήμαγμα ενός μέρους, ή το αποτέλεσμα αυτής της καταστροφής, ένα ερημωμένο μέρος, μια ερημιά. Μπορεί να είναι και η έλλειψη συντροφιάς, η μοναξιά, και η απόλυτη δυστυχία, η απόγνωση της μοναξιάς. Βρήκα ότι το The desolation of Smaug είναι τίτλος κεφαλαίου του βιβλίου, οπότε υποθέτω ότι και η ελληνική απόδοση μπορεί να προέρχεται από τη μετάφραση του 1978. Μήπως όμως ο τίτλος ήθελε να δείξει την αφόρητη μοναξιά που ένιωθε ο δράκος, όπως κάθε δράκος; Πριν λοιπόν φέρω τον Φρόιντ στα χωράφια του Τόλκιν, ευτυχώς βρήκα σ’ ένα φόρουμ αυτή την περιγραφή:
In the novel (and presumably the films), The Desolation of Smaug is a place that has been made desolate due to the dragon Smaug’s presence. In other words, it's an area that was once populated with Dwarves and Men but was abandoned when he conquered it. Its center is the mountain of Erebor and it extends out quite some ways. […] Desolation simply means a ruined and abandoned place.
Με αυτή την έρευνα, ανακάλυψα επίσης άλλον ένα καλό λόγο που δεν ασχολήθηκα με το έργο του Τόλκιν. Πολύ χασομέρι για να ανακαλύψεις τους δαιδάλους της σκέψης του ή τα μεταφραστικά μονοπάτια!
