Με αυτό το ακαταλαβίστικο επιφώνημα «τύχη έξω!» μεταφράζει αυτόματα ο γκούγκλης το αμερικάνικο luck out (που σημαίνει, απλώς «είχα τύχη») και στον αόριστο γίνεται lucked out, που σημαίνει για τα ξαδέλφια τους, στη Βρετανία, ότι κάποιος «ατύχησε». Εδώ δεν με ενδιαφέρουν όμως τα παθήματα των εξαδέλφων που χωρίζονται από την ίδια γλώσσα· συμπτωματικό ήταν το εύρημα, καθώς έπαιζα με την γκουγκλομετάφραση για να δω πώς μεταφράζει το γερμανικό ich hatte Schwein, μια έκφραση που σημαίνει «είχα τύχη».
Φυσικά, ο γκούγκλης δεν παρέλειψε να με ψυχαγωγήσει, μεταφράζοντας κατά λέξη σε «είχα χοιρινό» (και στα αγγλικά: I had pork). Για να είμαι ειλικρινής, η αγγλική μετάφραση είναι απόλυτα σωστή, π.χ. ως απάντηση στην ερώτηση «Τι έφαγες για μεσημέρι; Ich hatte Schwein.» Η ελληνική μετάφραση όμως, που έρχεται απευθείας μέσω αγγλικών, δεν είναι εξίσου ακριβής (θα χρειαζόταν είτε να είναι διατυπωμένη αλλιώς η ερώτηση είτε να είναι η απάντηση «έφαγα χοιρινό» ή απλώς «χοιρινό», ανάλογα με την περίπτωση).
Με την ικανοποίηση ότι βρήκα άλλη μια περίπτωση που δυσκολεύει τα αυτόματα μεταφραστήρια, σκέφτηκα να ρωτήσω τον γκούγκλη και στη λεξικογραφημένη μορφή: Schwein haben, ουσιαστικό + απαρέμφατο, που σημαίνει «χοίρον έχειν» ή, σε λίγο πιο φρέσκα ελληνικά, «να έχεις γουρούνι». Αυτό μου μετάφρασε ο γκούγκλης ως «τύχη έξω», προφανώς χρησιμοποιώντας ως ενδιάμεση γλώσσα τα αγγλικά.
Ωραία όλα αυτά, αν και λίγο βαρετά, αλλά δεν απαντούν στο πιο σημαντικό ερώτημα: Τι με έπιασε και έψαχνα για γουρούνια πρωτοχρονιάτικα;
Η αιτία είναι ότι ήθελα να αναφερθώ σε ένα πρωτοχρονιάτικο έθιμο του γερμανόφωνου χώρου: την ανταλλαγή τυχερών γουρουνιών. Σε πάγκους, καταστήματα, περίπτερα, παντού, είναι απλωμένα γουρουνάκια για το πορτοφόλι ή για το μπρελόκ, γουρουνάκια ψωμένια, καραμελένια, σοκολατένια, αμυγδαλοπαστένια· γουρουνάκια ξύλινα, μεταλλικά, πλαστικά και υφασμάτινα· γουρουνοφατσούλες σε τυχερά κέρματα, γουρουνάκια με αλογοπέταλα, γουρουνάκια με τετράφυλλα τριφύλλια, γουρουνάκια μόνα τους ή μαζί με όποιο σύμβολο καλοτυχίας και ευημερίας έχει γνωρίσει η (γερμανόφωνη και όχι μόνο) ανθρωπότητα.
Ποτέ δεν με είχε προβληματίσει η προέλευση της φράσης στα γερμανικά. Μου φαινόταν απόλυτα λογικό ότι το «να έχεις γουρούνι» θα έπρεπε να είναι μια παλιά, καλή, ολόθερμη ευχή, από τα χρόνια όπου ένα μεγάλο γουρούνι μπορούσε να θρέψει μια οικογένεια επί μήνες. Και στις δικές μας παραδόσεις, άλλωστε, το γουρούνι ήταν το κατεξοχήν πρωτοχρονιάτικο σφαχτάρι και υπήρχαν μέρη όπου οι «βασιλόπιτες» ήταν κρεατόπιτες από το χοιρινό των ημερών.
