metafrasi banner

mortality rate = δείκτης θνησιμότητας / case fatality rate = δείκτης θνητότητας

Κατά την πανδημία αυτή αποκτήσαμε όλοι γνώσεις βασικής επιδημιολογίας - ή τουλάχιστον μάθαμε τη διαφορά μεταξύ θνητότητας και θνησιμότητας. Με απλά λόγια, θα λέγαμε πως η θνητότητα είναι η αναλογία του αριθμού των θανάτων από ένα νόσημα προς τον αριθμό των ασθενών με το νόσημα αυτό, ενώ η θνησιμότητα είναι η αναλογία του αριθμού των θανάτων γενικά προς τον γενικό πληθυσμό.

Ευτυχώς για εμάς τους μεταφραστές, αρκετά εξειδικευμένα συγγράμματα δίνουν και τους αντίστοιχους αγγλικούς όρους. Ένα από τα πιο έγκριτα είναι το «Επιδημιολογία: Αρχές, μέθοδοι, εφαρμογές» του Δ. Τριχόπουλου - εκεί εξηγείται πως οι δείκτες θνησιμότητας είναι ουσιαστικά δείκτες επίπτωσης και αφορούν αριθμό θανάτων διά του «ενδιάμεσου πληθυσμού» (δηλαδή του πληθυσμού την ενδιάμεση ημέρα της υπό μελέτη περιόδου). Παρατίθενται πολυάριθμοι «δείκτες θνησιμότητας» με τον αντίστοιχο αγγλικό όρο: crude mortality, cause-specific mortality κ.λπ.

Στο ίδιο σύγγραμμα, ο δείκτης θνητότητας θεωρείται δείκτης προσβολής και περιγράφει πόσο θανατηφόρο είναι ένα νόσημα. Ορίζεται ως ο αριθμός των θανάτων από το νόσημα διά του αριθμού των περιπτώσεων του νοσήματος, και ο αντίστοιχος αγγλικός όρος είναι το case fatality.

Αναλυτική παρουσίαση των αγγλικών όρων δίνει το CDC εδώ - εκεί φαίνεται ότι οι πλήρεις όροι περιλαμβάνουν και το rate: mortality rates και case-fatality rate.

Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι το mortality ή mortality rate αντιστοιχεί στη θνησιμότητα ή στον δείκτη θνησιμότητας, ενώ το case fatality rate (με ή χωρίς παύλα) είναι η θνητότητα ή ο δείκτης θνητότητας.

Αν θέλει κανείς μια πιο τεχνική παρουσίαση του θέματος, υπάρχει το σύγγραμμα «Μέτρα συχνότητας των νοσημάτων» (Π. Γαλάνης, Λ. Σπάρος): εκεί η θνησιμότητα (mortality) ορίζεται ως το πηλίκο του αριθμού θανάτων από ένα νόσημα Χ προς τις προσωποστιγμές ατόμων που δεν έπασχαν από το νόσημα αλλά ήταν υποψήφια να πεθάνουν απ’ αυτό. Αντίστοιχα, η θνητότητα (case fatality rate) ορίζεται ως το πηλίκο του αριθμού θανάτων από ένα νόσημα Χ προς τις προσωποστιγμές ατόμων που έπασχαν από το νόσημα.
 
Πολύ καλή ερώτηση. Μου φαίνεται ότι το συγκεκριμένο άρθρο δεν κάνει διάκριση μεταξύ των τριών όρων, αλλά τους θεωρεί συνώνυμους και προσπαθεί να βρει τον καταλληλότερο από τους τρεις. Αν κατάλαβα καλά προκρίνει το risk, αλλά δεν νομίζω ότι θα μιλούσαμε ποτέ για «κίνδυνο θνητότητας» στα ελληνικά.
 

cougr

¥
αλλά δεν νομίζω ότι θα μιλούσαμε ποτέ για «κίνδυνο θνητότητας» στα ελληνικά.
Ωστόσο, υπάρχουν κάμποσα ευρήματα αν και σε αρκετά εξ αυτών το
«θνητότητας» χρησιμοποιείται καταχρηστικά και λανθασμένα αντί του «θανάτου» ή της «θνησιμότητας».
 
Να ένα ενδιαφέρον ερώτημα! Δυστυχώς δεν έχω επαφή με τον χώρο και δεν μπορώ να πω τι όροι χρησιμοποιούνται. Το Dorland's δίνει μόνο fatality rate = δείκτης θνητότητας. Τα άλλα δεν τα αναφέρει. Για το rate γενικά δίνει: ρυθμός, ταχύτητα, αναλογία, ποσοστό, συντελεστής, τιμή, αξία, για το ratio δίνει: λόγος, αναλογία, σχέση, ενώ το risk δεν το έχει. Στο Google υπάρχουν κάποια ευρήματα για "ποσοστό θνητότητας" ως απόδοση του "fatality ratio" και κάποια άλλα ως "λόγος θνητότητας". Απ' όσο θυμάμαι, το risk το αποδίδουμε γενικά κίνδυνο ή επικινδυνότητα, π.χ. risk assesment = εκτίμηση επικινδυνότητας, όμως από την περιγραφή του άρθρου, θεωρώ ότι εδώ σημαίνει μάλλον ενδεχόμενο, πιθανότητα (“Risk” is defined as “the probability that an event will occur.”)

Αν ήθελα να διακρίνω τους τρεις αυτούς όρους σε μια μετάφραση, ίσως να επέλεγα rate = συντελεστής, ratio = λόγος, και risk = πιθανότητα, βάζοντας και τους αγγλικούς όρους μέσα σε παρένθεση, τουλάχιστον την πρώτη φορά, διευκρινίζοντας σε κάποιο σημείο ότι όλοι αυτοί οι όροι αποδίδονται στα ελληνικά ως "δείκτης θνητότητας".
 
Last edited:
To case fatality risk θα ήταν ιδιαίτερα προβληματικό: ούτε το «κίνδυνος θνητότητας» ούτε η «πιθανότητα θνητότητας» βγάζουν νόημα, αφού η θνητότητα είναι ήδη μια τιμή πιθανότητας. Αν με ανάγκαζαν να το μεταφράσω, ίσως κατέληγα στο «αναλογικός κίνδυνος θανάτου» (με την απαραίτητη επεξήγηση φυσικά).
Για το case fatality rate θα κρατούσα το «δείκτης», που έχουμε ήδη.
Άσχετο: η απόδοση «επικινδυνότητα» για το risk μάλλον υποχωρεί - είχε χρησιμοποιηθεί παλιότερα για να διακρίνεται το risk από το hazard, αλλά απ' ό,τι φαίνεται έμεινε ο «κίνδυνος» και για τα δύο, και ενδεχομένως «πηγή κινδύνου» για το hazard όπου χρειάζεται.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Να σημειώσω πως το risk επισήμως αποδίδεται «διακινδύνευση» (και risk assessment = αποτίμηση διακινδύνευσης), ο δε «κίνδυνος» αποδίδει το hazard· βλ. π.χ. σειρά ISO 31000.
 
Top