Σήμερα μόλις, ανακάλυψα ότι αυτό το τόσο φανερό στα μάτια μου, δεν είναι τόσο φανερό και για τους γερμανόφωνους. Στη γερμανική βίκη πέτυχα ένα άρθρο (που ανατρέχει στο έγκυρο Duden) και εξετάζει τρεις πιθανές προελεύσεις της φράσης, χωρίς να καταλήγει σε συμπέρασμα:
Η πρώτη θεωρία λέει ότι στα μεσαιωνικά τουρνουά (κονταρομαχίες κ.τ.τ.), ένα γουρούνι ήταν το βραβείο παρηγοριάς που έπαιρνε ο ηττημένος του τελικού, για να μη φύγει με άδεια χέρια. Ήταν τυχερός, τουλάχιστον είχε το γουρούνι.
Η δεύτερη θεωρία λέει ότι η φράση προέρχεται από τα χαρτοπαίγνια, όπου κατά τον 16ο αιώνα χρησιμοποιούσαν για τον άσο την ονομασία Sau (γουρούνα). Όποιος είχε τη γουρούνα προφανώς είχε τύχη.
Η τρίτη θεωρία, τέλος, λέει ότι στις πλημμύρες, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να σώσουν ό,τι μπορούσαν από το σπιτικό τους και, φυσικά, το γουρουνάκι τους. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απεικόνιση στο δημαρχείο της μικρής πόλης Μίντεν.
Περιττό να πω ότι αυτή η τρίτη θεωρία ταιριάζει απόλυτα με την εικόνα που είχα σχηματίσει κι εγώ στο μυαλό μου, όπου ένα γουρουνάκι είναι μια μικρή περιουσία για τον φτωχό κόσμο.
Ελπίζω να σας λύθηκε λοιπόν η απορία για την πρωτοχρονιάτικη γουρουνομανία που ίσως έχει τύχει να ζήσετε τέτοιες μέρες στις γερμανόφωνες χώρες και να μπορώ ελεύθερα να ευχηθώ σε όλες και σε όλους σας να έχετε κι εσείς το γουρουνάκι σας το 2013! Κι αν όχι ένα ζωντανό, τουλάχιστον την τύχη του.
Καλή χρονιά, με υγεία, ευημερία και πολλές πολλές αντοχές!
Φυσικά, ο γκούγκλης δεν παρέλειψε να με ψυχαγωγήσει, μεταφράζοντας κατά λέξη σε «είχα χοιρινό» (και στα αγγλικά: I had pork). Για να είμαι ειλικρινής, η αγγλική μετάφραση είναι απόλυτα σωστή, π.χ. ως απάντηση στην ερώτηση «Τι έφαγες για μεσημέρι; Ich hatte Schwein.» Η ελληνική μετάφραση όμως, που έρχεται απευθείας μέσω αγγλικών, δεν είναι εξίσου ακριβής (θα χρειαζόταν είτε να είναι διατυπωμένη αλλιώς η ερώτηση είτε να είναι η απάντηση «έφαγα χοιρινό» ή απλώς «χοιρινό», ανάλογα με την περίπτωση).
Με την ικανοποίηση ότι βρήκα άλλη μια περίπτωση που δυσκολεύει τα αυτόματα μεταφραστήρια, σκέφτηκα να ρωτήσω τον γκούγκλη και στη λεξικογραφημένη μορφή: Schwein haben, ουσιαστικό + απαρέμφατο, που σημαίνει «χοίρον έχειν» ή, σε λίγο πιο φρέσκα ελληνικά, «να έχεις γουρούνι». Αυτό μου μετάφρασε ο γκούγκλης ως «τύχη έξω», προφανώς χρησιμοποιώντας ως ενδιάμεση γλώσσα τα αγγλικά.
Ωραία όλα αυτά, αν και λίγο βαρετά, αλλά δεν απαντούν στο πιο σημαντικό ερώτημα: Τι με έπιασε και έψαχνα για γουρούνια πρωτοχρονιάτικα;
Η αιτία είναι ότι ήθελα να αναφερθώ σε ένα πρωτοχρονιάτικο έθιμο του γερμανόφωνου χώρου: την ανταλλαγή τυχερών γουρουνιών. Σε πάγκους, καταστήματα, περίπτερα, παντού, είναι απλωμένα γουρουνάκια για το πορτοφόλι ή για το μπρελόκ, γουρουνάκια ψωμένια, καραμελένια, σοκολατένια, αμυγδαλοπαστένια· γουρουνάκια ξύλινα, μεταλλικά, πλαστικά και υφασμάτινα· γουρουνοφατσούλες σε τυχερά κέρματα, γουρουνάκια με αλογοπέταλα, γουρουνάκια με τετράφυλλα τριφύλλια, γουρουνάκια μόνα τους ή μαζί με όποιο σύμβολο καλοτυχίας και ευημερίας έχει γνωρίσει η (γερμανόφωνη και όχι μόνο) ανθρωπότητα.
Ποτέ δεν με είχε προβληματίσει η προέλευση της φράσης στα γερμανικά. Μου φαινόταν απόλυτα λογικό ότι το «να έχεις γουρούνι» θα έπρεπε να είναι μια παλιά, καλή, ολόθερμη ευχή, από τα χρόνια όπου ένα μεγάλο γουρούνι μπορούσε να θρέψει μια οικογένεια επί μήνες. Και στις δικές μας παραδόσεις, άλλωστε, το γουρούνι ήταν το κατεξοχήν πρωτοχρονιάτικο σφαχτάρι και υπήρχαν μέρη όπου οι «βασιλόπιτες» ήταν κρεατόπιτες από το χοιρινό των ημερών.
Σήμερα μόλις, ανακάλυψα ότι αυτό το τόσο φανερό στα μάτια μου, δεν είναι τόσο φανερό και για τους γερμανόφωνους. Στη γερμανική βίκη πέτυχα ένα άρθρο (που ανατρέχει στο έγκυρο Duden) και εξετάζει τρεις πιθανές προελεύσεις της φράσης, χωρίς να καταλήγει σε συμπέρασμα:
Η πρώτη θεωρία λέει ότι στα μεσαιωνικά τουρνουά (κονταρομαχίες κ.τ.τ.), ένα γουρούνι ήταν το βραβείο παρηγοριάς που έπαιρνε ο ηττημένος του τελικού, για να μη φύγει με άδεια χέρια. Ήταν τυχερός, τουλάχιστον είχε το γουρούνι.
Η δεύτερη θεωρία λέει ότι η φράση προέρχεται από τα χαρτοπαίγνια, όπου κατά τον 16ο αιώνα χρησιμοποιούσαν για τον άσο την ονομασία Sau (γουρούνα). Όποιος είχε τη γουρούνα προφανώς είχε τύχη.
Η τρίτη θεωρία, τέλος, λέει ότι στις πλημμύρες, οι άνθρωποι προσπαθούσαν να σώσουν ό,τι μπορούσαν από το σπιτικό τους και, φυσικά, το γουρουνάκι τους. Υπάρχει μάλιστα και σχετική απεικόνιση στο δημαρχείο της μικρής πόλης Μίντεν.
Περιττό να πω ότι αυτή η τρίτη θεωρία ταιριάζει απόλυτα με την εικόνα που είχα σχηματίσει κι εγώ στο μυαλό μου, όπου ένα γουρουνάκι είναι μια μικρή περιουσία για τον φτωχό κόσμο.
Ελπίζω να σας λύθηκε λοιπόν η απορία για την πρωτοχρονιάτικη γουρουνομανία που ίσως έχει τύχει να ζήσετε τέτοιες μέρες στις γερμανόφωνες χώρες και να μπορώ ελεύθερα να ευχηθώ σε όλες και σε όλους σας να έχετε κι εσείς το γουρουνάκι σας το 2013! Κι αν όχι ένα ζωντανό, τουλάχιστον την τύχη του.
Καλή χρονιά, με υγεία, ευημερία και πολλές πολλές αντοχές!
Last edited:
Νόστιμο και γούρικο νήμα.
